Οι τοκογλύφοι της νέας εποχής

Οι τοκογλύφοι της νέας εποχής

Μέσα από τις στάχτες του παγκόσμιου οικονομικού κραχ το 2008 γεννιέται, δίχως θόρυβο είναι η αλήθεια, ένα νέο χρηματοπιστωτικό μοντέλο, το οποίο προσελκύει με γοργούς ρυθμούς τα πιο νεανικά target groups.

Τα παραδοσιακά γκισέ των τραπεζών αισθάνονται ήδη τον ανταγωνισμό από το Διαδίκτυο κι από εταιρείες «νέας γενιάς», που δανείζουν λαμβάνοντας υπ’ όψιν ακόμα και τη φήμη των πελατών τους στο Facebook, αντί να ζητάνε τυπικές βεβαιώσεις μισθοδοσίας και πράσινο φως από τον «Τειρεσία».
Μέχρι πρότινος όλοι λίγο – πολύ είχαν μια σχετικά εύκολη πρόσβαση στο τραπεζικό σύστημα, και
ειδικά στον νευραλγικό τομέα του δανεισμού.

Είτε ως φυσικά πρόσωπα με πιστωτικές κάρτες και στεγαστικά δάνεια είτε ως μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις.
Το παγκόσμιο οικονομικό κραχ έφερε τα πάνω κάτω, στερεύοντας αυτομάτως την κάνουλα του δανεισμού.
Με συνέπεια όλο και περισσότερα φυσικά πρόσωπα, οικογένειες, επιχειρηματίες να μην έχουν πια διέξοδο για τη χρηματοδότηση των αναγκών τους μέσω τραπεζών.

Με τα νέα οικονομικά δεδομένα, μάλιστα, και τις αναπόφευκτες παρενέργειες της κρίσης, ακόμα κι άτομα ή επιχειρήσεις που θεωρούνταν αξιόπιστοι πελάτες μέχρι το 2008 είδαν σταδιακά τα πιστοληπτικά τους προφίλ να «μαυρίζουν», αφού έπεσαν αναδουλειές.

Με το σταγονόμετρο

Η πραγματικότητα είναι, λοιπόν, ότι την τελευταία εξαετία οι τράπεζες δανείζουν πια συγκριτικά ελάχιστους σε σχέση με το παρελθόν. Κι αυτό είναι κάτι που ισχύει παγκοσμίως, σε γενικές γραμμές. Αναπόφευκτα, έχει δημιουργηθεί σε επίπεδο αγοράς ένα μεγάλο χρηματοδοτικό κενό, το οποίο σπεύδει να καλύψει μια καινούργια μορφή δανεισμού, που προσπαθεί να πιάσει όλο το «παλιό» σύστημα στον ύπνο, φιλοδοξώντας να συσσωρεύσει προσεχώς τεράστια δύναμη.

Εδώ προκύπτει ένα επίκαιρο ερώτημα: Ποιος είναι ο πραγματικός πλούτος των τραπεζών; Το χρήμα αυτό καθαυτό ή μήπως η τεράστια βάση δεδομένων που έχουν αποκτήσει με πληρέστατα κι αξιοποιήσιμα στο έπακρο προφίλ δισεκατομμυρίων πελατών σε όλη τη Γη;
Το παραδοσιακό banking θα απαντούσε «το χρήμα». Είναι, όμως, έτσι τα πράγματα στην παγκοσμιοποίηση του 21ου αιώνα; Σύμφωνα με τους αναλυτές, οι τράπεζες πρόκειται να δεχτούν πλήγμα επειδή αδυνατούν να καταλάβουν ότι η «πληροφορία» και όχι το «χρήμα» είναι τελικά το σημαντικότερό τους κεφάλαιο.

Το banking, λοιπόν, με τη μορφή που ξέρουμε ίσως να αλλάζει ήδη:

• Στην Κίνα όλο και περισσότεροι καταναλωτές σπεύδουν να αποταμιεύσουν τις οικονομίες τους σε ιντερνετικές εταιρείες αντί για τράπεζες.

• Στις Φιλιππίνες η αναδυόμενη μεσαία τάξη πληρώνει τα έξοδα του σχολείου ή της υγειονομικής περίθαλψης χρησιμοποιώντας χρήματα από μια νέα γενιά δανειστών, αυτών των κοινωνικών δικτύων, τους λεγόμενους «social network lenders».

• Στις ΗΠΑ σε έρευνα που συμμετείχαν άτομα γεννημένα από το 1981 έως το 2000, το 1/3 των ερωτηθέντων εκτίμησε πως θα χρησιμοποιεί οικονομικές υπηρεσίες βασισμένες στην τεχνολογία, αντί των τραπεζών. Το 71% εξ αυτών τόνισε ότι προτιμά την επίσκεψη στον οδοντίατρο από το να πάει σε τράπεζα!
Υπάρχει, βέβαια, η βαθιά ριζωμένη πεποίθηση ότι «αν πρόκειται να χτίσεις πλούτο, να αποταμιεύσεις ή να επενδύσεις για το μέλλον, πρέπει να είσαι κομμάτι του παραδοσιακού τραπεζικού συστήματος», αλλά για κάποιους αυτό ίσως αρχίζει να αλλάζει.

«Τράπεζες» πληροφοριών

Οι τράπεζες ουσιαστικά είναι ένα σύνολο πληροφοριών, μια τεράστια οικονομική data base. Η μείωση των υποκαταστημάτων, τις έχει κάνει να μην αποτελούν πλέον για τους πελάτες μία «φυσική παρουσία». Το χρήμα είναι κυρίως κωδικοί που περιφέρονται σε δίκτυα.

Το σημαντικότερο πλεονέκτημα των κλασικών τραπεζών είναι οι κανονισμοί ασφαλείας για την προστασία του συστήματος από απατεώνες. Ο ανταγωνισμός, όμως, αναμένεται να σκληρύνει τα επόμενα χρόνια. Η παλιά παραδοσιακή έννοια περί banking δέχεται επίθεση από εταιρείες τελευταίας γενιάς, που προσπαθούν να χρησιμοποιούν τις πληροφορίες και τις βάσεις δεδομένων με πιο ευφάνταστους, αλλά και πιο… ρισκαδόρικους τρόπους.

Τα τελευταία χρόνια «ωρίμαζε» ο φόβος για κάποιου είδους ταρακούνημα στο παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα. Για έναν σεισμό με… επίκεντρο το Διαδίκτυο. Ενδεχομένως κάτι ανάλογο με την κοσμογονία που επέφερε το mp3 στην παραδοσιακή μουσική βιομηχανία. Το αν θα γίνει τελικά ή οι αλλαγές θα έρθουν σταδιακά, κανείς δεν το ξέρει.

Σύμφωνα με πρόσφατο αναλυτικό ρεπορτάζ του «Newsweek», η Lenddo είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα για τις… παρενέργειες της κρίσης του 2008. Πρόκειται για αμερικανική εταιρεία που χρησιμοποιεί προσωπικά – οικονομικά στοιχεία με τρόπους που παραδοσιακά μία «κανονική» τράπεζα δεν θα έκανε ποτέ.

Η Lenddo θεωρεί τα δεδομένα στα κοινωνικά δίκτυα, όπως ποιοι είναι οι «φίλοι» σου στο Facebook και τι λένε για σένα, πιο ενδεικτικά για να καθορίσουν αν θα αποπληρώσεις ή όχι κάποιο δάνειο, απ’ ό,τι ένα τυπικό πιστωτικό προφίλ τράπεζας!
Ο διευθύνων σύμβουλος της Lenddo Τζeφ Στιούαρτ δήλωσε ότι «τα κοινωνικά δίκτυα μας επιτρέπουν να επιστρέψουμε στις βάσεις του δανεισμού και, μάλιστα, πλέον σε μία παγκόσμια κλίμακα».

Μέχρι στιγμής, η Lenddo έχει βρει… γήπεδο για να δραστηριοποιείται μόνο σε Μεξικό, Φιλιππίνες και Κολομβία. Οι χώρες αυτές διαθέτουν μια ανερχόμενη μεσαία τάξη, αποτελούμενη από ανθρώπους που πολλές φορές δεν έχουν τόσο δυνατό οικονομικό προφίλ για να δανειστούν από μία τράπεζα.
Η Lenddo, λοιπόν, δίνει δάνεια βάσει της κοινωνικής φήμης του δανειολήπτη, αρπάζοντας έτσι από τις τράπεζες μια επερχόμενη «δυναμική» γενιά νεότερων σε ηλικία πελατών.

Η συγκεκριμένη εταιρεία, πάντως, κι ας είναι αμερικανική, δεν επιτρέπεται να δανείζει στις ΗΠΑ λόγω των κανονισμών της χώρας. Στον σημερινό κόσμο, βέβαια, η οικονομική αγορά είναι παγκοσμιοποιημένη. Που σημαίνει ότι αν η Lenddo και εταιρείες σαν κι αυτή έχουν ήδη επιτύχει στον αναπτυσσόμενο κόσμο, δεν αποκλείεται να φτάσουν και σε Ευρώπη, Αμερική. Ειδικά από τη στιγμή που λόγω ανεργίας και μείωσης εισοδήματος στη Δύση θα πληθαίνουν, λογικά, όλο και περισσότερο τα περιστατικά αποκλεισμού πελατών από τον τραπεζικό δανεισμό.

Το ότι ο νέος κόσμος τρέχει όλο και πιο γρήγορα φαίνεται κι από τις εξελίξεις στην Κίνα, εκεί όπου καινούργιες εταιρείες δημιουργούν ένα άλλο προηγούμενο:

• Λιγότερο από έναν χρόνο πριν, η Alibaba, που διαθέτει εκατοντάδες εκατομμύρια πελάτες ιντερνετικού εμπορίου, ανακοίνωσε ότι προσφέρει υψηλότερα επιτόκια από αυτά των τραπεζών στην Κίνα!

• Ως τον Φεβρουάριο του 2014 περισσότερα από 81 εκατομμύρια άνθρωποι είχαν εγγραφεί, με συνέπεια η Alibaba να διαχειρίζεται πλέον το μεγαλύτερο fund αμοιβαίων κεφαλαίων της Κίνας.

• Πρόσφατα, εξάλλου, η κορυφαία κινεζική εταιρεία ιντερνετικών υπηρεσιών Baidu έκανε αίτηση για άδεια τραπεζικών δραστηριοτήτων.
Για ποιο λόγο, όμως, μια ιντερνετική επιχείρηση να θέλει να ασχοληθεί με το banking; Το δέλεαρ είναι η βάση δεδομένων. Η data base γίνεται η κινητήριος δύναμη για μεγαλύτερες μπίζνες, αφού η εταιρεία ξέρει τα πάντα για τους χρήστες – πελάτες της. Κι όσο αυξάνεται το πελατολόγιο, τόσο διευρύνονται οι ορίζοντες κέρδους.

Το παραδοσιακό τραπεζικό σύστημα, υποβοηθούμενο από την εξέλιξη της τεχνολογίας, απορροφά πλέον καθημερινά τεράστια φορτία δεδομένων. Αναφορικά με το πόσα χρήματα έχουν οι πελάτες, πώς τα χρησιμοποιούν, τι αγορές κάνουν κ.λπ. Το πλήρες οικονομικό – καταναλωτικό προφίλ τους, δηλαδή.
Στις ΗΠΑ, έξι χρόνια μετά το κραχ της Lehman Brothers, οι μεγάλες τράπεζες ακόμη διστάζουν να δανείσουν σε οποιονδήποτε δεν θεωρείται πιστοληπτικά αξιόπιστος σε απόλυτο βαθμό, εξαιρώντας έτσι έναν τεράστιο αριθμό πιθανών πελατών από το χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Αυτό δημιουργεί ένα καινούργιο άνοιγμα για νέου τύπου «οικονομικούς μεσολαβητές», όπως η Dealstruck. Πρόκειται για εταιρεία που μέσω Ίντερνετ αναζητά, αντιπαραβάλλει, συνδυάζει και «παντρεύει» εύπορους που ενδιαφέρονται να επενδύσουν με τους ιδιοκτήτες μικρών επιχειρήσεων που έχουν ανάγκη δανεισμού για να αναπτυχθούν.

Τεκτονικές αλλαγές

Κι ενώ εμφανίζονται καινούργιοι παίκτες που προσφέρουν πιο καινοτόμους τρόπους στη διαχείριση του χρήματος, οι τράπεζες καλούνται να ανακτήσουν την προσωπική σχέση με τον πελάτη, ο οποίος… γνωρίζει πια τους ταμίες στα γκισέ και τον διευθυντή στο υποκατάστημα της περιοχής του, όσο και τους υπαλλήλους στα διόδια. Όταν όλα γίνονται πλέον online σε παγκόσμιο επίπεδο, οι τράπεζες επικεντρώνονται σε τυποποιημένα προϊόντα και στη φύλαξη των χρημάτων από κλοπή. Ωστόσο:

• Η έρευνα της Scratch που διήρκησε τρία χρόνια συμπέρανε ότι η γενιά όσων έχουν γεννηθεί μεταξύ 1981 – 2000 πρόκειται να είναι ο καταλύτης που θα επιφέρει τεκτονικές αλλαγές στο τραπεζικό σύστημα.

• Η Accenture, επίσης, υπολογίζει ότι ώς το 2020 οι αμερικανικές τράπεζες θα απολέσουν 15% των παραδοσιακών εσόδων τους από τέτοιου είδους νέας γενιάς εταιρείες.

Οι μεγάλες τράπεζες, με τα τεράστια λειτουργικά έξοδα, θα αντέξουν να υπομείνουν μια ζημιά τέτοιου μεγέθους; Το πιθανότερο, πάντως, είναι ότι οι πανίσχυροι τραπεζικοί κολοσσοί θα ψάξουν τρόπο αντίδρασης κι απάντησης στα σημεία των καιρών και στις νέες προκλήσεις των… hi-tech δανεισμών, με τις κατ’ άλλους ευρηματικές και κατ’ άλλους αμφιλεγόμενες και άκρως… ρισκαδόρικες «εγγυήσεις δανειοδότησης». Το αν είναι, πάντως, κι αποτελεσματικό αυτό το μοντέλο, θα κριθεί εν καιρώ, όπως, άλλωστε, κρίνεται και το παραδοσιακό τραπεζικό σύστημα…

Με… λίγη καλή φήμη δανείζεστε για τα πάντα

Ως η πρώτη online πλατφόρμα που επιτρέπει σε κάποιον να χρησιμοποιήσει τις κοινωνικές του σχέσεις για να χτίσει την πιστοληπτική του ικανότητα αυτοπροσδιορίζεται η Lenddo στο επίσημο σάιτ της.

Ο συνδυασμός της καλής φήμης κάποιου, μαζί με στοιχεία για το πώς συμπεριφέρεται online, είναι το πρώτο και μεγαλύτερο βήμα για την πρόσβαση σε δάνεια. Βάσει του αξιόπιστου προφίλ σε δίκτυα όπως Facebook, Linkedin, Yahoo!, Twitter, ο υποψήφιος πελάτης μπορεί να δανειστεί για:

• Σπουδές.

• Αποπληρωμή άλλων οφειλών.

• Αγορά επίπλων κι επισκευές κατοικίας.

• Ιατρικά έξοδα.

Η εταιρεία, μάλιστα, τονίζει ότι όσο πιο δραστήριος είναι κανείς online, δηλαδή όσο περισσότερους φίλους διαθέτει, τόσο το καλύτερο, αφού περισσότεροι θα είναι αυτοί που θα «εγγυηθούν» για το ποιόν του.
Η εταιρεία, που διόλου τυχαία ιδρύθηκε μεσούσης της κρίσης το 2011, ξεκαθαρίζει ότι δεν πρόκειται για τράπεζα, αφού δεν δέχεται καταθέσεις. Ως επενδυτές της αναφέρονται μεταξύ άλλων οι Accel Partners, Blumberg Capital, iNovia κ.ά., που χρηματοδοτούν κι άλλα ιντερνετικά πρότζεκτ (όπως π.χ. το Facebook).

Πριν από λίγες μέρες, στις 22.4.14, η εταιρεία εισήγαγε την «social network Visa» που ήδη κατέχουν 100.000 πελάτες! Ο διευθύνων σύμβουλος και συνιδρυτής Τζεφ Στιούαρτ δήλωσε ότι είναι η πρώτη φορά στα χρονικά που η έγκριση για μια πιστωτική κάρτα βασίζεται στη φήμη του αιτούντος σε Google, Facebook, Twitter, Linkedin και πρόσθεσε:

«Όταν έρθει η στιγμή που όλοι στον κόσμο θα έχουν πρόσβαση στον δανεισμό μέσω κοινωνικών δικτύων, γιατί να χρειαζόμαστε τα υποκαταστήματα των τραπεζών; Είδαμε τι έκαναν τα κοινωνικά δίκτυα στα media, στις ειδήσεις, στη μουσική. Αυτή η πιστωτική κάρτα αποτελεί άλλο ένα τέτοιο παράδειγμα…».