Μια κοινωνία χωρίς μετρητά. Τον δρόμο ανοίγει η Σουηδία. Ευχή ή κατάρα;

Οι πιστοί στη Σουηδία που θέλουν να πάνε στην εκκλησία θα πρέπει να ανάψουν το κεράκι τους αλλά αντί για κέρματα θα πρέπει να προβούν σε ηλεκτρονική συναλλαγή. Προθήκες περιοδικών για αστέγους αντί για κερματοδέκτη έχουν σύστημα αναγνώρισης πιστωτικής κάρτας, ακόμη το μουσείο του συγκροτήματος Abba, παρά το γεγονός ότι το μουσικό group έγραψε το κομμάτι «Money, Money, Money» θεωρεί τα μετρητά ξεπερασμένα και δεν τα δέχεται. Είσοδος μόνο με πιστωτική κάρτα.

Η Σουηδία οδεύει με ταχυτάτους ρυθμούς στην απεξάρτηση από τα μετρητά και σχεδόν παντού στη χώρα καθιερώνονται οι ηλεκτρονικές συναλλαγές να γίνονται μέσω εφαρμογών ή πλαστικού χρήματος.

Υπάρχουν όλο και περισσότερες εφαρμογές που καθιστούν τις ηλεκτρονικές συναλλαγές εύκολες, ο πελάτης δεν χρεώνεται και ήδη οι περισσότερες τράπεζες δεν δέχονται μετρητά.

Ωστόσο δεν είναι όλοι ευχαριστημένοι με αυτό. Οργανώσεις καταναλωτών, όπως σημειώνουν οι New York Times, εκφράζουν τον προβληματισμό τους καθώς όπως λένε τίθεται ζήτημα προστασίας προσωπικών δεδομένων, ενώ υπογραμμίζουν πως υπάρχει μεγάλη απειλή οι πολίτες να πέσουν θύματα του ηλεκτρονικού εγκλήματος. Σύμφωνα με το υπουργείο Δικαιοσύνης της Σουηδίας τον περασμένο χρόνο καταγράφτηκαν 140.000 περισσότερες περιπτώσεις ηλεκτρονικής απάτης συγκριτικά με μια δεκαετία πριν.

Επίσης άλλοι υποστηρίζουν ότι με αυτό τον τρόπο περιθωριοποιούνται οι ηλικιωμένοι, αλλά και οι μετανάστες. Επίσης λένε ότι οι νέοι άνθρωποι με το σύστημα των ηλεκτρονικών συναλλαγών δεν αντιλαμβάνονται την αξία του χρήματος και πληρώνοντας τα πάντα μέσω εφαρμογών ή παίρνοντας δάνειο μέσω του κινητού τους τηλεφώνουν κάποια στιγμή μπορεί να βρεθούν υπερχρεωμένοι.

«Μπορεί να είναι της μόδας αλλά υπάρχουν ένα σωρό κίνδυνοι όταν η κοινωνία αποκόπτεται από τα μετρητά» λέει ο Bjorn Eriksson πρώην επικεφαλής της σουηδικής αστυνομίας και της Interpol.

Όμως ένας από τους υπέρμαχους μιας κοινωνίας χωρίς μετρητά αρνείται αυτό τον φόβο. Ο κ. Ulvaeus, που επικαλούνται οι NY Times, λέει πως δεν έχει καθόλου μετρητά επάνω του και θυμάται όταν ληστές εισέβαλαν στο διαμέρισμα του γιου του πριν από δύο χρόνια.

«Οι ληστές πλέον δεν θα μπορούν να πουλήσουν τα κλοπιμαία τους» σημειώνει ο ίδιος.

Αυτή τη στιγμή στη Σουηδία τα μετρητά αντιπροσωπεύουν μόνο το 2% της οικονομίας στη χώρα. Το αντίστοιχο ποσοστό στις ΗΠΑ ανέρχεται στο 7,7% και στην ΕΕ στο 10%. Το 2015 στη Σουηδία μόνο το ένα πέμπτο των συναλλαγών πραγματοποιήθηκε με μετρητά σύμφωνα με τα στοιχεία του Euromonitor International όταν στον υπόλοιπο το ποσοστό αυτό ανήλθε στο 75%.

Όμως ακόμη και η χρήση πιστωτικών καρτών φθίνει στη Σουηδία καθώς όλο και περισσότεροι χρησιμοποιούν για τις συναλλαγές τους εφαρμογές.

Τα περισσότερα από τα μισά υποκαταστήματα των μεγαλύτερων τραπεζών της χώρας, όπως οι SEB, Swedbank, Nordea Bank και άλλες, όχι μόνο δεν έχουν καθόλου μετρητά αλλά δεν δέχονται και καταθέσεις σε μετρητά. Όπως υποστηρίζουν με αυτό τον τρόπο αποκλείεται και ο κίνδυνος ληστειών.

Πέρυσι, τα χρηματοκιβώτια των τραπεζών διατηρούσαν 3,6 δισ. κορώνες όταν το 2010 είχαν 8,7 δισ. κορώνες. Ενώ ξηλώνονται κάθε ημέρα εκατοντάδες ΑΤΜ από όλη τη χώρα ιδίως στις αγροτικές περιοχές.

Από την πλευρά του ο επικεφαλής της Association of Swedish Private Security Companies, μια οργάνωση που λειτουργεί ως λόμπι για εταιρείες που προσφέρουν ασφάλεια για την μεταφορά μετρητών κατηγορεί τις τράπεζες και εταιρείες στον χώρο των πιστωτικών καρτών ότι αυτές ενορχηστρώνουν την «επίθεση» κατά των μετρητών γιατί έτσι κάποιοι δημιουργούν ένα πολύ σοβαρό εισόδημα.

«Δεν πιστεύω ότι είναι κάτι το οποίο πρέπει να αποφασίσουν μόνοι του» δηλώνει ο επικεφαλής του λόμπι ο κ. Eriksson.

Ωστόσο, σημειώνουν οι NY Times, με τις ηλεκτρονικές συναλλαγές η σουηδική κυβέρνηση έχει ωφεληθεί αφού η συλλογή φόρων έχει γίνει πιο αποτελεσματική δεδομένου ότι οι ηλεκτρονικές συναλλαγές αφήνουν ίχνη. Στην Ελλάδα και την Ιταλία, όπου η χρήση μετρητών γίνεται κατά κόρον η φοροδιαφυγή παραμένει ένα μεγάλο πρόβλημα, σχολιάζουν ο ΝΥ Τimes.

Εν τω μεταξύ ο Leif Trogen στέλεχος της Ένωσης Τραπεζών της Σουηδίας παραδέχεται ότι οι τράπεζες κερδίζουν ένα αξιοσέβαστο εισόδημα από την «επανάσταση» κατά των μετρητών. ΄Όμως, όπως λέει, επειδή είναι κοστοβόρο για τις τράπεζες και τις επιχειρήσεις να πραγματοποιούν τις συνδιαλλαγές τους με μετρητά ο περιορισμός τους βγάζει νόημα.

Η γενιά μας σίγουρα μπορεί να ζήσει χωρίς μετρητά, λέει ένα 23χρονος φοιτητής του πανεπιστημίου Gothenbur όπου σχεδόν όλοι οι συνομήλικοί του χρησιμοποιούν εφαρμογές και κάρτες για τις συναλλαγές τους. Όμως παραδέχεται πως δεν σκέφτεται πριν ξοδέψει με αποτέλεσμα να του φεύγουν περισσότερα χρήματα.

«Εάν είχα επάνω μου ένα χαρτονόμισμα των 500 θα το σκεφτόμουν δύο φορές πως θα το αξιοποιήσω και που θα το ξοδέψω» λέει.

Την ίδια ώρα η εκκλησία Filadelfia στη Στοκχόλμη ανακοίνωνε σε μια γιγαντοοθόνη τον τραπεζικό της λογαριασμό και οι πιστοί έβγαλαν τα κινητά τους και άρχισαν να καταθέτουν χρήματα μέσω της εφαρμογής Swish η οποία έχει κάνει πανεύκολη την μεταφορά χρημάτων από τον ένα τραπεζικό λογαριασμό στον άλλο.

Ο Μεγάλος Αδελφός είναι εδώ, λένε πολλοί, ανοησίες λένε άλλοι και ο δημοσιογράφος των NY Times προσπαθεί να κρατήσει ισορροπίες αλλά καταλήγει με ένα περιστατικό με έναν από τους συνεντευξιαζόμενους, δεν ξέρουμε εάν είναι πραγματικό αλλά δεν έχει σημασία.

«Σταμάτησε να αγοράσει ένα hot-dog, όμως όταν ήρθε η στιγμή να πληρώσει το μηχάνημα που διαβάζει την κάρτα χάλασε. “Λυπάμαι, μόνο μετρητά” του είπε ο πωλητής».