ΠΟΙΟΣ ΕΙΧΕ ΤΗΝ «ΕΜΠΝΕΥΣΗ» ΤΗΣ ΑΠΟΒΑΣΗΣ ΤΩΝ ΤΟΥΡΚΩΝ ΣΤΗΝ ΔΕΥΤΕΡΗ ΙΜΙΑ ;

Γράφει ο Νίκος Χειλαράδες

Η απόβαση των Τούρκων στην δεύτερη Ίμια το βραδύ της 30 προς την 31 Ιανουαρίου του 1996, καθόρισε τη έκβαση της μεγάλης κρίσης των δυο βραχονησίδων. Το μεγάλο ερώτημα που μένει αναπάντητο είναι «πως» και «ποιος» έριξε εκείνο το βράδυ στο Εθνικό Συμβούλιο της Τουρκίας που συνεδρίαζε με μεγάλη αγωνιά και άγχος για την έκβαση της κρίσης, την «πληροφορία» ότι η δεύτερη βραχονησίδα ήταν εγκληματικά αφύλακτη από ελληνικής πλευράς.

Η πατρότητα της ιδέας να καταληφθεί η δεύτερη βραχονησίδα το βράδυ της κρίσης των Ίμια, που είχε φέρει τις δυο χώρες στα πρόθυρα του πολέμου, είχε γίνει αντικείμενο δημόσιας διαμάχης στην Τουρκία. Σύμφωνα με το Taner Baytok, σύμβουλο τότε του τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών και μέλος τοτε της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσων της Τουρκίας και προσωπικός φίλος του τότε αρχηγού του Επιτελείου Ναυτικού της Τουρκίας, Ναυάρχου Güven Erkaya,η ιδέα κατάληψης της βραχονησίδας ήταν του Erkaya. Το Ιανουάριο όμως του 2004 ήρθε στο προσκήνιο ο τότε υφυπουργός Εξωτερικών, Inal Batu, να αμφισβητήσει αυτή την άποψη και να υποστηρίξει την δική του θέση, ότι η ιδέα ήταν καθαρά δική του και ότι με δική του πρωτοβουλία… αποφεύχθηκε ο πόλεμος μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.

Ο Batu σε δηλώσεις που έκανε στις 20/1/2004 στην εφημερίδα Hürriyet, τονίζει με απόλυτο τρόπο ότι η ιδέα της κατάληψης της δεύτερης Ίμια στην κρίση τον Ιανουαρίου του 1996 ήταν καθαρά δική του. «Έχω υπηρετήσει», ανέφερε ο Batu, «38 χρόνια στο υπουργείο Εξωτερικών και ποτέ δεν διεκδίκησα επαίνους για τις υπηρεσίες μου. Αλλά στην προκείμενη περίπτωση είμαι υποχρεωμένος να αποκαταστήσω την αλήθεια. Για πρώτη φορά ο Erkaya είχε ισχυριστεί στη εκπομπή του Ali Bırand, «Η 32η Μέρα», στις 31 Ιανουαρίου 1998, ότι η απόβαση των Τούρκων κομάντος στο δεύτερο νησί ήταν δική του ιδέα και στη συνέχεια ήρθε ο πρώην πρέσβης Taner Baytok που ήταν προσωπικός φίλος του Erkaya, για να υποστηρίξει αυτή την άποψη. Δεν είναι όμως έτσι η αλήθεια».

Εκείνο το βράδυ, όπως διηγείται ο Batu , είχαμε μαραθώνια σύσκεψη στην Άγκυρα. Η πρωθυπουργός είχε εξαντλήσει στην υπομονή της και επέμενε πως εκείνη η σημαία έπρεπε να φύγει από τα «Κάρντακ» και ο ελληνικός στρατός να αποχωρήσει. Όλη η συζήτηση περιστρέφονταν με μεγάλη αγωνία στο πώς ο τουρκικός στρατός θα έδιωχνε τους Έλληνες από την βραχονησίδα που είχαν καταλάβει. Τότε μου «παρουσιάστηκε» από τις υπηρεσίες του υπουργείου Εξωτερικών η εικόνα ότι τα Ίμια δεν ήταν μια, αλλά δυο βραχονησίδες. Αμέσως αντιλήφθηκα ότι υπήρχε και η εναλλακτική λύση να γίνει απόβαση όχι στην πρώτη βραχονησίδα, που θα προκαλούσε αναπόφευκτη σύγκρουση, αλλά στην δεύτερη που ήταν αφύλακτη, (;;;). Ζήτησα συγνώμη από την πρωθυπουργό και της παρουσίασα αμέσως αυτή την άποψη. Τότε οι παριστάμενοι έδειξαν πως είναι ευχαριστημένοι και η Çiller δήλωσε πως η ιδέα του Batu είναι μια καλή διέξοδο από την κρίση!!!

Ο Batu αντικρούει την άποψη του Baytok που παρουσιάστηκε και στο βιβλίο του Erkaya για το βράδυ ης κρίσης των Ίμια, ότι η ιδέα της απόβασης ήταν του ναύαρχου Erkaya. Σύμφωνα με τους Baytok και Erkaya, «Όλοι γνώριζαν καθώς ανέτειλε ο ήλιος την επόμενη μέρα ότι η ιδέα της επιτυχής επιχείρησης των Τούρκων κομάντος να καταλάβουν την δεύτερη βραχονησίδα ήταν δική μου, (του Erkaya) και αυτή απέτρεψε την πολεμική σύγκρουση».

Πάντως ο Erkaya, ( απεβίωσε τελείως «ξαφνικά» στις 24 Ιουνίου του 2000), είχε έρθει πάλι στο προσκήνιο στις 4 Απριλίου 2000, (δηλαδή λίγες μέρες πριν πεθάνει), όταν απόστρατος πλέον και μόνιμος σύμβουλος της τουρκικής κυβέρνησης για θέματα θαλάσσης, επέδωσε τότε στον πρωθυπουργό Bülent Ecevit ένα σχέδιο προτάσεων μιας ομάδας εμπειρογνωμόνων υπό την καθοδήγηση του, από τέσσερις σελίδες για τα προβλήματα του Αιγαίου. Το σχέδιο αυτό στην αρχή χαρακτηρίστηκε από τα τουρκικά ΜΜΕ σαν «μυστικό σχέδιο», αλλά γρήγορα «διέρρευσε» στον τουρκικό τύπο. ‘Όπως έγινε γνωστό το κυριότερο σημείο του σχεδίου ήταν η πρόταση για την διαπραγμάτευση με την ελληνική πλευρά της Στρατιάς του Αιγαίου, με τις γνωστές τουρκικές αξιώσεις για το Αιγαίο. Ο Güven Erkaya είχε προτείνει την απομάκρυνση της Στρατιάς του Αιγαίου από τις τουρκικές ακτές της Μικράς Ασίας, με την αντίστοιχη αποστρατικοποίηση των ελληνικών νησιών του ανατολικού Αιγαίου.

Μόλις όμως έγινε τότε γνωστό το σχέδιο του Erkaya ήρθε αμέσως η αντίδραση του τουρκικού Γενικού Επιτελείου, που με γραπτή του ανακοίνωση έκανε σαφές ότι δεν υπήρχε κανένα ζήτημα απομάκρυνσης της Στρατιάς του Αιγαίου στο εσωτερικό, όπως πρότεινε ο Erkaya και έτσι δεν τίθεται κανένα θέμα διαπραγμάτευσης της. Το περίεργο σε όλα αυτά, είναι πως η εφημερίδα Milliyet αποκάλυψε πως για το σχέδιο αυτό είχε ενημερωθεί, πριν δημοσιευθεί, ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου της Τουρκιάς, Hüseyin Kivrikoğlu και μάλιστα όπως αναφέρθηκε από την τουρκική εφημερίδα ο αρχιστράτηγος αντιμετώπισε κατ’ αρχήν θετικά τις προτάσεις του Erkaya. Φυσικά αυτή η «πονηρή» ιδέα δεν μπορούσε να γίνει αποδεκτή από ελληνικής πλευράς γιατί απλούστατα οι Τούρκοι θα είχαν αμείωτη την δυνατότητα να κινητοποιήσουν αμέσως τις στρατιωτικές τους δυνάμεις που θα είχαν υποχωρήσει λίγα χιλιόμετρα στο εσωτερικό της Μικράς Ασίας, ενώ τα ελληνικά νησιά θα ήταν στην ουσία ανυπεράσπιστα.

ΝΙΚΟΣ ΧΕΙΛΑΔΑΚΗΣ

Δημοσιογράφος-Συγγραφέας-Τουρκολόγος

ΠΗΓΗ