ΠΩΣ ΑΚΡΙΒΑΙΝΟΥΝ ΤΑ ΑΓΡΟΤΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΧΩΡΑΦΙ ΣΤΟ ΡΑΦΙ

Ενα λίτρο έξτρα παρθένο ελαιόλαδο, οξύτητας 3-9 γραµµών, πωλείται από τον παραγωγό προς 2 ευρώ και φτάνει στο ράφι του σούπερ µάρκετ στα 5-6 ευρώ (διαφορά 200%), όπως λέει ο πρόεδρος της ΓΕΣΑΣΕ Γιώργος Γονιωτάκης. Για ένα κιλό ντοµάτες ο παραγωγός εισέπραξε φέτος 0,08 ευρώ, αλλά ο ντοµατοπελτές στο ράφι πωλείται 0,62 ευρώ (675%). Ενα κιλό ρύζι πωλείται 1,54 ευρώ έναντι 0,26-0,32 ευρώ που πήρε φέτος ο παραγωγός (492%) και ένα πακέτο µακαρόνια προς 0,83 ευρώ έναντι 0,23-0,25 ευρώ που εισέπραξε για ένα κιλό σκληρό σιτάρι φέτος ο παραγωγός (261%).

Βρέξει – χιονίσει, κερδισµένοι
Κερδισµένοι, δηλαδή, είναι οι χονδρέµποροι των αγροτικών προϊόντων, διακινητές και µεταποιητές, αφού στόχος τους είναι να διατηρούν τα περιθώρια κέρδους τους αµετάβλητα, είτε οι τιµές παραγωγού ανεβαίνουν είτε πέφτουν. Σε παρόµοιο συµπέρασµα καταλήγει µελέτη του Κέντρου Προγραµµατισµού καιΟικονοµικών Ερευνών (ΚΕΠΕ) που ανακοινώνεταισήµερα και η οποία εξετάζει τον βαθµό µετακύλισης των τιµών από το επίπεδο του παραγωγού σ’ αυτό του καταναλωτή.

Η µελέτη διαπιστώνει αυτό που χρόνια τώρα καταγγέλλουν οι παραγωγοί, δηλαδή ασυµµετρία στη µετακύλιση των τιµών, και ότι ο νόµος της προσφοράς και της ζήτησης συχνά στην Ελλάδα δεν λειτουργεί. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγµα µε τα πορτοκάλια, όπου το µέσο εµπορικό περιθώριο της εξεταζόµενης περιόδου (1995-2004) είναι 55%. Κάθε φορά, όµως, που για κάποιους λόγους – όπως ηχαµηλή κατανάλωση – το περιθώριο έπεφτεκάτω του 55%, παρατηρούνταν αύξηση στις τιµές λιανικής, γεγονός που δεν οφειλόταν φυσικά σε αυξηµένη ζήτηση αλλά στην προσπάθεια των µεσαζόντων να επαναφέρουν το κέρδος στα αρχικά του επίπεδα.

Σηµειωτέον ότι, σύµφωνα µε στοιχεία της αγοράς, για ένα κιλό πορτοκάλια ο παραγωγός εισπράττει 0,40-0,60 ευρώ, ενώ ο καταναλωτής τα βρίσκει στο σούπερ µάρκετ προς 0,90 ευρώ.

Οι ενδιάµεσοι καθορίζουν τις τιµές
Επιπλέον, σύµφωναµε το ΚΕΠΕ,στα περισσότερα προϊόντα,όπως τα λαχανικά και οι ντοµάτες, ο παραγωγός και ο καταναλωτής βρίσκονται σε αδύναµη θέση, δεν διαµορφώνουν δηλαδή εκείνοι τις τιµές, ακόµη και όταν η ζήτηση είναι χαµηλή. Τις τιµές τις επιβάλλουν οι ενδιάµεσοι της εφοδιαστικής αλυσίδας, η λειτουργία της οποίας είναι, σύµφωνα µε την έρευνα, αναποτελεσµατική. Συνεπώς, γιατη βελτίωση της θέσης των παραγωγών και των καταναλωτών θα πρέπει να αυξηθεί ηδιαπραγµατευτική τους δύναµη(µέσω των Οργανώσεων Παραγωγών) και να λειτουργήσει το περιβόητο Παρατηρητήριο Τιµών Παραγωγού Οπωροκηπευτικών.

Προτάσεις υπάρχουν…
Τη δυσανάλογαµεγάλη απόκλιση τιµών που επικρατεί στην εφοδιαστική αλυσίδα και τις στρεβλώσεις που παρατηρούνται στην αγορά αναγνωρίζει φυσικά και η Πολιτεία. «…Η ψαλίδα µεταξύ τιµών παραγωγού καιτιµών καταναλωτή ολοένα και µεγαλώνει, µε αποτέλεσµα να δηµιουργείται ένας φαύλος κύκλος καθώςτα χαµηλά κέρδη των παραγωγών δεν τους επιτρέπουν να επενδύσουν, ενώ οι καταναλωτές χάνουν αγοραστική δύναµη που ενδυναµώνει την οικονοµική κρίση…», ανέφερε χαρακτηριστικά τον Ιανουάριο του 2010 στο σχέδιοσυµπερασµάτων γιατις παρεµβάσεις που πρέπει να γίνουν στην αγορά η προηγούµενη ηγεσία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης. Στο ίδιο κείµενο προτεινόταν η καθιέρωση αγορανοµικών διατάξεων«µε στόχο ητιµή καταναλωτή (στο ράφι) να είναι προσαρµοσµένη βάσει της τιµής κτήσεως των αυτούσιων (νωπών) προϊόντων από τον παραγωγό και να διαµορφώνεται σε επίπεδαόχι ανώτερα του 100%».

Με βάση µάλιστα τηνκατάταξη των προϊόντων σε κατηγορίες (π.χ. οπωροκηπευτικά), προτεινόταν ότι ως «λογικές» αποκλίσεις µεταξύ των τιµών παραγωγού και καταναλωτή θα πρέπει να θεωρηθούν, σε επίπεδο χονδρικής, ποσοστά ύψους µέχρι 30-35% και, σε επίπεδο λιανικής, επιπλέον ποσοστά µέχρι 60%. Από την πλευρά του ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Κώστας Σκανδαλίδης έχει προτείνει τη δηµιουργία Ελληνικού Παρατηρητηρίου Τιµών Παραγωγού αλλά και ενός πανευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου Τιµών και ΠεριθωρίουΚέρδους, ώστε να ελέγχονται οι τιµές.