Η ΧΑΜΕΝΗ ΚΙΒΩΤΟΣ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΜΥΣΤΗΡΙΩΝ

ΘΑΛΗΣ

Ό,τι προσφέρεις στους γονείς σου, τα ίδια περίμενε να πάρεις από τα παιδιά σου.

ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ

“μην περνάς τα όρια της ζυγαριάς”, δηλαδή μην είσαι πλεονέκτης,
“μη σκαλίζεις τη φωτιά με το μαχαίρι”, δηλαδή μην ερεθίζεις με αιχμηρές κουβέντες έναν άνθρωπο ήδη εξοργισμένο,
“μη μαδάς το στεφάνι”, δηλαδή μην παραβαίνεις του νόμους, που είναι τα στεφάνια των πόλεων.
“μην τρως την καρδιά σου”, δηλαδή μην αφήνεις τις στεναχώριες να σε τυραννούν,
“μη στρογγυλοκάθεσαι πάνω στην καθημερινή μερίδα σταριού”, δηλαδή μη μένεις άπρακτος,

ΑΛΚΜΑΙΩΝ Ο ΚΡΟΤΩΝΙΑΤΗΣ

Τα περί αοράτων όπως και τα περί των θνητών μόνο οι θεοί τα αντιλαμβάνονται με σαφήνεια, οι άνθρωποι μπορούν μόνο να κάνουν υποθέσεις

ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ

Τα πάντα ρέουν και τίποτα δε μένει, τα πάντα κυλούν και τίποτα δε μένει σταθερό Δεν μπορείς να μπεις δύο φορές στα ίδια νερά του ποταμού. Ούτε μπορείς ν’ αγγίξεις δυο φορές τη φθαρτή ουσία στην ίδια κατάσταση γιατί αυτή με την ορμή και την ταχύτητα που αλλάζει σκορπίζει και πάλι μαζεύεται, πλησιάζει και φεύγει.

Eξαπατούνται οι άνθρωποι στη γνώση των φανερών πραγμάτων, όπως σχετικά με τον Όμηρο που έγινε ο σοφότερος απ’ όλους τους Έλληνες. Γιατί και εκείνον τον εξαπάτησαν κάποια παιδιά που σκότωναν ψείρες, λέγοντας του: όσα είδαμε και πιάσαμε, εγκαταλείπουμε, μα όσα δεν είδαμε κι ούτε πιάσαμε, τα φέρνουμε πάνω μας.
Ο θεός είναι ημέρα-νύχτα, χειμώνας-θέρος, πόλεμος-ειρήνη, χορτασμός-πείνα. Αλλοιώνεται όπως η φωτιά που όταν αναμιχθεί με θυμιάματα, όνομα παίρνει κατά την ευωδιά του καθενός

Αυτοί που κοιμούνται είναι εργάτες και συνεργοί σε όσα γίνονται στον κόσμο

Η ζωή του πυρός οφείλεται στον θάνατο του χώματος, η ζωή του αέρα στο θάνατο του πυρός, η ζωή του ύδατος στο θάνατο του αέρα, η ζωή του χώματος στο θάνατο του ύδατος

ΕΜΠΕΔΟΚΛΗΣ

Διπλή ιστορία θα σου πω.
Κάποτε απ’ τα πολλά βγήκε το ένα
και μι’ άλλη φορά
απ’ το ένα τα πολλά.
Διπλή είναι η γέννηση των θνητών,
διπλή και η φθορά τους,
τη μία τη φέρνει και τη χαλάει η σύναξη των πραγμάτων,
την άλλη την θρέφει και τη σταματάει ο χωρισμός τους.
Κι αυτή η εναλλαγή δεν έχει τελειωμό,
άλλοτε η Φιλότητα ενώνει τα πράγματα και τα κάνει ένα,
και άλλοτε το Νείκος τα χωρίζει.

ΞΕΝΟΦΑΝΗΣ

Ένας θεός, ο μέγιστος ανάμεσα στους θεούς και τους ανθρώπους, καθόλου όμοιος με τους θνητούς στο σώμα ή στο πνεύμα.
Οι θνητοί νομίζουν ότι οι θεοί γεννιούνται και ότι έχουν φορέματα και φωνή και σώμα σαν το δικό τους. Αλλά αν τα βόδια και τα άλογα ή τα λιοντάρια είχαν χέρια ή μπορούσαν να σχεδιάσουν με τα χέρια και να κάνουν έργα που κάνουν οι άνθρωποι, τα άλογα θα απεικόνιζαν τους θεούς σαν άλογα , τα βόδια σαν βόδια, και θα έκαναν το σώμα τους σαν το δικό τους. Οι Αιθίοπες λένε ότι οι θεοί τους είναι πλακουτσομήτιδες και μαύροι, οι Θράκες ότι οι δικοί τους θεοί είναι γαλανομάτηδες και κοκκινοτρίχηδες

Κανένας άνθρωπος δεν ξέρει, ούτε θα μάθει ποτέ, την αλήθεια για τους θεούς και για τα όσα λέω, γιατί ακόμα κι αν κατά τύχη κάποιος είπε την πλήρη αλήθεια, δεν το ξέρει. Για όλα τα πράγματα υπάρχουν μόνο γνώμες.

Οι θεοί δεν τα φανέρωσαν όλα εξαρχής στους ανθρώπους, αλλά ψάχνοντας οι άνθρωποι βρίσκουν με τον καιρό το καλύτερο.

ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ

Στην πραγματικότητα δεν καταλαβαίνουμε τίποτα σταθερό, αλλά μόνο ό,τι μεταβάλλεται ανάλογα με την κατάσταση του σώματος και τη φύση των εξωτερικών επιδράσεων και των αντεπιδράσεων που προέρχονται μέσα από τους ίδιους. Στη συμβατική μας καθημερινή γλώσσα μιλάμε για γλυκό, πικρό, θερμό, ψυχρό, για χρώματα ενώ στην πραγματικότητα υπάρχουν μόνο άτομα και κενό.

Ο Άνθρωπος είναι μικρογραφία του κόσμου.

Καλύτερος σύμβουλος για την αρετή αποδεικνύεται εκείνος που χρησιμοποιεί τη συμβουλή και την πειθώ παρά εκείνος που χρησιμοποιεί το νόμο και τον εξαναγκασμό.
Γιατί είναι φυσικό να κάνει κρυφά το κακό αυτός που κρατήθηκε μακριά από την αδικία με το φόβο του νόμου, ενώ αυτός που οδηγήθηκε στο σωστό με την πειθώ δεν είναι φυσικό ούτε κρυφά ούτε φανερά να κάνει κάτι ανάρμοστο. Γι’ αυτό, αν κάποιος κάνει το σωστό κάτω από το φως της σύνεσης και της γνώσης, γίνεται γενναίος και ταυτόχρονα άνθρωπος με ευθυκρισία

Οι μεγάλες επιθυμίες δημιουργούν μεγάλες ανάγκες

Σκέφτεται σωστά αυτός που δεν λυπάται για όσα δεν έχει, αλλά που χαίρεται για όσα έχει

ΣΩΚΡΑΤΗΣ

Σοφία είναι να νικήσουμε τον εαυτό μας, ενώ άγνοια να νικηθούμε από αυτόν

ΕΠΙΚΤΗΤΟΣ

Οι άνθρωποι δεν ταράζονται για τα πράγματα, αλλά από αυτό που πιστεύουνε για τα πράγματα

ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΣ Ο ΡΟΔΙΟΣ

O Χρόνος είναι ο πατέρας της αλήθειας.

ΠΛΑΤΩΝΑΣ

Το χειρότερο που μπορεί αν συμβεί στον άνθρωπο είναι να αποφεύγει να σκέφτεται

ΔΕΛΦΙΚΗ ΕΝΤΟΛΗ

ΓΝΩΘΙ ΣΑΥΤΟΝ

Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΣΤΟΝ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΚΟΣΜΟ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ
Στην αυγή της νέας χιλιετίας της νέας τάξης πραγμάτων , της ραγδαίας τεχνολογικής εξέλιξης και του υπερκαταναλωτισμού ο σύγχρονος άνθρωπος δεν έχει χρόνο να ασχοληθεί με τον εσωτερικό του εαυτό του και τις πνευματικές του ανάγκες. Ο άνθρωπος όμως, όπως φαίνεται και από την ετυμολογία της λέξης (άνω θρώσκω-βλέπω προς τα πάνω) είναι εκτός από υλικό και πνευματικό όν.

Η πλειοψηφία της σύγχρονης επιστήμης αντιλαμβάνεται το σύμπαν σαν μία καλοκουρδισμένη μηχανή που λειτουργεί με βάση κάποιους κανόνες, και σαν ένα συνονθύλευμα από άψυχα βασικά δομικά στοιχεία. Για τους αρχαίους πολιτισμούς ο κόσμος και η Γη μας είναι ένας ζωντανός οργανισμός και έχει εκτός της υλικής και πνευματική υπόσταση. Όπως στο ανθρώπινο σώμα οι κινήσεις προέρχονται από την ψυχή που σκέπτεται και από την θέληση που ενεργεί έτσι και στα μάτια της αρχαίας επιστήμης η ορατή τάξη του σύμπαντος ήταν η αντανάκλαση μιας αόρατης τάξης, των κοσμογονικών δηλαδή και πνευματικών μονάδων, βασιλείων και ειδών, που με συνεχή πορεία μέσα στην ύλη προκαλούν την εξέλίξη της ζωής.

Δεν συμπέραινε την διάνοια από την ύλη, αλλά την ύλη από την διάνοια Δεν γεννούσε το σύμπαν από τον τυφλό χορό των ατόμων , γεννούσε τα άτομα από τους παλμούς της παγκόσμιας ψυχής. Με μία λέξη προχωρούσε κατά κύκλους ομόκεντρους από το παγκόσμιο στο επιμέρους, από το αόρατο στο ορατό, από το καθαρό πνεύμα στην οργανωμένη υπόσταση, από τον Θεό στον άνθρωπο. Αυτό που μας συμβαίνει σήμερα όπως λέει ο Ν. Λώρενς, είναι ότι αιμορραγούμε από τις ρίζες, γιατί έχουμε αποκοπεί από την Γη, τον Ήλιο, και τα αστέρια, και η αγάπη είναι υποκρισία, γιατί άμοιρο μπουμπούκι, την ξεριζώσαμε από τον μίσχο της στο δένδρο της ζωής και περιμένουμε να εξακολουθήσει να ανθίζει στο πολιτισμένο βάζο μας..

Σε κάθε αρχαίο πολιτισμό υπήρχε ένα εσωτερικό σύστημα γνώσης του κόσμου που μας περιβάλει και των φυσικών δυνάμεων, αλλά και της ίδιας της ανθρώπινης φύσης μας που ονομαζόταν Σοφία. Οι άνθρωποι που ασχολούνταν με την κατάκτηση της ονομάζονταν Σοφοί, και αργότερα από τον Πυθαγόρα Φιλόσοφοι. Ο Πυθαγόρας ονόμαζε φιλόσοφο, αυτόν που γνώριζε τις λειτουργίες τόσο της υλικής όσο και της πνευματικής φύσεως, και δίδασκε στους μαθητές του να γνωρίζουν πραγματικά τις αλήθειες αυτές. Η Φιλοσοφία δεν ήταν -και δεν είναι- μια θεωρητική προσέγγιση του κόσμου, αλλά και ένας τρόπος ζωής.

Οι Αρχαίοι ημών πρόγονοι δεν ήταν οι μόνοι που στοχάστηκαν πάνω σε θέματα κοσμογονίας θεολογίας και φυσιολογίας., αλλά αντιθέτως επηρεάστηκαν από διάφορους λαούς και κουλτούρες. “Σε ολόκληρη την ιστορία, τίποτε δεν είναι πιο εκπληκτικό ή τόσο δύσκολο να περιγραφεί όσο η αιφνίδια άνοδος του πολιτισμού στη Ελλάδα. Πολλά απ’ όσα δημιουργούν τον πολιτισμό υπήρχαν ήδη επί χιλιάδες χρόνια στην Αίγυπτο και στη Μεσσοποταμία, και είχαν απλωθεί από εκεί στις γειτονικές χώρες. Αλλά ορισμένα στοιχεία έλειπαν, ωσότου τα προμήθευσαν οι Έλληνες. Το τι απετέλεσαν στην τέχνη και τη λογοτεχνία είναι γνωστό στον καθένα, αλλά ό,τι έχουν πραγματοποιήσει στον καθαρά διανοητικό τομέα είναι ακόμη εξαιρετικότερο” (Bertrand Russel, Ιστορία της Δυτικής Φιλοσοφίας) .Οι Έλληνες ατένισαν το σύμπαν με απροκαταληψία, και με μία φοβερή συνδυαστική ικανότητα, που αφορούσε όλα τα βασικά ζητήματα της Φιλοσοφίας, και τα έθεσαν με χαρακτηριστική για το Ελληνικό πνεύμα καθαρότητα. Δημιούργησαν τις βασικές έννοιες της φιλοσοφίας και της φυσικής επιστήμης και έτσι επηρέασαν καταλυτικά όλη την κατοπινή Ευρωπαϊκή και παγκόσμια επιστήμη.

Το μεγαλείο των Ελλήνων φιλοσόφων- ανάμεσα στα άλλα- είναι ότι πρόβαλαν την απόκτηση της γνώσης ως το υπέρτατο αγαθό, και δεν παρέμεινε αυτή προνόμιο της ιερατικής τάξης.. Η αποκάλυψη της γνώσης βέβαια σύμφωνα με τον Πλάτωνα δεν είναι εύκολη. Πρέπει πρώτα να γνωρίσουμε τον εαυτό μας- ΓΝΩΘΙ ΣΑΥΤΟΝ – η επιγραφή του μαντείου των Δελφών. Η γνώση του εαυτού μας και της σχέσης μας με το κόσμο που μας περιβάλλει σύμφωνα με τον Σωκράτη, αποτελεί την ευτυχία της ζωής και την αφετηρία της Φιλοσοφίας. Η γνώση αυτή μας λέει ο Πλάτωνας, δεν είναι κάτι που μπορεί να περιγραφεί με λόγια όπως οι άλλες επιστήμες. Χρειάζεται μακρά μελέτη του θέματος και διάπλαση του εαυτού με αυτήν. Τότε, είναι σαν μία σπίθα να ξεπηδά και να ανάβει ένα φως που από εκεί και μετά είναι ικανό να αυτοσυντηρείται.

Στον Φαίδωνα εξάλλου μας αποκαλύπτει, ότι το μονοπάτι της κατακτήσεως της αλήθειας οδηγεί τόσο στον δρόμο της αγάπης, όσο και στον δρόμο του θανάτου. Είναι πιθανόν λέει ,οι άνθρωποι να μην αντιλαμβάνονται ότι όλοι όσοι προσφεύγουν στην ενασχόληση με την φιλοσοφία, εκπαιδεύονται για ένα πράγμα μόνο – τον θάνατο. Εννοεί βέβαια τον θάνατο της αμάθειας και του εγωισμού, και την αναγέννηση ενός νέου πνευματικού ανθρώπου. Η γνώση της αλήθειας είναι το υπέρτατο αγαθό.

Η λέξη Αλήθεια (άνευ -Λήθης) σημαίνει να μην ξεχνούμε. Η Λήθη αυτή σχετίζεται με την άγνοια της θείας μας προελεύσεως και του τελικού μας σκοπού, που είναι η επάνοδος στην θεϊκή μονάδα. Η κατανόηση του θείου πεδίου με το οποίο ο κάθε ένας από εμάς συνδέεται, είναι ο αληθινός τελικός σκοπός της ενσαρκώσεως μας. Σοφία είναι να νικήσουμε τον εαυτό μας, ενώ άγνοια να νικηθούμε από αυτόν μας λέει ο Σωκράτης.

Για τον φιλόσοφο ο σκοπός της ζωής είναι η απόκτηση πείρας, μια συνεχή τελειοποίηση του πνεύματος.. Ο Πατέρας και η πηγή του Νου είναι το Αγαθό, το Ένα. Όταν λοιπόν ο άνθρωπος φθάσει στους κόλπους του Πατρός, τότε είναι περιβεβλημένος από την θεία αρετή. Εκείνοι που αντιλαμβάνονται τις υψηλότερες διδασκαλίες, είναι επίσης ικανοί να συλλάβουν και τις απλούστερες, εκείνοι όμως οι οποίοι εκ φύσεως μόνο τις κοινές διδασκαλίες αντιλαμβάνονται , είναι ανίκανοι να νοήσουν τις ευγενέστερες. Το ίδιο ισχύει και για τις αρετές. Εκείνος που κατακτά τις ανώτερες κατέχει και τις απλούστερες, όποιος όμως είναι κάτοχος μόνο των απλούστερων δεν δύναται να αποκτήσει τις σπουδαιότερες..

Όλες οι επιστήμες, η γλώσσα μας, το πολίτευμα μας , τα πάντα που εμείς απολαμβάνουμε σήμερα προέρχονται από την Αρχαία Ελλάδα. Στην εποχή μας είναι γεγονός ότι η φιλοσοφία δεν είναι απαραίτητη στην επιστήμη (τεχνολογία).Ο λόγος είναι ότι η εξειδίκευση είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για την καλύτερη απόδοση των υπαλλήλων στις σύγχρονες κοινωνίες.

Το ερώτημα όμως είναι αυτή η μονόπλευρη ανάπτυξη του πνεύματος είναι αρκετή;
Ίσως το ζητούμενο στην νέα εποχή να είναι ακριβώς αυτό, η παθητικότητα των κοινωνιών , η δημιουργία συνεχών καταναλωτικών αναγκών κλπ. Η γνώση είναι δύναμη , και όπως είναι γνωστό η εξουσία θέλει να ελέγχει την δύναμη. Η κοινή λογική εξάλλου λέει, ότι κανένας τσοπάνης δεν διατηρεί το κοπάδι του προς όφελος του κοπαδιού, αλλά προς ίδιον όφελος.. Το πνευματικό σκόρπισμα που επέφερε η πολυδιάσπαση της επιστήμης, η εξειδίκευση των επιστημών μίκρυνε τους πνευματικούς ορίζοντες του ανθρώπου. Η γνώση που λαμβάνει σήμερα ο άνθρωπος περιορίζεται στο γνωστικό του αντικείμενο. Η φιλοσοφία διευρύνει το πνεύμα γιατί παρατηρεί και προσπαθεί να εξηγήσει την φύση και τους νόμους που την διέπουν, εξασφαλίζοντας έτσι μια συνολικότερη εικόνα για τον κόσμο.

Ταυτόχρονα όμως η φιλοσοφία προχωρά πέρα από την ορατή πλευρά των πραγμάτων. Ο Πλάτωνας το περιγράφει περίφημα στον μύθο της σπηλιάς , όπου με λίγα λόγια περιγράφει αλυσοδεμένη την ανθρωπότητα να ζει σε μία σκοτεινή σπηλιά, στο μέσο της οποίας καίει μία φωτιά. Οι άνθρωποι είναι αλυσοδεμένοι με τέτοιο τρόπο, ώστε το μόνο που μπορούν να δουν είναι οι σκιές των πραγμάτων και των εαυτών τους, στους τοίχους της σπηλιάς. Εάν κάποιος μπορούσε να σκαρφαλώσει στην σπηλιά και να αντικρίσει το αληθινό φως του ήλιου, αφενός τα μάτια του δεν θα άντεχαν το φως και αφετέρου εάν επέστρεφε πίσω στην σπηλιά και περιέγραφε στους υπολοίπους ότι ο κόσμος των σκιών δεν είναι ο πραγματικός κόσμος θα κινδύνευε να χλευαστεί ..…

Η άνοδος από την υλιστική κατάσταση των σκιών είναι δύσκολη έως ότου δούμε το αληθινό φως.. Στις μεταφυσικές του ανησυχίες, ο άνθρωπος, στην αρχή, δίνει απλές απαντήσεις, ενώ λατρεύει και φοβάται ό,τι δεν κατανοεί και δεν είναι σε θέση να ελέγξει. Λατρεύει τυπικά τον προσωπικό του θεό με τον τρόπο που του παρέχει η θρησκεία και του ορίζει η κοινωνία. Αργότερα, κάτω από την πίεση της υπερφυσικής του εμπειρίας και από μια έφεση για όλο και βαθύτερη διείσδυση στον εσωτερικό του κόσμο, αναζητά τη μεταφυσική γνώση και τελικά τη λύτρωση από τον τροχό των επαναγεννήσεων και των δοκιμασιών. Μεταφυσική είναι η έννοια που καλύπτει όλα όσα δεν μπορεί να παρατηρήσει το ανθρώπινο μάτι και δεν μπορεί να ακούσει το ανθρώπινο αυτί. Είναι ο απεριόριστος χώρος που βρίσκεται πέρα από την ανθρώπινη αντίληψη, περιέχει δε όσα μεσολαβούν ανάμεσα στον άνθρωπο και στην πηγή που τον δημιούργησε.

Οι αρχαίοι Έλληνες Σοφοί στην πολλαπλότητα και μεταβλητότητα των φαινομένων αναζητούσαν το Εν, την θεία Ουσία του Κόσμου, το Όντως Ον (Παρμενίδης), τον Νου (Αναξαγόρας), το Αγαθόν (Πλάτων), το Αείζωον Πυρ και τον Λόγο (Ηράκλειτος). Σύμφωνα με τον Σπεύσιππο “το μη υλικό γίνεται αισθητό μέσω της επιστημονικής σκέψης, ενώ το υλικό μέσω της επιστημονικής αντίληψης.”.

Οι ανώτερες επιστήμες στην αρχαιότητα αστρονομία, μαθηματικά ,γεωμετρία, μουσική, ιατρική, διδάσκονταν κατά την διάρκεια της μύησης στα μυστήρια.

ΜΥΣΤΗΡΙΑ
” Φαίνεται ότι αυτοί που καθιέρωσαν τα Μυστήρια για εμάς, δεν ήταν αδιαφώτιστοι .Για πολύ χρόνο αυτοί μας αποκάλυψαν ότι οτιδήποτε φτάσει στον κάτω κόσμο χωρίς να έχει μυηθεί και επιδοκιμαστεί, πέφτει στον βούρκο. Εκείνος όμως που φτάνει εκεί εξαγνισμένος και καθαγιασμένος, θα συγκατοικήσει με τους Θεούς..”.
ΠΛΑΤΩΝΑΣ

Μυστήρια ονομάζονταν στην αρχαιότητα οι ιερατικές εκείνες σχολές που λειτουργούσαν σε κλειστούς χώρους, και ισχυρίζονταν ότι κατείχαν γνώσεις από υπέρτερες του ανθρώπου συνειδήσεις. Οι περισσότεροι -αν όχι- όλοι οι Φιλόσοφοι ήταν μυημένοι στα Αρχαία Μυστήρια.
” H ψυχή – λέει ο Πλάτωνας στον Θεαίτητο, αν δεν έχει γνωρίσει την αλήθεια δεν μπορεί να αποκτήσει τη μορφή του ανθρώπου. Πρόκειται για μία ανάμνηση όσων η ψυχή μας γνώριζε παλαιότερα, όταν ταξίδευε με την θεότητα, περιφρονώντας εκείνα που θεωρούμε ότι υπάρχουν και ατενίζοντας αυτό που πραγματικά είναι. Για αυτό μόνον ο νους ή πνεύμα του φιλοσόφου είναι εξοπλισμένος με φτερά. Αυτός όσο μπορεί καλύτερα διατηρεί στον νου του αυτές τις αναμνήσεις, η ενατένιση των οποίων καθιστά θεία ακόμη και την ίδια την θεότητα. Χρησιμοποιώντας διαρκώς τον εαυτό του στα μυστήρια, ο άνθρωπος γίνεται πραγματικά τέλειος- ένας μυημένος στη θεία σοφία.”.

Ο Πίνδαρος αναφέρει : “Ευτυχής είναι εκείνος που είδε τα Ελευσίνια μυστήρια, γιατί γνωρίζει το τέλος της ζωής του και τις αρχές που δόθηκαν στον άνθρωπο από τον Θεό”, ενώ ο Αριστείδης για την μύηση του είπε: “Νόμισα ότι ήρθα σε επαφή με τον Θεό, και τον ένοιωσα να πλησιάζει εγγύτερα, και ήμουν τότε ανάμεσα σε εγρήγορση και ύπνο. Το πνεύμα μου ήταν ανάλαφρο, ώστε κανείς που δεν έχει μυηθεί δεν μπορεί να μιλήσει για αυτό ή να το κατανοήσει”.

Στον ηπειρωτικό Ελληνικό χώρο ο Ορφέας ή Άρφας που σημαίνει εκείνος που θεραπεύει με το φως, θεωρείται ότι εισήγαγε για πρώτη φορά τα Μυστήρια στην Ελλάδα. Τα κυριότερα μυστήρια στην αρχαία Ελλάδα ήταν τα Κρητικά, τα Καβείρια, τα Διονυσιακά-Ορφικά, και τα Ελευσίνια. Γενικά θεμελιώδης διδασκαλία των Καβείριων μυστηρίων ήταν “η γέννηση του ανθρώπου”, ενώ των Ελευσίνιων η συμβολική παράσταση της ψυχής, της καθόδου της στην ύλη, μετά την ανάληψη της και την επιστροφή της στην αιώνια ζωή. Η θέληση δηλαδή της ψυχής να γνωρίσει, την οδηγεί στον Άδη. Είναι η ίδια θέληση για γνώση που οδήγησε τους πρωτόπλαστους έξω από τον παράδεισο.

Οι ίδιοι αυτοί μύθοι σε ένα δεύτερο ανώτερο πνευματικά στάδιο, έκρυβαν μεγάλες αλήθειες τόσο για τον άνθρωπο όσο και για τον κόσμο. Σύμφωνα με τον πρωτοπόρο Ελβετό ψυχολόγο Κάρλ Γιούνγκ, τα σύμβολα που χρησιμοποιούνται στους μύθους είναι πανάρχαια και γεννήθηκαν σε εποχές που ο άνθρωπος δεν είχε αναπτύξει την λογική. Δεν κατασκευάζονταν αλλά παρά γίνονταν αυτόματα από την ίδια την ψυχή.

Είναι προϊόν ανάμνησης της μακραίωνης εξέλιξης, μία αναπαράσταση του παγκόσμιου αρχέτυπου. Οι μύθοι αποκαλύπτονταν δια μέσου της μύησης που χρησιμοποιούσε σύμβολα και εικόνες, έτσι ώστε οι μυημένοι ήταν ικανοί να γνωρίσουν τα μυστικά του κόσμου. Αρχετυπικά σύμβολα και εικόνες των οποίων η καθορισμένη διάταξη επενεργούσε στο ασυνείδητο, έλκοντας την αποθηκευμένη γνώση που υπάρχει στον άνθρωπο. Ο μύθος σε αντίθεση με το παρά-μυθι, κρύβει μέσα του μία δομημένη συγκαλυμμένη ιστορική αλήθεια.

Oι αρχαίοι Έλληνες για παράδειγμα, θεωρούσαν τον κόκκινο πλανήτη Άρη σαν θεό του πολέμου, και υπογράμμιζαν ότι δύο άτια έσερναν το άρμα του στους Ουρανούς, δίνοντας τους το όνομα “φόβος” και “Δείμος”, μέχρι που το 1877 ξανακάλυψε ο Άσαφ Χώλλ τους δορυφόρους του Άρη. Ο μύθος επίσης λέει ότι ο Ουρανός έτρωγε τα παιδιά του, και πράγματι όταν ανακαλύφθηκαν τα τηλεσκόπια, παρατηρήσαμε ότι πράγματι κατάπινε τους δορυφόρους του, οι οποίοι γίνονταν ξανά ορατοί μόλις εμφανίζονταν ξανά από την άλλη μεριά κατά την περιφορά του πλανήτη.

“Δεν πρέπει κανείς να ακούει ούτε να παίρνει κατά γράμμα ότι είναι γραμμένο στα βιβλία της δημιουργίας, ούτε να έχει ιδέες σαν κι αυτές που έχει το κοινό, αλλιώς οι αρχαίοι σοφοί μας δεν θα μας συμβούλευαν με τόση φροντίδα να κρύβουμε το νόημα τους και να μην σηκώνουμε καθόλου το αλληγορικό πέπλο που κρύβει τις αλήθειες που περιέχει. Όταν αυτό το έργο το παίρνεις κατά γράμμα σου δίνει τις πιο παράλογες και εκτός πραγματικότητας ιδέες για την θεότητα. Οποιοσδήποτε όμως ήθελε να μαντέψει την αληθινή έννοια, πρέπει να αποφύγει πολύ να την κοινολογήσει. Είναι ένα απόφθεγμα που μας το επαναλαμβάνουν όλοι οι σοφοί μας, προ παντός για τις βαθιές έννοιες που περιέχει το έργο των έξι ημερών. Είναι δυνατόν είτε μόνος του είτε με την βοήθεια των φώτων ενός άλλου κάποιος να φτάσει μέχρι να μαντέψει το νόημα. Τότε πρέπει να σιωπά ή και αν μιλήσει να μιλάει καλυμμένα, όπως κάνω εγώ, αφήνοντας τα υπόλοιπα να τα μαντέψουν σε εκείνους που μπορούν να με ακούσουν.”

Στην μυητική διαδικασία των μυστήριων χρησιμοποιούσαν ένα είδους θείου δράματος , πλούσιο από εικόνες της θεότητας διάμεσο του οποίου ερχόταν ο άνθρωπος σε επαφή με την θεία του αρχή. Είναι ιστορικά αποδεδειγμένο ότι η δημιουργία του θεάτρου οφείλεται στις μυστηριακές τελετές. Μέσα από τις θεατρικές παραστάσεις προσπαθούσαν να διεγείρουν συγκεκριμένα συναισθήματα από τους συμμετέχοντες θεατές. Με τις μυστηριακές τελετές οι άνθρωποι αποκτούσαν ένα μέσο για να περάσουν σε ένα ανώτερο επίπεδο αντίληψης. Ανυψώνονται από επίπεδο σε επίπεδο και επικοινωνούσαν με τον θείο σπινθήρα που έκρυβαν και κρύβουν μέσα τους. Αυτό που οι πρόγονοι μας αποκαλούσαν “δαιμόνιο”.Αυτή η διαδικασία ήταν η μύηση. Η διεύρυνση δηλαδή της συνείδησης, και η προσέγγιση των θειικών όψεων που κρύβει μέσα του ο άνθρωπος.

Τα μυστήρια είχαν πάντοτε ως σκοπό να αποκαλύψουν την τέλεια διδασκαλεία υπό τριπλή αντίληψη, δηλαδή των αισθήσεων, της ψυχής και του πνεύματος. Δηλαδή σκοπό να λάμψει το Αόρατο πίσω από το ορατό, και η αλήθεια πίσω από το σύμβολο. Μέσα από τις περιπέτειες των ηρώων και την ιδέα της αναζήτησης καλύπτεται μία παγκοσμιότητα, είτε σαν τον μύθο του Αγίου δισκοπότηρου και των Ιπποτών του βασιλιά Αρθούρου, είτε σαν Οδύσσεια ή Αργοναυτική εκστρατεία. Η μάνα Γη για παράδειγμα αποτέλεσε για όλους τους αρχαίους λαούς το Σύμβολο της ύλης, της μήτρας του ανθρώπου.

Παραβολές κατά αντιστοιχία με τον συμβολισμό των μύθων, χρησιμοποιούσε κατά κόρον και ο Ιησούς. Όταν οι μαθητές του τον ρώτησαν γιατί τις χρησιμοποιεί απάντησε:

“Γιατί σε εσάς έχει αποκαλυφθεί το βασίλειο των ουρανών , ενώ σε αυτούς ακόμα όχι, γιατί ενώ έχουν μάτια δεν βλέπουν, και ενώ έχουν αφτιά δεν ακούν..”