Η πολυδιαφημιζόμενη και εντός Ελλάδος «πανίσχυρη» τουρκική οικονομία, τελικά δεν είναι και τόσο ισχυρή, όπως προκύπτει και από δημοσίευμα του πρακτορείου Bloomberg.
Ο πρώην, ελέω σκανδάλων, Τούρκος υπουργός οικονομικών Τζαφέρ Τσαγκλαγιάν, το είχε άλλωστε παραδεχτεί, θεωρώντας ως σημαντικότερο πρόβλημα για την τουρκική οικονομία το αρνητικό ισοζύγιο εξωτερικών πληρωμών.
Του Παντελή Καρύκα
Η Τουρκία εισάγει σήμερα πολύ περισσότερα προϊόντα, υπηρεσίες και κεφάλαια, από όσα εξάγει. Αποτέλεσμα αυτού είναι η άνοδος του πληθωρισμού, η πτώση του ρυθμού ανάπτυξης της τουρκικής οικονομίας και η αποδυνάμωση του εθνικού νομίσματος.
Ο Τσαγκλαγιάν είχε αναφέρει σε παλαιότερη συνέντευξή του, ότι θα προσπαθούσε να καταπολεμήσει ακριβώς το πρόβλημα αυτό. Αυτό όμως που δεν ανέφερε ήταν ο τρόπος με τον οποίο η τουρκική κυβέρνηση επιχείρησε να το επιλύσει. Λίγες εβδομάδες πριν αποκαλυφθεί το σκάνδαλο που συγκλόνισε την Τουρκία, τον περασμένο Δεκέμβριο, ο Τσαγκλαγιάν είχε ζητήσει από τους συνεργάτες του να ανακαλύψουν έναν τρόπο ώστε οι τουρκικές εξαγωγές να φτάσουν τουλάχιστον στο 1 δισ. δολάρια τον μήνα παραπάνω. Ήταν εντολή Ερντογάν, άλλωστε. Και η λύση ήταν ο χρυσός και οι δοσοληψίες σε αυτό το πολύτιμο μέταλλο με το Ιράν, το οποίο ήταν οικονομικά αποκλεισμένο.
Η τουρκική Δικαιοσύνη ανέλαβε να ερευνήσει το θέμα, αλλά ο αρμόδιος εισαγγελέας εκδιώχθηκε από τη θέση του, με εντολή Ερντογάν. Ωστόσο, η έρευνα επεκτάθηκε και στους βασικούς δείκτες της τουρκικής οικονομίας και οι αριθμοί που αποκαλύφθηκαν ήταν εντυπωσιακοί. Οι δοσοληψίες σε χρυσό με το Ιράν ανήλθαν, από 53 εκατ. δολάρια, το 2011, στα 6,5 δισ. δολάρια, το 2012.
Οι δοσοληψίες αυτές είχαν ως αποτέλεσμα την κατακόρυφη άνοδο των δεικτών του ισοζυγίου εξωτερικών πληρωμών της τουρκικής οικονομίας, η οποία έτσι εμφανιζόταν πολύ ισχυρότερη από ότι στην πραγματικότητα ήταν. Σημαντικό ρόλο στις δοσοληψίες αυτές έπαιξε ο Ιρανός επιχειρηματίας Ριζά Σαράφ.
Φυσικά, ο Ερντογάν δεν αποδέχτηκε ποτέ τα αποτελέσματα της έρευνας, φορτώνοντας το βάρος στον συνήθη ύποπτο Γκιουλέν, την παγκόσμια εβραϊκή συνωμοσία και όπου αλλού. Τα στοιχεία όμως είναι συντριπτικά και αποκαλύπτουν ότι το παιχνίδι με τον χρυσό είχε πλοκάμια από τη Γκάνα μέχρι την Κίνα. Τόνοι χρυσού διακινήθηκαν από την Τουρκία προς το Ιράν, οι περισσότεροι μέσω Ντουμπάι. Με τον τρόπο αυτό απελευθερώθηκαν τα ιρανικά κεφάλαια που είχαν παγιδευτεί στις τουρκικές τράπεζες, λόγω αμερικανικών οικονομικών κυρώσεων, τα οποία, με την σειρά τους χρησιμοποιήθηκαν για την προώθηση των τουρκικών εξαγωγών.
Όταν, από τον Ιούλιο του 2013, η αμερικανική επιτήρηση περιόρισε το παιχνίδι με τον χρυσό, ο Σαράφ συνέχισε τις εξαγωγές, υπερτιμημένων ή και εικονικών τόνων τροφίμων. Φυσικά και οι εμπλεκόμενοι Τούρκοι υπουργοί έλαβαν τα δωράκια τους. Διαμάντια αξίας εκατομμυρίων δολαρίων, αλλά και εκατομμύρια δολάρια σε χαρτονομίσματα, διακινήθηκαν με βαλίτσες, κουτιά από σοκολατάκια ή κουτιά παπουτσιών.
Το όλο παιχνίδι με τη διακίνηση χρυσού είχε ως αποτέλεσα την άνοδο των τουρκικών εξαγωγών κατά 13%, το 2012. Παρόλα αυτά το 2013 το έλλειμμα στο τουρκικό ισοζύγιο εξωτερικών πληρωμών έφτανε τα 65 δισ. δολάρια, αυξημένο κατά 20 δισ. σε σχέση με το 2012. Το έλλειμμα αυτό αντιπροσωπεύει ποσοστό 8% του τουρκικού ΑΕΠ και η τάση του είναι σε τέτοιο βαθμό ανοδική που η Goldman Sachs Group το χαρακτήρισε ως «τελικά μη βιώσιμο».
Για τον Ερντογάν όμως αυτά είναι «ψιλά γράμματα», αφού εξακολουθεί να στηρίζει την πολιτική του και τη δημοφιλία του σε πλασματικούς, τελικά, αριθμούς, εξακολουθώντας να δικαιολογεί αυτή την πολιτική, ακόμα και μετά τη σύλληψη του Σαράφ, ο οποίος παραδέχτηκε ότι μεσολάβησε για τη διακίνηση 200 τόνων χρυσού προς το Ιράν. Παραδέχτηκε επίσης ότι με τον τρόπο αυτό ο δείκτης του τουρκικού ισοζυγίου εξωτερικών πληρωμών παρουσιάστηκε βελτιωμένος.
Ο επιχειρηματίας ανέφερε επίσης ότι έδωσε ως «δώρο» στον Τσακλαγιάν 50 εκατ. δολάρια σε μετρητά, διαμάντια αξίας πολλών εκατομμυρίων δολαρίων, ένα ρολόι αξίας 343.000 δολαρίων και ένα πιάνο αξίας 37.000 δολαρίων. Σε αντάλλαγμα ο Τούρκος υπουργός παρείχε κάθε δυνατή διευκόλυνση στον Σαράφ, αλλά και γενικά στους Ιρανούς, παρακάμπτοντας τη δασμολογική νομοθεσία, αλλά και αποτρέποντας τα τουρκικά ΜΜΕ να κάνουν έστω λόγο για όλα αυτά.
Σημαντικό ρόλο στη όλη υπόθεση έπαιξε και ο, τότε, εκτελεστικός διευθυντής της κρατικής τουρκικής τράπεζας Turkiye Halk Bankasi AS, Σουλεϊμάν Ασλάν. Ο Ασλάν αποδείχθηκε ο άνθρωπος κλειδί, ο οποίος «πείραζε» όλα τα σχετικά έγγραφα. Ο Ασλάν αποτέλεσε τον μεσάζοντα μεταξύ του Σαράφ και της τουρκικής κυβέρνησης, λαμβάνοντας φυσικά και αυτός τα σχετικά δωράκια. Ο Σαράφ πάντως, με τη βοήθεια του Ασλάν, ήρθε σε επαφή και με κινεζικές εταιρείες και τράπεζες, μέσω των οποίων, επίσης, διακινήθηκαν κεφάλαια από την Τουρκία στο Ιράν.
Με τον τρόπο αυτό ο Ερντογάν μαγείρεψε τα στοιχεία της «ισχυρής» τουρκικής οικονομίας, παρουσιάζοντας μια εικόνα που ουσιαστικά δεν υφίσταται. Η αμείλικτη πραγματικότητα όμως είναι και πάλι εδώ και η πίεση στην τουρκική οικονομία ολοένα και αυξάνει.
Επιλεξτε να γινετε οι πρωτοι που θα εχετε προσβαση στην Πληροφορια του Stranger Voice
Greek