Φανταστική Λογοτεχνία

Φανταστική Λογοτεχνία

Ο Κόσμος της Φανταστικής Λογοτεχνίας και η Εσωτερική Αναζήτηση. Από τον Μπάλγουερ-Λύττον έως την Ρόουλινγκ: Ο επτά-τομος κύκλος του Χάρι Πότερ, της Τζόαν Ρόουλινγκ, είναι μια φανταστική ιστορία, σχετικά με την αναζήτηση αυτογνωσίας του Χάρι. Είναι εμπλουτισμένος με συμβολικά αρχέτυπα και μυθολογικά θέματα, ενώ ταυτόχρονα αγγίζει σε βάθος ότι έχει σχέση με τη ζωή και το θάνατο, την ανθρώπινη ψυχολογία και την αρχαία σοφία. Όλη η σειρά αξίζει μια λεπτομερή έρευνα σχετικά με τη φύση του φανταστικού κόσμου που δημιούργησε η Ρόουλινγκ, τη δομή της σειράς, την αρχετυπική φύση των βιβλίων, τη ψυχολογική ανάλυση που περιέχουν, και ειδικότερα τα Θεοσοφικά μηνύματα που στέλνει η ιστορία σε όσους τη διαβάζουν με τα μάτια ανοιχτά προς την Αρχαία Σοφία.

Η δημιουργία νοητών εικόνων και ιστοριών είναι μία από τις τέσσερις λειτουργίες που μπορούμε να τελούμε χάρη στη δύναμη της φαντασίας μας. Αυτές οι τέσσερις λειτουργίες έχουν ως εξής: Ο σχηματισμός εικόνων μέσω άντλησης δεδομένων από τις αισθήσεις μας, που είναι η αντίληψη του πραγματικού παρόντος. Ο σχηματισμός εικόνων μέσω της ανάκλησης αντιλήψεων, που είναι η μνήμη του παρελθόντος. Ο σχηματισμός εικόνων μέσω των προσδοκιών μας για μελλοντικά γεγονότα, που είναι η προβλεπτικότητα του μέλλοντος. Ο σχηματισμός εικόνων για γεγονότα, πράγματα και ανθρώπους, που ποτέ δεν έχουμε βιώσει και δεν περιμένουμε ποτέ να βιώσουμε, που είναι η φαντασία του διαχρονικά δυνατού.

Αντίληψη, μνήμη, πρόβλεψη, είναι όλες απαραίτητες για την επιβίωση. Η φαντασία είναι απαραίτητη για την εξέλιξη. Γιατί; Είναι δημιουργική μας ικανότητα. Ο προορισμός μας, εξελικτικά, είναι να γίνουμε δημιουργικοί πράκτορες του Λόγου. Για να είμαστε σε θέση να δημιουργήσουμε κόσμους στη πραγματικότητα, πρέπει να ασκούμε τη δημιουργία κόσμων στη φαντασία μας. Και αυτή είναι η δυνατότητα που μας δίνει η φαντασία. Με αυτό το τρόπο, η φαντασία μας προετοιμάζει για το επόμενο μεγάλο βήμα στην εξέλιξή μας.

Πρόκειται για μια εκπαιδευτική διαδικασία. Η φανταστική λογοτεχνία δημιουργείται, από κοινού, από τον συγγραφέα και τον αναγνώστη. Ο συγγραφέας παράγει έναν ιστό λέξεων στον οποίο εισέρχεται ο αναγνώστης. Από αυτές τις λέξεις ο αναγνώστης δημιουργεί ένα νοητικό φανταστικό κόσμο. Κάθε ανάγνωση ενός λογοτεχνικού έργου είναι μια νέα εμπειρία, ακόμη και οι διαδοχικές αναγνώσεις του ίδιου έργου από το ίδιο πρόσωπο. Γιατί κατά τη διάρκεια του χρόνου που μεσολάβησε, ο αναγνώστης -εσείς ή εγώ- έχει αλλάξει. Με έναν πολύ σημαίνοντα τρόπο, κάθε αναγνώστης είναι ένας συν-δημιουργός της εργασίας που διαβάζει, και κάθε ανάγνωση δημιουργεί ένα νέο έργο. Άρα λοιπόν, η ανάγνωση είναι μια δημιουργική πράξη.

Τα περισσότερα φανταστικά λογοτεχνικά έργα περιέχουν κόσμους που είναι απομακρυσμένοι από τον δικό μας κόσμο, χρονικά ή τοπικά. Έτσι, η Μέση Γη του Τόλκιν στον Άρχοντα του Δαχτυλιδιών, αφορά τον κόσμο μας, αλλά σε μια εποχή μυθολογικής αρχαιότητας. Η ιστορία της Μηχανής του Χρόνου, του Γουέλς, αφορά τον κόσμο μας, αλλά σε ένα μακρινό μέλλον. Οι ιστορίες του Αρχιπελάγους της Λε Γκουέν συμβαίνουν σε ένα πλανήτη μακριά από τον δικό μας στο διάστημα, ίσως σε κάποιον άλλο γαλαξία. Η Επερχόμενη Φυλή, στη νουβέλα του Μπάλγουερ-Λύτον, βρίσκεται στο πλανήτη μας (ή μάλλον στο εσωτερικό του), αλλά σε μια Κούφια Γη, βαθιά κάτω από την επιφάνεια του πλανήτη.

Ο κόσμος των μάγων που έχει δημιουργήσει η Ρόουλινγκ στον Χάρι Πότερ είναι διαφορετικός. Βρίσκεται στον πλανήτη μας και στην εποχή μας. Ο μαγικός κόσμος του Χάρι Πότερ συνυπάρχει με τον δικό μας συνηθισμένο κόσμο των Μαγκλς. Οι δύο κόσμοι βρίσκονται πλάι-πλάι, ή και ακόμα πιο κοντά, είναι σαν τα συμπλεγμένα δάχτυλα δύο ενωμένων χεριών. Αυτή είναι και η ιδιοφυής διαφορετικότητα της Ρόουλινγκ. Έχει δημιουργήσει έναν φανταστικό κόσμο που υπάρχει καταμεσής στον συνηθισμένο μας κόσμο.

Αν είστε στο Λονδίνο και μπορέσετε να βρείτε την παμπ Λίκι Κάουλντρον, και εκεί να πατήσετε το σωστό τούβλο πάνω από τον κάδο απορριμμάτων, μπορείτε να περάσετε από τον κόσμο του Ντέιβιντ Κάμερον (ή όποιος είναι ο σημερινός πρωθυπουργός) και της βασίλισσας Ελισάβετ ΙΙ, στον κόσμο του Ντάιαγκον Άλλεϋ και του Νόκτερν Άλλεϋ, εκεί όπου όλα είναι δυνατά. Οι δύο κόσμοι –των μάγων και των μαγκλς- συνυπάρχουν. Το πρόσωπο που κάθεται δίπλα σας αυτή τη στιγμή, μπορεί να είναι ένας μάγος ή μία μάγισσα. Αυτοί οι δύο κόσμοι υπάρχουν στον ίδιο συνεχή χωροχρόνο. Αυτό κάνει τον κόσμο των μάγων πολύ πιο ρεαλιστικό και αληθοφανή από ένα κόσμο που βρίσκεται σε έναν άλλο χρόνο ή σε άλλο πλανήτη ή κάτω από την επιφάνεια της γης. Ο κόσμος των μάγων είναι εδώ και τώρα.

Η αμεσότητα του φανταστικού κόσμου του Χάρι Πότερ, τον κάνει πιο πιστευτό από τις φανταστικές ιστορίες που ορίζονται σε κόσμους, κατά κάποιον τρόπο, μακριά και ξεχωριστούς από τον δικό μας. Αλλά αυτή η αμεσότητα την καθιστά, επίσης, σαν μια πιο αποτελεσματική φαντασία, επειδή (όπως προαναφέρθηκε) η φαντασία αφορά στο διαχρονικά δυνατό. Πρόκειται για το «τι θα μπορούσε να είναι». Όπως μας είπε ο Αριστοτέλης, γνωρίζουμε ότι, αυτό που είναι ή ήταν, πρέπει να είναι δυνατόν. Επειδή ο κόσμος του Χάρι Πότερ είναι ο κόσμος μας αλλά από μια εσωτερική ή απόκρυφη πλευρά της μαγείας, ο αναγνώστης των ιστοριών μπορεί να εισέλθει σε αυτές τις αλήθειες που παρουσιάζουν.

Τέτοιες αλήθειες περιλαμβάνουν τα εξής:

1. Όπως ο Χάρι, είμαστε όλοι ορφανά. Στις Επιστολές των Μαχάτμας, η ανθρωπότητα αναφέρεται ως «η μεγάλη Ορφανή», επειδή οι άνθρωποι έχουν χάσει την επαφή με τον μυστικό τους-Πατέρα, τον ίδιο τον Ανώτερο Εαυτό τους.

2. Οι φανταστικές ιστορίες είναι μια σύγχρονη μορφή του παραμυθιού, και όλα τα παραμύθια περιλαμβάνουν έναν ήρωα ο οποίος αφήνει το σπίτι του για μια αναζήτηση στην μυστηριώδη και επικίνδυνη γη του Μαγικού Κόσμου. Ο υπότιτλος του Χόμπιτ, του πρώτου βιβλίου φαντασίας του Τόλκιν, είναι, Εκεί και Πίσω Πάλι, κάτι που ορίζει ακριβώς το πρότυπο όλων των παραμυθιών. Το πραγματικό μας σπίτι είναι οπουδήποτε αλλού εκτός από αυτό το κόσμο, ο οποίος είναι δική μας επικίνδυνη γη των Μύθων ή Μάγια.

3. Όπως και ο Χάρι, βρισκόμαστε όλοι σε μια αναζήτηση για τον Πατέρα μας, ή τον Ανώτερο Εαυτό. Ο Χάρι, του οποίου ο βιολογικός πατέρας πέθανε όταν ο πρώτος ήταν νήπιο, βρίσκει συνεχώς υποκατάστατα του πατέρα, αλλά τελικά, αυτός ψάχνει για τον έναν, εσώτατο Πατέρα. Στο βιβλίο του Ησαΐα (64,8) λέγεται, «Αλλά τώρα, Κύριε, συ είσαι ο Πατήρ ημών• ημείς είμεθα ο πηλός και συ ο Πλάστης ημών• και πάντες είμεθα το έργον της χειρός Σου.» Έτσι, ουσιαστικά, η θεία φύση του Χάρι αποκαλύπτεται στο όνομά του. Ο εσωτερικός του πατέρας είναι ο θείος Πλάστης [αγγλιστί: Πότερ].

4. Στον κόσμο του Χάρι υπάρχουν δύο είδη ανθρώπων: μάγοι και μαγκλς. Στο βιβλίο του, Στα Πόδια του Διδασκάλου, ο Κρισναμούρτι μας λέει ότι ο κόσμος αποτελείται από δύο είδη ανθρώπων, αυτούς που γνωρίζουν και αυτούς που δεν γνωρίζουν. Οι μάγοι είναι οι άνθρωποι που έχουν τη γνώση και οι μαγκλς είναι εκείνοι που δεν την έχουν. Και η γνώση είναι το μόνο πράγμα που έχει πραγματική αξία.

5.Ο Χάρι είναι ένας εκπαιδευόμενος Μποτισάτβα: ένας που ζει και ενεργεί για το καλό των άλλων. Δεν είναι τέλειος. Κάνει λάθη, αλλά τα κίνητρά του είναι πάντα αγαθά. Στην Επιστολή του, υπ’ αριθμόν 92, ο Μαχάτμα Κουτ Χούμι λέει ότι «το κίνητρο είναι τα πάντα για εμάς.»

6. Ο Χάρι, οι φίλοι του (ειδικά ο Ρον και η Ερμιόνη, οι οποίοι είναι αρχέτυπα Γιν και Γιανγκ) και οι εχθροί του (ειδικά ο Τομ Ριντλ, επίσης γνωστός ως ο κακός μάγος Βόλντεμορτ) είναι όλοι πλευρές των εαυτών μας. Όλοι μας έχουμε μέσα μας και τις δύο τάσεις, τη θηλυκή και την αρσενική. Όλοι μας έχουμε μέσα μας, επίσης, την ικανότητα για κακό. Το όνομα «Τομ», σημαίνει έναν «δίδυμο». Έτσι έχουμε μια δίδυμη τάση να κάνουμε λάθος. Και το κακό είναι ένα αίνιγμα [αγγλιστί: Ριντλ] γιατί θα πρέπει να υπάρχει στα πάντα;

7. Τα επτά χρόνια στη Σχολή Μαγείας και Ξορκιών Χόγκουαρτς, όπου εκπαιδεύεται ο Χάρι, είναι οι επτά κυκλικές περίοδοι της ζωής. Και στην εκπαίδευση του Χάρι υπάρχει μια αναζήτηση για την αυτό-ανακάλυψη, την ολοκλήρωση και την ενοποίηση.

Δρ. Τζον Άλτζεο: επίτιμος Καθηγητής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου της Τζόρτζια, πρώην Πρόεδρος της Εταιρείας Αμερικανικής Διαλέκτου, της Εταιρείας Αμερικανικής Ονοματολογίας και της Εταιρείας Λεξικών Βορείου Αμερικής.