Οι συνήθειες στη ζωή μας. Οι συνήθειες είναι μηχανικές, αυτόματες σκέψεις και λειτουργίες που συμβαίνουν χωρίς τη συνειδητή δική μας θέληση και επιλογή.

Πόσο βολικά χρησιμοποιούμε τις συνήθειες μας ως αναλλοίωτες και αδιαπραγμάτευτες σταθερές που σπανίως καταφέρνουμε να αλλάξουμε!
Κοιτάμε σαν στρουθοκάμηλοι το σύμπτωμα (το φαγητό, το τσιγάρο, το ποτό, τα ναρκωτικά κ.α.) , διεξάγουμε ανοικτό πόλεμο με αυτό, κατηγορώντας άλλους ή τον εαυτό μας που το σύμπτωμα είναι αυτό που είναι, ενώ ο δημιουργός του – ο προγραμματισμένος νους – περνάει άνετος και αλώβητος από δίπλα, κλείνοντας μας το μάτι, ελεύθερος να συνεχίζει να ορίζει τη ζωή μας, χωρίς εμάς.

Οι συνήθειες είναι μηχανικές, αυτόματες σκέψεις και λειτουργίες που συμβαίνουν χωρίς τη συνειδητή δική μας θέληση και επιλογή. Αντιδρούμε παρορμητικά, όπως έχουμε μάθει, βασιζόμενοι στην εμπειρία (σε προηγούμενες καταγραφές και συνδέσεις) και στην εκπαίδευση (τον τρόπο που έχουμε μάθει να σκεφτόμαστε), χωρίς ποτέ αυτά να αμφισβητούνται.
Βοηθάμε την εδραίωση και τη συνέχιση των συνηθειών, μέσα από μια εξ’ ίσου βολική αμυντική, απαλλαγμένη από ευθύνη στάση, με τις φράσεις που χρησιμοποιούμε καθημερινά: δεν μπορώ, έτσι έχω μάθει, πρέπει. Χρησιμοποιούμε όλοι τέτοιες λέξεις και φράσεις, πολύ περισσότερο απ’ όσο συνειδητοποιούμε, απαλλάσσοντας τον εαυτό μας από την ευθύνη να σκέφτεται και να λειτουργεί συνειδητά.

«Έχω μάθει να κοιμάμαι μετά τα μεσάνυκτα, πρέπει να πάω στη δουλειά, δεν μπορώ να κόψω το φαγητό, πρέπει να μην αγχώνομαι, δεν μπορώ να μη θυμώνω, πρέπει να ψωνίσω…» Ο καθένας έχει τα δικά του άπειρα παραδείγματα παραίτησης από την ευθύνη της επιλογής της δράσης του. Πολεμάμε το σύμπτωμα, προσπαθούμε να αλλάξουμε ή να απαλλαγούμε από αυτό, δοκιμάζουμε διάφορα για να το πετύχουμε (το μάρκετινγκ της καταναλωτικής, επιφανειακής κουλτούρας μας το γνωρίζει καλά αυτό), αλλά τα αποτελέσματα είναι πάντα αμφίβολα και προσωρινά.

Ο εγκέφαλος, με τις δικές μας οδηγίες (είτε συνειδητές είτε ασυνείδητες), δημιουργεί συνάψεις με τα άπειρα νευρικά κύτταρα (νευρώνες) που τον αποτελούν. Οι συνάψεις αυτές σχηματίζουν νευρωνικά δίκτυα. Ανάλογα με τις σκέψεις και τα συναισθήματα με τα οποία φορτίστηκε ένα βίωμα, δημιουργούνται ισχυρές ή αδύναμες συνάψεις. Στη συνέχεια, ο εγκέφαλος, χρησιμοποιεί αυτά τα δίκτυα πληροφοριών ως δεδομένα, καθορίζοντας την πραγματικότητα που αντιλαμβανόμαστε. Επαναλαμβάνουμε συναισθήματα και αντιδράσεις αν δεν τροφοδοτούμε τον εγκέφαλο με νέες πληροφορίες για να δημιουργήσει νέες συνάψεις και νέα δίκτυα πληροφοριών.

Όμως ο εγκέφαλος είναι 1000 φορές ταχύτερος από τον ταχύτερο υπερυπολογιστή στον κόσμο, είναι ικανός για εκατομμύρια συνάψεις το λεπτό, δεν ξεκουράζεται ποτέ, ανανεώνεται συνεχώς για όλη μας τη ζωή, είναι απόλυτα αποτελεσματικός και ενεργειακά αχόρταγος (όσο περισσότερο χρησιμοποιείται, τόσο περισσότερο ανανεώνεται). Είμαστε υπεύθυνοι για τις συνάψεις που δημιουργούμε και αυτή είναι δική μας επιλογή.

Είναι – πιστεύουμε – πιο εύκολο να αγωνιζόμαστε στην επιφάνεια, να μας φταίνε όλα, να ενοχοποιούμε και να τιμωρούμε τον εαυτό μας, παρά να ασχοληθούμε με το πραγματικό πρόβλημα που είναι ο νους και η ασυνείδητη δική μας λειτουργία. Φαντάσου να έλεγες: θέλω να κοιμάμαι μετά τα μεσάνυκτα, θέλω να πάω στη δουλειά, θέλω να τρώω (χωρίς να πεινάω), θέλω να αγχώνομαι, θέλω να θυμώνω, θέλω να ψωνίζω. Σίγουρα δεν βολεύει και σίγουρα δεν έχει την ίδια συναισθηματική φόρτιση μέσα σου.

Γιατί τότε θα πρέπει να αναλάβεις την ευθύνη για αυτό που κάνεις και να εξετάσεις γιατί το κάνεις, τι σου προσφέρει, τι προσπαθείς να αποφύγεις, τι φοβάσαι, ποια είναι η δική σου συμβολή και ευθύνη στη δημιουργία της πραγματικότητας σου. Δεν μπορείς να παραμένεις θύμα, να βολεύεσαι στην άγνοια και να απαλλάσσεσαι από την ευθύνη. Θα χρειαστεί να ΖΕΙΣ, όχι απλά να περιφέρεσαι. Και ζούμε, μόνο, όταν υπάρχουμε στο παρόν.

Θα πρέπει να σκέφτεσαι περισσότερο και να μιλάς λιγότερο. Θα πρέπει να αρχίσεις να κοιτάς μέσα σου, αντί να εστιάζεσαι τόσο πολύ εξωτερικά, για να βρεις τις σωστές απαντήσεις. Θα πρέπει να επανεξετάσεις πολλές από τις (ασυνείδητες) επιλογές σου. Καθόλου βολική κατάσταση! Βολεύτηκες! Φταίει η δουλειά, το άγχος, η αρρώστια, οι άλλοι, οι καιροί, η τύχη σου, όλοι και όλα, ακόμα και εσύ. Όμως τίποτα δεν «φταίει». Σταμάτα πια να βολεύεσαι στην ενοχή. Δεν γίνεσαι ευσυνείδητος όταν ζεις ενοχικά. Βουλιάζεις ακόμα περισσότερο σε αυτό που δεν θέλεις και σε εμποδίζει να δεις, να αλλάξεις, να ελευθερωθείς.

Κάτι γίνεται συνήθεια όταν σταματάμε να το παρατηρούμε, όταν σταματάμε να μαθαίνουμε, όταν πιστεύουμε ότι είναι δεδομένο, ένα σταθερό γεγονός, που δεν αλλάζει. Αλλά όταν σταματάμε να παρατηρούμε, σταματάμε και να ζούμε στο παρόν, σταματάμε να επιλέγουμε, σταματάμε να ζούμε συνειδητά, άρα ουσιαστικά. Απλά επαναλαμβάνουμε, προσδοκώντας ότι το μέλλον θα είναι διαφορετικό από το παρόν που δεν μας αρέσει και αποφεύγουμε. Επιλογή στη δράση μας όμως έχουμε μόνο στο παρόν. Εκεί βρίσκεται η δύναμη μας, εκεί είναι η ευθύνη της δράσης μας.

Σταμάτα να προσπαθείς. Σταμάτα να πολεμάς το σύμπτωμα. Η προσπάθεια είναι πόλεμος, φέρνει βία. Προσπαθείς όταν πας κόντρα, όταν πας ενάντια σε αυτό που ο εαυτός σου θέλει να σε οδηγεί. Δες πόσο συχνά χρησιμοποιείς τη λέξη «προσπαθώ», δες τον πόλεμο που διεξάγεις συνεχώς μέσα σου (και μεταφέρεις εξωτερικά). Για ποια ειρήνη μιλάμε, ποια γαλήνη επιδιώκουμε;
Πρέπει επιτέλους να γίνει φανερό ότι το «δεν μπορώ», το «έτσι έμαθα», το «πρέπει» είναι μύθοι που μας βολευτήκαμε να αναμασάμε. Πίσω από κάθε «δεν μπορώ» κρύβεται ένα «δεν θέλω». Πίσω από κάθε «έτσι έχω μάθει» κρύβεται ένα «φοβάμαι να αλλάξω» και πίσω από κάθε «πρέπει» κρύβεται ένα «δεν θέλω να αναλάβω την ευθύνη». Γιατί επιμένουμε να αναλάβουν όλοι οι άλλοι την ευθύνη για τη δική μας πραγματικότητα όταν εμείς είμαστε τόσο απρόθυμοι να γνωρίσουμε τον δικό μας νου, να επιλέγουμε τις δικές μας σκέψεις, να ελέγχουμε τα δικά μας συναισθήματα και αντιδράσεις;

Κάπως έτσι, μέσα από άπειρες συνήθειες που δεν προσέχουμε και δεν αναγνωρίζουμε, διαπιστώνουμε ότι μελαγχολούμε όταν φεύγουν τα παιδιά από το σπίτι, γερνάμε όταν παίρνουμε σύνταξη, παθαίνουμε πανικό όταν συμβαίνει το αναπάντεχο, κατηγορούμε τους πάντες και τα πάντα (συμπεριλαμβανομένου και του εαυτού μας) όταν χάνουμε τη δουλειά μας, όταν χωρίζουμε από τη σχέση μας. Αλλά δεν ευθύνονται όλα αυτά, ούτε οι άλλοι για τη δική μας πραγματικότητα. Ευθύνεται μόνο το ότι όλα αυτά μας έβγαλαν από τη ρουτίνα μας, μας τάραξαν τα λιμνάζοντα νερά της μηχανικής ζωής μας, μας ανάγκασαν να σκεφτούμε ξανά και έχουμε ξεχάσει πώς να σκεφτόμαστε δημιουργικά.