Μάθε παιδί μου… Αρχαία!

Μάλιστα, όπως τονίζουν, τα Αρχαία Ελληνικά ίσως θα μπορέσουν να αποτρέψουν ακόμη και την εμφάνιση της δυσλεξίας. Ειδικότερα, στο δείγμα της έρευνας φάνηκε ότι η εκμάθηση των Αρχαίων Ελληνικών επιδρά θετικά στις οπτικοαντιληπτικές ικανότητες και λειτουργίες των παιδιών ηλικίας 6-9 ετών και τις αναπτύσσει με επιταχυνόμενο ρυθμό.

Tο αποτέλεσμα αυτό συνδέεται με τον τύπο του ερεθίσματος (περισσότερα οπτικά σημεία, όπως τόνοι και πνεύματα). Το υποκείμενο εξασκείται σε ένα περισσότερο σύνθετο οπτικό ερέθισμα και έτσι φαίνεται να ωριμάζουν ταχύτερα οι αντιληπτικές και οι οπτικές λειτουργίες.
Ελπίζουμε την έρευνα αυτή να την διάβασαν και πρώην υπουργοί Παιδείας που συζητούσαν -και μάλιστα έντονα- την κατάργηση της Αρχαίας Ελληνικής από τα σχολεία..

Παιδεία…αρχαία ελληνική υπόθεση

Είναι αλήθεια ότι η Παιδεία, όπως και κάθε θεσμός, είναι μια ζωντανή πραγματικότητα, η οποία συνεχώς εξελίσσεται και προσαρμόζεται στις προκλήσεις και ανάγκες κάθε εποχής. Η διαπίστωση αυτή επιβεβαιώνεται από τις πληροφορίες και τα στοιχεία για την παιδεία από την αρχαιότητα έως σήμερα. Η σημαντικότερη διαπίστωση είναι ότι η ελληνική παιδεία άρχισε ως ιδιωτική στην αρχαιότητα και στη συνέχει έγινε δημόσια, χωρίς, φυσικά, να απουσιάσει και το ιδιωτικό σχολείο, τουλάχιστον στις πρώτες βαθμίδες της εκπαίδευσης. Σήμερα, σα να θέλει να κλείσει ο κύκλος αυτός προωθείται η αναθεώρηση του Συντάγματος για να επιτραπεί η λειτουργία και ιδιωτικών, μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων, με τις γνωστές αντιδράσεις που κυριαρχούν τόσο στην εκπαιδευτική κοινότητα όσο και στη Βουλή.

Από τον Όμηρο

Τις πρώτες πληροφορίες για την παιδεία στην αρχαία Ελλάδα, μας τις δίνει η μυθολογία, με την αναφορά της στο σχολείο του Κενταύρου Χείρωνα, στο Πήλιο. Ο Όμηρος, μετά, είναι μια βασική πηγή για την παιδεία στην Ελλάδα πριν από τους ιστορικούς χρόνους. Είχε ως πρότυπο τους θεούς και τους ήρωες, με προσωποποίηση όλων των αρετών. Η εκπαίδευση και αγωγή των νέων γίνεται με την ιδιωτική πρωτοβουλία και με τα ιδανικά της Πολιτείας (θρησκεία, πατρίδα, οικογένεια). Ιδιαίτερη σημασία δίνεται στη σωματική αγωγή και στον αθλητισμό γενικά (άλμα, πάλη, ακοντισμός, αρματοδρομία κ.ά.)

Το αθηναϊκό σύστημα

Το αθηναϊκό σύστημα αποβλέπει στην σωματική και πνευματική ανάπτυξη. Η αντίληψη του μέτρου, φανερώνεται από τη μαρτυρία του Θουκυδίδη: ο Αθηναίος ήταν προσωπικότητα συνδυασμένη με ικανότητες, στρατηγού, δικαστή, νομοθέτη, καλλιτέχνη και αθλητή. Μετά τα 7 χρόνια, τα κορίτσια ασχολούνται με τα οικιακά, ενώ τα αγόρια καθοδηγούνται από τον παιδαγωγό και από το σχολείο, που είναι ιδιωτικό. Η εκπαίδευση, ως τα 13 χρόνια, είναι υποχρεωτική και περιλαμβάνει 2 κύκλους. Έτσι, ως τα 9 τους χρόνια, τα παιδιά γυμνάζονται στο χορό, τη μουσική, το τόξο, το ακόντιο κ.ά. Από το 10ο χρόνο και πάνω μαθαίνουν ανάγνωση, γραφή και αριθμητική. Από τα μαθήματα αυτά, όσα αφορούσαν τη σωματική τους άσκηση, γίνονταν στην παλαίστρα και το γυμνάσιο (γυμναστήριο), ενώ αυτά που αφορούσαν τη θεωρητική τους μόρφωση γίνονταν στα διδασκαλεία. Εκτός όμως από τα σχολεία αυτά, υπήρχαν και ιδρύματα για τη μέση εκπαίδευση των μαθητών από το 13ο-18ο χρόνο της ηλικίας τους. Σ’ αυτά διδάσκονταν πολεμικές ασκήσεις, αριθμητική, γεωμετρία, αστρονομία, μουσική, γυμναστική. Η μέση εκπαίδευση προοριζόταν για τα παιδιά των πλούσιων.

Σπαρτιατικό σύστημα

Εντελώς αντίθετος ήταν ο τρόπος ανατροφής των παιδιών στη Σπάρτη. Ο Ξενοφώντας και ο Πλούταρχος παρέχουν με ακρίβεια πληροφορίες για το σύστημα της σπαρτιάτικης αγωγής. Η αγωγή είναι στρατιωτική και ο σκοπός της εκπαίδευσης είναι να δώσει στο κράτος άξιους πολεμιστές. Έτσι συνέπεια ήταν το ότι τα ανάπηρα παιδιά τα έριχναν στον Καιάδα. Τα παιδιά της Σπάρτης ήταν οργανωμένα σε στρατιωτικές ομάδες, με παιδευτικό ρόλο όπως συνέβαινε, εξάλλου, στην Κρήτη και στις περιοχές, όπου κατοικούσαν δωρικές φυλές.
Από την ηλικία των 7 ετών την ανατροφή των παιδιών αναλάμβανε η Πολιτεία με τους παιδονόμους, που είχαν την επίβλεψη των νέων, τους δίδασκαν λίγα γράμματα και μουσική, τους σκληραγωγούσαν τιμωρώντας και μαστιγώνοντας.
Συνήθιζαν οι νέοι να περπατούν ξυπόλυτοι, να κοιμούνται πάνω σε καλάμια και να είναι λιτοδίαιτοι. Η αυστηρή πειθαρχία και η τυφλή υποταγή στους ανώτερους ήταν τα βασικότερα καθήκοντα της νεολαίας. Στα κορίτσια είχαν αφήσει μεγάλες ελευθερίες. Μαζί με τα αγόρια, γυμνάζονταν κι αυτά.
Η αγωγή αυτή, που εφαρμοζόταν στα παιδιά μέχρι και ηλικίας 20 ετών, παρεχόταν σε κρατικά ιδρύματα υπό την εποπτεία των Εφόρων και μακριά από το οικογενειακό τους περιβάλλον.
Το πρόγραμμα της αγωγής στους έφηβους περιλάμβανε την εξάσκησή τους στη μουσική και σε διάφορα αγωνίσματα. Επίσης τους δίδασκαν να είναι υπερήφανοι, ορμητικοί και σύντομοι στην ομιλία τους (“λακωνίζειν» ή λακωνισμός). Από τα 20 ως τα 30 τους χρόνια, η αγωγή των νέων ήταν αποκλειστικά στρατιωτική.

Αλεξανδρινή εποχή 

Όταν η Αλεξάνδρεια τον 3ο αιώνα μ.Χ. γίνεται η πρωτεύουσα του Ελληνισμού, έχουμε τη διαμόρφωση των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων.

Η ιδέα τους αποδίδεται στο Δημήτριο το Φαληρέα. Με τις υποδείξεις του, ο Πτολεμαίος ο Α’ ίδρυσε μια πραγματική Πανεπιστημιούπολη με το Μουσείο (ίδρυμα αφιερωμένο στις Μούσες) και τη Βιβλιοθήκη της.
Υπήρχαν αίθουσες παραδόσεων, εργαστήρια ανατομίας, αστεροσκοπείο, ζωολογικός και βοτανικός κήπος.

Η Βιβλιοθήκη των Πτολεμαίων ήταν η πλουσιότερη μέσα στον αρχαίο κόσμο με 700.000 τόμους. Επιστήμονες από διάφορα μέρη προσκλήθηκαν στα ιδρύματα αυτά για επιστημονικές έρευνες αμειβόμενοι με πλούσιες δωρεές από το βασιλικό ταμείο.