Φανταστική Πραγματικότητα ή Πραγματική Φαντασία;

Φανταστική πραγματικότητα ή πραγματική φαντασία; (εξ αφορμής μιας αναφοράς του Cordwainer Smith) Όταν η επιστημονική φαντασία ξεκινούσε στην μορφή που την ξέρουμε σήμερα γύρω στα τέλη της δεκαετίας του ’20, θεωρείτο ως ένα περιθωριακό λογοτεχνικό είδος ή μάλλον μία μορφή παραλογοτεχνίας. Πράγματι, το πολύ κοινό, ακόμη και μετά τον τελευταίο παγκόσμιο πόλεμο, ήταν προσκολημμένο ακόμη, ως επί το πλείστον, στα παλαιά λογοτεχνικά στερεότυπα του 19ουαιώνα. Η επιστημονική φαντασία….
φάνταζε πολύ αλλόκοτη, παράδοξη, ακόμη και εξωφρενική, μη έχουσα ουσιαστική αναφορά στην οικεία εμπειρία των περισσοτέρων ανθρώπων.
Από την άλλη μεριά είναι αλήθεια ότι και το είδος αυτό στο ξεκίνημά του ήταν σε αρκετές περιπτώσεις άγαρμπο και χοντροκομμένο. Το γεγονός αυτό σίγουρα συνετέλεσε ώστε να μην γίνει εξαρχής αντιληπτός ο βαθύτερος πυρήνας της επιστημονικής φαντασίας, ούτε βέβαια και η δυναμική την οποία περιείχε.
Είναι αναμφισβήτητο ότι η μετέπειτα εμφάνιση, χοντρικά από το 1945-1950, ονομάτων στον χώρο όπως του Ραίυ Μπράντμπερρυ, του Ισαάκ Ασίμωφ, του Άρθουρ Κλαρκ και πάρα πολλών άλλων εξίσου σημαντικών, συνετέλεσαν ώστε να καθιερωθεί η επιστημονική φαντασία όχι μόνο ως λογοτεχνικό είδος ισάξιο αν όχι, σε πολλές περιπτώσεις, ανώτερο από τα άλλα είδη, αλλά και ως μια φωνή (ή πολλές φωνές) από ένα ή περισσότερα στατιστικώς εντελώς πιθανά μέλλοντα της ανθρωπότητας.

Η επιστημονική φαντασία αποτελεί ένα υπερσύνολο πιθανών μελλοντικών ημερολογιακών καταγραφών.Οι συγγραφείς της, τουλάχιστον όσοι ανήκουν στον «χρυσό αιώνα» της, που χοντρικά τοποθετείται στις δεκαετίες του ’50 και του ΄60 (με τις αναντίρρητες εξαιρέσεις του κανόνα, είτε πριν από την δεκαετία του ’50 είτε μετά τα τέλη της δεκαετίας του ’60), είναι χρονικογράφοι διαφόρων πιθανών εκδοχών του μέλλοντος. Πιο απλά, ο καθένας από αυτούς θυμάται από ένα ή (συνήθως) περισσότερα μέλλοντα, και την ενθύμησή του αυτή την καταγράφει.
Το γεγονός αυτό από μόνο του αποτελεί ανατροπή τουλάχιστον ισοδύναμη με την κβαντο- και κυματομηχανική. Βέβαια, τέτοιου είδους συγκλονιστικές ανατροπές αργούν να γίνουν κοινός τόπος. Ο τροχός, ωστόσο, γυρίζει.
Σε προηγούμενο κείμενο είχα παρουσιάσει τον αμερικανό συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας Κορντγουαίηνερ Σμιθ (Cordwainer Smith),ο οποίος εμφανίστηκε επισήμως στα περιοδικά του χώρου από το 1950 και μετά, αν και άρχισε να γράφει ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του ‘20. Ο Σμιθ, το πραγματικό όνομα του οποίου ήταν Πωλ Μ. Α. Λαϊνμπάρτζερ (Paul M. A. Linebarger), δεν ήταν ένα τυχαίο πρόσωπο: υπήρξε διδάκτωρ της Ασιατικής Πολιτικής στο πανεπιστήμιο Τζωνς Χόπκινς και για ένα διάστημα σύμβουλος εξωτερικής πολιτικής του προέδρου Κέννεντυ. Ο Σμιθ είχε βιωματική εμπειρία του πολιτισμού τόσο της Ανατολής, όσο και της Δύσης, πράγμα που τον βοήθησε να δει την ανθρωπότητα και το μέλλον της από μια άλλη, σίγουρα διαφορετική και σίγουρα πιο μακριά ατενίζουσα σκοπιά.
Όταν, για παράδειγμα, σε μια ιστορία του, την οποία έγραψε λίγο μετά το τέλος του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου, κάνει μια περαστική αναφορά σε ένα μελλοντικό «Έκτο Γερμανικό Ράιχ» (το οποίο από την σκοπιά εκείνου του πολύ μακρινού μέλλοντος, στο οποίο τοποθετεί την εν λόγω ιστορία του, είναι ήδη παρελθόν, αλλά ένα παρελθόν που έφερε πάλι την ερήμωση), σίγουρα οι αναγνώστες τότε θα την θεώρησαν ως δείγμα του καθαρά φανταστικού χαρακτήρα μιας ιστορίας του είδους. Σήμερα, που γινόμαστε ήδη μάρτυρες της ανάδυσης ενός ιδιότυπου, μεν, αλλά οιωνεί ορατού «Τέταρτου Ράιχ», ίσως ένα μελλοντικό «Έκτο» δεν φαντάζει και τόσο απίθανο.
Βέβαια, η παραπάνω εκτίμηση είναι θέμα ερμηνείας. Ας δούμε, λοιπόν, μια αναφορά, η οποία δεν είναι θέμα ερμηνείας, αλλά απλώς θέμα χρόνου: σε κάμποσες ιστορίες του, ουσιαστικά γραμμένες πριν ακόμη και από την δεκαετία του ’50, ο Σμιθ αναφέρεται στην μελλοντική δυνατότητα «εγγραφής» μιας ανθρώπινης προσωπικότητας σε «σκληρούς δίσκους» υπολογιστών, με σκοπό ώστε το συγκεκριμένο πρόσωπο, ως υπερσύνολο των επιμέρους εγκεφαλικών δυνατοτήτων του, μη δεσμευόμενο από την φθορά του χρόνου, να μπορεί να προσφέρει τις υπηρεσίες του σε οποιαδήποτε μελλοντική χρονική στιγμή κριθεί αναγκαίο.
Η Αρχόντισσα Παντς Άσας, για παράδειγμα, στην ιστορία The Dead Lady of Clown Town είναι μια τέτοια περίπτωση «εγγραφής». Ανάλογα παραδείγματα βρίσκουμε και στην ιστορία Under Old Earthκαι σε άλλα σημεία του έργου του Σμιθ. Ωραία όλα αυτά, θα πει κάποιος, αλλά πάλι για ιστορίες μιλάμε. Ας δούμε, λοιπόν, το εξής πρόσφατο δημοσίευμα ελληνικής εφημερίδας.

 

Θα μεταμοσχεύσουν ανθρώπινο εγκέφαλο σε ρομπότ αλά Avatar: Όταν ο ανθρώπινος εγκέφαλος θα μπορεί να εγκατασταθεί μέσα σε έναν υπολογιστή, τότε το εισιτήριο των ανθρώπων προς την αθανασία θα έχει εξασφαλιστεί, αφού πλέον το πνεύμα του ανθρώπου θα κατοικεί μέσα σε ένα ρομπότ, που δεν απειλείται ούτε από το γήρας ούτε από τον θάνατο. Τουλάχιστον σε αυτό στοχεύει το πολύ φιλόδοξο πρότζεκτ Avatar –όπως η ομώνυμη ταινία του Τζέιμς Κάμερον- με την υπογραφή ενός Ρώσου επιχειρηματία, που μοιάζει να φλερτάρει ισομερώς με τη μεγαλομανία και το θαύμα.
Ο Ντιμίτρι Ίτσκοβ ισχυρίζεται ότι η μεταμόσχευση ενός ανθρώπινου εγκεφάλου σε ένα κομπιούτερ θα είναι εφικτή μέσα στην ερχόμενη δεκαετία. Πάνω σε αυτόν τον φουτουριστικό στόχο εργάζονται αυτή τη στιγμή πυρετωδώς 100 επιστήμονες. «Αυτό το σχέδιο οδηγεί κατευθείαν προς την αθανασία» αναφέρει σχετικά ο 31χρονος Ρώσος επιχειρηματίας. Ποιός άλλωστε δεν θέλει να ζήσει για πάντα; Σε αυτή την ακατεύναστη ενόρμηση για ζωή και στον ασίγαστο φόβο του θανάτου αποδεικνύεται ότι έχει τις ρίζες της η επιχειρηματική ιδέα του Ντιμίτρι Ίτσκοβ.
«Καταλαβαίνω ότι όλα αυτά είναι τεράστιες προκλήσεις για την επιστήμη. Αλλά πιστεύω σε αυτό που αποκαλούμε αμερικανικό όνειρο. Αν βάλουμε όλη μας την ενέργεια σε κάτι, πιστεύω ότι μπορούμε να το κάνουμε πραγματικότητα» αναφέρει χαρακτηριστικά ο νεαρός Ρώσος, που μοιάζει να ασπάζεται τη φιλοσοφία του Πάολο Κοέλιο. Όσο για τα επόμενα βήματα της επιστήμης; Η δημιουργία ενός νέου ανθρώπινου σώματος και έπειτα η δημιουργία ενός τεχνητού ανθρώπινου μυαλού. Ο Ντιμίτρι Ίτσκοβ προβλέπει ότι η «φόρτωση» του εγκεφάλου θα μπορεί να επιτευχθεί δίχως καν εγχείρηση και ότι «το φουτουριστικό σύστημα θα υπηρετήσει αρχικά τους ανθρώπους με αναπηρίες». (άρθρο της Δήμητρας Αθανασοπούλου στην εφημερίδα δημοκρατία, Παρασκευή 2 Μαρτίου 2012)
Δεν θα υπεισέλθω σε διάφορα πολύ μεγάλα, τουλάχιστον για μας σήμερα, ζητήματα που θέτει το παραπάνω άρθρο. Θα προσθέσω απλώς ότι όποιος επιθυμεί να προσεγγίσει τα θέματα που θίγει το άρθρο, εκτός από τα έργα του Σμιθ, μπορεί να αναζητήσει και αυτά του Α. Ε. Βαν Βο(γκ)τ (A. E. Van Vogt), ιδίως το The World of Null-A, καθώς και την πολύ ενδιαφέρουσα μελέτη (όχι επιστημονική φαντασία) του Γ. Μπαλάνου, Οι Άμμοι του Χρόνου.

 

terrapaper
Οι διαχειριστές του katohika.gr διατηρούν το δικαίωμα τροποποίησης ή διαγραφής σχολίων που περιέχουν υβριστικούς – προσβλητικούς χαρακτηρισμούς. Απαγορεύεται η δημοσίευση συκοφαντικών ή υβριστικών σχολίων.Σε περίπτωση εντοπισμού τέτοιων μηνυμάτων θα ακολουθεί διαγραφή

Φιλε μου ο σημερινός εχθρός σου είναι η παραπληροφόρηση των μεγάλων καναλιών. Αν είδες κάτι που σε άγγιξε , κάτι που το θεωρείς σωστό, ΜΟΙΡΆΣΟΥ ΤΟ ΤΩΡΑ με ανθρώπους που πιστεύεις οτι θα το αξιολογήσουν και θα επωφεληθούν απο αυτό! Μην μένεις απαθής. Πρώτα θα νικήσουμε την ύπνωση και μετά ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ τα υπόλοιπα.