Ο τελευταίος χορός του πολεμιστή

Πάτησε το βίντεο κι άκου την μουσική ΠΡΙΝ διαβάσεις το άρθρο … και νοιώσε το με την αριστερή συνείδηση.

«…Με κοίταξε σα να ‘θελε να δει το αποτέλεσμα των λόγων του επάνω μου.

«Αυτό είναι το μέρος που θα πεθάνεις», είπε με απλή φωνή.

Αναταράχτηκα νευρικά, αλλάζοντας θέση, κι εκείνος χαμογέλασε.

«Θα πρέπει να ρθώ μαζί σου σ’ αυτόν το λόφο πολλές φορές», είπε. «Και κατόπιν θα πρέπει να έρχεσαι μόνος σου ώσπου να κορεσθείς απ’ αυτόν, ώσπου ο λόφος να σε διαποτίσει ολόκληρο. Θα καταλάβεις μόνος σου πότε θα γίνει αυτό. Πάντως, αυτή η κορφή, όπως είναι τώρα θ’ αποτελέσει στο μέλλον το μέρος του τελευταίου σου χορού».

«Τι εννοείς λέγοντας ο τελευταίος μου χορός, Δον Χουάν;»

«Το μέρος αυτό είναι ο τελευταίος σου σταθμός θα πεθάνεις εδώ, αδιάφορο αν θα βρίσκεσαι εδώ ή όχι. Κάθε πολεμιστής έχει ένα δικό του μέρος για να πεθάνει, ένα μέρος της δικής του προτίμησης που είναι γεμάτο από αξέχαστες αναμνήσεις και σημαδεμένο από σημαντικά γεγονότα. Ένα μέρος όπου έχει παραστεί μάρτυρας θαυμαστών πραγμάτων, όπου του έχουν αποκαλυφθεί μυστικά, κι όπου έχει τοποθετήσει το απόθεμα της προσωπικής του δύναμης.

«Ο πολεμιστής είναι υποχρεωμένος να επιστρέφει στο μέρος της προτίμησής του, κάθε φορά που αιχμαλωτίζει δύναμη, για να την αποθηκέψει εκεί. Επιστρέφει πραγματικά, πεζοπορώντας ή διαμέσου του ονείρου.

«Και τελικά, μια μέρα, όταν ο γήινος χρόνος του τελειώσει και νιώσει το άγγιγμα του θανάτου του στον αριστερό του ώμο, το πνεύμα του, που είναι πάντα έτοιμο, πετάει στο μέρος της προτίμησής του κι εκεί ο πολεμιστής χορεύει μέχρι να πεθάνει.

«Κάθε πολεμιστής έχει έναν ξεχωριστό τύπο, μια ξεχωριστή στάση δύναμης την οποία τελειοποιεί σ’ ολόκληρη τη ζωή του. Πρόκειται για ένα είδος χορού, για μια σειρά κινήσεων που κάνει ο πολεμιστής κάτω από την επίδραση της προσωπικής του δύναμης.

Αν ο πολεμιστής που πεθαίνει έχει περιορισμένη δύναμη, ο χορός του είναι σύντομος. Αν η δύναμή του είναι μεγάλη, ο χορός του είναι εξαίσιος. Ανεξάρτητα όμως από το αν η δύναμή του είναι μικρή ή μεγάλη, ο θάνατος πρέπει να σταθεί και να επιβεβαιώσει τον τελευταίο σταθμό του πολεμιστή στη γη. Ο θάνατος δεν μπορεί να πλήξει τον πολεμιστή που αναμετράει τον μόχθο της ζωής του για τελευταία φορά, μέχρι που να τελειώσει τον χορό του».

Τα λόγια του Δον Χουάν μου έφεραν ρίγος. Η ησυχία, το λυκόφως, το εξαίσιο τοπίο, όλα έμοιαζαν να έχουν τοποθετηθεί εκεί για να πλαισιώσουν την εικόνα του τελευταίου χορού του πολεμιστή.

«Μπορείς να με διδάξεις αυτό το χορό παρόλο που δεν είμαι πολεμιστής;» ρώτησα.

«Κάθε άνθρωπος που κυνηγάει τη «δύναμη» πρέπει να μάθει αυτό το χορό», είπε. «Δεν μπορώ όμως να σου τον διδάξω εγώ. Σύντομα μάλλον θα έχεις ένα άξιο αντίπαλο και τότε θα σου δείξω την πρώτη κίνηση της «δύναμης». Θα πρέπει να προσθέσεις και άλλες κινήσεις μόνος σου από κει και πέρα. Καθεμιά απ’ αυτές τις νέες κινήσεις πρέπει να είναι αποτέλεσμα μιας πάλης με τη «δύναμη». Έτσι, η στάση του σώματος, η φόρμα που υιοθετεί ο πολεμιστής, είναι στην πραγματικότητα η ιστορία της ζωής του, ένας χορός που αναπτύσεται όσο εκείνος αναπτύσσει την προσωπική του δύναμη».

«Στέκεται πραγματικά ο θάνατος για να δει έναν πολεμιστή να χορεύει;»

«Ο πολεμιστής είναι μονάχα άνθρωπος. Ένας ταπεινός άνθρωπος. Δεν μπορεί να ανατρέψει τα σχέδια του θανάτου. Αλλά το τέλειο πνεύμα του, που έχει συσωρεύσει δύναμη ύστερα από εκπληκτικά κατορθώματα, μπορεί σίγουρα να συγκρατήσει τον θάνατό του για μια στιγμή, μια στιγμή αρκετά μεγάλη που θα του επιτρέψει να χαρεί για τελευταία φορά αναπολώντας την δύναμή του. Μπορούμε να πούμε πως πρόκειται για μια χειρονομία που ο θάνατος κάνει μονάχα σ’ εκείνους που έχουν τέλειο πνεύμα».

Ένιωσα μια ανησυχία να με πλημμυρίζει ολόκληρο και άρχισα να μιλώ μόνο και μόνο για ν’ απαλλαγώ απ’ αυτή. Τον ρώτησα να είχε γνωρίσει πολεμιστές που είχαν πεθάνει και με ποιο τρόπο ο τελευταίος τους χορός επηρέασε το θάνατό τους.

«Παράτα το αυτό», έκανε ο Δον Χουάν απότομα. «Ο θάνατος είναι μια τεράστια υπόθεση. Είναι κάτι περισσότερο απο το να κλωτσάς τα πόδια σου και να μουδιάζεις».

«Θα χορέψω κι εγώ στο θάνατό μου, Δον Χουάν;»

«Σίγουρα. Κυνηγάς τη «δύναμη» παρόλο που δεν ζεις σαν πολεμιστής ακόμα. Σήμερα ο ήλιος σου έδωσε έναν οιωνό. Οι καλύτερες δουλειές της ζωής σου θα γίνουν προς το τέλος της μέρας. Προφανώς δεν σου αρέσει το γεμάτο νεανικό σφρίγος φως του πρωινού. Δεν σε τραβάει το πρωινό ταξίδι. Προτιμάς τον ήλιο που βασιλεύει, κιτρινωπός και μειλίχιος. Δεν σου αρέσει η λάμψη. Προτιμάς την ανταύγεια.»

«Θα ‘ρθεις λοιπόν και θα χορέψεις στο θάνατό σου πάνω εδώ, σ’ αυτή την κορφή, στο τέλος της ημέρας. Και καθώς θα χορεύεις τον τελευταίο χορό σου, θα ιστορείς τους αγώνες σου, τις μάχες που κέρδισες και τις μάχες που έχασες. Θα μιλήσεις για τις χαρές και για τα βάσανα που πέρασες αναζητώντας την προσωπική σου δύναμη. Ο χορός σου θα ιστορεί τα μυστικά και τα θαυμάσια πράγματα που αντιμετώπισες στη ζωή σου.

Και ο θάνατός σου θα κάθεται εδώ και θα σε παρακολουθεί να χορεύεις. Ο ήλιος που θα βασιλεύει, θα λούζει το σώμα σου με φως χωρίς να το καίει, όπως έγινε σήμερα. Ο αέρας θα ‘ναι ήρεμος και γλυκός και η κορφή του λόφου σου θα τρέμει. Καθώς θα ζυγώνεις προς το τέλος του χορού σου, θα κοιτάξεις τον ήλιο γιατί δεν θα τον ξαναδείς ποτέ ούτε ξύπνιος ούτε στο όνειρό σου, και τότε ο θάνατός σου θα δείξει προς το νοτιά. Προς την απεραντοσύνη».

Περί θανάτου του πολεμιστή

* Ο πολεμιστής σκέφτεται το θάνατό του όταν τα πράγματα γύρω του γίνονται ομιχλώδη. Το μόνο που ταράζει την ψυχή μας είναι η ιδέα του θανάτου.

* Ο θάνατος είναι παντού. Ο θάνατος μπορεί να είναι τα φώτα ενός αυτοκινήτου στην κορυφή ενός λόφου, πέρα μακριά. Μπορεί να παραμένουν ορατά για λίγο και έπειτα να χαθούν στο σκοτάδι λες και τα σάρωσε ένα φτυάρι – μόνο για λίγο όμως, γιατί σύντομα θα ξαναφανούν στην κορυφή ενός άλλου λόφου, για να χαθούν και πάλι.

Αυτά είναι τα φώτα πάνω στην κεφαλή του θανάτου. Ο θάνατος τα φοράει σαν καπέλο και έπειτα αρχίζει να καλπάζει, κερδίζοντας έδαφος, πλησιάζοντάς μας όλο και περισσότερο. Μερικές φορές σβήνει τα φώτα του. Όμως ο θάνατος δεν σταματά ποτέ.

* Κάθε ψήγμα γνώσης που μετατρέπεται σε δύναμη εκπορεύεται από το θάνατο. Ο θάνατος συνεισφέρει με το έσχατο άγγιγμα. Και ότι αγγίζει ο θάνατος πράγματι μετατρέπεται σε δύναμη.

* Μόνο η σκέψη του θανάτου προσφέρει στον πολεμιστή την ανεξαρτησία που θα του επιτρέψει να εγκαταλείψει τον εαυτό του μπροστά σε οτιδήποτε. Ξέρει ότι ο θάνατός του τον παραμονεύει και δε θα του δώσει το χρόνο να αγκιστρωθεί σε κάτι, κι έτσι λοιπόν δοκιμάζει, χωρίς λαχτάρα, τα πάντα.

* Ο θάνατος είναι ένας στρόβιλος. Ο θάνατος είναι ένα λαμπερό σύννεφο πέρα στον ορίζοντα. Ο θάνατος είμαι εγώ που σου μιλάω. Ο θάνατος είσαι εσύ και το σημειωματάριό σου. Ο θάνατος είναι τίποτα. Τίποτα! Είναι εδώ, κι ωστόσο δεν είναι.

* Ο θάνατος είναι ο μόνιμος σύντροφός μας. Βρίσκεται πάντοτε στα αριστερά μας και πίσω μας, σε απόσταση τόση όση ενός τεντωμένου χεριού, και είναι ο μόνος σοφός σύμβουλος του πολεμιστή. Όποτε αισθάνεται ότι όλα πάνε στραβά και πρόκειται να εκμηδενιστεί, μπορεί να στραφεί προς το θάνατό του και να τον ρωτήσει αν τα πράγματα έχουν έτσι στ’ αλήθεια. Ο θάνατός του θα του πει ότι κάνει λάθος. Ότι τίποτα δεν έχει πραγματική σημασία εκτός από το άγγιγμά του. Ο θάνατός του θα του πει: «Δε σε έχω αγγίξει ακόμα».

* Σε έναν κόσμο όπου ο θάνατος είναι κυνηγός δεν υπάρχει χρόνος για τύψεις ή αμφιβολίες. Υπάρχει μονάχα χρόνος για αποφάσεις. Δεν έχει σημασία ποιες είναι αυτές οι αποφάσεις. Τίποτα δεν μπορεί να είναι περισσότερο ή λιγότερο σοβαρό από οτιδήποτε άλλο. Σε έναν κόσμο όπου ο θάνατος είναι ο κυνηγός δεν υπάρχουν μικρές ή μεγάλες, σημαντικές ή ασήμαντες αποφάσεις. Υπάρχουν μόνο αποφάσεις που παίρνει ο πολεμιστής μπροστά στον αναπόφευκτο θάνατό του.

* Ο πολεμιστής πρέπει να εστιάζει την προσοχή του στον κρίκο που συνδέει τον ίδιο με το θάνατό του. Χωρίς τύψεις, λύπη ή ανησυχία, πρέπει να εστιάζει την προσοχή του στο γεγονός ότι δεν έχει αρκετό χρόνο και έτσι αφήνει τις πράξεις του να ακολουθούν ανάλογη ροή. Πρέπει να επιτρέπει σε καθεμία από τις πράξεις του να είναι η τελευταία του μάχη πάνω στη γη. Μόνο κάτω από αυτές τις προϋποθέσεις οι πράξεις του θα φέρουν μέσα τους την ενάρετη δυναμή τους. Αλλιώς, για όσο ζει, θα είναι οι πράξεις ενός ανόητου.

* Ο θάνατός μας περιμένει, και αυτή η πράξη που τελούμε τώρα μπορεί να είναι η τελευταία μας μάχη πάνω στη γη. Την ονομάζω μάχη γιατί είναι ένας αγώνας. Οι περισσότεροι άνθρωποι ακολουθούν μια διαδοχή πράξεων χωρίς αγώνα ή σκέψη. Αντίθετα, ο πολεμιστής-κυνηγός υπολογίζει καθετί που κάνει. Και, εφόσον διαθέτει βαθιά γνώση του θανάτου του, βαδίζει με σύνεση, λες και κάθε πράξη του είναι η τελευταία του μάχη. Μόνο ένας ανόητος θα αδυνατούσε να συλλάβει το πλεονέκτημα του πολεμιστή-κυνηγού έναντι των συνανθρώπων του. Ο πολεμιστής-κυνηγός αντιμετωπίζει την τελευταία του μάχη με το σεβασμό που της αρμόζει. Είναι φυσικό λοιπόν, κάνοντας την τελευταία του πράξη πάνω στη γη, να δώσει τον καλύτερό του εαυτό. Είναι πιο ευχάριστο έτσι. Αμβλύνει το φόβο του».

* Ο πολεμιστής είναι μόνο ένας άνθρωπος, ένας ταπεινός άνθρωπος. Δεν μπορεί να αλλάξει το πεπρωμένο του θανάτου του. Αλλά το άμεμπτο πνεύμα του, το οποίο έχει αποθηκεύσει δύναμη έπειτα από αφάνταστες δυσκολίες, μπορεί σίγουρα να αναβάλει το θάνατό του για μια στιγμή, και η στιγμή αυτή αρκεί για να του επιτρέψει να αγαλλιάσει για τελευταία φορά ανακαλώντας τη δύναμή του. Μπορούμε να πούμε ότι αυτή είναι μια χειρονομία που επιφυλάσσει ο θάνατος σε όσους έχουν άμεμπτο πνεύμα.

* Ο πολεμιστής θεωρεί τον εαυτό του ήδη νεκρό, κι έτσι δεν έχει τίποτα να χάσει. Το χειρότερο του έχει ήδη συμβεί, άρα είναι αγνός και νηφάλιος. Κρίνοντάς τον από τις πράξεις του ή από τα λόγια του, κανείς δε θα υποπτευόταν ότι έχει δει τα πάντα.

* Ο πολεμιστής πεθαίνει δύσκολα. Ο θάνατός του πρέπει να παλέψει για να τον πάρει. Ο πολεμστής δεν παραδίδει τον εαυτό του στο θάνατο τόσο εύκολα.

* Ο θάνατος είναι αναπόσπαστο στοιχείο της υποχρέωσης να πιστέψεις. Χωρίς την επίγνωση του θανάτου, όλα είναι κοινά, τετριμμένα. Μόνο και μόνο επειδή ο θάνατος τον παραμονεύει, ο πολεμιστής οφείλει να πιστέψει ότι ο κόσμος είναι ένα ανεξιχνίαστο μυστήριο. Το γεγονός ότι οφείλει να πιστέψει κάτω από τέτοιες προϋποθέσεις εκφράζει την ενδόμυχη προτίμηση του πολεμιστή.

* Η ολότητα της ύπαρξής μας είναι πολύ παράξενη υπόθεση. Χρειαζόμαστε μόνο έαν πολύ μικρό μέρος της για να εκπληρώσουμε ακόμα και τους πιο περίπλοκους στόχους της ζωής μας. Ωστόσο, όταν πεθαίνουμε, πεθαίνουμε μαζί με την ολότητα της ύπαρξής μας.

* Όταν ένας πολεμιστής αποφασίζει να αναλάβει δράση, θα πρέπει να είναι προετοιμασμένος να πεθάνει. Αν είναι προετοιμασμένος να πεθάνει, δεν πρέπει να υπάρχουν κακοτοπιές, ανεπιθύμητες εκπλήξεις ή περιττές ενέργειες. Όλα θα πρέπει να έρχονται σιγά σιγά στη θέση τους, επειδή δεν προσδοκά τίποτα.

* Η δύναμη που κυβερνά το πεπρωμένο όλων των ανθρώπινων όντων ονομάζεται Αετός, όχι επειδή είναι αετός ή έχει σχέση με τον αετό, αλλά επειδή εμφανίζεται στο μάτι του ενορατικού σαν ένας πελώριος κατάμαυρος αετός, που στέκεται ψηλά, φτάνοντας στο άπειρο.

* Ο Αετός καταβροχθίζει την επίγνωση όλων των πλασμάτων που, καθώς τη μια στιγμή είναι ζωντανά πάνω στη γη και την άλλη έχουν πεθάνει, έχουν γλιστρήσει στο ράμφος του Αετού, σαν ένα σμήνος από πυγολαμπίδες, για να συναντήσουν αυτό απ’ όπου εκπορεύτηκαν, το λόγου που είχαν κάποτε ζωή. Ο Αετός αποσυνθέτει αυτές τις μικροσκοπικές φλόγες, τις λειαίνει, όπως ένας βυρσοδέψης τεντώνει ένα κομμάτι δέρμα, κι έπειτα τις καταβροχθίζει. Γιατί ο Αετός τρέφεται με την επίγνωση.

* Το να περάσεις στην ελευθερία δε σημαίνει αιώνια ζωή με την κοινώς αποδεκτή έννοια – δε σημαίνει, δηλαδή, ότι ζεις για πάντα. Σημαίνει μάλλον ότι οι πολεμιστές μπορούν να διατηρήσουν την επίγνωσή τους, η οποία συνήθως μας εγκαταλείπει τη στιγμή του θανάτου. Τη στιγμή της μετάβασης, το σώμα στην ολότητά του φλέγεται από γνώση. Κάθε κύτταρο αποκτά την ίδια στιγμή επίγνωση του εαυτού του και της ολότητας του σώματος.

* Για έναν ενορατικό η αλήθεια είναι ότι όλα τα ανθρώπινα όντα αγωνίζονται για να πεθάνουν. Αυτό που σταματάει το θάνατο είναι η επίγνωση.

* Το χειρότερο που θα μπορούσε να μας συμβεί είναι ότι πρέπει να πεθάνουμε, και από τη στιγμή που αυτό είναι ήδη το αναπόφευκτο πεπρωμένο μας, είμαστε ελεύθεροι. Αυτοί που έχουν χάσει τα πάντα δεν έχουν πια τίποτα να φοβηθούν.

* Ο πολεμιστής σκέφτεται μόνο τα μυστήρια της επίγνωσης. Αυτό που έχει σημασία είναι το μυστήριο. Είμαστε ζωντανά όντα. Πρέπει να πεθάνουμε και να εγκαταλείψουμε την επίγνωσή μας. Όμως, αν μπορούσαμε να το αλλάξουμε αυτό, έστω και στο ελάχιστο, τι μυστήρια θα μας περίμεναν… Τι μυστήρια!

* Ο άνθρωπος κατέχει απροσμέτρητες δυνάμεις. Ο θάνατος υπάρχει μόνο επειδή τον έχουμε σκοπεύσει από τη στιγμή που γεννιόμαστε. Ο σκοπός του θανάτου μπορεί να παραταθεί μετατοπίζοντας το σημείο συναρμογής.

* Στον κόσμο της καθημερινότητας, οι αποφάσεις ή τα λόγια κάποιου μπορούν πολύ εύκολα να ανακληθούν. Το μόνο οριστικό πράγμα του κόσμου της καθημερινότητας είναι ο θάνατος. Στον κόσμο των σαμάνων, από την άλλη, ο φυσιολογικός θάνατος μπορεί να ανακληθεί, όχι όμως και τα λόγια των σαμάνων. Στον κόσμο των σαμάνων οι αποφάσεις δεν μπορούν να αλλάξουν ή να αναθεωρηθούν. Από τη στιγμή που έχουν ληφθεί, ισχύουν για πάντα.

Don Juan Matus προς τον Carlos Castaneda