Γιατί ο Πλούτωνας ξεχωρίζει από κάθε άλλον πλανήτη;

Πάρτε λίγο Άρη… Ανακατέψτε τον με τον δορυφόρο Ιαπετό του Κρόνου… προσθέστε στο μίγμα και μια δόση από τον δορυφόρο Τρίτωνα του Ποσειδώνα και ιδού, ο Πλούτωνας!

Πρόκειται για έναν πλανήτη με μια γεωλογία διαφορετική από κάθε άλλο στο ηλιακό μας σύστημα.
Η εικόνα αυτή προκύπτει από την πρώτη δημοσίευση που έκαναν οι επιστήμονες, με επικεφαλής τον ‘Αλαν Στερν, στο κορυφαίο περιοδικό «Science», αναλύοντας τα έως τώρα στοιχεία που έχουν προκύψει από την αποστολή του σκάφους «Νέοι Ορίζοντες» (New Horizons) της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA).

Οι επιστήμονες -μεταξύ των οποίων είναι ο Έλληνας ακαδημαϊκός δρ. Σταμάτης Κριμιζής, του Εργαστηρίου Εφαρμοσμένης Φυσικής του Πανεπιστημίου Τζον Χόπκινς- για πρώτη φορά μέτρησαν με ακρίβεια την ακτίνα του Πλούτωνα που είναι 1.187 χιλιόμετρα (συν/πλην 4 χλμ). H πυκνότητά του είναι 1.860 κιλά ανά κυβικό μέτρο.

Ο μεγαλύτερός δορυφόρος του, Χάρων έχει ακτίνα 606 χιλιόμετρα (συν/πλην 3 χλμ.) και πυκνότητα 1.702 κιλά ανά κυβικό μέτρο, αλλά έχει τη μισή φωτεινότητα του Πλούτωνα. Ο Χάρων διαθέτει ένα τεράστιο σύστημα φαραγγιών μήκους άνω των 1.000 χιλιομέτρων.

Όσον αφορά τους μικρότερους δορυφόρους, η Νυξ -που διαθέτει έναν περίεργο μεγάλο κόκκινο κρατήρα- έχει διαστάσεις 54 επί 41 επί 36 χιλιόμετρα, η Ύδρα 43 επί 33 χλμ., ενώ ο Κέρβερος και η Στυξ είναι αρκετά μικρότεροι, αλλά τα ακριβή στοιχεία γι’ αυτούς δεν έχουν φθάσει ακόμη στη Γη. Όλα τα μικρά φεγγάρια έχουν φωτεινές επιφάνειες και πιθανώς νερό σε μορφή πάγου.

Η πίεση στην επιφάνεια του Πλούτωνα -που ανακαλύφθηκε το 1930 και «υποβιβάσθηκε» από κανονικό σε νάνο πλανήτη το 2006 από τη Διεθνή Αστρονομική Ένωση- είναι μόλις το 1/100.000 της πίεσης στη Γη, παρόλα αυτά είναι μεγαλύτερη από την ατμοσφαιρική πίεση στη Σελήνη ή στον Ερμή. Η γεμάτη υδρογονάνθρακες αραιή ατμόσφαιρα του Πλούτωνα φθάνει σε ύψος έως 300 χλμ. από την επιφάνειά του.

Πάνω στον Πλούτωνα, μεταξύ άλλων, έχουν εντοπισθεί κινούμενοι παγετώνες από άζωτο, μεθάνιο και διοξείδιο του άνθρακα, καθώς επίσης παγωμένα βουνά με ύψος έως τριών χιλιομέτρων, βάραθρα μήκους έως 600 χλμ. και μεγάλες φωτεινές πεδιάδες, με κυριότερες την χωρίς κρατήρες πεδιάδα «Σπούτνικ» και την γεμάτη κρατήρες περιοχή «Κθούλου». Μάλιστα, τα βουνά δεν αποκλείεται στην πραγματικότητα να είναι παγόβουνα, που πλέον σε μια θάλασσα παγωμένου αζώτου.

Ο νάνος πλανήτης -που χρειάζεται 248 γήινα χρόνια για να κάνει μια πλήρη περιφορά γύρω από τον Ήλιο (το πλουτώνειο έτος)- έχει ενεργή γεωλογική δραστηριότητα, η οποία πιθανώς τροφοδοτείται από την θερμότητα που γεννά η έκλυση ραδιενεργών στοιχείων από τα πετρώματα στο υπέδαφός του. Ίσως γι’ αυτό, οι επιφανειακοί πάγοι του φαίνονται πολύ μαλακοί, κάτι μοναδικό στο ηλιακό μας σύστημα.

Το «New Horizons» -που κόστισε 720 εκατ. δολάρια- έφθασε στις 14 Ιουλίου στο κοντινότερο σημείο από τον Πλούτωνα σε απόσταση 13.691 χλμ. Τώρα συνεχίζει το ταξίδι του στις εσχατιές του ηλιακού συστήματος, με κατεύθυνση τη ζώνη Κούιπερ, απέχοντας πλέον από τη Γη περίπου πέντε δισεκατομμύρια χιλιόμετρα. Ο νέος στόχος του σκάφους είναι το ουράνιο σώμα 2014MU69, διαμέτρου 48 χιλιομέτρων, και η ημερομηνία προσέγγισής του είναι ο Ιανουάριος 2019.

zougla.gr