Πιστεύω στον Εαυτό Μου

Πιστεύω στον Εαυτό Μου
Η αυτοπεποίθηση έχει να κάνει με την αυτογνωσία και την πίστη στον εαυτό μας και όχι με την αυτοπροβολή μας προκειμένου να γίνουμε αποδεκτοί στους άλλους, όπως εσφαλμένα πιστεύουμε συχνά. Ας δούμε πώς μπορούμε να την αποκτήσουμε.

Όλοι έχουμε κάποια όνειρα και επιθυμίες -συχνά όχι άπιαστα, ούτε ιδιαίτερα τολμηρά-, όπως να αλλάξουμε δουλειά, να προτείνουμε σε αυτόν ή αυτήν που μας αρέσει να βγούμε ραντεβού, να ξεκινήσουμε τη δική μας επιχείρηση… Τι μας σταματάει συνήθως από το να τα πραγματοποιήσουμε; Όχι η οικονομική στενότητα, όχι κάποια φυσική μας αδυναμία, ούτε καν η λογική. Το εμπόδιο ανάμεσα σε εμάς και στα όσα θέλουμε είναι κατά κανόνα η έλλειψη αυτοπεποίθησης. Η αυτοπεποίθηση που, αντίθετα με τα όσα συχνά θεωρούμε στη σύγχρονη κοινωνία, έχει να κάνει με την πίστη στον εαυτό μας και στις ικανότητές μας και όχι με τη συνεχή προσπάθεια να προωθούμε και να προβάλλουμε τον εαυτό μας και τα επιτεύγματά μας στους άλλους προκειμένου να γίνουμε αποδεκτοί. Το σημαντικό είναι, λοιπόν, να έχουμε αυτογνωσία, να γνωρίζουμε ποιες είναι οι ικανότητές μας, σε τι είμαστε αρκετά καλοί και σε τι λιγότερο και, παρά τις όποιες αδυναμίες μας, να πιστεύουμε στον εαυτό μας και στο ότι θα καταφέρουμε να επιτύχουμε ένα θετικό αποτέλεσμα στα όσα προσπαθούμε. Για να θεωρήσουμε, λοιπόν, ότι έχουμε αυτοπεποίθηση, χρειάζεται να έχουμε ισχυρό το αίσθημα ότι είμαστε ικανοί να αντεπεξέλθουμε στις καταστάσεις που αντιμετωπίζουμε καθημερινά.

Πώς χτίζεται η αυτοπεποίθηση

Όπως όλα τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, έτσι και η αυτοπεποίθηση χτίζεται από την παιδική ηλικία, μέσα από την αποδοχή των γονέων και από την προτροπή τους να παίρνει το παιδί πρωτοβουλίες και να αποκτά εμπειρίες. Οι γονείς θα πρέπει να το υποστηρίζουμε συναισθηματικά και να του λέμε συχνά ότι το εμπιστευόμαστε, ότι είναι ικανό και έχει πολλά θετικά στοιχεία. Επίσης, χρειάζεται να εστιάζουμε στα προτερήματα του παιδιού μας, να προσπαθούμε να τα αναπτύσσουμε και να εξισορροπούμε τα μειονεκτήματά του. Ακόμη, είναι σημαντικό να επιβραβεύουμε το παιδί όταν τα καταφέρνει, αλλά κυρίως να συζητάμε μαζί του τη σημασία της προσπάθειας, είτε το αποτέλεσμα είναι τελικά θετικό είτε αρνητικό. Αυτό που πρέπει να μάθουν τα παιδιά είναι ότι αν προσπαθήσουμε, έχουμε μία πιθανότητα να πετύχουμε, ακόμα και αν αυτή είναι μικρή˙ διαφορετικά, αν μείνουμε άπραγοι, δεν έχουμε καμία.

Συχνά, όμως, οι γονείς κάνουμε ένα μεγάλο λάθος: Χάνουμε το μέτρο και προσπαθούμε να υπερενισχύσουμε την αυτοεκτίμηση των παιδιών, θεωρώντας ότι έτσι θα τα κάνουμε πιο δυνατά και με μεγαλύτερη πίστη στον εαυτό τους. Πολλές φορές τα αφήνουμε να κερδίζουν στα παιχνίδια (ενώ τα παιδιά είναι απαραίτητο να μάθουν ότι υπάρχουν κανόνες, ακόμα και αν τα βοηθήσουμε λίγο), τα εμπιστευόμαστε σε υπερβολικό βαθμό, τα ενθαρρύνουμε περισσότερο από όσο πρέπει, τους κάνουμε συνέχεια κομπλιμέντα και τους λέμε πόσο αξίζουν. Αυτό μπορεί να γυρίσει μπούμερανγκ και να καταλήξουν τα παιδιά μας να αισθάνονται τόσο έντονο το βάρος τού να αποδείξουν την αξία τους και να καταφέρουν αυτό που οι άλλοι θεωρούν ότι αξίζουν, που τελικά να πιέζονται πολύ και η αυτοεκτίμησή τους να είναι χαμηλή. Το απαραίτητο για άλλη μία φορά είναι το μέτρο. Να τονίζουμε δηλαδή τα θετικά, αλλά να μην υπερβάλλουμε, και να διορθώνουμε χωρίς να υποδεικνύουμε, αλλά με έμμεσο τρόπο. Αν, για παράδειγμα, ένα παιδί κάνει λάθος σε μία λέξη και θέλουμε να το διορθώσουμε, δεν πρέπει να του πούμε «Έκανες λάθος», αλλά να χρησιμοποιήσουμε τη λέξη σωστά σε μία πρόταση με την πρώτη ευκαιρία.

Πώς αποκτούμε αυτοπεποίθηση στην ενήλικη ζωή

Αν, όπως συμβαίνει συχνά, δεν έχουμε καταφέρει να χτίσουμε την αυτοπεποίθησή μας κατά την παιδική μας ηλικία, θα πρέπει να προσπαθήσουμε να το πετύχουμε στην ενήλικη ζωή μας. Ας δούμε πώς:

* Παίρνουμε δύναμη από το παρελθόν

Τα όσα έχουμε καταφέρει μέχρι σήμερα, όλα όσα κάνουμε καλά και αποτελεσματικά, μπορούν να αποτελέσουν την πηγή της αυτοπεποίθησής μας. Αν δεν μπορούμε μόνοι μας να εστιάσουμε στα προτερήματά μας και στα επιτεύγματά μας, μπορούμε να απευθυνθούμε στους γύρω μας ή να ζητήσουμε τη βοήθεια των ανθρώπων που μας ξέρουν και μας αγαπάνε, προκειμένου να μας θυμίσουν όλα όσα ξεχνάμε ή δυσκολευόμαστε να αναγνωρίσουμε. Άλλωστε, την αυτοπεποίθηση τη χτίζουμε μέσα από τα δικά μας μάτια, αλλά και από τις συμπεριφορές που διακρίνουμε στους άλλους.

* Τολμάμε

Η αυτοπεποίθηση χτίζεται όταν τολμάμε και τα καταφέρνουμε. Γι’ αυτό, θέτουμε στόχους. Στην αρχή δοκιμάζουμε οργανωμένα και σταδιακά να επιτύχουμε απλούς στόχους, έτσι ώστε να αποκτήσουμε αυτοπεποίθηση ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε, και συνεχίζουμε με πιο δύσκολους.

* Εστιάζουμε σε αυτά που είμαστε καλοί

Ο καλύτερος τρόπος για να κατακτήσουμε την αυτοπεποίθηση είναι να εστιάσουμε στις ικανότητές μας και να τις «δουλέψουμε». Αυτό που είναι βέβαιο είναι ότι νιώθουμε πιο εύκολα αυτοπεποίθηση όταν κάνουμε κάτι στο οποίο είμαστε καλοί. Ας βρούμε, λοιπόν, αυτά στα οποία τα πάμε καλά και ας συνεχίσουμε να τα κάνουμε χρησιμοποιώντας και βελτιώνοντας τις ικανότητές μας. Ας αφήσουμε αυτά στα οποία δεν είμαστε τόσο καλοί στους άλλους, εκτός και αν είναι απαραίτητο να τα κάνουμε. Για παράδειγμα, γιατί να πιέζουμε τον εαυτό μας να κάνουμε zumba αν δεν μας αρέσει και δεν τα πάμε καλά, όταν περνάμε καλύτερα πηγαίνοντας για κολύμπι στην πισίνα;

* Ποντάρουμε στην αυθεντικότητα

Η πραγματική αυτοπεποίθηση πηγάζει από την αυτογνωσία. Και σε αυτήν συμπεριλαμβάνονται και τα ελαττώματά μας. Πρέπει να δεχτούμε ότι δεν είμαστε καλοί σε όλα, άλλωστε είναι κάτι που συμβαίνει σε όλους τους ανθρώπους. Αυτό μπορούμε να το δείξουμε και να το αποκαλύψουμε στους άλλους. Να φανερώσουμε ποιοι είμαστε πραγματικά. Αν είμαστε αυθεντικοί, δεν θα έχουμε το άγχος ότι μπορεί να μας ανακαλύψουν και να σταματήσουν να μας εκτιμούν, σαν να ήμασταν απατεώνες.

* Σταματάμε να μειώνουμε συνέχεια τον εαυτό μας

Η αυτοπεποίθηση δεν ενέχει την έννοια της συνεχούς απολογητικότητας. Το να μειώνουμε τις δικές μας ικανότητες ή/και να δίνουμε τα εύσημα συνέχεια στους άλλους είναι μία λανθασμένη πρακτική που πολλές φορές πολλοί ακολουθούμε. Πρέπει να μάθουμε να δεχόμαστε τα κομπλιμέντα, την αναγνώριση και τις καλές κουβέντες από τους άλλους. Θα μας βοηθήσει να ενισχύσουμε την καλή εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας. Άλλωστε, όταν έχουμε αυτοπεποίθηση, μπορούμε και είμαστε έτοιμοι να δεχτούμε τον έπαινο χωρίς ενοχές.

* Νιώθουμε τον φόβο και προχωράμε με την απόφασή μας

Δεν είναι δυνατόν να μη νιώθουμε καθόλου φόβο όταν προσπαθούμε να κάνουμε κάτι καινούργιο, δύσκολο ή ριψοκίνδυνο˙ αυτό που πρέπει να προσπαθήσουμε είναι να τον δαμάσουμε και να προχωρήσουμε σε αυτό που θέλουμε.

* Δεχόμαστε την κριτική

Οι άνθρωποι με αυτοπεποίθηση δέχονται την κριτική των άλλων χωρίς να νευριάζουν, να παρεξηγούνται ή να καταρρέουν. Αν μπορούμε να δεχτούμε την κριτική για τις πράξεις ή τις αποφάσεις μας, είμαστε σε θέση να πάρουμε ρίσκα, γιατί δεν φοβόμαστε πια τόσο το να κάνουμε λάθη και το να ρισκάρουμε είναι ο καλύτερος-ασφαλέστερος δρόμος για την επιτυχία. Έχουμε πολλές φορές ακούσει ότι ό,τι δεν μας σκοτώνει μας κάνει δυνατότερους, ε, λοιπόν, μας γεμίζει και με αυτοπεποίθηση.

* Κάνουμε αυτό που θέλουμε

Το πιο αγχωτικό πράγμα είναι να προσπαθούμε να προσαρμόζουμε τη συμπεριφορά μας σε αυτό που θέλει η κοινωνία, οι γύρω μας, η οικογένειά μας. Μπορούμε να κάνουμε θαύματα με την αυτοπεποίθησή μας αν απλώς πούμε ότι θα κάνουμε αυτό που θέλουμε εμείς χωρίς να μας νοιάζει για το τι λένε οι άλλοι. Ήρθε η ώρα να σταματήσουμε να συγκρίνουμε τον εαυτό μας με τους άλλους. Η πιο απελευθερωτική απόφαση που μπορούμε να πάρουμε στη ζωή μας είναι να κάνουμε αυτό που πραγματικά θέλουμε και μας αρέσει χωρίς να λάβουμε υπόψη μας τα στερεότυπα ή αυτό που πιστεύουν ή κάνουν οι άλλοι.

* Εμπιστευόμαστε το ένστικτό μας

Συμβαίνει σε όλους μας συχνά να μπερδευόμαστε και να μην μπορούμε να πάρουμε αποφάσεις. Σε τέτοιες περιπτώσεις, χρειάζεται να δείχνουμε εμπιστοσύνη στο ένστικτό μας. Δεν ξέρουμε τι μας λέει το ένστικτό μας; Ας δοκιμάσουμε το εξής: Ας πούμε ότι θέλουμε να πάρουμε μία απόφαση, για παράδειγμα να παραιτηθούμε ή όχι από τη δουλειά μας. Ας κάτσουμε σε ένα ήσυχο απομονωμένο δωμάτιο και ας σκεφτούμε και τα δύο ενδεχόμενα ξεχωριστά, εκτιμώντας τα θετικά και τα αρνητικά και παρατηρώντας ταυτόχρονα πώς νιώθουμε. Αν αισθανόμαστε σφίξιμο, άγχος, ταχυπαλμία, τότε δεν είναι η σωστή απόφαση. Αν αντίθετα νιώθουμε ηρεμία και ζεστασιά, τότε είναι. Σημασία έχει να εστιάσουμε στο πώς φαίνεται σε εμάς τους ίδιους μία τέτοια προοπτική και όχι στο πώς θα φαινόταν στους άλλους ή τι θα ήθελαν να κάνουμε.

* Και αν μας έμαθαν ότι δεν μπορούμε;

Ίσως έχουμε ακούσει ή διαβάσει την ιστορία του αλυσοδεμένου ελέφαντα του Χόρχε Μπουκάι, ενός πολυγραφότατου γιατρού και ψυχοθεραπευτή από την Αργεντινή, που μιλάει για έναν μεγάλο και δυνατό ελέφαντα που τον έδεναν κάθε βράδυ στο τσίρκο σε ένα μικρό πασσαλάκι και αυτός πίστευε ότι δεν μπορεί να φύγει (ούτε προσπαθούσε να σπάσει τα δεσμά του). Γιατί; Επειδή τον έδεναν εκεί από όταν ήταν μικρός, δεν μπορούσε να φύγει και μεγάλωσε πιστεύοντας ότι έτσι είναι τα πράγματα. Τι θέλει να πει αυτή η ιστορία; Ότι επειδή κάποτε μας είπαν ότι δεν μπορούμε και το πιστέψαμε, αυτό δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να συνεχίσουμε να σκεφτόμαστε έτσι. Χρειάζεται να βρούμε μία ισορροπία ανάμεσα σε αυτά που μας είπαν οι γονείς μας και οι άλλοι για εμάς και στα όσα εμείς θέλουμε να πιστέψουμε για τον εαυτό μας και την αξία του. Χρειάζεται, δηλαδή, να συμβιβάσουμε τις δύο εικόνες και να απαλύνουμε τη σύγκρουση.

ΝΑΤΑΛΙΑ ΚΟΥΤΡΟΥΛΗ, MSc, ψυχολόγος υγείας, με εκπαίδευση στη Γνωσιακή Ψυχοθεραπεία και τη Συμβουλευτική, διευθύντρια στο Κέντρο Εφαρμοσμένης Ψυχοθεραπείας και Συμβουλευτικής.

www.vita.gr