“ΜΕΓΑΣ ΕΝΙΑΥΤΟΣ” – Το Μυστικό του Κόσμου

“ΜΕΓΑΣ ΕΝΙΑΥΤΟΣ” – Το Μυστικό του Κόσμου

Α’ μέρος

Στο ιδιόρυθμο έργο του, που τιτλοφορείτο «Περί των εκλελοιπότων χρηστηρίων», ο Πλούταρχος, μας μεταφέρει τα λεγόμενα ενός Κλεόμβροτου του Λακεδαιμονίου, ο οποίος ταξίδευσε για να μεταβεί στις όχθες της Ερυθράς Θάλασσας, όπου θα συναντούσε και θα συμβουλευόταν ένα ασύνηθες Ον το οποίο εφέρετο ως εκπαιδευτής των ανθρώπων και μυητής των Σοφών.

Λέει λοιπόν ο Κλεόμβροτος: «Δια να συναντήσω επί τέλους τον άνθρωπο, εδέησε πολύ να περιπλανηθώ και πολλά να πληρώσω δια τας πληροφορίας που με ωδήγησαν να τον ανακαλύψω. Στις όχθες της Ερυθράς Θάλασσας δύναται κανείς να τον απαντήσει και τούτο συμβαίνει μόνο άπαξ του έτους. Τον υπόλοιπο χρόνο του καταναλίσκει με τη συντροφιά των Νυμφών και των Αγγέλων (Genies). Κατέβαλα πολύ κόπο μέχρι να τον συναντήσω, πλην η υποδοχή που μου επεφύλαξε υπήρξε εγκάρδιος.

Είναι ο ωραιότερος άνδρας που είδα μέχρι σήμερα. Ποτέ δεν ησθένησε. Αισθάνεται την ανάγκη να φάει μόνο μια φορά το μήνα, η δε τροφή του συνίσταται σε ένα πικρό φαρμακευτικό βότανο, του οποίου τρώει τους καρπούς. Ομιλεί πλείστας όσας γλώσσας αλλά κατα τον περισσότερο χρόνο της συνομιλίας μας χρησιμοποίησε τη δωρική διάλεκτο. Η φωνή του είχε τη γλυκύτητα της μουσικής.

Εν όσω μου ωμιλεί, η ατμόσφαιρα ήταν αρωματισμένη με βαλσαμώδη εξαίσια οσμή. Διεπίστωσα ότι εκ του στόματός του ανεδίδετο το άρωμα τούτο. Πάσης δύσεως επιστήμαι και μελέται τον απασχολούν διηνεκώς, κατ’ έτος όμως και καθ’ ωρισμένη ημέρα καταλαμβάνεται από το χάρισμα. Μεταβαίνει τότε σε συγκεκριμένη όχθη της Ερυθράς Θάλασσας όπου εξαγγέλει τα μέλλοντα συμβάντα. Πολλοί ισχυροί της Γης και γραμματείς βασιλέων έρχονται για να τον συμβουλευτούν, μεθ’ ο αποσύρονται εκ νέου» [*1]. Αυτό ήταν το θαυμάσιο Πνεύμα, που κατα την εποχή του Πλούταρχου, κοσμούσε την ανθρωπότητα που αγωνιούσε για το μέλλον της.

Η ΜΥΣΤΙΚΗ ΚΟΣΜΟΣΟΦΙΑ

Η βασική αποκάλυψη του αφρικανού εκπαιδευτού είχε σχέση με τη δομή του ορατού Σύμπαντος. «Ιδού», συνεχίζει ο Κλεόμβροτος, «πως εκφράζεται επί του ζητήματος: Ο αριθμός των κόσμων δεν είναι άπειρος. Δεν είναι ούτε ένας, ούτε πέντε, αλλ’ ακριβώς 183, διατεταγμένοι εν τριγώνω, ανά εξήντα στην κάθε πλευρά, ενώ οι υπόλοιποι τρεις κόσμοι κατέχουν τις γωνίες. Εφάπτονται αλλήλων και εν τη κινήσει των εκτελούν ένα είδος ρυθμικού χορού. Η εσωτερική επιφάνεια του τριγώνου είναι η κοινή εστία όλων των κόσμων και καλείται το ‘‘Πεδίο της Αλήθειας’’ (στα αρχ. Ελλ. είχε άλλη γνωστή ονομασία).

Εκεί μέσα υπάρχουν οι αρχές, οι τύποι και οι αμετάβλητες ιδέες κάθε υπάρχοντος και υπάρξαντος. Πέριξ των τύπων τούτων υπάρχει η Αιωνιότητα και εκ της αιωνιότητας αυτής απορρέει, ως χείμμαρος, ο χρόνος, που κυκλοφορεί δια μέσου όλων των κόσμων. Η θέα του εξαίσιου τούτου συνόλου, επιτρέπεται μία φορά κάθε δέκα χιλιάδες έτη στις ψυχές των θνητών, και μόνο εφ’ όσον έζησαν εναρέτως στον ‘‘παρόντα’’ κόσμο. Τα δε Μυστήρια, ακόμη και τα πιο ένδοξα που λειτούργησαν εδώ κάτω, δεν είναι παρά ωχρά αντανάκλαση του υπέροχου τούτου θεάματος». Τέλος ο Ερυθραίος υπενθύμιζε ότι «για να φτάσει κανείς στην θεωρία των ‘‘τοιαυτών καλλονών’’, αξίζει να ασχοληθεί με τη φιλοσοφία, άλλως κάθε κόπος είναι μάταιος».

Β’ μέρος

Η ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΕΩΣ

Πότε άραγε ο Πλούταρχος ήντλησε τον πρωτότυπο προαναφερθέντα μύθο περί του μεγάλου Αφρικανού Εκπαιδευτού, του οποίου τόσοι και τόσοι αποκρυφιστές βεβαιούν ή περιστατικώς αναλαμβάνονται την αστρική ύπαρξη;

Ο μύθος αυτός είναι μια παλιά πυθαγόρειος παράδοση, υποστηριχθείσα ήδη από τον Πετρώνιο της Ιμέρας από την πρώτη γενιά μαθητών του Διδάσκαλου της Σάμου – ότι υπάρχουν εν όλω 183 κόσμοι διατεταγμένοι με θαυμαστή μαθηματική αρμονία [*2].Ο Ερυθραίος προσέθεσε ωρισμένες λεπτομέρειες: Η αποκάλυψη αυτή κρύβεται επιμελώς από τους ανθρώπους.

Μόνο οι Σοφοί οι οποίοι διήγαγον βίο ανεπίληπτο και έχουν ως εκ τούτου απαλλαγεί του νόμου των μετενσαρκώσεων, δύνανται, κάθε δέκα χιλιάδες χρόνια, να διακρίνουν αυτή την πραγματικότητα. Να γίνουν μέτοχοι της μοναδικής αποκαλύψεως. Συμπάσα η αρμονική ισορροπία του Κόσμου, που μόνο δια της οδού του μυητικού Συμβολισμού τους διδάσκεται επί της Γης, τούς απεκαλύπτεται απ’ευθείς, μέσω του θαύματος της αμέσου θεωρίας.

Και ο Ερυθραίος προσέθεσε ότι τα θρησκευτικά Μυστήρια, τα τελούμενα επί της γήινης σφαίρας, απλή ιδέα παρέχουν, απλή ανταύγεια της τεράστιας και υπέροχης επικοινωνίας, του υπερσυνήθους αυτού οράματος, όπου όλα τα προβλήματα του Ουρανού και της Γης αποκαλύπτονται, με μιας, όπου η Θεία Παρουσία εμφανίζεται με όλη της την υπερούσια ισχύη, όπου ο ενσυνείδητος μικρόκοσμος, τίθεται αντιμέτωπος προς την εξαίσια παρουσίαση, την αλησμόνητη θέα ολόκληρου του Μικρόκοσμου.

Αύτη έδει να είναι η ανταμοιβή του Σοφού στους Νήσους των Μακάρων (η γνωστή ελλ. ονομασία του Πεδίου της Αλήθειας): το να δει πρόσωπο με πρόσωπο τη Θεία Πρόνοια και να θαυμάσει το Έργο της, μέσα στην ακτινοβολία και τη λάμψη της ολοκληρώσεώς Της.

Ανάλογη υπόσχεση είχε εκλαϊκευθεί και από τον Κικέρωνα στο περίφημο ‘‘Ενύπιο του Σκιπίωνα’’ όπου αφηγείται στον Σκιπίωνα Αιμίλιοένα προφητικό όραμα που είχε δει στην Αφρική κατα την παραμονή του παρα τω Νουμίδει βασιλεί Μασινίσα, συμμάχου των Ρωμαίων στην αρχή του Γ’ Καρχηδονιακού Πολέμου.

Ως παράδοξο είχε δει κατα τον ύπνο του τόν θετό παππού του Σκιπίωνα τον Αφρικανό, να εμφανίζεται μεγαλοπρεπής και να του προλέγει τη μελλοντική του δόξα και τον προσεχή του θάνατο.

Μαθαίνει δε ότι ο πατέρας του Παύλος – Αιμίλιος, προηγείτο ήδη εκεινού εν τη διαμονή των δικαίων: ‘‘…Πως, ο πατέρας μου, εξακολουθεί λοιπόν να ζει;’’ Ρωτά ο Σκιπίωνας.‘‘Βεβαίως’’, απαντά το όραμα, ‘‘αλλά μόνο εκείνοι εξακολουθούν να ζουν, όσοι απαλλάχθηκαν των δεσμών του σώματος και από κάθε δεσμωτήριο. Διότι εκείνο που εσείς όλοι καλείτε ζωή , είναι στην πραγματικότητα ο θάνατος’’.

Και στη συνέχεια ο Παύλος – Αιμίλιος παρουσιάζει στον γυιό του τη λάμψη των αστέρων, την ουράνια αρμονία, που γνώριζε ήδη ο Πυθαγόρας και τον βεβαιώνει ότι αυτή είναι η διαμονή των μακαρίων ψυχών [*3].Ο Ερυθραίος τελειώνει το λόγο του με μια συμβουλή: Μόνο η μελέτη της Φιλοσοφίας δύναται να προετοιμάσει τον άνθρωπο για τη γνώση της Αλήθειας στην Αιωνιότητα, για τη μεταθανάτια αποκάλυψη του κάλλους των θείων έργων.

Αλλά όλες οι άλλες προσπάθειες είναι μάταιος κόπος, όλες οι καταβολές δυνάμεων είναι άγονες και ο βίος χάνει τόσο το μεγαλείο του, όσο και την έννοιά του.«Δεν θα με αναζητούσες, εάν δεν με είχες ήδη βρει», έλεγε ο Παράκελσος στους μαθητές του κατα τη διάρκεια θαυματουργείας. Ο φιλόσοφος βρίσκεται ήδη στο κατώφλι του Ναού – η μελέτη των πρώτων αρχών τον οδηγεί στην αποκάλυψη των εσχάτων συνεπειών και αποτελεσμάτων. Αγγίζει ήδη το παραπέτασμα του Αγιαστηρίου. Ο Ναός είναι για αυτόν η χρυσή λυχνία που βρίσκεται πίσω του.

ΟΙ ΨΕΛΛΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΝΕΩΤΕΡΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ

Η παλιά δοξασία του Εσωτερισμού περί περιωρισμένου Σύμπαντος, την οποία ο Ερυθραίος μας υπομιμνήσκει, έγινε μόλις τον προηγούμενο αιώνα αποδεκτή από τους πλέον έγκυρους εκπρόσωπους της νεώτερης αστροφυσικής.«Είναι αρκετά περίεργο», έλεγε ο Matila Ghyka το 1931 [*4], ότι ο ίδιος ο σφαιρικός κόσμος, [*5] άρα ο περιωρισμένος των Πυθαγορίων, έκανε εκ νέου την εμφάνισή του κατα πρώτον ως υπόθεση, ως δυνατή συνέπεια της ‘‘καμπυλώτητας’’ του μη-Ευκλειδίου κόσμου μας των τεσσάρων διαστάσεων, η οποία πιθανότητα βασισμένη σε κάθε απαρχή πειραματικής αποδείξεως: λόγω της μεταθέσεως προς το ερυθρό του φάσματος των ακτίνων του φωτός, του προερχόμενου από τα σπειροειδή νεφελώματα, των πλέον απομακρυσμένων ακτίνων, οι οποίες εξετέλεσαν ήδη τον κύκλο του κόσμου [*6].Όπως επίσης έρχεται να επιβεβαιώσει τον Πυθαγόρα και ο Eddington.

Η ΕΠΑΝΟΔΟΣ ΤΟΥ ‘‘ΜΕΓΑΛΟΥ ΕΝΙΑΥΤΟΥ’’

Ο Ερυθραίος αφήνει να εννοηθεί ότι είναι οπαδός της περίφημης θεωρίας του Μεγάλου Ενιαυτού, η οποία αποτέλεσε μία απ’ τις περιεργώτερες μυστικές του Πυθαγορισμού. Η δοξασία αυτή διεσώθει σε ένα απόσπασμα του Ευδήμου, μαθητού του Αριστοτέλους [*7].«Εάν πρέπει να πιστέψουμε τους πυθαγορείους» έλεγε αυτός στους μαθητές του, «θα πρέπει και πάλι μια ημέρα να βρίσκομαι μεταξύ σας και να συζητούμε, όπως ακριβώς τώρα…».

Ο Coperz σωστά αναγνώρισε την σπουδαιότητα της προαναφερόμενης παρεκβάσεως [*8]. Θα εγγράψω το κείμενο της απόψεώς του στην αρχική που μεταφράστει για να αποφύγω αλλοίωση νοημάτων που θα οδηγήσει σε λανθασμένα συμπεράσματα.«Πόσο πρέπει να είμαστε ευγνώμονες στον εξαίρετο Εύδημο», γράφει, «διότι κατα τη ρύμη του λόγου του άφησε να διαφύγει η δοξασία αυτή και πόσο επίσης στους μαθητές του που την κατέγραψαν στο σημειωματάριο».

Και συνεχίζει επί λέξης: «Η χαριτωμένη εικών αναζή ζωηρά προ της φαντασίας μας: Ο αρχηγός της σχολής, καθήμενος επί μαρμάρινου εδωλίου του, είναι ευδιάθετος και μειδιά, χειριζόμενος εις την χείρα το σύμβολον της αυθεντίας. Προ αυτού, οι μαθηταί του, καθήμενοι εις μικράς σειράς, ακροώνται, οι μεν θορυβημένοι, οι δε διασκεδάζοντες με την διδασκαλίαν τού Σοφού. Δυνάμεθα να είπωμεν απεριφράστως, ότι η δοξασία αυτή αποτελεί την μεγαλυτέραν τιμήν των Πυθαγορείων.

Εις τας ολίγας αυτάς λέξεις, τας μεστάς περιεχομένου, αναγνωρίζουν την ύπαρξιν και λειτουργίαν ενός παγκόσμιου Νόμου. Πρόκειται όντως περί συνεπείας εξαγομένης με απόλυτον επιστημονικήν αυστηρότητα, περί της αναγνωρίσεως του νόμου τούτου, συνυφασμένου με την πίστιν εις την ύπαρξιν ενός οικομενικού κύκλου.

Συνηντήσαμεν ήδη την πεποίθησιν ταύτην, τόσο εις τον Αναξίμανδρον, όσον και εις τον Ηράκλειτον».Και προσθέτει: «Υπέρ της απόψεως ταύτης, ωμίλλει κατα πρώτον το θέαμα της διακόπως αναγεννωμένης φυτικής ζωής, η οποία θνήσκει και αναγεννάται – είτα ο κύκλος των μεταμορφώσεων της ύλης […]

Η τύχη των ψυχών (οι οποίες παραδέχονταν ότι έμεναν στον Άδη όπου φαντάζονταν πως μια μέρα θα κατοικίσουν στους Νήσους των Μακάρων) εφαίνετο εκ πρώτης όψεως να αποτελή μίαν εξαίρεσιν εις τον παγκόσμιον τούτον νόμον της ζωής – πλην όμως η θεωρία των περιπλανήσεων της ψυχής (Transmicration), η οποία αναμφιβόλως εύρισκε σοβαρόν έρεισμα εις την γενικής ταύτην αναλογίαν, ήτο ό,τι εχρειάζετο διά να αποκαταστήση την αρμονίαν ταύτην.

Προς τούτοις ο κύκλος των εποχών, η κανονική επάνοδος των αστέρων που έλαμπον εις το στερέωμα και οι οποίοι εξουσιάζοντες τον βίον των ανθρώπων ελατρεύοντο διά τον λόγον τούτον ως θεοί, ενίσχυον την σοβαρότητα της εν λόγω υποθέσεως» [*9].

Πηγές:-1.Περί εκλελοιπότων χρηστηρίων, κεφ. 21-22. Ο Κλεόμβροτος, ο οποίος ήταν πλούσιος, ταξίδευε όχι χάρη στο εμπόριο, αλλά για να εμπλουτίσει τις γνώσεις του στην φιλοσοφία. Επισκέφθηκε κυρίως το ιερό του Άμμωνος και εισχώρησε στη χώρα των Τρωγλοδυτών (Ενθ. Αν. Κεφ 2, σ.410).-2. Gui Soury: La Demonologie De Plutarque, Pariw, Bellew, Lettres, 1942, σελ.72-73 Πρβλ. Πλάτωνος: Φαίδρος 248 Ε: κάθε 10.000 έτη αι ψυχαί ανακτούν τας πτέρυγάς των και ανακτούν την θέσιν των εις τον χορόν των Θεών.-3.Cicero: De Somnium Scipionis, κεφ. II, IV, VIII, XIII.-4.«Le Nombre D’ Or» τομ.2: Les Rites, σελ.119-5.Περιέχων το τρίγωνον των Κόσμων-6.Eddington: The Nature Of The Physical World-7.Αποσπ.51-8. Penseurs De La Greece, τομ.Ι, σ.175-9.Ενθ. αν. τομ.Ι, σ.176

ΠΗΓΗ