Ο επόμενος παγκόσμιος πόλεμος θα είναι για τα τρόφιμα;

Ο επόμενος παγκόσμιος πόλεμος θα είναι για τα τρόφιμα;
H Παγκόσμια Τράπεζα και τα Ηνωμένα Έθνη λένε ότι μέχρι το 2050 δεν θα υπάρχει αρκετό φαί για να τραφεί ο παγκόσμιος πληθυσμός.

του Μαρκ Κόμπα

Ο κόσμος βιώνει μια τεράστια διατροφική κρίση. Κάποιοι ερευνητές, μάλιστα, λένε ότι η έλλειψη τροφίμων θα παρουσιαστεί ακόμα νωρίτερα, μέχρι το 2030.

Οι αιτίες; Ακραία καιρικά φαινόμενα όπως οι πλημμύρες και οι ξηρασίες, οι οικονομικές δυσκολίες και οι πολιτικές αναταραχές στις αναπτυσσόμενες, όπως και η επέκταση των αγροτικών βιομηχανιών.

Ενώ πολλοί ειδικοί λένε ότι η παραγωγή περισσότερου φαγητού θα απομακρύνει τη διατροφική κρίση, άλλοι επισημαίνουν ότι τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά.

«Για να λύσουμε το πρόβλημα της διατροφικής ασφάλειας, χρειαζόμαστε μια αλλαγή στον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τη φτώχεια και την ανισότητα στον κόσμο» λέει ο Στίβεν Σκάνλαν, καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Οχάιο.

«Η διατροφή πρέπει να αναδειχθεί σε θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα, έτσι ώστε να το υποστηρίξουν οι κυβερνήσεις».

Η διατροφή του πλανήτη, όμως, είναι μια τεράστια επιχειρηματική δραστηριότητα. Πολυεθνικές όπως η Kraft, η Cargill και η PepsiCo κυριαρχούν στην παγκόσμια διανομή φαγητού. Παράλληλα, εταιρείες όπως η Monsanto, ο μεγαλύτερος παραγωγός σπόρων γενετικά τροποποιημένων οργανισμών, προωθούν τα προϊόντα υψηλής τεχνολογίας τους σαν έναν τρόπο αύξησης της παραγωγής τροφίμων.

Και είναι αυτές οι εταιρείες που πλέον βλέπουν τεράστια οφέλη να ανοίγονται μπροστά τους. Οι παγκόσμιες τιμές τροφίμων αυξήθηκαν κατά 4% από τον Ιανουάριο μέχρι τον Απρίλιο φέτος, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, βάζοντας έτσι τέλος στην πτώση των τιμών των τροφίμων που ξεκίνησε τον Αύγουστο του 2012.

Μπορεί αυτά τα νούμερα να χαροποιήσουν τους μετόχους των εταιρειών, αλλά όλη αυτή η συγκεντροποίηση και το κυνήγι του κέρδους καταλήγουν να χαρίζουν σε μερικές μόνο εταιρείες τον έλεγχο όλης της παγκόσμιας προμήθειας με τρόφιμα.

Η έλλειψη τροφίμων δεν ανήκει στο μακρινό μέλλον• είναι κομμάτι του παρόντος μας. Σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ, 842 εκατομμύρια άτομα υποσιτίζονται. Ένα στα τέσσερα παιδιά κάτω από την ηλικία των πέντε ετών δεν αναπτύσσεται επαρκώς εξαιτίας του υποσιτισμού.

Ένα μεγάλο πρόβλημα παραμένει η παραγωγή μη βρώσιμων προϊόντων από σπόρους που συνήθως καταλήγουν στο τραπέζι μας. Αναφερόμαστε φυσικά στα βιοκαύσιμα, και ειδικά σ’ αυτά που προέρχονται όχι από απόβλητα, αλλά από καρπούς που έχουν καλλιεργηθεί για το σκοπό αυτό.

«Αυτό που μας ανησυχεί είναι η επέκταση των βιοκαυσίμων», λέει η Κρίστιν Σάντελ, διευθύντρια πολιτικής και εκστρατειών της ActionAid.

«Τα τελευταία χρόνια έχουμε δει αύξηση 50% της χρήσης καρπών όπως η ζάχαρη, το καλαμπόκι και η σόγια για την παραγωγή καυσίμων. Αυτό ουσιαστικά στερεί πολύτιμους καρπούς από τους ανθρώπους, ενώ κάνει ακριβότερους τους ήδη υπάρχοντες».

Η Σάντελ προσθέτει ότι οι μεγάλης κλίμακας επενδύσεις των ιδιωτικών εταιρειών αγροτικής παραγωγής για την αγορά περαιτέρω καλλιεργήσιμης γης σε φτωχές χώρες βγάζουν εκτός αγοράς τους τοπικούς παραγωγούς.

Μπορεί καινοτομίες όπως οι γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί να πλασάρονται ως λύσεις, όμως αυτό που λείπει σήμερα ίσως τελικά να είναι οι απλούστεροι τρόποι διανομής και αποθήκευσης τροφίμων. Μεγάλες ποσότητες τροφίμων σαπίζουν επειδή οι φτωχές χώρες δεν διαθέτουν κατάλληλους χώρους αποθήκευσης. Η ανυπαρξία εγκαταστάσεων εμποδίζει τη διανομή φαγητού στους φτωχούς.

Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, η παγκόσμια κοινότητα πρέπει να παράγει 50% περισσότερα τρόφιμα σε σχέση με σήμερα για να αποφύγει την εμφάνιση σοβαρών ελλείψεων τροφίμων μέχρι το 2050. Κάποιοι αναλυτές επισημαίνουν ότι κυβερνήσεις όπως αυτές των ΗΠΑ και των ευρωπαϊκών χωρών εντείνουν τις προσπάθειες αποστολής βοήθειας στις αναπτυσσόμενες χώρες. Όμως, το παγκόσμιο διατροφικό πρόβλημα παραμένει, κι αν δεν αντιμετωπιστεί, οι επόμενοι παγκόσμιοι πόλεμοι κάλλιστα θα μπορούσαν να κηρυχθούν για τη διεκδίκηση πόρων όπως το φαΐ και το νερό.