Ανάλυση των αλλαγών στα εργασιακά θέματα του ιδιωτικού τομέα

Ερ.: Με πράξη νομοθετικού περιεχομένου τέθηκαν σε ισχύ τα μέτρα του «μνημονίου 2» για τον ιδιωτικό τομέα.
Θα ήθελα την πολύτιμη βοήθεια σας για να γίνουν κατανοητές οι αλλαγές. Ας ξεκινήσουμε από τη μείωση από 22% έως 32% (ειδικά για τους νέους έως 25 ετών) επί του κατώτατου μισθού της ΕΓΣΣΕ.

Απ.: Στο όνομα της μείωσης του μισθολογικού κόστους θεσμοθετήθηκε η δυνατότητα των εργοδοτών να προβαίνουν μονομερώς σε μειώσεις της τάξης του 22% των μισθών και ημερομισθίων των εργαζομένων που αμείβονται με βάση τα κατώτατα όρια της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας, όπως αυτά ίσχυαν κατά την 1-1-2012 και όπως διαμορφώνονται με βάση την προϋπηρεσία. Μιλάμε για έναν αριθμό εργαζομένων που αγγίζει περίπου τις 360.000 και οι οποίοι θα πρέπει να περιμένουν τις αποφάσεις των εργοδοτών τους, καθώς πλέον είναι στη διακριτική τους ευχέρεια η προσαρμογή των αμοιβών, χωρίς να χρειάζεται η σύμφωνη γνώμη των εργαζομένων. Σε περιπτώσεις δε εργαζομένων που είναι κάτω των 25 ετών, καθώς και για τους μαθητευόμενους και όσους προσλαμβάνονται με τις διατάξεις για την απόκτηση εργασιακής εμπειρίας η μείωση ορίζεται στο 32%.

Οι περικοπές αρχίζουν από τις 14 Φεβρουαρίου, όπως ορίζεται και στην Πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου.

Όσον αφορά στο επίδομα γάμου για τις κλαδικές και λοιπές συμβάσεις, είναι ένα από εκείνα τα επιδόματα που μετά τη λήξη της μετενέργειας, δηλαδή μετά την παρέλευση του τριμήνου από τη λήξη ή τη καταγγελία της σύμβασης (για όσες έχουν ήδη λήξει η Κυβέρνηση έδωσε πάλι τρίμηνη προθεσμία από τη ψήφιση του νόμου, άρα ισχύουν μέχρι τις 14 Μαΐου) «χάνονται» αν δεν συμφωνηθεί η συνέχιση της καταβολής τους.

Ερ.: Ποια πορεία δύνανται να έχουν οι μισθοί για όσους εργαζομένους διέπονται από όρους κλαδικών και γενικότερα συλλογικών συμβάσεων που έχουν λήξει μετά από ένα τρίμηνο, δηλαδή το πέρας της μετενέργειας, μέσω μιας ατομικής σύμβασης εργασίας;

Απ.: Η μετενέργεια ως χρόνος ισχύος μειώνεται στο τρίμηνο. Δηλαδή οι όροι μιας συλλογικής σύμβασης που λήγει ή καταγγέλλεται εξακολουθούν να είναι σε ισχύ για ένα τρίμηνο, εφόσον βεβαίως εν τω μεταξύ δεν έχει συναφθεί νέα σύμβαση. Ευτυχώς, στο σημείο αυτό η Κυβέρνηση προνόησε ώστε το τρίμηνο να ισχύσει, αρχής γενομένης από 14 Φεβρουαρίου, και για τις συλλογικές συμβάσεις που έχουν ήδη λήξει και να μην έχουμε άμεση εφαρμογή των δυσμενέστερων ρυθμίσεων. Με την παρέλευση του τριμήνου και μέχρι τη σύναψη νέας σύμβασης (συλλογικής ή ατομικής) εξακολουθούν να ισχύουν από τους κανονιστικούς όρους της σύμβασης που έχει λήξει ή καταγγελθεί μόνο οι όροι που καθορίζουν το βασικό μισθό ή το βασικό ημερομίσθιο καθώς και τα εξής τέσσερα επιδόματα: ωρίμανσης, τέκνων, σπουδών και επικινδύνου εργασίας, εφόσον, εννοείται, αυτά προβλέπονται στην οικεία ΣΣΕ. Από την ανάλυση των προεκτεθέντων συνάγεται ως αυτονόητο ότι θα υπάρξει μια περαιτέρω πτώση στο σύνολο των απολαβών των εργαζομένων και ότι η διαπραγμάτευση για τη σύναψη ατομικών συμβάσεων εργασίας θα είναι αρκετά πιο δύσκολη, ίσως να έλεγα και σκληρή. Σε κάθε περίπτωση, στην κατακόρυφη πτώση που μπορεί να σημειωθεί στους μισθούς κατώτατο όριο παραμένουν τα προβλεπόμενα στη ΕΓΣΣΕ, όπως, βεβαίως, αναπροσαρμόστηκαν. Ωστόσο, επιμένω να ελπίζω ότι οι κοινωνικοί εταίροι θα δείξουν στο σύνολό τους την απαιτούμενη ωριμότητα, ώστε οι μισθοί να συγκρατηθούν σε επίπεδα που ναι μεν θα βοηθήσουν την ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα, αλλά δεν θα καταλήξουν να αντικατοπτρίζουν μια καταχρηστική άσκηση δικαιώματος και ότι δυσμενώς θα απορρέει από αυτή.

Ερ.: Μετά το πέρας της μετενέργειας και αφού ο μισθός περιοριστεί στο βασικό και τα 4 επιδόματα, εάν ένας εργαζόμενος αρνηθεί να υπογράψει ατομική σύμβαση, ποιες γραμμές άμυνας έχει;

Απ.: Δεν αλλάζουν ιδιαίτερα τα πράγματα σε αυτό το σημείο. Ο εργαζόμενος δικαιούται να διαπραγματευτεί και το ίδιο δικαιούται ο εργοδότης. Το αν κάποιος είναι σε θέση ισχύος και το πώς θα την εκμεταλλευθεί, έχει να κάνει με την κοινωνική ωριμότητα. Το να εθελοτυφλούμε και να πούμε ότι ο εργαζόμενος δεν μπαίνει με την άρνησή του να υπογράψει ατομική σύμβαση εργασίας, σε μια περιδίνηση ανασφάλειας για το μέλλον της θέσης του δεν βοηθάει. Ο κίνδυνος της καταχρηστικής άσκησης δικαιώματος εκ μέρους του εργοδότη σε συνδυασμό με μια πιθανολογούμενη εκδικητικότητα ελλοχεύει ανά πάσα ώρα και στιγμή. Θεωρώ ότι αναχαιτιστικό ρόλο στις διαθέσεις των εργοδοτών για ιδιαίτερη συμπίεση των μισθών μπορούν να έχουν σε αυτή τη φάση οι επιχειρησιακές συμβάσεις εργασίας. Διότι οι συλλογικές διαπραγματεύσεις παραμένουν πάντα ισχυρότερες των μεμονωμένων.

Ερ.: Με την πράξη νομοθετικού περιεχομένου καταργείται και η μονιμότητα σε πρώην ΔΕΚΟ και γενικότερα οργανισμούς, φορείς και εταιρίες που βρίσκονται –ή ήταν οποτεδήποτε κατά το παρελθόν- κάτω από τη σκέπη του ευρύτερου δημόσιου τομέα.

Απ.: Είναι ευκρινές από την εν λόγω πράξη ότι καταργείται η μονιμότητα των υπαλλήλων σε ΔΕΚΟ και κρατικού ενδιαφέροντος τράπεζες. Οι διατάξεις του άρθρου αυτού εφαρμόζονται και σε επιχειρήσεις, εταιρείες ή οργανισμούς που υπάγονται ή είχαν υπαχθεί οποτεδήποτε κατά το παρελθόν στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, όπως αυτός είχε οριοθετηθεί κάθε φορά με τις διατάξεις της παραγράφου 6 του άρθρου 1 του ν. 1256/1982 ή με τις διατάξεις του άρθρου 51 του ν. 1892/1990.

Ερ.: Ποιες αλλαγές επέρχονται στο θεσμό της Διαιτησίας;

Απ.: Η Διαιτησία ως μορφή μεσολάβησης αποκτά ένα χαρακτήρα αμφίπλευρης οικειοθελούς προσφυγής σε αυτή και μάλιστα με αναδρομική ισχύ για τις ήδη εκκρεμούσες προς έκδοση αποφάσεις. Επίσης, για να προχωρήσω ένα βήμα πιο πέρα, η προσφυγή στη διαιτησία περιορίζεται αποκλειστικά στον καθορισμό βασικού μισθού ή/και βασικού ημερομισθίου. Έτσι, η Διαιτησία φαίνεται να χάνει την κυριαρχία που είχε στο χώρο της μεσολάβησης και η οποία για να είμαστε ειλικρινείς πολλές φορές ξεπερνούσε τον ρόλο που είχε κληθεί να επιτελέσει. Θεωρώ ότι αυτή η απότομη κάθοδος, με ανελκυστήρα θα έλεγα, του θεσμού της Διαιτησίας θα πρέπει να αποκατασταθεί, προκειμένου να καταλήξουμε σε μια θετική εξισορρόπηση ως προς το ρόλο και το εύρος των αρμοδιοτήτων της.

Ερ.: Πόσο υπολογίζετε ότι μειώθηκαν οι μισθοί τον προηγούμενο ενάμιση χρόνο, με τα μέτρα του πρώτου μνημονίου;

Απ.: Από τα στοιχεία που έχουμε παρουσιάζεται μια αισθητή μείωση των μισθών το 2011 σε σχέση με όσα ίσχυαν το προηγούμενο έτος. Έτσι μπορούμε να πούμε ότι οι μειώσεις όσον αφορά στην πλήρη απασχόληση υπολογίζονται ότι είναι στο 14,3%. Οι συναφθείσες επιχειρησιακές συμβάσεις καταδεικνύουν μια τάση μείωσης της τάξεως του 25% – 30%. Αλλά η μεγάλη κινητικότητα εντοπίζεται στις ελαστικές μορφές εργασίας, προς τις οποίες υπήρξε μια μεγάλη στροφή το τελευταίο έτος, με συνέπεια φυσικά την αντίστοιχη μείωση μισθών. Έτσι προκύπτει ότι με τις μετατροπές συμβάσεων είχαμε ποσοστό μείωσης απολαβών που άγγιξε το 60,64% (μετατροπή από πλήρη σε 3ωρη απασχόληση), ενώ στις συμβάσεις που μετετράπησαν από πλήρεις σε εκ περιτροπής η ποσοστιαία μείωση μισθού κυμάνθηκε από 37,83% έως 39,62%. Οι μειώσεις αυτές φυσικά αποτυπώνουν την εντός του νόμου μείωση. Ωστόσο, οι ελαστικές μορφές εργασίας έχουν δυστυχώς μετατραπεί από αρκετούς εργοδότες ως όχημα για υπόκρυψη «μαύρης εργασίας», καθώς σε πολλές περιπτώσεις έχουμε τη μείωση του μισθού χωρίς όμως αυτή να συνοδεύεται και από πραγματική μείωση του ωραρίου.

Ερ.: Πως εκτιμάτε ότι θα διαμορφωθεί η αγορά εργασίας στην πλήρη εφαρμογή των μέτρων αυτών, με δεδομένοη την ύφεση;

Απ.: Οι μειώσεις μισθών είναι αντιστρόφως ανάλογες με την ύφεση και όσο περισσότερο αυξάνει η ύφεση τόσο λιγότερες πιθανότητες για ανάπτυξη έχουμε, και η ανάπτυξη είναι κατ’ εμέ η μόνη διέξοδος από το τούνελ. Οι επιπτώσεις των μειώσεων μισθών στο ΑΕΠ φαίνονται, χωρίς ίχνος κινδυνολογίας, δραματικές. Τις τελευταίες μέρες παρατηρώ μια έντονη μεταστροφή της διεθνούς κοινότητας προς τους όρους της ανάπτυξης. Ας ελπίσουμε ότι θα επικρατήσει αυτή η τάση για το καλό το δικό μας και κυρίως των μελλοντικών γενιών. Εξάλλου παραδείγματα χωρών, όπως η Βουλγαρία, με ιδιαίτερα χαμηλούς μισθούς δεν έχουν δώσει κάποιο αισιόδοξο σημάδι ανάπτυξης. Αυτό που πρέπει, κατά τη γνώμη μου να παλέψουμε σε πρώτη φάση είναι το να συνδεθεί ο κατώτατος μισθός στον ιδιωτικό τομέα με τον αντίστοιχο μέσο όρο της Ευρωζώνης. Ας μη γελιόμαστε! Όσο υπάρχουν εξευτελιστικοί μισθοί δεν ευνοείται ούτε η καινοτομία ούτε η αριστεία και άρα ούτε η ανταγωνιστικότητα. Εμείς θα πρέπει να εστιάσουμε ως χώρα στην ανάπτυξη και εκ παραλλήλου να λύσουμε μια σειρά κακοδαιμονιών που πλήττουν τον επιχειρησιακό κόσμο και δεν έχουν να κάνουν με το κόστος των μισθών, όπως είναι η γραφειοκρατία, το δύσκολο και ενίοτε αποπνικτικό φορολογικό σύστημα, η δύσκαμπτη απονομή δικαιοσύνης, η διαφθορά και η γενικότερη αίσθηση απουσίας της ασφάλειας δικαίου κ.ά.

Ερ.: Σε όλο αυτό το σκηνικό ποιος μπορεί να είναι ο ρόλος του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ);

Απ.: Όπως διαμορφώνεται το τοπίο η Επιθεώρηση Εργασίας καθίσταται ο τελευταίος προμαχώνας της προστασίας των δικαιωμάτων των εργαζομένων. Πρωτεύοντας στόχος είναι αυτή τη στιγμή η πάταξη της αδήλωτης εργασίας, καθώς μοιάζει με Λερναία Ύδρα. Είναι ένα ακόμα σημαντικό «φορτίο», που έχει επωμισθεί η Επιθεώρηση Εργασίας. Συγχρόνως, πίσω από τον καθημερινό αγώνα που δίνουν οι Επιθεωρητές μας της πρώτης γραμμής, υπάρχει και άλλος ένας μεγάλος αγώνας, που δίνουμε στα μετόπισθεν και που αφορά όμως το μέλλον του ΣΕΠΕ. Πρόκειται για την ένταξη του Σώματος στη σύγχρονη ψηφιακή εποχή. Σε αυτό το επίπεδο έχουμε κάνει αλματώδη βήματα που πολύ σύντομα θα επιφέρουν εντυπωσιακά αποτελέσματα.

Ερ.: Ανήκετε στο χώρο του ΠΑΣΟΚ. Πρόσφατα προχωρήσατε μαζί με μια άλλα άτομα τα οποία όπως και εσείς θεωρούνται άρτιοι στο χώρο τους, στη διαμόρφωση ενός πολιτικού κειμένου μέσω του οποίου ζητάτε ουσιαστικά να υπάρξει μια αλλαγή πολιτικής. Ποιος είναι ο κεντρικός στόχος αυτής της πρωτοβουλίας;

Απ. Η ανανέωση! Ανανέωση σε πρόσωπα, αλλά κυρίως ανανέωση σε πολιτικές, ιδέες και οράματα. Μας ενδιαφέρει να καταθέσουμε μια άποψη απαγκιστρωμένη και από συμφέροντα και από λαϊκισμούς. Αυτή η ανάγκη γέννησε την κίνηση των Νέων Μεταρρυθμιστών, η οποία, αν και επιχειρήθηκε να υιοθετηθεί από πολλούς, στην ουσία παραμένει μια κίνηση μιας ομάδας νέων ανθρώπων, που κινούμενοι στο χώρο της πολιτικής ενασχόλησης, έχουν άποψη, έχουν γνώμη. Μια γνώμη εξωστρεφή, που επιθυμούμε να τη καταστήσουμε σαφή. Κυρίως, όμως, επιθυμούμε να καταστήσουμε σαφές ότι η χώρα θα πρέπει να διέλθει του στενωπού του πολιτικού αποκλεισμού και να κεφαλαιοποιήσει όλες της τις δυνάμεις σε ανθρώπινο δυναμικό. Να φέρει στο προσκήνιο νέες οραματικές προσεγγίσεις που θα εμφυσήσουν μια νέα πνοή δημιουργίας. Αυτό μπορεί –και κατά τη γνώμη μου πρέπει– να γίνει εντός του ΠΑΣΟΚ, που αποτελεί μια εγγύηση διατήρησης στο χρόνο. Για εμάς –αναφέρομαι στους Νέους Μεταρρυθμιστές- θα ήταν εύκολο να αποκηρύξουμε το παρελθόν του Κινήματος και να ζητήσουμε να εκφρασθούμε μέσα από ένα νέο ή διαφορετικό χώρο. Δεν θεωρούμε όμως ότι κάτι τέτοιο θα είχε ουσιαστικό αποτέλεσμα. Πιστεύουμε ότι το να μένεις στο χώρο από τον οποίο προέρχεσαι και να παλεύεις να αλλάξεις τα πράγματα εκ των έσω, αντιμέτωπος με την υπάρχουσα κατεστημένη νοοτροπία έχει πολύ μεγαλύτερη αξία από μια ριψασπιστική προσέγγιση της σύγχρονης πολιτικής, μέσω της οποίας θα αποταχθούμε μιας κατεστημένης τάξης για να συνταχθούμε με μια άλλη.