Φαρμακευτική απάτη

«Tα φάρμακα είναι απάτη. Οι γιατροί που τα γράφουν δεν το ξέρουν και φυσικά ούτε οι ασθενείς. Οι κατασκευάστριες εταιρείες όμως το ξέρουν και φυσικά δεν το λένε»: αυτά υποστηρίζει εν ολίγοις ο γνωστός Βρετανός συγγραφέας και ιατρός Ben Goldacre στο νέο του βιβλίο «Bad Pharma: How drug companies mislead doctors and harm patients» (Κακή φαρμακευτική: πως οι φαρμακευτικές εταιρείες παραπλανούν τους γιατρούς και βλάπτουν τους ασθενείς -εκδ. Fourth Estate).

Ο Goldacre, ο οποίος εκτός από συγγραφέας best seller είναι και ψυχίατρος, αναφέρει στο βιβλίο του ένα παράδειγμα για τη ρεβοξετίνη. Όπως γράφει, είναι ένα φάρμακο εγκεκριμένο από τις αρμόδιες Αρχές της Αγγλίας το οποίο έχει συνταγογραφήσει και ο ίδιος. Τον Οκτώβριο του 2010, μια ομάδα ερευνητών έφερε στη δημοσιότητα στοιχεία από επτά δοκιμές του φαρμάκου που το σύγκριναν με ένα εικονικό φάρμακο –κάποιες αδημοσίευτες. Το αποτέλεσμα ήταν σοκαριστικό.

Μόνο μια, από τους 254 ασθενείς, είχε δείξει θετικό αποτέλεσμα. Έξι επιπλέον δοκιμές που έγιναν σε δεκαπλάσιο αριθμός ασθενών έδειξαν ότι η ρεβοξετίνη είχε τα ίδια αποτελέσματα με ένα «χαπάκι» ζάχαρης. Περαιτέρω έρευνες, αδημοσίευτες οι περισσότερες, έδειξαν ότι το φάρμακο είχε και αρκετές παρενέργειες.

«Κανείς δεν παρανόμησε σε αυτή την περίπτωση, η ρεβοξετίνη είναι ακόμη στην αγορά και το σύστημα που επέτρεψε να συμβούν όλα αυτά λειτουργεί ακόμα, σε όλες τις χώρες του κόσμου.

Αρνητικά στοιχεία εξαφανίζονται, για όλες τις θεραπείες, σε όλους τους τομείς της επιστήμης. Οι ρυθμιστικές αρχές και οι επαγγελματικοί φορείς από τις οποίες θα αναμέναμε να εξαλείψουν αυτές τις πρακτικές μας έχουν απογοητεύσει» γράφει ο Goldacre.

«Τα φάρμακα δοκιμάζονται από τους ανθρώπους που τα κατασκευάζουν, σε κακοσχεδιασμένες δοκιμές, σε απελπιστικά μικρό αριθμό ανθρώπων και αναλύονται με τη χρήση τεχνικών που είναι εσφαλμένες από το σχεδιασμό, έτσι ώστε να υπερβάλλουν με τα οφέλη των θεραπειών. Όπως είναι αναμενόμενο, οι δοκιμές αυτές έχουν την τάση να παράγουν αποτελέσματα που ευνοούν τον κατασκευαστή. Όταν το αποτέλεσμα δεν αρέσει στις εταιρείες, έχουν κάθε δικαίωμα να το κρύψουν από τους γιατρούς και τους ασθενείς, έτσι ώστε να βλέπουμε μια διαστρεβλωμένη εικόνα των πραγματικών επιπτώσεων των φαρμάκων» συνεχίζει.

«Μετά από 40 χρόνια πρακτικής αφού αποφοιτούν από την ιατρική σχολή, οι γιατροί ακούν σχετικά με το τι λειτουργεί ad hoc, από τις πωλήσεις, τους συναδέλφους και τις επιστημονικές επιθεωρήσεις. Οι συνάδελφοί τους όμως μπορεί να δουλεύουν για μια φαρμακευτική εταιρεία και οι επιστημονικές επιθεωρήσεις μπορεί να ανήκουν σε αυτές. Το ίδιο και οι ομάδες ασθενών.

Και τελικά, οι επιστημονικές έρευνες, που όλοι θεωρούν αντικειμενικές, συχνά σχεδιάζονται κρυφά και γράφονται από ανθρώπους που εργάζονται άμεσα για τις εταιρείες, χωρίς να φαίνονται. Μερικές φορές ολόκληρες επιστημονικές επιθεωρήσεις ανήκουν εξ ολοκλήρου σε κάποια φαρμακευτική εταιρεία. Πέρα από όλα αυτά, για πολλά από τα πιο σημαντικά και διαρκή προβλήματα στον τομέα της ιατρικής, δεν έχουμε ιδέα ποια είναι η καλύτερη θεραπεία επειδή δεν είναι προς το οικονομικό συμφέρον κανενός να διεξάγει οποιεσδήποτε δοκιμές».

Το 2010, υποστηρίζει ο Goldacre, ερευνητές από το Χάρβαρντ και το Τορόντο συγκέντρωσαν όλες οι δοκιμές φαρμάκων σε πέντε μεγάλες κατηγορίες –αντικαταθλιπτικά, φάρμακα για έλκος, κλπ- και μέτρησαν δύο βασικά χαρακτηριστικά: αν είναι θετικές και αν χρηματοδοτούνται από τη βιομηχανία. Όπως προέκυψε από τις 500 και πλέον δοκιμές που συγκέντρωσαν, το 85% των δοκιμών που χρηματοδοτήθηκαν από τη βιομηχανία ήταν θετικές.

Όσον αφορά τις κυβερνητικά χρηματοδοτούμενες δοκιμές, το ποσοστό φτάνει μόλις το 50%. Και ο κατάλογος πάει λέγοντας. «Τα ελλιπή στοιχεία δηλητηριάζουν το γενικό καλό. Αν ποτέ γίνουν κατάλληλες μελέτες, εάν κρατούνται κρυφές οι δοκιμές με αρνητικά αποτελέσματα, τότε απλά δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τις πραγματικές επιπτώσεις των θεραπειών που χρησιμοποιούμε.

Τα στοιχεία στην ιατρική δεν είναι μια αφηρημένη ακαδημαϊκή ενασχόληση. Όταν τα στοιχεία δεν είναι σωστά παίρνουμε λανθασμένες αποφάσεις, προκαλώντας περιττό πόνο, ταλαιπωρία και τον θάνατο σε ανθρώπους σαν κι εμάς» καταλήγει ο Goldacre.

«Κάποιοι θα υποστηρίξουν ότι το βιβλίο αποτελεί μια επίθεση κατά της φαρμακοβιομηχανίας, κάτι που είναι φυσικά αληθές. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό, ούτε πρόκειται για μια ισοπεδωτική επίθεση. Πιστεύω ότι οι πιο πολλοί από όσους δουλεύουν στον κλάδο είναι καλοπροαίρετοι, στο κάτω κάτω δεν μπορεί να υπάρξει ιατρική χωρίς φάρμακα.

Πολλές φαρμακευτικές ανά τον κόσμο έχουν επινοήσει εκπληκτικές καινοτομίες τα τελευταία πενήντα χρόνια, σώζοντας αμέτρητες ζωές. Αυτό όμως δεν δίνει το δικαίωμα στις εταιρείες να αποκρύπτουν στοιχεία, να παραπλανούν γιατρούς και να βλάπτουν ασθενείς».

Τι έγραψε ο τύπος

Θα πρέπει να διαβαστεί από ευρύτατο κοινό γιατί όποιος το διαβάζει δεν μπορεί παρά να νιώσει βαθύτατη ανησυχία και οξύτατη οργή.
Economist

Δίνοντας όλα τα απαραίτητα στοιχεία, χωρίς να κουράζει με περιττές λεπτομέρειες, ο Goldacre καταφέρνει να ξεσκεπάσει τους φαρμακευτικούς γίγαντες και τη συνήθη πρακτική τους να παραποιούν δεδομένα για να αποκομίσουν όλο και μεγαλύτερα κέρδη.

Sunday Telegraph

Δεν θα το αφήσετε από τα χέρια σας, χάρη στη δύναμη της γραφής του Goldacre, στο αγανακτισμένο του πάθος, την ενδελεχή συγκέντρωση στοιχείων και τις ανθρώπινες ιστορίες που χρησιμοποιεί για να ζωντανέψει την αφήγησή του.
Guardian

Το αποκαλυπτικό βιβλίο του Goldacre θα ωθήσει τους αναγνώστες να κάνουν περισσότερες ερωτήσεις προτού βιαστούν να καταπιούν όποιο χάπι τους γράψει ο γιατρός τους.
Booklist

ΠΗΓΗ