Κίνδυνος καρκίνου από καφέ, πατατάκια, μπισκότα, ψωμί και φρυγανιές

Κίνδυνος καρκίνου από καφέ, πατατάκια, μπισκότα, ψωμί και φρυγανιές

Μία χημική ουσία που υπάρχει σε δεκάδες τρόφιμα, μεταξύ των οποίων ο καφές, τα πατατάκια, οι τηγανητές πατάτες αλλά και οι βρεφικές τροφές, μπορεί να ενέχει κίνδυνο καρκίνου.

Αυτό ανακοίνωσε η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφαλείας των Τροφίμων (EFSA), η οποία έδωσε στη δημοσιότητα ένα έγγραφο διαβούλευσης για το ακρυλαμίδιο των τροφίμων.

Το έγγραφο αυτό αποτελεί το προσχέδιο της Επιστημονικής Γνωμοδότησής της για το συγκεκριμένο χημικό και τους δυνητικούς κινδύνους που κρύβει για την υγεία, και τίθεται σε δημόσια διαβούλευση έως τις 15 Σεπτεμβρίου 2014, ούτως ώστε να έχουν τη δυνατότητα η επιστημονική κοινότητα και οι εταιρείες τροφίμων να υποβάλλουν τα δικά τους στοιχεία.

Όπως εξηγεί η EFSA, το ακρυλαμίδιο χρησιμοποιείται ευρέως ως βιομηχανικό χημικό, ενώ σχηματίζεται όταν ορισμένα τρόφιμα προετοιμάζονται σε θερμοκρασίες άνω των 120 βαθμών Κελσίου.

Το ακρυλαμίδιο δεν παράγεται μόνο από την βιομηχανία τροφίμων, αλλά και στο σπίτι μας: είναι καλά τεκμηριωμένο ότι το τηγάνισμα και το ψήσιμο οδηγούν στην παραγωγή ακρυλαμιδίου – και όσο πιο σκούρο είναι λ.χ. το χρώμα της τηγανητής πατάτας, τόσο περισσότερο ακρυλαμίδιο περιέχει.

Η EFSA πραγματοποίησε αναλύσεις σε 43.419 δείγματα τροφίμων που συνέλεξαν τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας.

Τα δείγματα προέρχονται από βασικές κατηγορίες τροφίμων, όπως οι τηγανητές πατάτες έτοιμες προς κατανάλωση, τα τσιπς πατάτας, οι προτηγανισμένες τηγανητές πατάτες/προϊόντα πατάτας για μαγείρεμα στο σπίτι, το μαλακό ψωμί, τα δημητριακά πρωινού , τα μπισκότα, κράκερ, φρυγανιές και παρόμοια προϊόντα, ο καφές και τα υποκατάστατα καφέ, οι βρεφικές τροφές και τα επεξεργασμένα τρόφιμα για βρέφη και μικρά παιδιά με βάση τα δημητριακά.

Όπως έδειξαν οι μετρήσεις, τα υψηλότερα επίπεδα ακρυλαμιδίου έχουν ο καφές και τα υποκατάστατα καφέ, τα τσιπς και σνακ πατάτας και τα προϊόντα τηγανητής πατάτας.

Τα χαμηλότερα επίπεδα βρέθηκαν στα επεξεργασμένα τρόφιμα για βρέφη με βάση τα δημητριακά, στο μαλακό ψωμί και στις βρεφικές τροφές που δεν έχουν ως βάση τα δημητριακά.

Νήπια και μικρά παιδιά

Ωστόσο με βάση τους υπολογισμούς της EFSA, την μεγαλύτερη έκθεση σε ακρυλαμίδιο έχουν τα βρέφη, τα νήπια και τα μικρά παιδιά, επειδή η διατροφή τους συχνά περιστρέφεται γύρω από συγκεκριμένα τρόφιμα.

Στα βρέφη τρεις είναι οι κατηγορίες τροφίμων που ευθύνονται κυρίως για την έκθεση σε ακρυλαμίδιο: τα επεξεργασμένα βρεφικά τρόφιμα με βάση τα δημητριακά, τα επεξεργασμένα βρεφικά τρόφιμα που δεν έχουν ως βάση δημητριακά και τα προϊόντα με βάση τις πατάτες (δεν συμπεριλαμβάνουν τις τηγανητές).

Στα νήπια, τα παιδιά και τους εφήβους οι κύριες τροφές έκθεσης είναι τα προϊόντα τηγανητής πατάτας που αντιπροσώπευαν το 50% της ολικής έκθεσης, ενώ ακολουθούν το μαλακό ψωμί, τα μπισκότα, τα κράκερ, οι φρυγανιές, άλλα προϊόντα με βάση δημητριακά και άλλα προϊόντα με βάση τις πατάτες.

Τα ίδια τρόφιμα είναι οι κύριες πηγές ακρυλαμιδίου και στην συνολική έκθεση των ενηλίκων, των ηλικιωμένων και των υπερηλίκων, αλλά μαζί με τον καφέ και τα υποκατάστατά του.

Επιπτώσεις στην υγεία

Η EFSA γράφει ότι μετά την κατανάλωσή του, το ακρυλαμίδιο απορροφάται από τη γαστρεντερική οδό και διαχέεται σε όλα τα όργανα.

Μελέτες σε ζώα έχουν δείξει ότι είναι τοξικό και ασκεί αρνητικές επιδράσεις στην ανάπτυξη και την ανδρική αναπαραγωγή, καθώς και ότι είναι νευροτοξικό και καρκινογόνο.

Στους ανθρώπους, η EFSA εκτιμά ότι δεν υπάρχει κίνδυνος για «μη νεοπλασματικές» (δηλαδή μη καρκινικές) συνέπειες, αλλά υπάρχει «μία ανησυχία όσον αφορά τις νεοπλασματικές επιδράσεις».

Όπως εξηγεί, μολονότι δεν υπάρχουν κλινικές μελέτες που να δείχνουν ότι είναι καρκινογόνο για τους ανθρώπους, «τα περιθώρια έκθεσης στις διατροφικές έρευνες και τις ηλικιακές ομάδες» είναι τέτοια, ώστε θα μπορούσε να υπάρξει πρόβλημα.