Η Ευτυχία είναι μια κατάσταση του Μυαλού

Η Ευτυχία είναι μια κατάσταση του Μυαλού
Αν θέλαμε απλώς να ήμασταν ευτυχισμένοι θα ήταν εύκολο. Αλλά θέλουμε να είμαστε πιο ευτυχισμένοι από τους άλλους. Και αυτό σχεδόν πάντα είναι δύσκολο, μιας και τους νομίζουμε πιο ευτυχισμένους απ ότι είναι. Montesquieu 1689-1755

Ανοίγουμε ένα βιβλίο και αρχίζουμε να διαβάζουμε ένα διήγημα στο οποίο ένας διψασμένος άνθρωπος περιπλανιέται στην έρημο αναζητώντας απεγνωσμένα νερό, και ξαφνικά βλέπει μία όαση μπροστά του. Μία τεράστια ευτυχία τον κατακλύζει. Ανοιγοκλείνοντας τα μάτια του όμως για να το πιστέψει, η όαση δεν είναι πια εκεί. Είναι απλά ότι δεν βλέπουν με τα μάτια σκέφτεται, αλλά η εικόνα «συντίθεται» στο μυαλό μου. Η ανάγκη της δίψας μπόρεσε να κάνει το μυαλό μου να «δει» αυτό που ήθελε να δει. Απογοήτευση και φόβος κυριεύουν τον ήρωα και μαζί με εμάς ως αναγνώστες για την τύχη του. Εχει δύο επιλογές, ή θα αφεθεί εκεί που είναι ή θα συνεχίσει το περπάτημά του στον καυτό ήλιο, μέχρι να βρει μια πραγματική όαση. Εξαντλημένος ανεβαίνει έναν καυτό αμμόλοφο και ξαφνικά βλέπει μια πραγματική όαση. Το χαμόγελό του φωτίζει το πρόσωπό του και το γέλιο του ακούγεται τρανταχτά σε όλη την αχανή ερημιά. Είναι πιο ευτυχισμένος από ποτέ. Και η εμπειρία αυτή μετά του αλλάζει την ζωή και την συμπεριφορά.

Κλείνουμε το βιβλίο με χαμόγελο και αισιοδοξία για την δοκιμασία του ήρωα, για την ευτυχία του. Φανταστήκαμε έναν άνθρωπο να περνά μια δοκιμασία που απειλούσε άμεσα την ζωή του και πόσα εκτίμησε διαφορετικά μετά από αυτή την εμπειρία. Για λίγο το διάβασμα μας «άνοιξε» ένα παράθυρο στην σκέψη να δούμε τα προβλήματα μας πιο μικρά, να αισθανθούμε πιο δυνατοί. Να πάρουμε μία δόση ελπίδας και έτσι να «ενεργοποιήσουμε» λίγη από την τεράστια ψυχική δύναμη που διαθέτει ο κάθε άνθρωπος, χωρίς να το γνωρίζει, και να δούμε ότι είμαστε πιο ισχυροί απέναντι στο περιβάλλον μας.

Δεν είναι όμως το βιβλίο που δημιούργησε την ψυχική δύναμη που νιώσαμε. Είναι οι σκέψεις που το βιβλίο μας δημιούργησε και οι οποίες άλλαξαν την συναισθηματική μας διάθεση.

Ποιος είναι ο λόγος όμως που οι επιδράσεις μιας όμορφης ιστορίας, της μουσικής, στα συναισθήματά μας, διαρκούν για σύντομο χρονικό διάστημα;

Ο άνθρωπος διαθέτει ένα εκπληκτικό μυαλό, που σαν εικόνα, μοιάζει πολύ με το σύμπαν και τους γαλαξίες που βλέπουμε σε φωτογραφίες.

Ακόμη και όταν διαβάζουμε ένα βιβλίο, οι νευρώνες στο μυαλό μας, ενωμένοι μεταξύ τους σε ένα σχήμα σαν δισεκατομμύρια δέντρα με τα κλαδιά τους, “πυροδοτούν” αλλεπάλληλα ηλεκτρικά σήματα, ολόκληρες ηλεκτροχημικές «καταιγίδες» θα λέγαμε. Αποφασίζοντας τι φορούν οι χαρακτήρες της υπόθεσης, πως στέκονται, πως νιώθουν την πρώτη φορά που φιλιούνται. Κανένας δεν μας δείχνει αυτή την εικόνα. Οι λέξεις δημιουργούν εικόνες, σκέψεις, συναισθήματα, ακόμη και αλλαγές «μέσα μας». Το μυαλό μας ζωγραφίζει τις εικόνες. Διαβάζουμε ότι οι ήρωες είναι «ευτυχισμένοι» και «επιτυχημένοι» και το μυαλό μας τους φαντάζεται όπως μάθαμε από μικροί από τους γονείς μας, τι σημαίνει επιτυχία και ευτυχία.

Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε δηλαδή, ότι το μυαλό μας έχει από πολύ παλιά σχηματισμένους ορισμούς για το τι σημαίνει επιτυχία, ευτυχία, και κάνει συγκρίσεις του παρόντος που ζούμε, με αυτούς τους ορισμούς. Κάποιες φορές μπορεί να βλέπει ότι είμαστε «μακριά» από αυτό που πιστεύαμε ότι είναι ευτυχία και τότε μπορεί να κάνουμε αρνητικές σκέψεις υποτίμησης του εαυτού μας οι οποίες φέρνουν και αρνητική συναισθηματική διάθεση.

Για να είμαστε σταθερά ευτυχισμένοι όμως, πρέπει να εκτιμήσουμε αν αυτοί οι ορισμοί που έχουμε στο μυαλό μας για το τι είναι ευτυχία, είναι επιφανειακοί ή ουσιώδεις μέσα από την ψυχική ικανοποίηση που μας προσφέρουν. Μπορεί συζητώντας τους, να δούμε ότι πρέπει να τους αλλάξουμε. Έστω λίγο αρχικά, για να μπορέσουμε να ξεκινήσουμε να χαμογελάμε και να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε δυναμικά και όχι ως καθοδηγούμενοι από την τύχη.

Ειδάλλως, ακόμη κι αν φταίει το περιβάλλον γύρω μας που άλλαξε, το μυαλό μας μπορεί άδικα να «κατηγορήσει» τον εαυτό μας ότι φέρει την ευθύνη. «Έπρεπε να το είχα προβλέψει, μπορεί να σκεφτεί κάποιος, ότι αυτός δεν ήταν ο άνθρωπος για μένα, σαν να οφείλει να έχει επίγνωση του τι ασυνείδητες ανάγκες, παλιά σχηματισμένες, καλύπτονταν ελλιπώς με αυτόν τον λάθος άνθρωπο». Σπάνια οι επιλογές μας είναι απόλυτα συνειδητές και αυτή είναι η μαγεία του ανθρώπινου μυαλού.

Είναι λοιπόν θεμελιώδες συστατικό της ευτυχίας να γνωρίζουμε τα βαθύτερα αίτια της συμπεριφοράς μας, για να μην κατηγορούμε άδικα τον εαυτό μας. Και αυτή είναι η αρχή για να νιώσουμε ότι κάθε καλή σκέψη η πράξη μας, επηρεάζει ή και αλλάζει θετικά εμάς το περιβάλλον μας. Κι όταν το περιβάλλον γύρω μας αλλάζει, αυτός που θέλει να είναι σταθερά ευτυχισμένος, πρέπει «να αλλάξει» και αυτός. Να νιώθει ότι ακόμη κι αν πιστεύει στην μοίρα, πιο σημαντικό είναι πως θα διαχειριστείς την «μοίρα» σου, παρά το τι θα φέρει αυτή.

Ο Νικόλαος Βακόνδιος είναι ψυχολόγος – πτυχιούχος Α.Π.Θ.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

Δεν θα είσαι ποτέ ευτυχισμένος εάν ψάχνεις διαρκώς τι είναι η ευτυχία