Ποιός “παίζει” ζάρια στο σύμπαν;

Ποιός “παίζει” ζάρια στο σύμπαν;

γράφει ο Βασίλης Χλέτσος

Κάθε στιγμή πιστεύουμε. Πιστεύουμε στις δυνατότητές μας, στους ανθρώπους που αγαπάμε, σε μία ιδεολογία σε μία θρησκεία, σε ένα μέλλον, σε μία ομάδα βρε αδελφέ…

Ο Ελεύθερος άνθρωπος όμως μπορεί κι οφείλει να τροποποιεί τα πιστεύω του με βάση τα νέα δεδομένα και τις εμπειρίες του… Από εκεί και πέρα η πίστη στο μη αποδεικτέο είναι αποδεκτή και εν τέλη είναι κατακριτέα; Ήδη βέβαια από την αρχαιότητα ο Δημόκριτος
έλεγε:

Στην πραγματικότητα δεν καταλαβαίνουμε τίποτα σταθερό, αλλά μόνο ό,τι μεταβάλλεται ανάλογα με την κατάσταση του σώματος και τη φύση των εξωτερικών επιδράσεων και των αντεπιδράσεων που προέρχονται μέσα από τους ίδιους. Στη συμβατική μας καθημερινή γλώσσα μιλάμε για γλυκό, πικρό, θερμό, ψυχρό, για χρώματα ενώ στην πραγματικότητα υπάρχουν μόνο άτομα και κενό.

Η σύγχρονη φυσική έρχεται να συνηγορήσει σε αυτή την θεώρηση. Για παράδειγμα σύμφωνα σε ένα άτομο υδρογόνου, υπάρχει ένα ηλεκτρόνιο που περιφέρεται γύρω από ατομικό πυρήνα σε τροχιά, με την ταχύτητα των 6,5 Χ 10 15 στροφών το δευτερόλεπτο, καλύπτοντας σε κάθε στροφή μία απόσταση 4,24 Χ 10 -28 εκ. Αν είχαμε δηλαδή την δυνατότητα να μεγεθύνουμε τον πυρήνα του υδρογόνου ώσπου να γίνει 2 εκ., το ηλεκτρόνιο θα ήταν σε απόσταση ακτίνας από τον πυρήνα 107.5 χλμ και θα έπρεπε να καλύψει 775 χλμ, για να ολοκληρώσει την στροφή γύρω του. Το ηλεκτρόνιο κινείται με πολύ μεγάλη ταχύτητα στην τροχιά του, η οποία όμως δεν είναι σταθερή. Άρα ουσιαστικά το μεγαλύτερο μέρος του ατόμου άρα και της ύλης είναι κενό… Το μόνο που υπάρχει είναι σωματίδια σε υπερταχεία κίνηση τα οποία σχηματίζουν τις υλικές μορφές και μας δίνουν την αίσθηση μιας τρισδιάστατης και υλικής πραγματικότητας. Ο Swimme
διαπιστώνει σχετικά:

Μας περικυκλώνει και μας γεμίζει ένα απέραντο κενό. Είμαστε περισσότερο κενό παρά δημιουργημένα σωματίδια. Το βλέπουμε αυτό εξετάζοντας ένα από τα άτομά μας… Τίποτα. Τα πάντα μέσα στο άτομο είναι κενά. Είμαστε περισσότερο ένα κενό παρά οτιδήποτε άλλο. Πράγματι, εάν κάποιος αφαιρούσε όλο τον κενό χώρο από μέσα μας θα “ζαρώναμε” ένα εκατομμύριο φορές μικρότεροι από τον πιο μικροσκοπικό κόκκο άμμου…

Eίμαστε ένα τίποτα, ως προέκταση του τίποτα λοιπόν; Είναι παράδοξο, αλλά φαίνεται πως οι αρχαίοι γνώριζαν πράγματα – πως αλήθεια – που η επιστήμη τώρα ανακαλύπτει ή που δεν έχει ακόμη ανακαλύψει, μέσω του ορθολογισμού. Ο φυσικός Οπενχαϊμερ
παραδέχεται:

Οι βασικές αρχές που ακολούθησε η ανθρώπινη σκέψη για να μας οδηγήσει στις πρόσφατες ανακαλύψεις της ατομικής φυσικής δεν είναι εντελώς άγνωστες, ούτε πρωτότυπες, ούτε καινούργιες. Ουσιαστικά στοιχεία τους υπάρχουν στα πλαίσια της ιστορίας της σκέψης του δικού μας πολιτισμού (ευρωπαϊκού-αρχαιοΕλληνικού), αλλά και εκτεταμένα διαπιστώσεις βρίσκουμε εύκολα στα θεωρητικά θεμέλια του Βουδισμού και του ινδουισμού. Έτσι οι πρόσφατες ανακαλύψεις δεν είναι τίποτε περισσότερο παρά εξειδικεύσεις και λεπτομερειακές διευρύνσεις της βασικής διδασκαλίας της αρχαίας σοφίας…

Όπως επίσης και ο φυσικός Niels Bohr
:

Αν μας ενδιαφέρει μία αναλογία διατύπωσης της ατομικής θεωρίας θα πρέπει να αναζητήσουμε στα επιστημονικά προβλήματα που έθεσαν πριν πολλούς αιώνες οι μεγάλοι στοχαστές της Ανατολής, όπως ο Βούδας και ο Λάο τσε, εφόσον αυτοί ήταν που αναζήτησαν έναν αρμονικό συσχετισμό ανάμεσα στις ταυτόχρονες θέσεις μας ως θεατών, αλλά και ως ηθοποιών στο μεγάλο δράμα της ύπαρξης.

Σήμερα ο μεγαλύτερος επιστήμονας του 21ου αιώνα, ο Stephen Hawking
, αναγνωρίζει ότι η επιστημονική μέθοδος δεν μπορεί να έχει πρόσβαση σε μεγέθη μικρότερα από το όριο του λεγόμενου μεγέθους Plank Length, το οποίο είναι υπερβολικά μικρό (0.0000000000000000000000000000000000001616 χιλιοστά) και συμπεραίνει πως:

Η εμπειρία του παρελθόντος μας διδάσκει ότι πιθανότατα θα ανακαλύπτουμε νέα απρόβλεπτα φαινόμενα κάθε φορά που θα επεκτείνουμε την παρατήρησή μας σε μικρότερες κλίμακες.

Σύμφωνα με την “εσωτερική φιλοσοφία”, η ύλη είναι απείρως διαιρετή και ιεραρχικά δομημένη.
Το σύμπαν είναι η έκφραση της θείας σκέψης, είναι πνεύμα, ύλη και Νους.

Από το πνεύμα προέρχεται η συνειδητότητα. Από την ύλη προέρχονται τα οχήματα ή τα σώματα της συνειδητότητας και από τον Νου πηγάζουν οι νόμοι και η εφαρμογή τους. Πάνω σε αυτές τις τρεις θεμελιώδεις καταστάσεις βασίζεται ο σχηματισμός των μορφών της ζωής.

Υπάρχει μία αέναη κίνηση στην φύση, που εκφράζει την κοσμική ιδέα στην οποία οφείλεται η αλλαγή και η διαφοροποίηση. Η πορεία της ζωής διαμέσου των αλλαγών ονομάζεται εξέλιξη. Κάθε αλλαγή υπάρχει εν δύναμη και εμφανίζεται εφόσον οι συνθήκες το επιτρέψουν.

Την εποχή που το άτομο θεωρούταν ακόμη άτμητο, από την επιστήμη, η Μπλαβάτσκυέγραφε στην “Μυστική δοξασία”:

Ο δογματισμός του υλισμού διακηρύσσει ότι η αποδοχή της άπειρης διαιρετότητας είναι παράλογη και ισοδυναμεί με την αμφιβολία για την ύπαρξη της ύλης. Λοιπόν ο υλισμός λέει ότι το άτομο είναι αδιαίρετο. Δείτε τώρα σε τι περίεργη αντίφαση οδηγεί τους υλιστές αυτή η θεμελιώδη αρχή. Το άτομο είναι αδιαίρετο και ταυτόχρονα ξέρουμε ότι είναι ελαστικό. Προσπάθεια αφαίρεσης της ελαστικότητάς του θα ισοδυναμούσε με παραλογισμό. Απόλυτα μη ελαστικά άτομα δεν θα μπορούσαν να εμφανίσουν, ούτε ένα από τα αναρίθμητα εκείνα φαινόμενα που αποδίδονται στις αλληλοεπιδράσεις τους. Χωρίς καμία ελαστικότητα, τα άτομα δεν θα μπορούσαν να εκδηλώσουν την ενέργειά τους και η ύλη των υλιστών θα παρέμενε στερημένη από κάθε δύναμη.

Επομένως, αν το σύμπαν αποτελείται από άτομα, τότε αυτά θα πρέπει να είναι ελαστικά. Εδώ ακριβώς συναντάμε ένα αξεπέραστο εμπόδιο. Γιατί, ποιες είναι οι συνθήκες εκείνες που απαιτούνται για την εκδήλωση της ελαστικότητας; Μία πλαστική μπάλα όταν προσκρούει σε ένα εμπόδιο πλαταίνει και συστέλλεται, πράγμα που δεν θα μπορούσε να το κάνει αν δεν αποτελούταν από μόρια η σχετική θέση των οποίων υφίσταται, την στιγμή της πρόσκρουσης, μία προσωρινή αλλαγή. Αυτό μπορούσε να ειπωθεί για την ελαστικότητα γενικά. Καμία ελαστικότητα δεν είναι δυνατή, χωρίς αλλαγή σχετικά με την θέση των συστατικών μερών ενός ελαστικού σώματος. Αυτό σημαίνει ότι το ελαστικό σώμα είναι και αποτελείται από μόρια, ή με άλλα λόγια ότι η ελαστικότητα μπορεί να ανήκει μόνος σε εκείνα τα σώματα που είναι διαιρετά.

Από την πλευρά της επιστήμης, ο φυσικός Paul Davies
αναφέρει σχετικά:

Ο Θεός όντως παίζει ζάρια με το σύμπαν. Ο στατιστικός χαρακτήρας πυρηνικών γεγονότων και η αστάθεια πολλών φυσικών συστημάτων, σιγουρεύει ότι το μέλλον παραμένει ανοικτό και απροσδιόριστο από το παρόν. Αυτό (το στοιχείο της κβαντικής αβεβαιότητας) καθιστά δυνατή την ανάδυση νέων μορφών και συστημάτων, ώστε το σύμπαν να προικίζεται από κάποια ελευθερία στο να καινοτομεί… Η εξέλιξη νέων μορφών και συστημάτων υπόκειται σε γενικές αρχές οργάνωσης οι οποίες καθοδηγούν και παροτρύνουν, αντί να επιβάλλουν, την ύλη και την ενέργεια στο να εξελίσσεται προς την κατεύθυνση προκαθορισμένων διαδρόμων της εξελικτικής διαδικασίας.

Και πάλι στον εσωτερισμό, η εκδηλούμενη ζωή είναι μία πορεία από το πνεύμα προς την ύλη. Πίσω από όλες τις εκδηλώσεις του αισθητού κόσμου υπάρχει μία πρωταρχική δύναμη, ένας πόθος για επιστροφή στην κατάσταση ενότητας – ΕΝ ΤΩ ΠΑΝ – από εκεί από όπου όλα προήλθαν και θα καταλήξουν…

Μία παρατήρηση στην φύση αποδεικνύει πως όλα τα δημιουργήματα, από τους κεντρικούς Ήλιους έως τους μονοκύτταρους οργανισμούς, έχουν δομηθεί με βάση την αρχή πως η ενέργεια στο σύμπαν είναι ιεραρχημένη με βάση την σταδιακή διαβάθμιση του αόρατου προς το ορατό, του ΕΝΟΣ προς την πολλαπλότητα, του πνεύματος προς την ύλη.

Για παράδειγμα, στο κέντρο του πλανήτη μας – της μητέρας Γαίας – οι ισχυρές δυνάμεις στο κέντρο της ύπαρξής της βρίσκονται στο εξελικτικό στάδιο του κύκλου της φωτιάς. Ακολουθούν οι αεριώδεις περιοχές, μετά οι περιοχές ρευστοποιημένων υγρών, ενώ το εξωτερικό μέρος έχει την μορφή στερεής ύλης, πάνω στο οποία δόθηκε η δυνατότητα να εξελιχθούν τόσες μορφές ζωής, με μέγιστο τον άνθρωπο, ο οποίος είναι ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στο πνεύμα και στην ύλη.
Σκοπός της εξέλιξης είναι η πορεία της συνειδητότητας μέσα από τα σχήματα και είδη διαφορετικής ζωής, με σκοπό την εμπειρία και μοναδικό στόχο την κατάκτηση της πνευματικής συνειδητότητας.

Σε επιστημονικό άρθρο που δημοσιεύθηκε το 1998 στο περιοδικό Newsweek επισημάνθηκε ότι:

Oι φυσικοί έχουν σκοντάψει επάνω σε σημάδια ότι το σύμπαν είναι κατά παραγγελία φτιαγμένο για την εξέλιξη ζωής και συνειδητότητας… Όταν αναλογισθεί κανείς ότι οι φυσικοί νόμοι είναι ειδικά και λεπτομερειακά σχεδιασμένοι να παράγουν το σύμπαν όπως το βλέπουμε, αναπόφευκτα καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το σύμπαν δεν εμφανίσθηκε έτσι χωρίς λόγο, αλλά έχει κάποιο σκοπό.

Ο David Bohm υποστηρίζει επίσης πως:

Δεν υπάρχει αυτό που λέμε άψυχη ύλη. Όλη η ύλη είναι ζωντανή κατά κάποιο τρόπο και σε διαφορετικούς βαθμούς.

Όσο βαθύτερα διερεύνα η φυσική τον εσωτερικό κόσμο της ύλης, η φύση δεν δείχνει κάποια ξεχωριστά μικροσκοπικά “κομμάτια” ύλης, αλλά αντίθετα μας αποκαλύπτεται ως ένα περίπλοκο δίκτυο σχέσεων μεταξύ διαφορετικών πτυχών μίας ενωμένης ολότητας… Η δομή της ύλης δεν είναι καθόλου μηχανιστική. Η νέα φυσική όπως λέει ο Capra:

Δεν αναγνωρίζει σήμερα καμία θεμελιώδη οντότητα, νόμους ή εξισώσεις. Το σύμπαν θεωρείται πλέον ως ένα δυναμικό δίκτυο αλληλοσυνδεόμενων γεγονότων και κανένα από τα συστατικά οποιουδήποτε μέρους αυτού του δικτύου δεν είναι θεμελιώδες. Το γεγονός ότι όλα τα χαρακτηριστικά των σωματιδίων προσδιορίζονται από αρχές άμεσα συνδεδεμένες με τις μεθόδους συνειδητής παρατήρησης, σημαίνει ότι οι βασικές κατασκευές του υλικού κόσμου τελικά προσδιορίζονται και εξαρτώνται από τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε αυτόν τον κόσμο, οι δε παρατηρούμενοι συσχετισμοί της ύλης αντανακλούν τους συσχετισμούς του νου. Η συνειδητότητα πιθανότατα αποτελεί μία βασική πτυχή του σύμπαντος, η οποία πτυχή θα πρέπει να συμπεριλαμβάνεται στις οποιεσδήποτε μελλοντικές θεωρίες φυσικών φαινομένων.

Συνειδητότητα για τον εσωτερισμό είναι η ικανότητα να αντιλαμβάνεται κάποιος τα ερεθίσματα του περιβάλλοντός του και να ανταποκρίνεται σε αυτά.
Αυτο-συνειδητότητα είναι η ικανότητα να αντιλαμβάνεται κάποιος τα φαινόμενα του πεδίου, την σχέση τους με τις αιτίες που τα προκαλούν, δηλαδή την σχέση αιτίου και αιτιατού και να δρα ανάλογα.

Υπερ-συνειδητότητα είναι η ικανότητα να αντιλαμβάνεται κάποιος φαινόμενα που ανήκουν σε ανώτερα πεδία, η βίωση του ΟΛΟΥ. Αυτό που ονομάζουμε Θεός γίνεται αντιληπτό μονάχα μέσα στα πλαίσια της σχετικότητας και της υποκειμενικότητας. Κανένας άλλος δεν μπορεί να αντιληφθεί την θεότητα (ή την πραγματικότητα) ακριβώς όπως την αντιλαμβάνεται ο καθένας μας ξεχωριστά.

Ο εσωστρεφής “μυστικιστής” αναζητά, αποκλείοντας τις αισθήσεις, να καταδυθεί στα βάθη του δικού του εγώ. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Πλωτίνου
, για τον οποίον η διαδρομή της ψυχής είναι το ταξίδι της ανακάλυψης του εαυτού:

Θα φθάσει η ψυχή όχι σε κάτι άλλο, αλλά στον εαυτό της…τα πάντα βρίσκονται μέσα μας.

Πλωτίνος VI, ix, 11,38, III,viii, 6.40.

Ο ορθολογισμός της επιστήμης μπορεί λοιπόν να συμβαδίσει με τον εσωτερισμό. Εξάλλου, δεν είναι τυχαίο πως πολλοί μεγάλοι επιστήμονες όπως ο Αϊνστάιν, ο Στρετιγκεν, ο Γιουγκ ήταν μυστικιστές. Το πρόβλημα υφίσταται όταν ο ορθολογισμός αποκλείει το μη επιστημονικά αποδεκτό. Η υπερβολική αποδοχή του ορθολογισμού θεωρεί την επιστήμη και την τεχνολογία ως τα μεγαλύτερα επιτεύγματά μας. Εξυψώνουμε το εγώ ως κέντρο της ύπαρξης. Τα πάντα αναφέρονται πλέον στο εγώ, στο κέντρο του ατομιστικού εαυτού και έτσι ζούμε τις ζωές μας σαν να μην υπάρχει τίποτα πέρα από αυτό.

Όπως σχετικά αναφέρει ο Τολστόι
:

Ο άνθρωπος μοιάζει με το αριθμητικό κλάσμα, όπου ο αριθμητής είναι ο πραγματικός εαυτός του, ο δε παρονομαστής, η ιδέα που έχει για τον εαυτό του. Όσο μεγαλύτερος ο παρονομαστής, τόσο μικρότερη η αξία του κλάσματος. Και όσο ο παρονομαστής εξογκούται προς το άπειρο, τόσο το κλάσμα τείνει προς το μηδέν.

Ο μοντέρνος άνθρωπος ζει πεισματικά στην υλική διάσταση της πραγματικότητας αγνοώντας ή απαξιώνοντας τις υπόλοιπες διαστάσεις της. Αλλά όπως χαρακτηριστικά διαπίστωσε ο Αϊνστάιν:

Ένα ανθρώπινο ον είναι μέρος του όλου, που καλείται από εμάς σύμπαν, ένα μέρος περιορισμένο στον χώρο και στον χρόνο. Αυτό συλλαμβάνει τον εαυτό του, τις σκέψεις του και τα συναισθήματά του ξεχωριστά από το υπόλοιπο… ένα είδος οπτικής ψευδαίσθησης της συνείδησής του. Αυτή η ψευδαίσθηση είναι ένα είδος φυλακής για εμάς, που μας περιορίζει στις προσωπικές μας επιθυμίες και στην έλξη μόνο λίγων ανθρώπων που είναι κοντά μας. Η αποστολή μας πρέπει να είναι να απελευθερώσουμε τους εαυτούς μας από αυτήν την φυλακή, διευρύνοντας τον κύκλο της συμπόνιας μας για να αγκαλιάσουμε όλα τα ζωντανά πλάσματα και ολόκληρη την φύση μέσα στην ομορφιά της.

Ως επίλογο να σημειώσω πως από ένα νοήμων ον θα περίμενε κανείς να προσαρμόζει τον εαυτό του στον κόσμο, παρόλα αυτά εμείς επιμένουμε να προσαρμόσουμε τον κόσμο σε εμάς. Ίσως βέβαια γι’ αυτό, όλη η πρόοδος στηρίζεται στον παράλογο…

Πλωτίνος

ΠΗΓΗ