Η «σκοτεινή» Τράπεζα του Βατικανού

Πέπλο μυστηρίου καλύπτει τις δραστηριότητες της περίφημης Τράπεζας του Βατικανού, του κατά κόσμον Ινστιτούτου για τα Έργα της Θρησκείας (Istituto per le Opere di Religione – ΙΟR), αφού διαθέτει μία τεράστια περιουσία εντός και εκτός του παπικού κράτους, με τον διάδοχο του πάπα Βενέδικτου να αναμένεται να έχει πολλή δουλειά, για να καθαρίσει τη θαμπή εικόνα της.

Η Τράπεζα ιδρύθηκε το 1942 (επί Μουσολίνι) και έχει ως ρόλο να διαφυλάττει και να διαχειρίζεται την περιουσία που προορίζεται για θρησκευτικά και φιλανθρωπικά έργα. Διοικείται από έναν πρόεδρο-γενικό διευθυντή και επιβλέπεται από πέντε καρδιναλίους.

Τα στοιχεία που είναι γνωστά για τα περιουσιακά στοιχεία της Τράπεζας, με τους 33.400 λογαριασμούς, είναι εντυπωσιακά: Διαθέτει ακίνητη περιουσία ανά τον κόσμο, αξίας 1,5 δισ. ευρώ, 2.400 οικήματα στο Βατικανό, στη Ρώμη και την Ιταλία, ενώ τα αποθέματα χρυσού που έχει στην κατοχή της αποτιμώνται σε περίπου 60 εκατ. ευρώ. Παράλληλα, το Βατικανό έχει στις αποθήκες του έργα τέχνης και αρχαιολογικούς θησαυρούς.

Δεν είναι ξεκάθαρος ο αριθμός των μετοχών αλλά και των ομολόγων από συμμετοχές σε εταιρείες διαχείρισης εκκλησιαστικών ιδρυμάτων, αλλά και σε ξενοδοχειακές επιχειρήσεις και ζυθοποιίες.

Σκάνδαλα, Mαφία και ξέπλυμα

Η Τράπεζα του Βατικανού, πάντως, δεν θεωρείται συνώνυμο των φιλανθρωπικών δραστηριοτήτων, αλλά της αδιαφάνειας και των αμφιλεγόμενων επιχειρηματικών δραστηριοτήτων. Ο Πάπας Βενέδικτος προσπάθησε να ελέγξει τα οικονομικά του ΙΟR, μέσω ενός εποπτικού σώματος, της Αρχής Οικονομικής Πληροφόρησης, με την προσπάθεια να πέφτει στο κενό.

Διαχρονικά σενάρια κάνουν λόγο για σχέσεις της Τράπεζας με τη Μαφία. Η κεντρική τράπεζα της Ιταλίας, ανέστειλε από τις αρχές του έτους τις πληρωμές μέσω πιστωτικών καρτών, εξαιτίας της μη συμμόρφωσης του Βατικανού με τη διεθνή νομοθεσία περί ξεπλύματος βρώμικου χρήματος. Tο Μάιο του 2012 η JP Morgan διέκοψε τη συνεργασία της με το IOR όταν η Τράπεζα «δεν μπόρεσε να δικαιολογήσει» συγκεκριμένες συναλλαγές. Το 2010 οι ιταλικές αρχές κατέσχεσαν 23 εκατ. ευρώ από την Τράπεζα, εξαιτίας ύποπτων συναλλαγών, που παρέβαιναν τη νομοθεσία κατά του ξεπλύματος χρήματος.

Παράλληλα και το ξέσπασμα του σκανδάλου Vatileaks, με τις διαρροές εγγράφων από τον μπάτλερ του πάπα, Πάολο Γκαμπριέλε αποκάλυψε έμμεση συμμετοχή σε παράνομες δραστηριότητες, σχετιζόμενες με ιταλικές εταιρείες.

Αυτοί ήταν και οι σημαντικότεροι λόγοι της απόλυσης του τέως διευθυντή της, ιταλού Ετόρε Γκότι Τεντέσκι -υποχρεώθηκε σε παραίτηση τον Μάιο- και της αντικατάστασής του από τον 54χρονο γερμανό Ερνστ φον Φρέιμπεργκ.

Πρόκειται για έναν πεπειραμένο επαγγελματία επί οικονομικών ζητημάτων, ενώ είναι και μέλος της Καθολικής Τάξης των Ιπποτών της Μάλτας. Ο Τεντέσκι, ο οποίος ανέλαβε τη θέση το 2009, κατηγορήθηκε από τους προϊσταμένους του, ότι πήγαινε στο γραφείο του μόλις δύο φορές την εβδομάδα, αφού τις υπόλοιπες είχε αρκετή δουλειά στα γραφεία της ισπανικής Banco Sandater στο Μιλάνο.

Αξίζει να σημειωθεί ότι αρκετά χρόνια νωρίτερα, το 1982, το Βατικανό είχε συγκλονίσει η υπόθεση του «τραπεζίτη του Θεού», Ρομπέρτο Κάλβι και το σκάνδαλο της Banco Ambrosiano. Το IOR ήταν μεγαλομέτοχος της τράπεζας, που χρεοκόπησε προκαλώντας απώλειες 400 εκατ. δολαρίων στο παπικό κράτος, με τον πρόεδρό της, τον Κάλβι, μέλος της μασονικής στοάς P2, να εντοπίζεται απαγχονισμένος σε μια γέφυρα του Λονδίνου. Φυσικά, επρόκειτο για εγκληματική ενέργεια.

Δεν είναι καθόλου τυχαίο, τελικά, το γεγονός ότι η Τράπεζα του Βατικανού αποκαλείται ως η «πιο μυστική τράπεζα στον κόσμο» δημιουργώντας σενάρια συνωμοσίας, καθώς και άφθονο υλικό για βιβλία όπως του Νταν Μπράουν ή και για ιστορικές ταινίες όπως ο «Νονός ΙΙΙ» του Φράνσις Φορντ Κόπολα…

Βαγγέλης Βιτζηλαίος

(Με πληροφορίες από Deutsche Welle, Forbes, Sky News)