Προς τι βιασύνη να κλείσουν άρον-άρον ένα εθνικό θέμα; Κυπριακό, ελληνοτουρκικά και το “Θέατρο του Παραλόγου”

Του Δημήτρη Γ. Απόκη*

Προκαλεί πραγματικά σοκ και δέος να παρακολουθεί τις εξελίξεις στο τρίγωνο Αθήνα, Λευκωσία και  Άγκυρα γύρω από το εθνικό θέμα του Κυπριακού και τις απανωτές προκλήσεις της Τουρκίας έναντι της Ελλάδας στο Αιγαίο.

Είναι παραπάνω από εμφανές ότι η Λευκωσία δεν είχε ενημερώσει την πολιτική και πολιτειακή ηγεσία στην Αθήνα, πριν από τις μεταμεσονύκτιες ανακοινώσεις του Προέδρου της Κύπρου, κ. Νίκου Αναστασιάδη. Δεν αποτελεί, επίσης, έκπληξη, ότι και στις δυο πρωτεύουσες, μετά το γεγονός, γίνεται προσπάθεια, μέσω των επίσημων ανακοινώσεων να μην πάρει έκταση αυτό το ατόπημα.

Επίσης οι ραγδαίες εξελίξεις των τελευταίων ωρών, καθιστούν σαφές ότι τις τελευταίες ημέρες διεξάγεται στο παρασκήνιο ένα μπαράζ πιέσεων, το οποίο έχει άμεση σχέση και αρχή την επίσκεψη του Υπουργού Εξωτερικών της Μεγάλης Βρετανίας, Μπόρις Τζόνσον, στη Λευκωσία, την τηλεφωνική επικοινωνία του Έλληνα Πρωθυπουργού, κ. Αλέξη Τσίπρα, με την Καγκελάριο της Γερμανίας, κ. Άγκελα Μέρκελ, και άλλες επαφές. Δεν είναι επίσης καθόλου τυχαίο ότι ο Υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας, κ. Στάϊνμαγιερ, θα συζητήσει το Κυπριακό κατά την επίσκεψή του στην Αθήνα τόσο με την κυβέρνηση, όσο και με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, κ. Προκόπη Παυλόπουλο στη συνάντησή τους την Κυριακή. Το γεγονός ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει αυξήσει τις παρεμβάσεις του και έχει ανεβάσει τους τόνους στις δηλώσεις του για τα εθνικά θέματα, δεν είναι καθόλου τυχαίο και έχει τη σημασία του.

Η Τουρκία συνεχίζει σε καθημερινή βάση να ανεβάζει τους τόνους στις δηλώσεις της και στις προκλήσεις στο Αιγαίο. Τελευταία κρούσματα οι απαξιωτικές δηλώσεις έναντι του Έλληνα Υπουργού Άμυνας, κ. Πάνου Καμμένου, αλλά και το μπαράζ NAVTEX, με τις οποίες κλιμακώνει επικίνδυνα την ένταση στο Αιγαίο.

Από ελληνικής πλευράς είναι θετικό το γεγονός ότι ο Υπουργός Εξωτερικών, κ. Νίκος Κοτζιάς διαβεβαιώνει ότι δεν έχει αλλάξει τίποτα στις θέσεις που έχει εκφράσει αναφορικά με τις διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό, σε συνδυασμό με την αύξηση της έντασης στο ύφος των απαντήσεων στις τουρκικές προκλήσεις.

Παρόλα αυτά προκαλεί εύλογες απορίες η τελευταία παράγραφος της χθεσινής ανακοίνωσης του κυβερνητικού εκπροσώπου στην Αθήνα, σύμφωνα με την οποία, «Μόνο επί τη βάσει αυτής της συνεννόησης, στο πλαίσιο και διμερών ελληνοτουρκικών διαβουλεύσεων μπορεί να πραγματοποιηθεί πολυμερής Διάσκεψη για μια δίκαιη και βιώσιμη λύση του Κυπριακού σύμφωνα με τις Αποφάσεις του ΟΗΕ και της ιδιότητας της Κύπρου ως κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης.»

Τι άραγε σημαίνει η αναφορά σε πλαίσιο και διμερών ελληνοτουρκικών διαβουλεύσεων;

Στη Λευκωσία το χθεσινό διάγγελμα του Προέδρου Αναστασιάδη, ήταν διαμορφωμένο με τρόπο που αφήνει όλα τα ενδεχόμενα ανοικτά, αλλά στην ουσία δεν ξεκαθαρίζει  τις εύλογες απορίες και ανησυχίες που έχουν δημιουργήσει οι τελευταίες εξελίξεις.

Είναι σαφές ότι ζούμε ένα θέατρο του παραλόγου στο τρίγωνο Αθήνα – Λευκωσία – Άγκυρα που δημιουργεί αμείλικτα ερωτήματα και εύλογες ανησυχίες.

Οι ανησυχίες αυτές άπτονται στο εξής σενάριο: Τις τελευταίες ημέρες μετά την κατάρρευση των συνομιλιών για το Κυπριακό στην Ελβετία, είχε, μάλλον παραπλανητικά, επικρατήσει στα μέσα μαζικής ενημέρωσης ένα «δήθεν» θέμα Κοτζιά, και σαν αποτέλεσμα είχε εκτοπιστεί από τη δημόσια συζήτηση το γεγονός ότι υπήρξε υποχώρηση από την ελληνοκυπριακή πλευρά στο σύνολο των θεμάτων που είχε θέσει η πλευρά της Τουρκίας.  Και ξαφνικά μετά από ένα δείπνο μεταξύ Αναστασιάδη και Ακιντζί, που κανείς δεν περίμενε δραματικές εξελίξεις, βρισκόμαστε ενώπιον μια πιθανότητας κλεισίματος του Κυπριακού σε πέντε εβδομάδες.

Μετά από αυτή την εξέλιξη είναι άστοχο να διερωτάται κανείς μήπως το μενού ήταν μαγειρεμένο ξανά και έτοιμο από καιρό; Μήπως σερβιρίστηκε μετά από ανακάτεμα και ξαναζέσταμα για να πάρει επιπρόσθετη γεύση Τουρκίας; Μόνο επί τη βάσει αυτής της συνεννόησης, στο πλαίσιο και διμερών ελληνοτουρκικών διαβουλεύσεων, μπορεί να πραγματοποιηθεί πολυμερής Διάσκεψη για μια δίκαιη και βιώσιμη λύση του Κυπριακού σύμφωνα με τις Αποφάσεις του ΟΗΕ και της ιδιότητας της Κύπρου ως κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μόνο επί τη βάσει αυτής της συνεννόησης, στο πλαίσιο και διμερών ελληνοτουρκικών διαβουλεύσεων, μπορεί να πραγματοποιηθεί πολυμερής Διάσκεψη για μια δίκαιη και βιώσιμη λύση του Κυπριακού σύμφωνα με τις Αποφάσεις του ΟΗΕ και της ιδιότητας της Κύπρου ως κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μόνο επί τη βάσει αυτής της συνεννόησης, στο πλαίσιο και διμερών ελληνοτουρκικών διαβουλεύσεων, μπορεί να πραγματοποιηθεί πολυμερής Διάσκεψη για μια δίκαιη και βιώσιμη λύση του Κυπριακού σύμφωνα με τις Αποφάσεις του ΟΗΕ και της ιδιότητας της Κύπρου ως κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μόνο επί τη βάσει αυτής της συνεννόησης, στο πλαίσιο και διμερών ελληνοτουρκικών διαβουλεύσεων, μπορεί να πραγματοποιηθεί πολυμερής Διάσκεψη για μια δίκαιη και βιώσιμη λύση του Κυπριακού σύμφωνα με τις Αποφάσεις του ΟΗΕ και της ιδιότητας της Κύπρου ως κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ακόμα πιο πολύ, δεν είναι καθόλου άστοχο να διερωτάται κανείς, πως είναι δυνατόν η ελληνική πλευρά να καθίσει καλή τη πίστη σε ένα τραπέζι διαπραγματεύσεων, όταν για εβδομάδες η Τουρκία και ο Ταγίπ Ερντογάν, αμφισβητεί με τον πλέον σαφή τρόπο την εθνική κυριαρχία της χώρας και προωθεί ξεδιάντροπα μια αναθεωρητική στρατηγική στα ισχύοντα εκ του διεθνούς δικαίου στο Αιγαίο;

Δεν υπάρχει καμία πρόθεση κακόβουλης κριτικής προς κανέναν ηγέτη και κανένα πολιτικό πρόσωπο, ούτε στη Λευκωσία, ούτε στην Αθήνα. Παρόλα αυτά τα αναπάντητα ερωτήματα είναι αμείλικτα και πολλά. Οι απορίες εύλογες και η βαθιά ανησυχία δικαιολογημένη.

Έτσι όπως βαδίζουν οι εξελίξεις, είναι δεδομένο ότι το αποτέλεσμα θα είναι αρνητικό και θα οδηγήσει σε ένα διεθνές blame game, το οποίο θα το χρεωθεί η ελληνοκυπριακή πλευρά και η Ελλάδα, με την Τουρκία και το απολυταρχικό καθεστώς Ερντογάν να βγαίνει λάδι στα μάτια της διεθνούς κοινότητας.

Προς τη λοιπόν η βιασύνη;

Ο Δημήτρης Γ. Απόκης είναι Διεθνολόγος Απόφοιτος του The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies, The Johns Hopkins University και Δημοσιογράφος
mignatiou.com