Αντιμετωπίζοντας την Χαμηλή Αυτοεκτίμηση στην Ρίζα της …

Από: Μαρία Πέππα

Αν προσπαθήσετε να ενθαρρύνετε έναν άνθρωπο με χαμηλή αυτοεκτίμηση, να τον πείσετε ότι είναι τόσο καλός, αξιαγάπητος, έξυπνος, ελκυστικός, άξιος επιτυχίας και σεβασμού όπως η πλειοψηφία των ανθρώπων, θα συμφωνήσει απόλυτα μαζί σας. Με την λογική γνωρίζουν ότι δεν είναι χειρότεροι από τους άλλους ανθρώπους, μισητοί ή ανόητοι, εξακολουθούν όμως να αισθάνονται ως τέτοιοι. Είναι λοιπόν κάτι περισσότερο από προφανές ότι η χαμηλή αυτοεκτίμηση δεν καθορίζεται από τις σκέψεις αλλά από κάτι βαθύτερο και ισχυρότερο το οποίο δεν αφορά μόνο την σκέψη τους αλλά και το αρνητικό συναίσθημά τους.

Οι άνθρωποι με χαμηλή αυτοεκτίμηση όχι μόνο σκέφτονται αλλά και αισθάνονται με κάθε ίνα της ύπαρξής τους ότι είναι ηλίθιοι, άσχημοι, κατώτεροι, κατεστραμμένοι κλπ. Το δυναμικό τους αποστραγγίζετε, η ζωή τους φαντάζει θλιβερή και ανούσια, σαν μια καρικατούρα αυτής που θα έπρεπε να είναι. Ανεξάρτητα από το πόσο σκληρά προσπαθούν να υιοθετήσουν ένα υγιή ή θετικό τρόπο σκέψης, βαθιά μέσα τους γνωρίζουν πως αυτό είναι πολύ δύσκολο γιατί τα συναισθήματα που αναδύονται από τα βάθη της ύπαρξής τους έρχονται σε αντίθεση με την σκέψη τους.

Εργασία με το βαθύτερο μέρος του εαυτού …

Συνήθως πιστεύουμε ότι για να βάλουμε τέλος στον εσωτερικό πόνο, τον φόβο, την δυστυχία, το μόνο που χρειάζεται να κάνουμε είναι να αλλάξουμε τον τρόπο που σκεφτόμαστε. Το πρόβλημα με αυτή την προσέγγιση είναι ότι το έντονο συναίσθημα τείνει να παράγει τις σκέψεις παρά να προκαλείται από αυτές. Πρώτα αισθανόμαστε με ένα συγκεκριμένο τρόπο και στην συνέχεια εξηγούμε τον λόγο για τον οποίο αισθανόμαστε κατά αυτόν τον τρόπο.

Αυτό δεν σημαίνει ότι κάποια εστίαση στις γνωστικές στρεβλώσεις δεν βοηθά, γιατί σίγουρα μπορεί. Αλλά η συχνή προσπάθεια ως προς αυτή την κατεύθυνση είναι επιφανειακή διότι τα βασανιστικά και ισχυρά αρνητικά συναισθήματα κατοικούν στις βαθύτερες και πιο αρχαίες δομές του εγκεφάλου από ότι η συνειδητή αντίληψη. Η συναισθηματική μάθηση και απόκριση έχει εμπεδωθεί και εκδηλώνετε με αυτό τον τρόπο πολύ καιρό πριν.

Όλοι γνωρίζουμε πως οι πεποιθήσεις μας ενεργούν μερικές φορές ασυνείδητα ως υποθέσεις για το πώς λειτουργεί ο κόσμος. Αναμείξτε την έντονη συγκίνηση με μια ιδέα και το προϊόν που προκύπτει είναι μια πεποίθηση. Αυτό συμβαίνει επειδή το συναίσθημα τείνει να κυριαρχεί την εξουσία της λογικής. Έτσι πρέπει να συμβαίνει επειδή το συναίσθημα σχετίζεται με την επιβίωση.

Αυτό είναι κοινό για όλα τα ζώα, αλλά χωρίς τη γνωστική πτυχή. Για παράδειγμα, όταν μια γάτα αντιμετωπιστεί άσχημα θα μάθει να φοβάται τον ιδιοκτήτη της ή ακόμα και όλους τους ανθρώπους, δεν θα δημιουργήσει όμως κάποια πεποίθηση από αυτή την μάθηση. Η γάτα δεν θα αντανακλά και στη συνέχεια δεν θα παράγει την συναισθηματικά στρεβλωμένη πεποίθηση ότι είναι κακή ή ότι είναι χειρότερη από όλες τις άλλες γάτες. Δεν έχει αυτό το επίπεδο εγκεφαλικής λειτουργίας. Οι άνθρωποι δημιουργούν λογικούς λογισμούς για τον συναισθηματικό τους κόσμο όλη την ώρα.

Έτσι, δουλεύοντας μόνο με την πεποίθηση αγνοώντας την συναισθηματική απόκριση ισοδυναμεί με την αναδιάταξη των επίπλων σε ένα πλοίο που έχει προσαράξει πάνω σε έναν ύφαλο.

Το υποκείμενο μπορεί να συμφωνήσει ότι δεν είναι ο χειρότερος άνθρωπος στον κόσμο, ενώ θα εξακολουθεί να αισθάνεται ως τέτοιος. Η συμφωνία του δεν αλλάζει τον τρόπο που βιώνει το συναίσθημα όταν αναδύεται. Κατά την διάρκεια της θεραπείας για την χαμηλή αυτοεκτίμηση χρειάζεται να πάμε βαθύτερα, πίσω στον χρόνο. Στην συναισθηματική μάθηση που πυροδοτεί την χαμηλή αυτοεκτίμηση.

Υπάρχει και άλλος ένας ζωτικός παράγοντας της πεποίθησης ή του πιστεύω που χρειάζεται να κατανοήσουμε. Είναι πολύ εύκολο να υποθέσουμε ότι η πεποίθηση ενός ατόμου εκφράζεται απόλυτα μέσα από αυτά που λέει ότι πιστεύει, οι αληθινές πεποιθήσεις μας όμως αποκαλύπτονται μέσα από τις ενέργειες και πράξεις μας. Εάν σας πει κάποιος ότι είναι φιλόζωος και διαπιστώσετε ότι κακοποιεί τα ζώα ή ότι πιστεύει πως είναι θετικά σκεπτόμενος και στην συνέχεια βασανίζει τυραννικά τον εαυτό του, η αληθινή του πεποίθηση αποκαλύπτεται μέσα από την συμπεριφορά του.

Ας εξετάσουμε μερικά παραδείγματα ανθρώπων με χαμηλή αυτοεκτίμηση και την συναισθηματική μάθηση που την πυροδοτεί …

Χαμηλή αυτοεκτίμηση που πυροδοτείτε από έλλειψη ακαδημαϊκής επιτυχίας …

Η Κατερίνα είναι μια ευγενική γυναίκα που της αρέσει να φροντίζει τους ανθρώπους. Σαν παιδί αισθανόταν πάντοτε ότι ήταν η δεύτερη καλύτερη ανάμεσα στις δύο αδελφές της που ηλικιακά ήταν μεγαλύτερες. Και οι δύο αδερφές της αρίστευσαν ακαδημαϊκά και οι γονείς της ήταν περήφανοι για τα επιτεύγματά τους. Η μια έγινε διάσημη συγγραφέας και η άλλη αναγνωρισμένη μουσικός.

Η Κατερίνα είναι δυσλεκτική και κόπιασε πολύ να αποφοιτήσει. Οι γονείς της πάντα την ενθάρρυναν, αλλά ένιωθε απογοητευμένη από την έλλειψη ακαδημαϊκής επιτυχίας.

Ως ενήλικη η Κατερίνα μελέτησε σκληρά και τελικά κατάφερε να γίνει λογοθεραπεύτρια. Είναι αξιοσέβαστη και το πελατολόγιό της είναι αρκετά μεγάλο, συνεχώς όμως αισθάνεται ανεπαρκής, αμήχανη και δυσκολεύεται να πιστέψει ότι κάποιος θα μπορούσε πραγματικά να εκτιμήσει το θεραπευτικό έργο της. Κάθε μέρα αισθάνεται σα να φορά μια μάσκα προσποίησης και απλά να διαδραματίζει έναν ρόλο δίχως πραγματικά να τον κατέχει.

Η Κατερίνα συμφωνεί ότι η εκπαίδευσή της είναι κάτι παραπάνω από επαρκής, οι άνθρωποι της αναγνωρίζουν ότι είναι πολύ καλή σε αυτό που κάνει, ξέρει ότι πρέπει να αισθάνεται όμορφα και θετικά, αλλά απλά δεν μπορεί πραγματικά να αισθανθεί έτσι.

Η συναισθηματική μάθηση της Κατερίνας από τότε που ήταν μικρό κοριτσάκι δεν αντανακλά τα συναισθήματα για τον εαυτό της και τα επιτεύγματά της ως ενήλικης. Σε αυτή την περίπτωση, η συναισθηματική μάθηση εγκαθιδρύθηκε σιγά-σιγά, σαν ένα φαινόμενο που προέκυψε από τις συνθήκες ζωής κατά την διάρκεια της ανάπτυξής της.

Χαμηλή αυτοεκτίμηση απόρροια γονικής εγκατάλειψης …

Η Βίκυ αγαπούσε τον πατέρα της βαθιά. Εκείνος εγκατέλειψε την οικογένεια όταν η Βίκυ ήταν 5 ετών. Ακόμη θυμάται την στιγμή που φεύγει από το σπίτι με τις βαλίτσες του. Τον είχε πετάξει έξω από το σπίτι η μητέρα της λόγω του ότι ήταν αλκοολικός.

Στα 40 της σήμερα η Βίκυ, αισθάνεται ότι δεν την αγαπά κανείς. Τελειώνει με συνοπτικές διαδικασίες κάθε σχέση όταν αισθάνεται τους άνδρες να την πλησιάζουν. Αναγνωρίζει τον φόβο και τον πανικό της όταν πλησιάζει η αγάπη, αισθάνεται όμως ανίκανη να αλλάξει την αίσθηση του πανικού όταν κάποιος την πλησιάζει περισσότερο και φαίνεται να την συμπαθεί. Λέει ότι όταν κάποιος επιθυμεί κάτι βαθύτερο αισθάνεται αβοήθητη και απελπισμένη.

Η συναισθηματική μάθηση της Βίκυ άρχισε να ριζώνει όταν είδε τον αγαπημένο αλλά χαοτικό πατέρα της να φεύγει από το σπίτι της οικογένειας. Τον αγαπούσε πολύ, εκείνος πέθανε λίγο καιρό μετά. Τώρα αισθάνεται ότι οι σχέσεις αγάπης προορίζονται να ¨πεθάνουν¨.
Χαμηλή αυτοεκτίμηση απόρροια αυτοκριτικής …

Ο Γιάννης έδειχνε μικροκαμωμένος για την ηλικία του και ήταν εξαιρετικά ντροπαλός κατά την διάρκεια της ανάπτυξής του. Στο σχολείο τα άλλα παιδιά τον περιγελούσαν συχνά. Τον προσφωνούσαν με διάφορα ονόματα. Θυμάται ακόμη και κάποιους δασκάλους να βρίσκουν αυτά τα ονόματα αστεία και να γελούν. Υπήρξε υποκείμενο σωματικής κακοποίησης από άλλα παιδιά και τίποτα από αυτά που έκανε ή δήλωσε δεν φαινόταν να κάνει την διαφορά.

Παρ’ όλα αυτά ο Γιάννης έγινε επιτυχημένος επιχειρηματίας και παντρεύτηκε. Όμως η σύζυγός του καθώς και άλλοι άνθρωποι στο περιβάλλον του παρατηρούν πως υποβιβάζει τον εαυτό του συστηματικά, νιώθει συνεχώς απαισιόδοξος, έτοιμος να ¨χάσει τα πάντα¨, παρά το γεγονός ότι έχει κάνει πολλά χρήματα και έχει μια αγαπημένη σύζυγο και καλούς φίλους.

Λέει ότι έτσι προστατεύει τον εαυτό του για να μην πληγώνεται. Εξακολουθεί να στοιχειώνεται από τις εκφοβιστικές αναμνήσεις των παιδικών χρόνων του παρά το γεγονός πως σαν ενήλικας είναι διανοητικά ικανότατος. Απλά δεν μπορεί να ξεφύγει από τα συναισθήματα της ανεπάρκειας και της κατωτερότητας.
Η συναισθηματική μάθηση του Γιάννη προέκυψε από την ανάγκη του για επιβίωση κατά την διάρκεια των παιδικών του χρόνων. Σαφώς και εξυπηρέτησε έναν πολύ σημαντικό τότε, στην ενήλικη ζωή του όμως δημιουργεί αρκετά προβλήματα. Μια στρατηγική γεννημένη από φόβο και που είχε περιορισμένη χρονική χρησιμότητα, στο τώρα, καθιστά την ζωή του σκληρότερη από ότι είναι αναγκαίο. Ο φόβος του Γιάννη στο ενδεχόμενο πως μπορεί από την μια στιγμή στην άλλη να χάσει τα πάντα, είναι παρόμοιος με το συναίσθημα της αναμονής για εκφοβισμό.

Χαμηλή αυτοεκτίμηση απόρροια απαξίωσης του εαυτού …

Ανεπίσημα η Κατερίνα είχε αναλάβει τον ρόλο του φροντιστή σε όλες της τις σχέσεις αδιαφορώντας για τις προσωπικές ανάγκες της που ήταν τελευταίες ή ανύπαρκτες. Παραμελεί τον εαυτό της και νιώθει άβολα να ξοδεύει χρήματα καθώς αισθάνεται ότι δεν το αξίζει.

Η μητέρα της ήταν ναρκισσιστής και δεν έδειχνε κανένα εμφανές ενδιαφέρον για την Κατερίνα παρά μόνο όταν καυχιόταν για τις επιτυχίες της. Ο πατέρας της Κατερίνας πέθανε όταν ήταν εννέα ετών. Όταν η Κατερίνα ήταν δεκαεννιά ετών η μητέρα της αρρώστησε και εκείνη έγινε ο μοναδικός της φροντιστής. Έχει μεγαλύτερα αδέλφια αλλά έχουν φύγει από το σπίτι εδώ και πολύ καιρό.

Το αποκλειστικό ενδιαφέρον της Κατερίνας για την μητέρα της την απέτρεψε, εμπόδισε να απογαλακτιστεί και να αναπτύξει την δική της ζωή. Η μητέρα της πέθανε όταν εκείνη ήταν τριάντα τριών ετών και έζησε σε εκείνο το σπίτι έως ότου πουλήθηκε. Η μητέρα της δεν την είχε συμπεριλάβει στην διαθήκη της. Η Κατερίνα είχε ξοδέψει πολλά χρόνια φροντίζοντας την μητέρα της, η αφοσίωσή της όμως δεν υπήρξε αρκετή εφόσον την απέκλεισε από την διαθήκη της.
Η Κατερίνα γνωρίζει ότι παραμελεί τον εαυτό της, πως απομονώνεται και πως δυσκολεύεται να ζητήσει βοήθεια. Αισθάνεται ότι έχει χάσει τη ζωή της και δεν ξέρει πώς να αρχίσει να ζει. Αντιλαμβάνεται αντικειμενικά ότι δεν είναι ηλίθια ή άσχημη, αισθάνεται όμως ότι είναι και ηλίθια και αποκρουστική κάθε φορά που συνευρίσκεται με άλλους ανθρώπους.

Η συναισθηματική μάθηση της Κατερίνας προήλθε από την συναισθηματική αδιαφορία της μητέρας της. Οι ιστορίες της ζωής της συνοδεύονται από θορυβώδεις εκρήξεις θυμού, οργής και απαξίωσης του εαυτού της.

Χαμηλή αυτοεκτίμηση απόρροια σεξουαλικής κακοποίησης …

Η Σωτηρία κακοποιήθηκε σεξουαλικά για μια περίοδο τριών ετών κατά την διάρκεια των εφηβικών της χρόνων. Ως ενήλικη δεν μπορεί να νιώσει οικεία με κανέναν επειδή αισθάνεται τον εαυτό της σαν ¨καμένο χαρτί¨ και δεν θέλει να φορτώνει τους ανθρώπους με τα προβλήματά της.

Μερικές φορές, μόνο όταν συναντά νέους ανθρώπους αισθάνεται ότι πρέπει να γνωρίζουν τι της έχει συμβεί. Νιώθει σαν οι νέοι να μπορούν να δουν μέσα της την ντροπή που αισθάνεται.

Το αίσθημα της ¨ακαθαρσίας¨, την εμποδίζει να αναζητήσει εργασία, να σχετιστεί με έναν σύντροφο, ακόμη και να έχει ένα κατοικίδιο ζώο.
Θεωρεί τον εαυτό της σαν ένα ¨μεταχειρισμένο¨ αντικείμενο, ένα ¨κομμάτι κρέατος¨. Η συναισθηματική μάθηση της Σωτηρίας εμπεδώθηκε κλιμακωτά μέσα από τον φόβο και την τρομοκρατία που βίωνε όταν δεχόταν σεξουαλική επίθεση. Αισθάνεται πως οι δικές της ανάγκες έχουν παραγκωνιστεί και πως δεν διαθέτει την απαραίτητη δύναμη να ασκήσει επιρροή ακόμη και σε καταστάσεις όπου θα μπορούσε.

Αντιμετωπίζοντας την χαμηλή αυτοεκτίμηση στην ρίζα της …

Oι άνθρωποι με χαμηλή αυτοεκτίμηση συνήθως κατηγορούν τους εαυτούς τους για πολλά πράγματα ακόμη και για λάθη που δεν είναι δικά τους. Υποτιμούν τις ικανότητες και την αξία τους, τρέφονται από αρνητικά και καταστρεπτικά συναισθήματα, υιοθετούν αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές, είναι πιο ευάλωτοι στους εθισμούς και γενικότερα θεωρούν πως τίποτα καλό δεν τους συμβαίνει ή δεν πρόκειται ποτέ να τους συμβεί.

Ευτυχώς, αυτή η κατάσταση μπορεί να αντιστραφεί. Για τους ανθρώπους που χρειάζονται την βοήθεια του ειδικού, η κλινική υπνοθεραπεία είναι από τα ιδανικότερα εργαλεία για την οικοδόμηση της αυτοεκτίμησης. Ενδεικτικά, βοηθά τους ανθρώπους να …

• Δημιουργήσουν μια θετικότερη εικόνα για τον εαυτό τους χωρίς να τον απαξιώνουν. Να νιώσουν ενδυναμωμένοι και ικανοί να εκπληρώσουν τον σκοπό, τους στόχους και τις επιθυμίες που έως τώρα αδυνατούσαν. Να νιώσουν καλύτερα με τον εαυτό τους και τις πιθανότητές τους να πετύχουν στην ζωή.

• Δουν το εαυτό τους, το όραμά τους, την θέση τους στο κόσμο ρεαλιστικά. Να αναγνωρίσουν την αξία, τις ικανότητές τους και να τις χρησιμοποιούν ως αφετηρία για την οικοδόμηση της αυτοπεποίθησής τους.

• Αισθανθούν πως εκείνοι είναι το πιο σημαντικό άτομο στην ζωή τους. Να μάθουν πώς να βάζουν όρια και να απαλλαγούν από την ανάγκη τους για έγκριση από τους άλλους καθώς θα συνειδητοποιούν πως η δική τους είναι η μοναδική γνώμη που έχει νόημα και αξία.

Με καλύτερη εικόνα και απεριόριστη αυτοπεποίθηση θα τολμήσουν τελικά να κάνουν εκείνα τα πράγματα που ποτέ δεν τόλμησαν να κάνουν φοβούμενοι την αποτυχία ή επειδή ένοιωθαν ότι δεν άξιζαν.

Τώρα, χωρίς αυτούς τους φόβους, τίποτα δεν θα μπορεί να τους εμποδίσει από την αυτοπραγμάτωση, την υγιή και ισορροπημένη ζωή …

Σχετικά Άρθρα:

Για Απεριόριστη Αυτοπεποίθηση …

Μαρία Πέππα
Κλινική Υπνοθεραπεύτρια
Anti-Stress Coach
hypnotherapy4u.gr