Χτυπανε την Ζεα για λογους που δεν αφησαν ποτε να γινουν γνωστοι στους Ελληνες , φοβουνται ισως τα αποτελεσματα αυτης της τροφης στον ανθρωπο σημερα , φοβουνται στο τι θα μπορουσε να συμβει αν επιλεγαμε να ζησουμε με την ελληνικη ΜΟΝΑΔΙΚΗ τροφη στον κοσμο … και κατα ποσο αυτη θα μας προστατευε !.. Πρεπει να ερευνησεις παρα πολυ για να διακρινεις τις ουσιαστικες μαχες .. Μια απο αυτες της μαχες που αξιζουν να σταθεις ορθιος και οχι δουλος ειναι να μην επιτρεψεις να σου τελειωσουν την γηγενει παραδοσιακη καλλιεργεια …γιατι θα ερθει καποια μερα που ολα θα αλλαξουν και αυτες οι καλιεργιες θα διορθωσουν το μεγαλο κακο που αφησαμε να συμβει !

Στην περιοχή μελέτης καλλιεργούνται σήμερα
παραδοσιακές καλλιέργειες που έλκουν την καταγωγή τους από την Αρχαιότητα και
συνεχίζουν να καλλιεργούνται μέχρι σήμερα. Πρόκειται για τις γηγενείς παραδοσιακές
καλλιέργειες που έχουν εγγραφεί στον Εθνικό Κατάλογο ως διατηρητέες. Οι ποικιλίες αυτές
είναι: 1. Σιτάρι δίκοκκο DILOFOS (ΦΕ.Κ. Β’ 2935/05.07.2021)
2. Σιτάρι σκληρό DEVES (Φ.E.K. B’2935/05.07.2021)
3. Σιτάρι μαλακό OREINO (Φ.Ε.Κ. Β’ 993/10.03.2021)
4. Σίκαλη PHTHIA (Φ.Ε.Κ. Β’ 4748/08.09.2021)
5. Κριθάρι ACHILIOS (Φ.Ε.Κ. Β’6283/01.11.2023)
6. Κριθάρι PTISANI (αναμένεται η έκδοση του Φ.Ε.Κ.)

Δες τον αγωνα των ανθρωπων να σωσουν την πολιτιστικη μας κληρονομια και στασου διπλα τους..!

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΙΚΟΥ ΣΤΑΘΜΟΥ ΙΣΧΥΟΣ 200 MW, ΣΕ ΘΕΣΕΙΣ ΤΗΣ Τ.Κ ΑΧΙΛΛΕΙΟΥ, Τ.Κ. ΔΙΛΟΦΟΥ, Τ.Κ. ΔΕΝΔΡΩΝ & Τ.Κ. ΝΑΡΘΑΚΙΟΥ ΤΗΣ Δ.Ε. ΝΑΡΘΑΚΙΟΥ & Δ.Ε. ΦΑΡΣΑΛΩΝ, ΔΗΜΟΥ ΦΑΡΣΑΛΩΝ ΤΗΣ Π.Ε ΛΑΡΙΣΑΣ

Του Χρίστου Τσαντήλα*

ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Η παρούσα έκθεση συντάχθηκε ύστερα από σχετικό αίτημα του Συνδέσμου Βιοκαλλιεργητών Θεσσαλίας. Σκοπός της είναι η κριτική αξιολόγηση της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ), στην οποία βασίσθηκε η έγκριση του έργου εγκατάστασης ΦωτοΒολταϊκού Σταθμού (ΦΒΣ) μεγάλης κλίμακας (ισχύος 200 MW) στην περιοχή που αναφέρεται στην επικεφαλίδα.

Η σε βάθος αξιολόγηση της ΜΠΕ ανέδειξε ότι Στη ΜΠΕ έχουν εντοπισθεί σοβαρές αδυναμίες που σε αρκετές περιπτώσεις υποδηλώνουν ή άγνοια ή εσκεμμένη προσπάθεια υποβάθμισης έως απόκρυψης ουσιαστικών στοιχείων, με βάση τα οποία, δεν θα έπρεπε να εγκριθεί το εν λόγω έργο στην συγκεκριμένη περιοχή. Τα στοιχεία αυτά αναφέρονται τόσο σε θέματα που αφορούν στη λαθεμένη αξιολόγηση της παραγωγικότητας της Γης, στην οποία σε μεγάλο βαθμό στηρίζεται η θετική απόφαση για την εκτέλεση του έργου και αφ’ ετέρου στην υποβάθμιση μέχρις εξαφάνισης των αρνητικών συνεπειών από την κατασκευή του έργου στο περιβάλλον, και στις κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες της περιοχής.

Συνοπτικά η παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, εν προκειμένω την ηλιακή, που είναι πολύ σημαντικό ζήτημα όχι μόνο για τη χώρα, αλλά για ολόκληρο τον πλανήτη, δεν πρέπει να γίνεται σε βάρος του τομέα της γεωργίας από τον οποίο εξασφαλίζουμε την τροφή μας,τη στιγμή που στη χώρα υπάρχουν τεράστιες εκτάσεις με μη παραγωγική γη, στην οποία θα έπρεπε να εγκατασταθούν μονάδες παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ.

ΑΝΑΛΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Η αξιολόγηση του περιεχομένου της ΜΠΕ που ακολουθεί, αφορά τα κεφάλαια τα οποία εμπίπτουν στο αντικείμενο του υπογράφοντος και παρουσιάζεται ανά κεφάλαιο με τη σειρά που αυτά αναφέρονται στο κείμενο της μελέτης.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ (σελ. 10)

Στο εισαγωγικό κεφάλαιο (υποκεφάλαιο. 1.1., σελ. 10) αναφέρεται «Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις από τέτοια έργα είναι περιορισμένες με κυριότερες τη δέσμευση γης και την ενδεχόμενη αισθητική όχληση». Ο ισχυρισμός αυτός είναι τελείως αναληθής, δεδομένου ότι η δέσμευση γης (για 20-30 χρόνια) οδηγεί σε μη αναστρέψιμη απώλεια της παραγωγικότητάς της, η οποία δεν μπορεί να χαρακτηρίζεται περιορισμένη επίπτωση.
2
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2.2 ΑΠΟΣΤΑΣΕΙΣ ΕΡΓΟΥ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι ΤΟΥ Ν.4056 ΚΑΙ Ν. 937/2011 (σελ. 19).
Ο ισχυρισμός ότι «Οι θέσεις του έργου βρίσκονται πλησίον των οικισμών Αχίλλειο, Δίλοφο και Δένδρα και Ναρθάκι σε αποστάσεις που κυμαίνονται από 500-2000 μέτρα» είναι αναληθής, όπως αποδεικνύεται από θέσεις που επισκεφθήκαμε (βλ. χάρτη παράρτημα).

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2.3. ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΕΡΓΟΥ (σελ. 20-24)
Οι παρακάτω ισχυρισμοί με τη σειρά που αναφέρονται στο κείμενο, είναι επιστημονικά αβάσιμοι :
∙ «…η παρέμβαση αυτή είναι μικρής κλίμακας και δεν αναμένονται σημαντικές επιπτώσεις στο βιοτικό και αβιοτικό περιβάλλον της άμεση περιοχής επιρροής…» (σελ. 20). Τόσο το βιοτικό (βιοποικιλότητα, η οποία απομειώνεται σε έντονο βαθμό) όσο και το αβιοτικό (η ποιότητα νερών υποβαθμίζεται, η θερμοκρασία του αέρα αυξάνεται) επηρεάζονται αρνητικά σε έντονο βαθμό.

∙ «..Οι εργασίες κατασκευής του έργου δεν αναμένεται να διαρκέσουν μεγάλο χρονικό διάστημα, ακολούθως και οι επιπτώσεις είναι μικρής κλίμακας και έντασης και αξιολογούνται ως αναστρέψιμες..» (σελ. 20). Οι εργασίες κατασκευής (απομάκρυνση επιφανειακού εδάφους, εισαγωγή μεγάλων ποσοτήτων σκυροδέματος στο έδαφος προκαλούν επιπτώσεις μεγάλης διάρκειας και έντασης.

∙ «..Επιπλέον δεν θα προκληθεί υποβάθμιση της ποιότητας των εδαφών ή διάβρωση των εδαφών της περιοχής του έργου διότι η εγκατάσταση του έργου δεν θα μεταβάλει τα γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά τη περιοχής..» (σελ. 21). Ο ισχυρισμός αυτός είναι προκλητικά αναληθής και επικίνδυνος διότι τα εδάφη υποβαθμίζονται έντονα λόγω απομάκρυνσης του πιο γόνιμου επιφανειακού τμήματός τους, γίνονται πιο ευάλωτα στη διάβρωση λόγω της απομάκρυνσης της επιφανειακής βλάστησης, ενώ μειώνεται έντονα η βιοποικιλότητα τους, δηλαδή υφίστανται μεταβολές που ή αναστρέφονται πολύ δύσκολα ή είναι μη αναστρέψιμες.

∙ «..Αναφορικά με τις επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον της περιοχής αυτές είναι αμελητέες τόσο κατά τη φάση κατασκευής όσο και κατά τη φάση λειτουργίας. Το φυσικό περιβάλλον στην περιοχή του έργου δε θα διαταραχθεί καθώς εντός του γηπέδου εγκατάστασης του πάρκου δεν διαβιούν είδη πανίδας ενώ η βλάστηση είναι η τυπική μιας αγροτικής έκτασης. Από την διαμόρφωση του οικοπέδου, αναμένεται να αλλάξουν σε πολύ μικρό βαθμό, τα ανάγλυφα χαρακτηριστικά της επιφάνειας του εδάφους. Με την κατασκευή του έργου δεν αναμένονται φαινόμενα διάβρωσης του εδάφους..» (σελ. 21). Οι επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον είναι σημαντικές σε όλα τα στάδια, δηλαδή της κατασκευής και λειτουργίας του έργου. Ο ισχυρισμός ότι εντός του γηπέδου του πάρκου δεν υπάρχει είδη πανίδας είναι αναληθής και οφείλεται είτε σε άγνοια είτε σε σκόπιμη απόκρυψη της αλήθειας. Το έδαφος φιλοξενεί τεράστια βιοποικιλότητα, η οποία θα υποστεί μη αναστρέψιμη βλάβη. Η διάβρωση που θα ακολουθήσει μετά την απομάκρυνση της βλάστησης είναι έντονη και οδηγεί σε μη αναστρέψιμη βλάβη της ποιότητας του εδάφους.

∙ «..δεν αναμένεται ενίσχυση ή δημιουργία νέων πιέσεων στο περιβάλλον» σελ. 22). Το περιβάλλον θα δεχθεί μεγάλες πιέσεις, που αφορούν τη αύξηση της θερμοκρασίας του αέρα, της μείωσης της βιοποικιλότητας και της έντονης υποβάθμισης της γονιμότητας του εδάφους.

3
∙ «..Επιπλέον δεν αναμένονται μεταβολές στα ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά των υπόγειων υδάτων..» (σελ. 22). Ο κίνδυνος ρύπανσης των εδαφών με βαρέα μέταλλα που περιέχονται στα υλικά κατασκευής των panels είναι μεγάλος.
∙ «..Οι αρνητικές επιπτώσεις από το προτεινόμενο έργο μπορούν να χαρακτηρισθούν στο σύνολο τους ως μικρής κλίμακας και στην πλειοψηφία τους αναστρέψιμες..» (σελ. 22). Πολλές από τις επιπτώσεις είναι μεγάλης κλίμακας και μη αναστρέψιμες, όπως π.χ. η απώλεια του εδάφους λόγω διάβρωσης, η αλλαγή χρήσης γης και η καταστροφή μεγάλων τμημάτων της βιοποικιλότητας.

∙ Στον Πίνακα 4 (Μήτρα επιπτώσεων (impact matrix) κατά τη λειτουργία του έργου» συνοψίζονται το είδος των επιπτώσεων, το μέγεθος, η διάρκειά τους και οι δυνατότητες ανάταξης και αντιμετώπισής τους. Το περιεχόμενο του Πίνακα αυτού είναι στα περισσότερα σημεία επιστημονικά ανυπόστατο, όπως αναλύεται παρακάτω:

Σύμφωνα με τα δεδομένα του πίνακα αυτού, ως ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ χαρακτηρίζονται οι επιπτώσεις από την εγκατάσταση του ΦΒΣ μόνο στη «ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΛΟΓΙΑ» («ΑΣΘΕΝΕΙΣ, ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΕΣ, ΑΝΑΣΤΡΕΨΙΜΕΣ, ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΙΜΕΣ») και στις «ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ», ((«ΜΕΤΡΙΕΣ», «ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΕΣ» «ΑΝΑΣΤΡΕΨΙΜΕΣ» «ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΙΜΕΣ», ενώ η πραγματικότητα είναι ότι πολύ αρνητικές είναι οι επιπτώσεις στους παρακάτω παράγοντες:

✔ ΜΙΚΡΟΚΛΙΜΑ: Είναι ερευνητικά διαπιστωμένο ότι η θερμοκρασία αέρα πάνω από και πλησίον των panels αυξάνει έως 2 με 3 οC (Barron-Gafford et al. 2016, Tawalbech et al. 2021). Σημειώνεται ότι λόγω των υψηλών θερμοκρασιών και των παρατεταμένων καυσώνων που παρατηρούνται τα τελευταία χρόνια (μέχρι και 45 oC) η αύξηση αυτή μπορεί να καταστεί ακόμα και θανατηφόρα για ευπαθείς ανθρώπους και απαγορευτικές για τις καλλιέργειες που αναπτύσσονται στην περιοχή (π.χ. οι μέγιστες θερμοκρασίες που αντέχει το σιτάρι στα στάδια της άνθησης και της φυσιολογικής ωρίμασης είναι μικρότερες των 35 οC (Turney, D. and V. Fthenakis. 2011, Jiang et al. 2021).

✔ ΈΔΑΦΟΣ: Οι επιπτώσεις χαρακτηρίζονται «ουδέτερες», «ασθενείς», «βραχυχρόνιες», «αναστρέψιμες» και «αντιμετωπίσιμες». Οι ισχυρισμοί αυτοί είναι επιστημονικά ακραία λαθεμένοι δεδομένου ότι οι εργασίες για την εγκατάσταση των ΦΒΣ θα προκαλέσουν: ∙ απομάκρυνση του επιφανειακού εδάφους κατά την έναρξη των εργασιών (φωτ. 1),
το οποίο είναι το πλέον γόνιμο και παραγωγικό, προκαλεί μείωση της οργανικής ουσίας που είναι το πλέον σημαντικό συστατικό του και η αποκατάστασή της είναι πολύ δύσκολη, ακριβή και χρονοβόρα διαδικασία.
4

∙ Χειροτέρευση φυσικών ιδιοτήτων, λόγω της χρήσης βαρέων μηχανημάτων (φωτ. 2) με αποτέλεσμα την απώλεια της δομής του εδάφους, της συμπύκνωση, τη μείωση της διθητικότητας και διαπερατότητας και κατά συνέπεια της αύξησης της ευαισθησίας στη διάβρωση. Η αποκατάσταση των ιδιοτήτων αυτών είναι πολύ δύσκολη και χρονοβόρα.

5
∙ Διάβρωση του εδάφους, η οποία είναι η πλέον καταστρεπτική συνέπεια τελείως μη αναστρέψιμη. Οι κλίσεις των εδαφών της περιοχής, η απομάκρυνση του επιφανειακού με καλή δομή εδάφους και η χειροτέρευση των φυσικών ιδιοτήτων αυξάνουν τη διαβρωσιμότητα του εδάφους με αποτέλεσμα με την πρώτη απλή βροχόπτωση να αρχίσει η διάβρωση που ανάλογα με την ένταση της βροχόπτωσης μπορεί να γίνει μέχρι και χαραδρωτική (φωτ. 3). Το έδαφος που απομακρύνεται για να ξαναδημιουργηθεί απαιτεί γεωλογικές χρονικές κλίμακες ( για να δημιουργηθεί 1 cm εδάφους απαιτούνται τουλάχιστο 500 χρόνια).
∙

∙ Καταστροφή εδαφικής βιοποικιλότητας, η οποία είναι σχεδόν ολοκληρωτική λόγω της απομάκρυνσης του επιφανειακού εδάφους που φιλοξενεί μεγάλο τμήμα της, των φραχτών των κτημάτων που απομακρύνθηκαν που επίσης φιλοξενεί μεγάλο αριθμό ειδών κ.λπ. Η επίπτωση αυτή είναι πρακτικά μη αναστρέψιμη (φωτ. 4).

6
✔ ΑΕΡΑΣ: Αναφέρεται ατεκμηρίωτα ότι οι επιπτώσεις θα είναι θετικές, όταν είναι σίγουρο ότι θα είναι αρνητικές λόγω της σκόνης που θα δημιουργηθεί κυρίως κατά την εγκατάσταση του συστήματος.
✔ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΑ ΥΔΑΤΑ: Οι επιπτώσεις αναμένονται σοβαρές από τις αποθέσεις εδαφικών υλικών λόγω της διάβρωσης των εδαφών και των χημικών ουσιών που περιέχονται στα υλικά και στα υγρά που χρησιμοποιούνται στην κατασκευή (καδμίου, αρσενικού, γαλλίου) και λειτουργία του ΦΒΣ (Nain et al. 2020).
✔ ΥΠΟΓΕΙΑ ΥΔΑΤΑ: Το ίδιο και με σοβαρότερες συνέπειες θα συμβεί και στα υπόγεια ύδατα που χρησιμοποιούνται για άρδευση και ύδρευση.
✔ ΧΛΩΡΙΔΑ – ΠΑΝΙΔΑ: Οι επιπτώσεις είναι αυταπόδεικτες κυρίως σε ό,τι αφορά την εδαφική βιοποικιλότητα λόγω της απομάκρυνσης της βλάστησης και του επιφανειακού εδάφους κατά την έναρξη των εργασιών και σε ολόκληρη την πολυετή διάρκεια λειτουργίας του ΦΒΣ (20-30 χρόνια) (φωτ. 5).

✔ ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ: Ο ισχυρισμός ότι οι επιπτώσεις είναι «μέτριες» και «αντιμετωπίσιμες» είναι επιστημονικά τελείως ανυπόστατος. Οι χρήσεις γης αλλάζουν οριστικά λόγω της εγκατάστασης του ΦΒΣ και δεν πρόκειται ποτέ να επανέλθουν στην προ της εγκατάστασης του ΦΒΣ. Σχετική απόπειρα στην πράξη στη Σκωτία απέδειξε την ορθότητα αυτού του ισχυρισμού μας (ΝΑΤ/632. 2015).

✔ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ: Ο ισχυρισμός ότι οι κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις θα είναι θετικές μακροχρόνια, είναι τελείως ατεκμηρίωτος, ψευδής και παραπλανητικός. Η καταστροφή της «οικογενειακής γεωργίας» που θα ακολουθήσει με την σταδιακή εγκατάλειψη του γεωργικού επαγγέλματος που κρατά ανθρώπους στην περιοχή είναι αυταπόδεικτη. Για το θέμα αυτό έχουν εκφράσει τις έντονες ανησυχίες τους σοβαρές επιστημονικές αναλύσεις διεθνώς (ΝΑΤ/632). Παράλληλα οι οικονομικές επιπτώσεις θα είναι μεγάλες και δεν αφορούν μόνον τους
7
γεωργούς που θα εγκαταλείψουν τη γη τους, αλλά και όλα τα συναφή επαγγέλματα που στηρίζουν τη γεωργία που αριθμούνται σε περισσότερα από δέκα πέντε. Στο σημείο αυτό αναφέρεται η αντιφατικότητα της ΜΠΕ, στα κεφάλαια 8.5, 8.7.2 (σελ. 102, 108, 109) της οποίας περιγράφεται η κοινωνικο-οικονομική σύνθεση του πληθυσμού της περιοχής με ισχυρισμούς (σωστούς) που είναι τελείως αντίθετοι με τα δεδομένα του Πίνακα 4.

Επί πλέον για το θέμα αυτό αναφέρεται ότι στο Κεφάλαιο 7.1 (σελ. 8) (και σε άλλα σημεία) προτείνεται η απόρριψη της μηδενικής λύσης με αιτιολογικό ότι είναι απαραίτητη η αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων με χρήση ανανεώσιμων πηγών, όπως η ηλιακή ενέργεια. Στο σημείο αυτό αναφέρεται ότι ο ισχυρισμός ότι με αντικατάσταση της γεωργικής δραστηριότητας στην περιοχή με την εγκατάσταση ΦΒΣ θα ενισχυθεί η προσπάθεια αντικατάστασης των ορυκτών καυσίμων, είναι απλοϊκός και παραπλανητικός. Η γεωργία με κατάλληλη διαχείριση των συντελεστών της και κυρίως του εδάφους, μπορεί να μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, διότι το έδαφος είναι τόσο πηγή, όσο και αποθήκη διοξειδίου του άνθρακα (Lal and Follett. 2009). Η αποθηκευτική ικανότητα του εδάφους είναι τεράστια και θα μπορούσε κάλλιστα να ισορροπήσει τις υποτιθέμενες μειώσεις αερίων του θερμοκηπίου με την εγκατάσταση των ΦΒΣ.

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ: Ο ισχυρισμός που αναφέρεται στον Πίν. 4 ότι οι επιπτώσεις στην πολιτιστική κληρονομιά είναι «ΟΥΔΕΤΕΡΕΣ», «ΑΣΘΕΝΣΕΙΣ», «ΒΡΑΧΥΧΡΟΝΙΕΣ» και «ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΙΜΕΣ» είναι ενδεικτικός της επιφανειακής προσέγγισης της ΜΠΕ θεμελιακής σημασίας ζητημάτων, όπως το συγκεκριμένο. Στην περιοχή μελέτης καλλιεργούνται σήμερα παραδοσιακές καλλιέργειες που έλκουν την καταγωγή τους από την Αρχαιότητα και συνεχίζουν να καλλιεργούνται μέχρι σήμερα. Πρόκειται για τις γηγενείς παραδοσιακές καλλιέργειες που έχουν εγγραφεί στον Εθνικό Κατάλογο ως διατηρητέες. Οι ποικιλίες αυτές είναι: 1. Σιτάρι δίκοκκο DILOFOS (ΦΕ.Κ. Β’ 2935/05.07.2021)

2. Σιτάρι σκληρό DEVES (Φ.E.K. B’2935/05.07.2021)
3. Σιτάρι μαλακό OREINO (Φ.Ε.Κ. Β’ 993/10.03.2021)
4. Σίκαλη PHTHIA (Φ.Ε.Κ. Β’ 4748/08.09.2021)
5. Κριθάρι ACHILIOS (Φ.Ε.Κ. Β’6283/01.11.2023)
6. Κριθάρι PTISANI (αναμένεται η έκδοση του Φ.Ε.Κ.)

Η συνέχιση της ύπαρξης αυτών των ποικιλιών, η ποιότητα των προϊόντων των οποίων έχει εκτιμηθεί από έρευνες ως ιδιαίτερα σημαντική για την ανθρώπινη υγεία (Dhanavath and Trasada Rao. 2017, Koutis. 2016., Biradar et al. 2021) εξασφαλίζεται από την αναπαραγωγή τους στην περιοχή και η εγκατάσταση του ΦΒΣ απειλεί με εξαφάνισή τους.
Οι γηγενείς ποικιλίες ειδών αποτελούν πολιτιστικό στοιχείο με πολλές πτυχές και περιλαμβάνουν εμπειρικές τεχνικές τοπικής παράδοσης, μνήμες και τη μετάδοσή τους στη νέα γενιά. Αυτό αφορά σε όλες τις ομάδες γεωργικών ειδών, όπως σιτηρά, όσπρια, κηπευτικά κ.ά. Το υλικό μέσο συνέχισης αυτής της γνώσης και παράδοσης είναι τα σπέρματα (σπόροι) και τα φυτά που παράγουν, και το αγενές πολλαπλασιαστικό υλικό. Αποτελούν μέρος της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, συνεισφέροντας στην εξασφάλιση της διατροφής ανθρώπων και ζώων και σε άλλες ανάγκες, συντελώντας παράλληλα στην οικονομική ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών.

Η ακύρωση της δυνατότητας συνέχισης της καλλιέργειας αυτών των παραδοσιακών καλλιεργειών που κινδυνεύουν με γενετική διάβρωση και εξαφάνιση λόγω της εγκατάστασης του ΦΒΣ θα αποτελέσει σημαντικό πλήγμα σε ένα θέμα που εκτός από την οικονομική και περιβαλλοντική σημασία έχει προεκτάσεις με μεγάλη πολιτιστική σημασία, που θα μπορούσε με κατάλληλη πολιτική να ενισχύσει πολλαπλά την περιοχή ακόμα και μέσω του τουρισμού και της αναψυχής. Εξ άλλου το στοιχείο αυτό αποτελεί βασικό κριτήριο της ΚΥΑ
8
με αρ. 168940/06-09-2010 στην οποία ορίζονται τα κριτήρια αξιολόγησης της παραγωγικότητας της Γης, η οποία αναφέρει ότι η κριτήριο χαρακτηρισμού της Γης Υψηλής Παραγωγικότητας είναι «η παραδοσιακότητα των καλλιεργειών από τις καλλιέργειες με τοπικά χαρακτηριστικά και πολλαπλή χρησιμότητα…», όπως οι ποικιλίες που προαναφέρθηκαν θα προκαλέσει τεράστια ζημία στη σύνδεση της αγροτικής παραγωγής με την πολιτιστική κληρονομιά του τόπου και ταυτόχρονα στη δημιουργία προστιθέμενης αξίας σε γεωργικά προϊόντα.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2.7 ΣΥΝΟΨΗ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΩΝ (σελ. 28)

Η αναφορά στο Εθνικό Σχέδιο για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή (ΕΣΠΚΑ0 και όχι «αντιμετώπισης της Κλιματικής Αλλαγής» όπως λανθασμένα αναφέρεται στη ΜΠΕ είναι γενική και παραπλανητική δεδομένου ότι το Σχέδιο αυτό αναφέρεται εκτεταμένα στα προβλήματα του Πρωτογενή Τομέα της Γεωργίας λόγω της Κλιματικής Αλλαγής και προτείνει πολλά μέτρα και δράσεις προστασίας του που περιλαμβάνουν την προστασία όλων των συντελεστών παραγωγής, μεταξύ των οποίων η Γη είναι ο βασικότερος. Επομένως η αναφορά στο ΕΣΠΚΑ είναι τελείως ατυχής ενισχύοντας τον προβληματισμό από τη χρησιμοποίηση αυτής της περιοχής για εγκατάσταση ΦΒΣ.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4.4 ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΜΕ ΑΛΛΑ ΕΡΓΑ (σελ. 38) Με δεδομένο ότι πολύ κοντά στην περιοχή (Σκοπιά Φαρσάλων) κατασκευάζεται ήδη ΦΒΣ μεγάλης κλίμακας (400 MW) αναμένεται να επιδεινωθεί το μικροκλίμα της ευρύτερης περιοχής ακόμα περισσότερο, ιδιαίτερα η θερμοκρασία του αέρα, όπως προαναφέρθηκε.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5.2.2 ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΚΑΙ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΕΙΔΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (σελ. 44)

Στην παράγραφo ( i ) αναφέρεται ότι «προτιμώνται άγονες εκτάσεις ή εκτάσεις που δεν είναι Γη Υψηλής Παραγωγικότητας».
Το σημείο αυτό και οποιεσδήποτε άλλες παρόμοιες αναφορές (παρ. vi του ίδιου κεφαλαίου αναδεικνύουν το σημαντικότερο προβληματικό ζήτημα της ΜΠΕ που είναι ο χαρακτηρισμός της καλλιεργούμενης γης της περιοχής μελέτης ως Γη Μη Υψηλής Παραγωγικότητας. Ο ισχυρισμός αυτός είναι ψευδής, όπως αποδεικνύεται από τα παρακάτω:

α) νομικές παρατυπίες: Η ΚΥΑ 168040/06-09-2010 ορίζει σαφώς ότι η άρδευση ή αρδευσιμότητα, ο αναδασμός και η παραδοσιακότητα αποτελούν κριτήρια, τα οποία από μόνα τους κατατάσσουν τη Γη στην Κατηγορία Γη Υψηλής Παραγωγικότητας. Στην περιοχή υπάρχουν και τα τρία αυτά κριτήρια, ήτοι τα κτήματα αρδεύονται από δημόσιες και ιδιωτικές γεωτρήσεις (ενδεικτικά αναφέρονται οι γεωτρήσεις με αριθμούς 218, 204, 160, 286, 274, 258, 235, 332, 135, 106, 46, 35, 36, 104), έχουν προγραμματισθεί έργα ταμίευσης νερού που θα χρησιμοποιούνται για άρδευση (φράγμα Διλόφου-βλ. απόφαση 10432/2021 του Υπ. Εσωτερικών –ΕΥΔΕΠΕΣ, ΑΔΑ ), ενώ πολλές καλλιέργειες είναι παραδοσιακές (π.χ. σιτηρά από τα οποία παράγονται τα προϊόντα «ζέα») (βλ. φωτ. 6).
9

β) Με επί τόπου επισκέψεις διαπιστώθηκαν τα ακόλουθα: το μεγαλύτερο μέρος της περιοχής της ΜΠΕ έχει ήπιο ανάγλυφο, με βαθειά εδάφη (βάθος τουλάχιστο 1 m) με εξαιρετικά φυσικοχημικά χαρακτηριστικά, όπως φαίνεται από το συνημμένο πίνακα αναλύσεων που πραγματοποιήθηκαν από το πιστοποιημένο εργαστήριο του Ινστιτούτου Βιομηχανικού και Κτηνοτροφικών Φυτών του Ελληνικού Γεωργικού Οργανισμού «ΔΗΜΗΤΡΑ» (φωτ. 7,8).

10
Βάθος εδάφους
≥ 1 m

γ) Τουλάχιστο σε 7 θέσεις που πραγματοποιήθηκαν πολύ πρόσφατα έλεγχοι δύο από την αρμόδια Π.Ε.ΧΩ.Π. της Περιφέρειας και πέντε από το Ινστιτούτο Βιομηχανικών και Κτηνοτροφικών Φυτών του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ (βλ. παράρτημα) αποδείχθηκε ότι το μεγαλύτερο ποσοστό της έκτασης είναι ΓΥΠ αν και η Π.Ε.ΧΩ.Π. της Περιφέρειας Θεσσαλίας αποφαίνεται

αντιφατικά για τις ίδιες εκτάσεις (Βλ. έγγραφα Π.Ε.ΧΩ.Π. Περιφέρειας Θεσσαλίας Α.Π.175459/14/7/2021 και Α.Π. 92019/11-3-2021, Α.Π. 48400/7-2-2025, Παράρτημα), αποδεικνύοντας ότι οι εν λόγω «γνωματεύσεις» είναι καταφανώς ψευδείς αφού η ίδια υπηρεσία χαρακτηρίζοντας την ίδια γη τη μία φορά ως ΓΥΠ και την άλλη Γη Μη Υψηλής Παραγωγικότητας.

δ) Οι επί τόπου επισκέψεις, οι σχετικές δειγματοληψίες και οι σχετικές αναλύσεις απέδειξαν πέραν κάθε αμφιβολίας ότι η γη είναι ΓΥΠ, όπως αποδείχθηκε από επί τόπου επίσκεψη, δειγματοληψία και ανάλυση των εδαφικών δειγμάτων που διενήργησε το διαπιστευμένο εργαστήριο του Ινστιτούτου Βιομηχανικών και Κτηνοτροφικών Φυτών του Ελληνικού Γεωργικού Οργανισμού –ΕΛΓΟ- «ΔΗΜΗΤΡΑ» (βλ. παράρτημα).

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5.2.5.1 Σχέδιο Διαχείρισης ΛΑΠ (σελ. 50)

Ο ισχυρισμός «Δεδομένου ότι η υπό μελέτη δραστηριότητα δεν δύναται να επιφέρει επιπτώσεις στα επιφανειακά ύδατα της περιοχής, αυτή είναι συμβατή με τους στόχους του εγκεκριμένου σχεδίου διαχείρισης αναφορικά με τα επιφανειακά υδατικά συστήματα» δεν ευσταθεί καθ’ όσον έρευνες έχουν δείξει ότι από την εγκατάσταση και λειτουργία τέτοιων ΦΒΣ προκαλείται ρύπανση των υπόγειων υδάτων που προορίζονται για άρδευση και ύδρευση με βαρειά μέταλλα κάδμιο, γκάλιο και χαλκό αλλά και πολυκυκλικούς αρωμταικούς υδρογονάνθρακες-PAHs (Tawalben et al. 2021, Zaabi and Ghosh ). Η ίδια παρατήρηση ισχύει και για όσα αναφέρονται στη σελ. 52

11
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5.2.5.2 Περιφερειακό Σχέδιο Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Θεσσαλίας (σελ. 56)
Ο ισχυρισμός ότι «Δεδομένου ότι η υπό μελέτη Μονάδα τηρεί τις βασικές αρχές της κείμενης νομοθεσίας για την ορθολογική διαχείριση των απορριμμάτων της, ώστε να μην τίθεται σε κίνδυνο, άμεσα ή έμμεσα η Δημόσια Υγεία και να μην δημιουργούνται βλάβες στο περιβάλλον, δεν τίθεται θέμα μη συμβατότητας με το ΠΕΣΔΑ Θεσσαλίας» είναι υπεραπλουστευική και επικίνδυνη δεδομένου ότι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα αυτών των κατασκευών είναι η διαχείριση των αποβλήτων μετά την ολοκλήρωση του κύκλου λειτουργίας τους. Οι ποσότητες των αποβλήτων που δημιουργούνται είναι τόσο μεγάλες που καθιστά την βεβαιότητα ότι εύκολα θα υπάρξει «ορθολογική διαχείριση» αμφίβολη. (Βλ. σχετική έρευνα Zaabi and Ghosh 2024).

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6.2.6 Έργα υποδομής (σελ. 62, 63)

Στο σημείο αυτό αποκαλύπτεται η σημαντική επέμβαση στο έδαφος, από το οποίο αφαιρείται το επιφανειακό γόνιμο τμήμα του μειώνοντας σε πολύ μεγάλο βαθμό τη γονιμότητά του, η οποία σε μεγάλο βαθμό σχετίζεται με την οργανική ουσία που περιέχει και η οποία συγκεντρώνεται ως επί το πλείστον στο επιφανειακό έδαφος.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6.3.5 Στερεά απόβλητα (Σελ. 81)

Επαναλαμβάνεται στο σημείο αυτό το τεράστιο πρόβλημα της διαχείρισης των στερεών αποβλήτων μετά τη λήξη της λειτουργίας του έργου.

ΚΕΦΑΛΑΙΑ 6.5, 6.5.2. Αποκατάσταση χώρου κατάληψης (Σελ. 87) Το υποκεφάλαιο 6.5.2 αποδεικνύει την επιδερμική θεώρηση της κατάστασης. Η ΜΠΕ στο σημείο αυτό υποστηρίζει ότι «θα πρέπει να εφαρμοστεί μία σειρά έργων αποκατάστασης προκείμενου να επανέλθει το τοπίο και τα φυσικά χαρακτηριστικά της περιοχής στην αρχική τους κατάσταση. Τα έργα αυτά θα πρέπει να περιλαμβάνουν κυρίως φυτευτική αποκατάσταση στην περιοχή των έργων». Σημειώνεται ότι στην περιοχή δεν υπάρχουν μόνιμες καλλιέργειες σε μεγάλη έκταση, αλλά ετήσιες καλλιέργειες (κυρίως σιτηρά), για τα οποία είναι τελείως αδόκιμο να συζητείται «φυτευτική αποκατάσταση».

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8.3 ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΤΟΠΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ (σελ. 97) Το κεφάλαιο αυτό αποδεικνύει τον ισχυρισμό μας ότι οι περισσότερες εκτάσεις (βλ. χάρτη 20 της ΜΠΕ) καλύπτονται από εδάφη βαθειά, χωρίς διάβρωση ή με μικρή διάβρωση, δηλαδή εδάφη και χωρίς σημαντική κλίση, χαρακτηριστικά που τα κατατάσσουν στην κατηγορία ΓΥΠ. Σημειώνονται αντιφατικές εκφράσεις στο ίδιο κεφάλαιο που αναδεικνύουν την προχειρότητα της ΜΠΕ.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8.5 ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 9σελ. 102, 103)

Στο κεφάλαιο αυτό η ΜΠΕ αντιφάσκοντας με το κεντρικό πνεύμα της ότι η γη είναι μη παραγωγική και επομένως ακατάλληλη για γεωργία, ότι η αφαίρεση γεωργικής γης δεν θα επηρεάσει κοινωνικοοικονομικά την περιοχή με την αλλαγή στο παραγωγικό μοντέλο απομακρύνοντας σημαντική γεωργική δραστηριότητα, παραδεχόμενη ότι «..Συμπερασματικά, ο Δήμος Φαρσάλων χαρακτηρίζεται από έντονη γεωργική δραστηριότητα..» με σημαντική βιοποικιλότητα (πανίδα).

12
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8.7.1 ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΤΑΣΕΙΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ (σελ. 106,107,108)
Συνεχίζοντας τις αντιφατικές απόψεις η ΜΠΕ ισχυρίζεται στη σελ. 108 ότι «…Ο πρωτογενής τομέας έχει ιδιαίτερη βαρύτητα στην οικονομία της περιοχής του Δήμου και συμβάλλει σε σημαντικό βαθμό στην παραγωγή εισοδήματος…» ή παρακάτω «…Η τεράστια σημασία του πρωτογενή τομέα στην περιοχή μελέτης αντικατοπτρίζεται από το γεγονός ότι ο συγκεκριμένος τομέας συγκεντρώνει το 42,85% των απασχολούμενων. Τα παραπάνω ποσοστά απασχόλησης είναι ιδιαίτερα μεγάλα, αν αναλογιστεί κανείς ότι για την Περιφερειακή Ενότητα Λάρισας είναι 18,58%, την Περιφέρεια Θεσσαλίας 18,21% και το σύνολο της των απασχολούμενων στον πρωτογενή τομέα, όπου η παραδοσιακή ενασχόληση των κατοίκων με τη γεωργία και την κτηνοτροφία είναι η κύρια πηγή εισοδήματος των κατοίκων των περιοχών αυτών …». Τα σημεία αυτά είναι πολύ ενδεικτικά της αντιφατικότητας της ΜΠΕ σχετικά με την επιχειρηματολογία της ότι η εγκατάσταση του εν λόγω ΦΒΣ δεν βλάπτει την περιοχή.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9.1 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΕ ΚΛΙΜΑΤΙΚΑ-ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ (σελ. 117)

Η άποψη «Δεν αναμένεται μεταβολή στα κλιματολογικά και βιοκλιματικά χαρακτηριστικά της ευρύτερης περιοχής μελέτης» είναι που διατυπώνεται με τέτοια αυτοπεποίθηση δείχνει την άγνοια ή τη συνειδητή υποβάθμιση του κινδύνου μεταβολής του μικροκλίματος της περιοχής με αύξηση της θεραμοκρασίας της ατμόσφαιρας στην περιοχή, όπως έχει προαναφερθεί και μάλιστα με δεδομένη την κατασκευή άλλου μεγάλης κλίμακας ΦΒΣ σε γειτονική περιοχή (Σκοπιά).

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9.2 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΑ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΤΟΠΟΙΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ (σελ. 117)
Ν άποψη ότι «…Με την κατασκευή έργου δεν αναμένονται φαινόμενα διάβρωσης του εδάφους…» είναι αυταπόδεικτα αναληθής γνωστού όντως η αποψίλωση του εδάφους από όποια βλάστηση καθιστώντας γυμνό ένα έδαφος με έστω μικρή κλίση προκαλεί διάβρωση.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9.3 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΕ ΕΔΑΦΟΛΟΓΙΚΑ, ΓΕΩΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ (σελ. 118)
Η φράση «…τα οποιαδήποτε φαινόμενα διάβρωσης από βροχόπτωση που πιθανόν να παρατηρηθούν θα είναι μικρής κλίμακας. Κατά τη λειτουργία του έργου δεν αναμένεται να παρατηρηθούν περαιτέρω φαινόμενα διάβρωσης του εδάφους…» είναι ψευδείς για τους λόγους που προαναφέραμε.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9.5 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ (σελ. 118) Οι απόψεις ότι «…Επομένως, θα επέλθει μία τοπική μεταβολή στη βλάστηση, όχι όμως και στη χλωριδική σύνθεση του οικοσυστήματος. Δεν αναμένονται σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στην πανίδα της περιοχής, ως αποτέλεσμα των δραστηριοτήτων κατασκευής και λειτουργίας του έργου.» δεν ευσταθούν σε καμία περίπτωση δεδομένου ότι είναι προφανές ότι η απομάκρυνση του επιφανειακού εδάφους στην αρχή και η συνέχιση της μη καλλιέργειας επί 20-30 χρόνια με συνεχή εφαρμογή χημικής ζιζανιοκτονίας κάτω από τα panels θα δημιουργήσει μεγάλη ζηία στη βιοποικιλότητα ιδίως την εδαφική, η αποκατάσταση της οποίας είναι πολύ δύσκολη έως αδύνατη.
13
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9.6 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΣ ΚΑΙ ΔΟΜΗΜΕΝΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ (σελ. 119)
Η άποψη ότι «Οι επιπτώσεις στην χρήση γης …είναι πλήρως αναστρέψιμες» είναι τελείως ψευδής. Ο κατακερματισμός του οικοσυστήματος, η μη καλλιέργεια επί 20-30 χρόνια θα επιφέρει τεράστιες βλάβες στη βιοποικιλότητα των εκτάσεων και την παραγωγικότητα των εδαφών.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9.9 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΚΑΙ ΤΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ (σελ. 119) Αποκρύπτεται στο σημείο αυτό ή αγνοείται η πολύ πιθανή αρνητική επίπτωση στη υγεία των ανθρώπων λόγω αύξησης της θερμοκρασίας του αέρα. ¨όπως αναφέρθηκε από την ΜΠΕ η μέση μέγιστη θερμοκρασία της περιοχής είναι πολύ υψηλή (33.1 οC βλ. ΜΠΕ σελ. 95), κάτι που σημαίνει ότι σε ορισμένες φορές μπορεί να φτάνει και τους 40 oC με την αναμενόμενη αύξηση της θερμοκρασίας στις εγγύς κατοικήσιμες περιοχές έως και 3-4 oC, όπως προαναφέρθηκε, γίνεται κατανοητός ο κίνδυνος πιθανότητας αρνητικής επίδρασης στην ανθρώπινη υγεία.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9.13 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΑ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΑ ΚΑΙ ΥΠΟΓΕΙΑ ΝΕΡΑ (σελ. 121) Αναφέρθηκε ήδη ο κίνδυνος ρύπανσης των νερών από βαρέα μέταλλα.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΥΝΟΨΗ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΣΕ ΠΙΝΑΚΕΣ (σελ. 127) Στην παράμετρο έδαφος αναφέρεται ότι (… Δεν αναμένονται μετατοπίσεις, συμπιέσεις ή διασπάσεις του επιφανειακού στρώματος του εδάφους σε βαθμό που να αλλοιωθούν τα χαρακτηριστικά του εδάφους της περιοχής» κάτι που δεν ευσταθεί, όπως προαναφέρθηκε επανειλημμένα.

Το ίδιο και σε πιο έντονο βαθμό ισχύει και για την παράμετρο Χρήσεις γης (σελ. 128). Οι απόψεις ότι «Στις θέσεις εγκατάστασης των Φ/Β πλαισίων θα υπάρξει μεταβολή της χρήσης γης, καθώς δεν θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για γεωργική χρήση. Η μεταβολή θα διαρκέσει όσο η διάρκεια ζωής του έργου, όπου ο εξοπλισμός θα αποξηλωθεί και ο χώρος θα επανέλθει στην αρχική του κατάσταση στο μέτρο που αυτό είναι εφικτό» είναι επιστημονικά τελείως αστήρικτες, ψευδείς και παραπλανητικές. Οι χρήσεις γης αλλάζουν οριστικά μετά από αλλαγή που θα διαρκέσεις επί 20-30 χρόνια λόγω τόσο φυσικών μεταβολών της γης ΄σοσο και των κοινωνικών ανακατατάξεων που θα συμβούν σε μια τόσο μεγάλη χρονική περίοδο.

Στην παράμετρο Χλωρίδα-Πανίδα (σελ. 129) διατυπώνονται εκ νέου ανυπόστατες και επιστημονικά αφελείς απόψεις. Η χλωρίδα και πανίδα της περιοχής θα υποβαθμισθεί σε μη επανορθώσιμη κατάσταση.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΦΑΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ (σελ. 129) Η άποψη ότι «Δεν θα υπάρξει καμία επίπτωση όσον αφορά την ποιότητα του εδάφους της περιοχής όπου θα ανεγερθεί το έργο» είναι ολοκληρωτικά και εμφανέστατα λαθεμένη. Είναι αδιανόητο επιστημονικά να εκφράζονται τόσο ακραίες απόψεις.

Το ίδιο ισχύεις και για το σχόλιο της ΜΠΕ για την παράμετρο Χρήσεις γης (σελ. 129)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10.1 ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΣΤΑ ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ (σελ. 132)

Η άποψη ότι «Το είδος και ο ήπιος χαρακτήρας του έργου του Φ/Β σταθμού δεν επιφέρει καμία επίπτωση ούτε στα βιοκλιματικά ούτε στα μορφολογικά χαρακτηριστικά της περιοχής. Επομένως, δεν υπάρχει λόγος για λήψη οποιονδήποτε σχετικών μέτρων» είναι τελείως

14
ανυπόστατη, όπως προκύπτει από όσα έχουν ήδη αναφερθεί ιδιαίτερα για την μεταβολή των βιοκλιματικών χαρακτηριστικών και ιδιαίτερα την αύξηση της θερμοκρασίας του αέρα.
Πίνακας 26. Μήτρα επιπτώσεων (impact matrix) κατά τη λειτουργία του έργου (σελ. 175)
Έχει ήδη σχολιασθεί στα προηγούμενα.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΥΝΟΨΗ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΩΝ (σελ. 178) Η αναφορά στο Εθνικό Σχέδιο για της αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής» (το ορθό είναι Εθνικό Σχέδιο Προσαρμογής στην Κλιματική Αλλαγή-ΕΣΠΚΑ) έχει ήδη σχολιασθεί παραπάνω. Επαναλαμβάνεται ότι η άποψη αυτή ότι δηλαδή η κατασκευή ενός ΦΒΣ αυτού του μεγέθους είναι σύμφωνο με το ΕΣΠΚΑ είναι τελείως αστήρικτη και ανεύθυνη. Το ΕΣΠΚΑ αναλύει με σοβαρά επιστημονικά επιχειρήματα την σημασία και την ανάγκη προστασίας της γεωργικής στις συνθήκες της κλιματικής αλλαγής. Από πουθενά δεν προκύπτει από το ΕΣΠΚΑ ότι η αλλαγή χρήσης γεωργικής γης ιδιαίτερα ΓΥΠ είναι αποδεκτή για την παραγωγή ενέργειας. Η ΑΠΕ είναι απαραίτητες, αλλά η χωροθέτηση τους πρέπει να μη επηρεάζει τη γεωργική γη και κατ’ επέκταση τη γεωργική παραγωγή.

ΤΕΛΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Από όλα τα παραπάνω, προκύπτουν αβίαστα τα παρακάτω συμπεράσματα για το περιεχόμενο της Μ.Π.Ε. που σχετίζεται με το επιστημονικό αντικείμενο του υπογράφοντος:

Στη Μ.Π.Ε. περιέχονται πολλές σοβαρές αστοχίες τόσο σε ό,τι αφορά στη συμμόρφωση στη νομοθεσία όσο και στην ουσία του περιεχομένου της, συμβάλλοντας στη λήψη λανθασμένης απόφασης σχετικά με την έγκριση του εν λόγω έργου.

Νομικές αστοχίες:
1. Παραβιάζει τουλάχιστο δύο κριτήρια στα οποία βασίζεται ο χαρακτηρισμός της παραγωγικότητας της Γης με βάση τη σχετική ΚΥΑ 168040/06-09-2010, δηλαδή το κριτήριο α) της άρδευσης ή αρδευσιμότητας και των εγγειοβελτιωτικών έργων ισχυριζόμενη ψευδώς ότι η Γη δεν αρδεύεται ή δεν είναι αρδεύσιμη, όταν και αρδεύεται από πολλές νόμιμες γεωτρήσεις τόσο ιδιωτικές όσο και δημόσιες και είναι σε ολόκληρη την έκταση αρδεύσιμη από προγραμματισμένο έργο κατασκευής φράγματος στην περιοχή (1οκριτήριο της ΚΥΑ).

2. Αγνοεί ότι στην περιοχή έγινε αναδασμός (2οκριτήριο της ΚΥΑ).

3. Αγνοεί την παραδοσιακότητα των καλλιεργούμενων ειδών των φυτών (3οκριτήριο της ΚΥΑ).
Επιστημονικές αστοχίες:

Θεωρεί τελείως λανθασμένα ότι (βλ. Πίνακα 4, σελ. 23) ότι δεν υπάρχουν αρνητικές επιπτώσεις:

1. Στο μικροκλίμα, όταν η επιστημονική έρευνα έδειξε ότι η θερμοκρασία του αέρα μπορεί να αυξηθεί κατά 3-4 βαθμούς.

2. Στο έδαφος, όταν αυτό θα χάσει σημαντικά τμήματα του επιφανειακού γόνιμου στρώματος, θα καταστεί ευάλωτο στη διάβρωση, θα μειωθεί η γονιμότητά του και θα χάσει μεγάλο τμήμα της βιοποικιλότητάς του.

15

3. Στον αέρα, η ρύπανση του οποίου θα αυξηθεί από στερεά αιωρούμενα υλικά (τουλάχιστο στο στάδιο της κατασκευής) και θα αυξηθεί η θερμοκρασία του. 4. Στην ποιότητα των επιφανειακών και υπογείων υδάτων, που θα υποβαθμισθεί λόγω των τοξικών ουσιών που θα καταλήξουν σε αυτά.

5. Στη χλωρίδα και πανίδα που θα μειωθούν σημαντικά (τουλάχιστο η φιλοξενούμενη στο έδαφος).
6. Στις κοινωνικο-οικονομικές επιπτώσεις, όταν λόγω της επέμβασης αυτής θα εγκαταλειφθεί η περιοχή από τους κατοίκους της, οι οποίοι έχουν ως κύριο επάγγελμα τη γεωργία.

7. Στην ανθρώπινη υγεία, η οποία λόγω αύξησης της θερμοκρασίας θα τεθεί σε αυξημένο κίνδυνο.
8. Στον τουρισμό, ο οποίος λόγω της παραδοσιακότητας και ιστορικότητας των καλλιεργειών θα μπορούσε να ενισχυθεί.

9. Στην πολιτιστική κληρονομιά, που όπως αναφέρθηκε αποτελεί και τυπικό νομικό κριτήριο χαρακτηρισμού της Γης ως Υψηλής Παραγωγικότητας.

10. Τέλος δεν αξιολογείται το τεράστιο πρόβλημα της διαχείρισης των στερεών αποβλήτων μετά το τέλος της λειτουργίας του έργου.

Λάρισα, 3/04/2025

*Γεωπόνος, Δρ Εδαφολογίας, Τακτικός Ερευνητής, πρ. Διευθυντής του Ινστιτούτου Βιομηχανικών και Κτηνοτροφικών Φυτών του Ελληνικού Γεωργικού Οργανισμού «ΔΗΜΗΤΡΑ»
Βιβλιογραφικές αναφορές
Barron-Gafford, Γ.Α., R.L. Minor, N.A. Allen, A.D. Cronin, A.E. Brooks, M.A. Pavao-Zuckerman, The photovoltaic heat island effect: Larger solar power plants increase local temperatures, Sci. Rep. 6 (2016) 1–7, https://doi.org/10.1038/srep35070.
Biradar, S.S., K. J. Yashavanthakumar, S.Navathe, Uday G. Reddy, V.S. B., K. Gopalareddy, K. Lamani, and S.A. Desai. 2021. Dicoccum Wheat: Current Status and Future Perspectives. P. L. Kashyap et al. (eds.), New Horizons in Wheat and Barley Research, https://doi.org/10.1007/978-981-16-4449-8_21
Dhanavath, S. and U.J.S. Prasada Rao. 2017. Nutritional and Nutraceutical Properties of Triticum dicoccum Wheat and Its Health Benefits:An Overview. Journal of Food Science. 82(10):2243.
Jiang, J., X. Gao, Q. Lv, Z. Li. 2021. Observed impacts of utility-scale photovoltaic plant on local air temperature and energy partitioning in the barren areas. Renewable Energy. 174:157-169. Koutis K. 2016. Selection and evaluation of emmer, eincorn and spelta germplasm in Greece for organic farming adaptability and bakery-nutritional quality. Acta Fytotech et Zootechn 18(5):81–82
Turney, D. and V. Fthenakis. 2011. Environmental impacts from the installation and operation of large-scale solar power plants. Renewable and Sustainable Energy Reviews. 15:3261-3270. Nain, P.; Kumar, A. Metal Dissolution from End-of-Life Solar Photovoltaics in Real Landfill
Leachate versus Synthetic Solutions: One-Year Study. Waste Manag. 2020, 114, 351–361. [ Tawalbeh, M.; Al-Othman, A.; Kafiah, F.; Abdelsalam, E.; Almomani, F.; Alkasrawi, M. Environmental Impacts of Solar Photovoltaic Systems: A Critical Review of Recent Progress and Future Outlook. Sci. Total Environ. 2021, 759, 143528.
Zaabi, B.A. and A. Ghosh. 2024. Managing photovoltaic waste: Sustainable solutions and global challenges. Solar Energy, 283:112985.
16
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
1. Μ.Π.Ε.
2. Αποτελέσματα αναλύσεων εδαφών
3. Τρεις Αποφάσεις Π.Ε.ΧΩ.Π.
4. Πίνακας και Χάρτης δειγματοληψίας εδαφών.
17

Δειτε την καταγγελια που καταθεσε ο συνδεσμος βιοκαλλιεργητων της Θεσσαλιας  ΤΕΛΙΚΟ_ΑΙΤΗΣΗ-ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΑ ΠΡΟΣ ΠΕΧΩΠ ΛΑΡΙΣΑΣ_28.4.2025