Ο Ατλαντικός «φλέγεται»: Επιστήμονες ανακάλυψαν καμινάδες που εκλύουν μαύρο καπνό

Ο Ατλαντικός «φλέγεται»: Επιστήμονες ανακάλυψαν καμινάδες που εκλύουν μαύρο καπνό

Στην καρδιά του Ατλαντικού Ωκεανού, σε ένα τμήμα της μεσοωκεάνειας ράχης που διατρέχει τον πυθμένα από βορρά προς νότο για χιλιάδες χιλιόμετρα, επιστήμονες διαφόρων ειδικοτήτων εντόπισαν και χαρτογράφησαν για πρώτη φορά υδροθερμικές καμινάδες.

Σε αυτή την περιοχή της μεσωκεάνιας ράχης του Ατλαντικού, που βρίσκεται ακόμη και τέσσερα χιλιόμετρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, ο ωκεανός συνεχώς αναγεννιέται.

Χάρη στη δράση τεράστιων ρηγμάτων αποκόλλησης, ο πυθμένας «ανοίγει» τόσο προς τα δυτικά όσο και προς τα ανατολικά αφήνοντας στη μέση ένα «κενό» που έρχονται να καλύψουν νέα πετρώματα που «αναρριχώνται» από τον μανδύα της Γης, σε βάθος δηλαδή μεγαλύτερο από 70 χιλιόμετρα κάτω από τον πυθμένα.

Σε βάθος 3.500 μέτρων

Σε μία τέτοια περιοχή όπου το βάθος αγγίζει τα 3.500 μέτρα, οι επιστήμονες με το ερευνητικό ωκεανογραφικό σκάφος Pourqoui Pas του γαλλικού Ινστιτούτου IFREMER, εντόπισαν και ερεύνησαν στο πλαίσιο της αποστολής ODEMAR (Οceanic Detachments at the Mid-Atlantic Ridge) – που οργανώθηκε από το Ινστιτούτο Φυσικής της Γης του Παρισιού με Επιστημονικό Υπεύθυνο τον Dr. Javier Escartin – τις εντυπωσιακές καμινάδες που εκλύουν χιλιόμετρα μακριά «μαύρο καπνό» (black smokers).

Αυτός ο «καπνός» είναι στην ουσία μία πληθώρα μετάλλων, μικροκρυσταλλικά σωματίδια από θειούχες ενώσεις μετάλλων όπως ο μόλυβδος, ο ψευδάργυρος, ο χαλκός, ο χρυσός, τα οποία μοιάζει να έχουν ρευστή μορφή, όπως τα παρατηρεί κανείς από τις κάμερες των υποβρύχιων ρομπότ, όμως στην ουσία πρόκειται για στερεό υλικό το οποίο στο μέλλον μπορεί να αποβεί εκμεταλλεύσιμο εξαιτίας της περιεκτικότητάς του. Ως τμήμα του λεγόμενου ορυκτού πλούτου της θάλασσας.

«Είναι η πρώτη φορά που εντοπίζουμε και μελετούμε σε αυτό το τμήμα του Ατλαντικού ωκεανού, τέτοιους γεωλογικούς σχηματισμούς, οι οποίοι συνιστούν μοναδικά οικοσυστήματα εξαιτίας των ακραίων συνθηκών που δημιουργούν», λέει στα «ΝΕΑ» η λέκτορας Γεωλογίας του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών, Εύη Νομικού, που συμμετείχε στην αποστολή η οποία διήρκεσε πάνω από ένα μήνα.

«Καπνός» με θερμοκρασία 330 βαθμών

«Ο μαύρος καπνός που εκλύουν οι υδροθερμικές καμινάδες, έχει θερμοκρασία 330 βαθμούς Κελσίου, όπως διαπιστώσαμε με ειδικά όργανα που έφερε το υποβρύχιο ρομπότ το οποίο ποντίσαμε εκεί. Αυτός ο καπνός που αποτελείται από θειούχα μέταλλα, καθώς ρευστοποιείται “χτίζει” σιγά σιγά νέες καμινάδες, οι οποίες παραμένουν “ζωντανές” για μερικά εκατοντάδες χρόνια».

Στο βάθος όπου βρίσκονται αυτές οι καμινάδες, δεν υπάρχει φως, το περιβάλλον είναι τοξικό, η θερμοκρασία απίστευτα υψηλή αλλά παρόλα αυτά ζουν εκεί μικροοργανισμοί – που ευδοκιμούν χάρη στη χημειοσύνθεση και όχι στη φωτοσύνθεση – και αυτοί οι οργανισμοί αποτελούν τροφή για ξεχωριστά είδη άλλων οργανισμών όπως κάποια μύδια, γαρίδες κ.λπ.

Η ομάδα των επιστημόνων, χρησιμοποίησε ένα αυτόνομο υποβρύχιο όχημα (AUV ABYSS 6000) για να αποτυπώσει το ανάγλυφο του πυθμένα με ακρίβεια εκατοστών και ένα τηλεκατευθυνόμενο υποβρύχιο ρομπότ (ROV VICTOR 6000) για να πάρει δείγματα από τις καμινάδες.

Ρήγματα κάνουν… λίφτινγκ στον πυθμένα

Η Εύη Νομικού λέει ότι το 50% του ωκεάνιου φλοιού δημιουργείται από τη δράση των τεράστιων ρηγμάτων που διαρρηγνύουν τον πυθμένα επιτρέποντας σε ρευστοποιημένα πετρώματα από μεγαλύτερα βάθη στο εσωτερικό της Γης να αναπληρώσουν το κενό.

Η διαδικασία αυτή που γίνεται εδώ και εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια, επιτρέπει στους επιστήμονες να μελετήσουν καλύτερα τα συστατικά στοιχεία του μανδύα της Γης, μέσα από τα πετρώματα, όπως ο σερπενίτης, που καταλήγουν στον πυθμένα του ωκεανού.

Δείγματα στο Μουσείο Ορυκτολογίας

Ορισμένα από τα δείγματα των καμινάδων αλλά και άλλων πετρωμάτων, που συλλέχθηκαν από τους μηχανικούς βραχίονες του υποβρύχιου ρομπότ, δόθηκαν στο Μουσείο Ορυκτολογίας και Πετρολογίας του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών για την εκπαίδευση μαθητών και φοιτητών.

Ο διευθυντής του Μουσείου, καθηγητής Ορυκτολογίας Θανάσης Κατερινόπουλος, είπε στα «ΝΕΑ» ότι τα συγκεκριμένα δείγματα που συλλέχθηκαν υπό αντίξοες συνθήκες σε τόσο μεγάλο βάθος, θα εκτεθούν σε ειδικό χώρο του Μουσείου ενώ ταυτόχρονα θα προβάλλεται και οπτικό υλικό από την αποστολή.

tanea.gr