ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ

ΤΟ ΖΩΤΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
ΚΑΙ Η ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΜΕΤΑΔΟΜΗΣΗ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
του Οδυσσέα Ελληνιάδη

Σε αντίθεση από αυτά που διδάσκεται ένας σύγχρονος στο σχολείο, για την ανθρωπολογία, ο πολιτισμός συγκροτεί τη στιγμή της ανάδυσης της ελίτ και της συγκεντρωτικής εξουσίας της στην Ιστορία. Η ανθρωπολογία, δηλαδή η μελέτη του ανθρώπινου είναι εντός του Κόσμου ως ένα ex-nihilo είδος του που δημιουργεί μια εκ του τίποτε δική του, Ιστορία στον πλανήτη και στον Κόσμο, είναι σαφής.

Οι κοινωνικοί διαχωρισμοί που εμφανίζονται πριν 9000 χρόνια εξαιτίας της αλλαγής του κοινωνικού καταμερισμού που συντελείται εκείνη τη στιγμή, οδηγεί στην εμφάνιση της κοινωνικής ανισότητας και, σταδιακά μέσα από συγκρούσεις στην εδραίωση της συγκεντρωτικής εξουσίας και του κράτους, ως μία πιθανότητα της Ιστορίας, καθώς δεν ακολουθούν όλες οι κοινωνίες αυτόν τον δρόμο. Είναι λοιπόν, το συμβεβηκός της διαφοροποίησης της κοινωνικής θέσης μιας ανθρώπινης ομάδας στην Ιστορία, που πλημμυρίζοντας το φαντασιακό της χρησιμοποιεί αυτή τη διαφοροποίηση για τη διαχείριση και τον έλεγχο των κοινωνικών σχέσεων και, πιστά αφοσιωμένη σε αυτή τη διαφοροποίηση στη βαθμιαία εμφάνιση της ελίτ που συγκροτεί κράτος και εξουσία (Σ. Δημητρίου, «Κοινωνική εξέλιξη και σχέσεις δύναμης», σ. 70-73). Κράτος και εξουσία που στις θεσμίσεις του αναπαράγουν συνεχώς στην πολιτισμένη ανθρώπινη συνείδηση αυτήν την πραγματικότητα διαχείρισης και ελέγχου των κοινωνικών σχέσεων, δηλαδή τον διαρκή αποκλεισμό των ανθρώπων από τις αποφάσεις, επικυρώνοντας κράτος και εξουσία ως μοναδική, αναπόφευκτη και νομιμοποιημένη αλήθεια.

Είναι, επομένως, αυτή η ιστορική πιθανότητα, δηλαδή ένα φαντασιακό διακρίσεων που θεσμίζει πολιτισμό, και είναι μία άλλη ιστορική πιθανότητα, ένα άλλο φαντασιακό συμμετοχής που ξεπροβάλλει στην κλασσική Ελλάδα και μιλά για δημοκρατία, εντός του πολιτισμού, υπενθυμίζοντας ξανά αυτό που είναι ο άνθρωπος, «Είμαι επειδή Είμαστε», «Είμαι για την πόλη».

Μια ανθρώπινη ομάδα, λοιπόν, για κοινωνικούς λόγους και όχι οικονομικούς, αποξενώνεται από την Ιστορία, δηλαδή τη Θέαση του Κόσμου και του Ανθρώπου ως Ένα αδιαίρετο, κατασκευάζοντας το δικό της ξεχωριστό λόγο (ύπαρξης) στον κόσμο, το δικό της raison d΄ être, γράφοντας τους νόμους της. Ο γραπτός Νόμος της αποτελεί τον ορατό λόγο της βούλησης της αποξενωμένης εξουσίας, συγκροτώντας τα πρώτα κράτη της στην ευρύτερη περιοχή της Μεσοποταμίας, διασκορπίζοντας τη βία της στη συλλογική συνείδηση και καθημερινότητα παρά την αντίδραση της κοινωνίας.

Η εμφάνιση του γραπτού νόμου στον ελληνικό χώρο αποτυπώνεται στη συλλογική συνείδηση ως «δρακόντειος», αυστηροί, αμείλικτοι, ενώ παρόμοια αντανακλάται στην ιουδαϊκή ιστορία η αντίδραση της κοινωνίας: οι πρώτες γραπτές πλάκες των εντολών του Μωυσή καταστρέφονται, οπότε χρειάζεται δεύτερη προσπάθεια για την εφαρμογή τους. Οι αποξενωμένες αυτές ομάδες, η ολιγαρχία ως κοινό χαρακτηριστικό όλων των κοινωικοϊστορικών εκφάνσεων της, στα 5000 χρόνια εμφάνισης της (από τα 200000 χρόνια τουλάχιστον του Homo Sapiens Sapiens) υποδουλώνει την Ιστορία, τον Άνθρωπο, στη δική της θέληση· η μοίρα του ανθρώπου ως ελεύθερου όντος υποκύπτει στο «Εγώ είμαι ο Νόμος» του άτομου – φύλαρχου, του άτομου – βασιλιά, στα άτομα – αριστοκρατία, στο άτομο – πρωθυπουργό, στον ιδιώτη (ο ανόητος, που ζει ιδιοτελώς σε αντίθεση της κοινωνίας). Η ελίτ θεσμίζει μια πυραμοειδή ιεραρχική μέθοδο κοινωνίας.

Ο Κόσμος και η ποικιλία της ανώνυμης συλλογικότητας του ανθρώπινου είδους διαχωρίζεται σε Εγώ και ο Άλλος, σε επηρμένη επωνυμία και αντικείμενος Κόσμος.

Περιγράφοντας λοιπόν, τη μεγάλη εικόνα της Ιστορίας, το καθοριστικό πρόβλημα της είναι η ανάδυση της ελίτ και της εξουσίας της επί των ανθρώπων, και συνακόλουθα της αποξένωσης του ανθρώπου από το Είναι του, της απανθρωποποίησης του λόγω της ανισότητας στις αποφάσεις για τη ζωή του και την κοινότητα του. Το κρίσιμο ζήτημα εντοπίζεται νωρίς από τον ανθρώπινο λόγο. Ο πολιτισμός αποτελεί ήδη κοσμοϊστορικό γεγονός, το κεντρικό ζήτημα συζήτησης για γενιές ανθρώπων, και ο Ανθρώπινος Λόγος δεν μπορεί παρά να προειδοποιήσει για την εμπειρία του εξιστορώντας πλήθος συμβολικών ιστοριών. Αρχικά, στη μυθολογική διατύπωση της πραγματικότητας. Σύντομα μπορούν να αναφερθούν, τα έπη του Γιλγαμές στη Μεσοποταμία και της Οδύσσειας, όπου παρόμοια οι δύο πρωταγωνιστές άρχοντες – φύλαρχοι (Γιλγαμές και Οδυσσέας) διαγράφουν ένα ταξίδι έπαρσης για να επιστρέψουν στις ρίζες τους.

Στην οικεία μας Οδύσσεια, ο καθαυτός δρόμος του Οδυσσέα – το ταξίδι επιστροφής στην εστία του – εξιστορείται η μακροχρόνια πορεία συντριβής του Εγώ ενός επηρμένου φύλαρχου νικητή της Τροίας σε άσημο ζητιάνο προκειμένου να ανακτήσει τις ρίζες του. Η διήγηση υπενθυμίζει ότι η απομάκρυνση από την εστία μας, την πατρογονική, αρχέγονη, καταγωγή μας, προξενούν πόνο (άλγος), βαθύ καημό για επιστροφή (νόστος) εξαιτίας της παντοτινής μνήμης τους, καθότι χωρίς αυτό το ανθρώπινο ρίζωμα, το γλέντι με τις όμορφες θεές και τις χάρες τους, είναι ανούσιο. Παρόμοια, ο μύθος του Κύκλωπα, αφηγείται την πορεία έπαρσης του ανθρώπου που, από «Κανένας», ανώνυμος δηλαδή, μεταβάλλεται σε επώνυμο, Εγώ ο άρχοντας, καθώς αυτό το Εγώ έχει προηγούμενα καταβάλλει, ή τουλάχιστον προσπαθεί να τιθασεύσει, μέσω της τεχνολογίας (το επεξεργασμένο ξύλο) τον Κύκλωπα – φύση (και παρόμοια είναι η προσέγγιση του Ευριπίδη στον «Κύκλωψ»).

Οι Σειρήνες, δηλαδή, ο πολιτισμός που καταστρέφει αδηφάγα θέλγοντας τον άνθρωπο προς αυτόν και μόνο όταν θα προσπεραστούν (Σειρήνες/πολιτισμός). είτε κωφεύοντας (σύντροφοι – λαός), είτε συνειδητά (Οδυσσέας – εξουσία), θα ζήσει, και ο ίδιος ο πολιτισμός/Σειρήνες θα χάσει κάθε έννοια και νόημα ζωής (οι Σειρήνες πεθαίνουν). Η Λερναία Ύδρα (πολιτισμός) με τα εννέα κεφάλια της που μόνο το πυρ (πηγή γέννησης και θανάτου) μπορεί να την/τον αποτελειώσει. Στη Εβραϊκή μυθολογία, επίσης, ο κατακλυσμός του Νώε (Σόδομα και Γόμορρα βυθισμένα στην έκλυτη απόλαυση των ανέσεων του πολιτισμού και ο Νώε που αποστρέφεται αυτόν καθώς ο πολιτισμός, εφόσον εστιάζει στην ύλη, συνιστά αποκοπή [αμαρτία στον Χριστιανισμό] από τον Θεό/Κόσμο), ο Πύργος της Βαβέλ (η ανθρώπινη έπαρση). Αργότερα, στη φιλοσοφική της διατύπωση, ο Λάο Τσε της Κίνας του -6αι. στο «Δρόμος και Αρετή», και στο Ελληνικό φιλοσοφικό λόγο από την κλασσική αρχαιότητα και έκτοτε, θεσμίζοντας Δημοκρατία (έστω και μη ολοκληρωμένη, την ορατή – «υλική» ισότιμη συμμετοχή στις αποφάσεις της πόλης) και τον Χριστιανικό Λόγο (την ηθική – πνευματικά ισότιμη συμμετοχή όμοιων ανθρώπων, χριστιανών, στον ενιαίο αισθητό [κτιστό] και μη αισθητό [άκτιστο] Κόσμο). Ακόμη πιο πρόσφατα, διανοητές όπως ο Μαρξ, και σύγχρονοι μας, όπως ο Paulo Freire και ο Κορνήλιος Καστοριάδης για να αναφέρω μόνο ελάχιστους.

Mε άλλα λόγια λοιπόν, το θεμελιώδες πρόβλημα της ιστορίας συνιστά η ανάδειξη της αυθεντίας (συμβολικής, κοινωνικής και υλικής) που ακριβώς για να πάρει υλική/κοινωνική υπόσταση, δηλαδή να θεσμιστεί κοινωνικοϊστορικά, χρειάζεται αναγκαστικά την επωνυμία, και το συνακόλουθο ορατό πια «δικαίωμα» της αυθεντίας στην επώνυμη επικύρωση της, στην ορατή – επώνυμη – πιστοποίηση/εγκυρότητα της αυθεντίας όποια μορφή και αν παίρνει αυτή η πιστοποίηση/εγκυρότητα.

Ο μύθος του Κύκλωπα στο συμβολικό μυθολογικό λόγο, δηλαδή στο λόγο κατά μία κοινωνικοϊστορική διατύπωση, αποκαλύπτει αυτό επακριβώς. Ο μετασχηματισμός της φύσης (το φυσικό ξύλο μετατρέπεται σε εργαλείο ενάντια στον Κύκλωπα – φύση) από τη αυθεντία του Οδυσσέα που κατέχει συμβολική (ειδική) γνώση (τεχνολογία: το εργαλείο που κατασκευάζει) βοηθά τον ίδιο να εδραιώσει την αυθεντία του, μετατρέποντας τον από «Κανένα», δηλαδή ανώνυμο, εντός της ανθρώπινης ανώνυμης συλλογικότητας σε επώνυμο «Οδυσσέα». Η αυθεντία χρειάζεται μια ορισμένη στιγμή την επωνυμία για να ξεχωρίσει από την ανώνυμη συλλογικότητα της Ιστορίας, αλλάζοντας τον άνθρωπο, την εικόνα του, κατασκευάζοντας επηρμένες επωνυμίες με διαφορετικά δικαιώματα εντός μιας ασύμμετρης (άνισης) κοινωνίας, κατασκευάζοντας πολιτισμό.

Αν δεις την Ιστορία λοιπόν ενιαία, ως τη στιγμή ύπαρξης ενός όντος/είδους εντός του Χάους, ως τον κοινό Λόγο (ύπαρξης) του εντός αυτού του Χάους, ως τον Λόγο ενός αξεχώριστου εν-δεχόμενου δημιουργήματος του, κατά τον Κώστα Αξελό, Παιχνιδιού του Κόσμου, όπου δηλαδή, Ανθρωπότητα και Λόγος της είναι αξεχώριστα από το αδιάσπαστο Ένα του Κόσμου, και που το ρίζωμα, η αφετηρία, της Ύπαρξης του όντος/είδους, της Ιστορίας του όντος/είδους, έγκειται σε μια χωροχρονική δίνη που στροβιλιζόμενη αναδύει στιγμιαίες αναρίθμητες ανθρώπινες εμφανίσεις/μορφές/εικόνες/πιθανότητες ενός αδιαίρετου Όντος/Κόσμου, αν δεις, με άλλα λόγια, την Ιστορία ως ένα συνεκτικό συνανήκειν ενός όντος/είδους που ονομάζεται Άνθρωπος (όψη ανδρός, εικόνα όντος) με κοινό λόγο (ύπαρξης) στο Χάος, και που, επομένως, ενδέχεται ποικιλία προσωρινών όψεων/εικόνων/πιθανοτήτων όμοιας οντολογικής ουσίας, τότε δεν χρειάζεται να είσαι Μαρξ για να καταλάβεις ποιο είναι το πρόβλημα της κοινωνίας, ποιο είναι το πρωταρχικό πρόβλημα των κοινωνικών σχέσεων σήμερα.

Και αν δεις τη ζωή σου ως στιγμιαία αναλαμπή, στιγμιαία πιθανότητα όντος/ανθρώπου, εντός μιας πάλι στιγμιαίας αναλαμπής, στιγμιαίας πιθανότητας ενός όντος/είδους, αποκαλούμενης Ιστορία/Ανθρωπότητα, εντός ενός Παιχνιδιού του Άπειρου Χάους, αέναης γέννησης και θανάτου πιθανοτήτων ύπαρξης, αποκαλούμενου Σύμπαν, δεν χρειάζεται να είσαι Einstein για να καταλάβεις ποιο είναι το ζωτικό πρόβλημα της κοινωνίας και του Ανθρώπου σήμερα.

Και αντίθετα, αν δεις την Ιστορία, όπως κάνει συνεχώς η Δύση, ως ξεκομμένη ιστορία συνονθυλεύματος δικτυωμένων ατόμων, όπως παρατηρεί η Jillian Rose (στο «Hegel contra sociology», 1981), ως ένα κόσμο αλλεπάλληλων, διαδοχικών, καταστάσεων ανόμοιας ποιότητας μεταξύ τους που εξιστορούν μια τεθλασμένη ανοδική γραμμή, αποκαλούμενη πρόοδο (με συνοδευόμενες κρίσεις, στασιμότητας, ή/και οπισθοχώρησης της προόδου), επομένως, ένα θρυμματισμένο κόσμο διαφορετικών ατόμων και εποχών, χαλαρά συνδεδεμένων ή/και ασύνδετων μεταξύ τους που συγκροτούν διαφορετικές κοινωνίες/κουλτούρες/ιστορίες/ανθρώπους, οι οποίες σήμερα πρέπει να ομογενοποιηθούν βίαια, να μπουν όλες εντός αυτής της ακριβώς καθορισμένης πολιτισμικής προόδου, ήτοι, σε ένα παγκοσμιοποιημένο τεχνολογικό αφήγημα αποεθνικοποιημένης «νέας ιστορίας» αποκλειστικά δεσμευμένο στις επιδιώξεις της ολιγαρχίας, τότε η Ιστορία εγκλωβίζεται σε μια δραματικά άνοστη αναζήτηση, ακριβώς διότι, αυτή η κατακερματισμένη ιστορία προσανατολίζεται αποκλειστικά στην αναζήτηση της στο νόημα της ισχύος μιας αλαζονικής, ανώτερης, ολιγαρχίας και ενός πολιτισμένου, ανώτερου, ανθρώπινου γένους εντός του Κόσμου, ενώ λείπει από αυτήν, ένα οικουμενικό, αναντίρρητα ηθικό, νόημα ύπαρξης της ανθρωπότητας ως αδιαίρετο, φθαρτό, δημιούργημα του Κόσμου.

Είναι αυτή η κυρίαρχη κοινωνικοϊστορική σημασία της επινοημένης «διαφορετικότητας» – ενός θρυμματισμένου σύμπαντος που αναπαράγει διαρκώς νέο συνονθύλευμα «διαφορετικών» ατόμων – και ανοχής του διαφορετικού, που διαστρεβλώνοντας στη συνείδηση την ανθρώπινη ποικιλία του όμοιου είδους, νομιμοποιεί αυτήν την Ιστορική διαστροφή της πολιτισμικής σχέσης ισχύος μεταξύ «διαφορετικής» ποιότητας ατόμων – εγγενώς ανόμοιων, και όχι κοινωνικοϊστορικά άνισων – σε πλήρη αντίθεση τουλάχιστον, του ελληνικού χριστιανικού λόγου που διακρίνει μόνο χριστιανούς και μη χριστιανούς (βάρβαροι ονομαζόμενοι παλαιότερα) μόνο ως προς τη γνώση της Αλήθειας του Θεανθρώπου, αλλά, η εκκλησία του Χριστού είναι μία, καθολική.

Ακριβώς επειδή το φαντασιακό της δυτικής ελίτ, ο δρόμος διαφυγής της, οπότε και ο λόγος της είναι το κατακερματισμένο, συρρικνωμένο, άτομο που στηρίζει ο φιλοσοφικός νομιναλισμός της, δηλαδή η έλλειψη καθολικών εννοιών (π.χ. Άνθρωπος/Ανθρωπότητα), οπότε απαιτεί αναγκαστικά τη συνεχή επέκταση για να ολοκληρωθεί το άτομο, για να «γεμίσει» τον απέραντο αντι-κείμενο χώρο, και συνακόλουθα, η ελευθερία του ατόμου συνίσταται στην απόκτηση του χώρου αυτού ασκώντας ασύμμετρη ισχύ υπό επινοημένους πολιτισμικούς περιορισμούς (π.χ. αειφορία, διεθνές δίκαιο, ανθρώπινα δικαιώματα) δεσμευμένους πάλι στη βούληση της εκάστοτε ηγεμονεύουσας εξουσίας, όπως εξηγεί ο Παναγιώτης Κονδύλης, άρα στην ιστορία της ελίτ, τότε η Ιστορία και το πρόβλημα της διασκορπίζεται σε απλή εκμάθηση χρονικά περιορισμένων συμβάντων και αντίστοιχων αιτιών τους, ασύνδετων μεταξύ τους, παρά την ευγενή προσπάθεια του Μαρξ να αλλάξει τον κόσμο.

Προσπάθεια ωστόσο μάταιη, λόγω του εγκιβωτισμού της στις λανθασμένες σημασίες της Δύσης περί της πρωταρχικότητας της οικονομίας ως βασικό κίνητρο της Ιστορίας. Παρόμοια, συμβατά με αυτήν την θέαση ιστορίας κάνει και το σχολείο, ακολουθώντας το κοινωνικοϊστορικό, πολιτισμικό, παράδειγμα της Δύσης. Έτσι βέβαια, διδάσκοντας αυτή την ιστορία, μόνο Ιστορία δεν διδάσκουν, οπότε οι μαθητές δεν καταλαβαίνουν, δικαιολογημένα αναρωτώμενοι, «γιατί μαθαίνουμε ιστορία;».

Συνεπώς, η ιστορία συρρικνώνεται και δεσμεύεται στην εκμάθηση μιας κενής αναζήτησης, αφού λείπει ο συνδετικός ιστός της ποικιλίας του όμοιου όντος, οπότε αυτή η ιστορία δεν μπορεί να απαντήσει σε ένα θεμελιώδες αναδυόμενο ερώτημα κάθε ευφυούς παιδιού που ανήκει στον «ευφυή άνθρωπο» Homo Sapiens: «Ποιος είναι ο προορισμός μου σε αυτόν τον κόσμο; Γιατί υπάρχω;» Οι κεντρικές, άδηλες και μη, απαντήσεις αυτής της ιστορίας, πίσω από εξωραϊσμένα εύηχες υπεκφυγές περί «μόρφωσης» στο σχολείο, είναι τελικά. «Γεννήθηκα σε αυτόν τον κόσμο για να είμαι συνθλιμμένο άτομο, υποχείριο ατόμων που έχουν δύναμη». «Να αποκτήσω δύναμη για να την επιβάλλω σε άλλον, διότι το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό». «Η Ιστορία του είδους μου είναι ιστορία κακού στον άλλον, μια ιστορία κατάκτησης και επίδειξης δύναμης».

«Είμαι Έλληνας, είχα κάποιες λαμπρότατες ιδέες κάποτε που μου λένε ότι επηρέασαν τη Δύση, αλλά τώρα επειδή είναι ξεπερασμένες λόγω της προόδου, είμαι φτωχός πνευματικά και υλικά, αναγκασμένος σήμερα να ακολουθώ τους σημερινούς δυνατούς». «Ο ανθρώπινος πολιτισμός, όπως μας λένε το απόγειο της ιστορίας του ανθρώπινου είδους, αφού δεν μπορούμε να αναστρέψουμε την αναπόφευκτη, αποκλειστικά υλική, πρόοδο (το αναπόφευκτο ως μοναδική μοιρολατρική πιθανότητα σε πλήρη διένεξη με τη σύγχρονη φυσική, δηλαδή τη μελέτη του Κόσμου), αν και έχει αρκετές καλές στιγμές, μάλλον όμως είναι τυχαίες και η μοίρα μου και η μοίρα του είδους που ανήκω εξαρτάται πάντα και τελικά από αυτούς που έχουν δύναμη». «Η μοίρα μου στη ζωή είναι να διαβάζω αυτά που μου λένε, και όπως μου λένε, για να βρω μια δουλειά καταναγκαστικής εργασίας, που επιθυμητό είναι να αποφέρει αρκετά ή, και πολλά χρήματα».

Για κάποιον στοιχειωδώς ευφυή, όπως είναι τα παιδιά του Homo S. Sapiens, αυτή η μοιρολατρική θεώρηση της ιστορίας δεν είναι πολύ ελκυστική έτσι ώστε να προκαλέσει αυθόρμητο, γνήσιο, ενδιαφέρον, παρά μόνο εφόσον επιβληθεί ως αποτέλεσμα παρατεταμένης συμβολικής βίας αποκαλούμενης «παιδαγωγική», καθόσον το ευφυές παιδί Homo Sapiens εγγενώς διαισθάνεται αυτό, που ο Paulo Freire διαυγέστατα αποκρυσταλλώνει στο «Η παιδαγωγική των καταπιεσμένων», ότι η απανθρωποίηση του δεν μπορεί να είναι ο ιστορικός προορισμός του ανθρώπινου όντος, επειδή ακριβώς δεν του προσφέρει ριζωμένο συνεκτικό νόημα ζωής σε κοινωνία. Από την άλλη, κάποιος που διδάσκει αυτή την ιστορία, καυχούμενος ότι γνωρίζει, έχει μάλλον χωνέψει τόσο καλά την οντολογική του διαστροφή, οπότε είναι καθόλα ανειλικρινής, ψεύδεται στον προορισμό του ως ανθρώπινο ον, επειδή τελικά δεν διδάσκει τίποτε αυτοτελώς θετικό για τον Άνθρωπο, παρά μόνο συγκαλυμμένη στο άλλοθι της «μόρφωσης» ατελείωτη μοιρολατρία που, στη καλύτερη περίπτωση, εξωραΐζεται σε ένα ευχολόγιο για ένα μέλλον ανθρώπινα ευγενέστερο, που τελικά πάλι δεν εξαρτάται από τα υποκείμενα της ιστορίας, αλλά άλλους, ισχυρούς. Διδασκόμενη απανθρωποίηση, λοιπόν, από επηρμένους δασκάλους που διακόπτεται από την αναφορά διάσπαρτων εκλάμψεων του ανθρώπινου γένους (τις οποίες θαυμάζει, ως ήρωες και ηρωικές στιγμές, επειδή του υπενθυμίζουν, την Αλήθεια, τι οντολογικά Είναι πραγματικά, ήτοι, ένα πολιτικό ον συμμέτοχο κοινωνίας κατά τον Αριστοτέλη). Ευφυής Άνθρωπος που έχει εκ-φυλιστεί σε α-νόητο, ιδιώτη, άτομο.

Αυτή λοιπόν η αποξενωμένη ολιγαρχία, όταν ανέλαβε την πολιτισμική ηγεμονία της η Δύση, και ακριβέστερα η Αγγλοσαξονική, επιταχύνει συνεχώς την ατελείωτη επέκταση της στον Κόσμο, την πρόοδο της, (αιμοσταγής μέχρι εξολόθρευσης αποικιοκρατία παλαιότερα, σήμερα παγκοσμιοποίηση, επίσης βάναυσα αιμοσταγής) μέσω της τεχνολογίας (ο πολιτισμός της είναι τελικά σχεδόν αποκλειστικά τεχνικός), επιταχύνει συνεχώς την ολοκλήρωση της συγκέντρωσης της σε ένα κέντρο, και συναφώς τον έλεγχο στις «μάζες» (για να χρησιμοποιήσω ένα μαρξιστικό όρο, ωστόσο, περιφρονητικό της Ιστορίας και του ευφυούς ανθρώπου, καθόσον (υπό)δηλώνει διαχειρίσιμο αχταρμά, και όχι το μοναδικό υποκείμενο της Ιστορίας ακόμα και όταν επιλέγει την εθελοδουλία του, και έτσι τον βλέπει η απανθρωποιημένη ολιγαρχία παντού γης, οπότε αυτή ανάλογα κινείται) εκμεταλλευόμενη ασύγγνωστα και αιματηρά τον πλανήτη. Η αποξενωμένη ολιγαρχία, και κατ’ επέκταση το κατακερματισμένο άτομο που κατασκευάζει, κατακλύζονται από διάχυτη αίσθηση έλλειψης αφθονίας (η συνεχής αναφορά lack of resources στην αγγλική βιβλιογραφία) που το/την οδηγεί στον φθόνο (χωρίς α μένει ο φθόνος) και στη ληστρική, ασύστολη εκμετάλλευση της φύσης και ότι εν-δέχεται αυτή, χωρίς εξαιρέσεις. Όντας αποξενωμένη από την κοινωνία, συνεχώς εφευρίσκει νέους διαφορετικούς τύπους στον Άλλο, αντι-κειμενικό της Κόσμο για να τους αποκλείσει από τον κόσμο της, ενώ ταυτόχρονα, επειδή καθίστανται υποδεέστεροι «άλλοι», χωρίς εξαίρεση εκμεταλλεύεται στυγνά μέχρι εξόντωσης τους.

Συνοψίζοντας τη μεγάλη εικόνα ενός θρυμματισμένου Κόσμου. Μια πρόσφατη ιστορική στιγμή, για κοινωνικούς λόγους, μια ανθρώπινη ομάδα φαντασιώνεται ότι είναι κάτι περισσότερο από το «Εμείς» της κοινωνίας, αποκόπτεται έτσι από τη φύση και ότι εμπεριέχει αυτή, οικοδομώντας μετά από αυτό σταδιακά θεσμούς που επαληθεύουν διαρκώς αυτή τη φαντασιακή ιστορία. Η, υλική και άυλη, ιεραρχικά διαιρεμένη φύση καθίσταται απόμακρη, ξένη, εχθρική, «άλλη», άγνωστη, μη άφθονη, οπότε πλημμυρίζει από φθόνο για το «αντικειμενικό» που δεν έχει. Ο άνθρωπος απομακρύνεται από τον παράδεισο. Παύει να «Είναι» μέσα στον Κόσμο, για το «Έχειν» από τον Κόσμο. Ο φαντασιακός κόσμος της ξεκομμένης κοινωνικά ολιγαρχίας, ως ομάδα και ως άτομα πια αφού απομακρύνεται από το «Εμείς» στο «Εγώ», κατακλύζεται από φόβο και εχθρότητα για τον αντικειμενικό κόσμο, που προκειμένου να διατηρήσει το αποκτηθέν «έχειν» πρέπει να κυριαρχήσει σε αυτόν, οπότε αναγκαστικά ως μονόδρομο (εφόσον αυτό επέλεξε) εγκαθιστά συγκεντρωτική εξουσία έτσι ώστε να διευκολυνθεί να αντισταθεί στον φόβο της για τον απέραντο κόσμο που την περιτριγυρίζει.

Αυτός είναι ο τελολογικός λόγος ύπαρξης της στον Κόσμο, ο μοναδικός της δρόμος. Γιατί υπάρχει. Η πλήρης κατάκτηση, ο ολοκληρωτικός έλεγχος, του διαιρεμένου, κατακερματισμένου, κόσμου της συνιστά τον ιδιοτελή σκοπό ύπαρξης της, την εσχατολογική φαντασιακή αυτοπραγμάτωση της, την λυσσαλέα αντίσταση της να διατηρήσει το Εγώ εκτός του Κόσμου. Η εσχατολογική φαντασιακή της εικόνα, ο καλά κρυμμένος πόθος της είναι, να γίνει θεός στη θέση του Θεού. Ο ανείπωτος, εσωτερικός, φόβος της για τον ξένο και φοβερό Κόσμο, μπορεί να εκμηδενισθεί μόνο αν επιτύχει την αθανασία της. Αυτή τη διακαή αναζήτηση της αθανασίας της αποξενωμένης από την κοινωνία ελίτ προειδοποιεί ήδη η καθαρή ματιά των προγόνων μας στις απαρχές του πολιτισμού στο έπος του θνητού Γιλγαμές. Ένα κοσμοείδωλο που η ανάπαυση του μπορεί να ασφαλισθεί μόνο στην αιώνια αθανασία του, να κατασκευάσει ένα άφθαρτο, παντοτινό, υλικό Εγώ.

Πώς τον εκπληρώνει; Κάνοντας οτιδήποτε, με αδίστακτο τρόπο, χωρίς ηθικούς ενδοιασμούς, ακριβώς διότι, η φύση και ο άνθρωπος για αυτήν είναι «άλλος», υποδεέστερος, δεύτερος, αντικείμενο, πράγμα. Πώς το επιδιώκει αυτό; Το μέσο της για την αθανασία είναι η επιστήμη, η αναζήτηση της πληροφορίας στις νέες εκκλησίες της, τα πανεπιστήμια της, και, η τεχνολογία της, η υλοποίηση της πληροφορίας κατά ένα τρόπο, δηλαδή τον έλεγχο της φύσης και ότι εν-δέχεται αυτή. Επιστήμη και τεχνολογία για τη Δύση αποτελούν την κοινωνικοϊστορικά νομιμοποιημένη εσχατολογική θρησκεία της, που μέσω αυτών η εκλεκτή ολιγαρχία επιζητεί να γίνει ο παντοδύναμος θεός δια συνεχούς τεχνικής/υλικής αναβάθμισης/επέκτασης της. Τα «δώρα της επιστήμης» αποτελούν το δώρο μιας θρησκείας που φοβάται τη φύση και τον θάνατο χαρίζοντας φιλοκερδώς στο αποξενωμένο άτομο την ψευδαίσθηση μιας πιο παρατεταμένης υλικής ασφάλειας του, με αντάλλαγμα τη ψυχή του, καθώς αυτό το κατακερματισμένο άτομο εθελοτυφλεί στην αυτοπεποίθηση του περί «σπουδαιότητας» του, και στην εμπιστοσύνη του ότι η ολιγαρχία νοιάζεται για την «σπουδαιότητα» του. Αντίθετα, η επιστήμη και η τεχνολογία της απανθρωποιημένης ολιγαρχίας είναι διατεθειμένη να αλλάξει τον ίδιο τον άνθρωπο, επιτιθέμενη στην κοινωνία προκειμένου να εκπληρώσει το λόγο ύπαρξης της. Η θρησκεία της δεν έχει ηθικούς φραγμούς προς τον Κόσμο. Η παγκοσμιοποιημένη ελίτ εφαρμόζει πια νέους όρους στην κοινωνία, όπως βιοτεχνολογία, βιοηθική, και βιοπολιτική.

Συνεπώς, εστιάζοντας στην τωρινή συγκυρία. Μέχρι τώρα η παγκοσμιοποιημένη ηγεμονία της δυτικής πολεμοχαρούς ολιγαρχίας καθοδηγούμενη από το φαντασιακό της και τον πόθο της για πλήρη κυριαρχία επιδίωκε την πλανητική παγκοσμιοποίηση της, ενώ εφεξής επιχειρεί ανοιχτά πια με γυμνή δύναμη και χωρίς εξωραϊσμούς, εγκαταλείποντας δηλαδή οποιουσδήποτε περιορισμούς και τωρινούς καταναγκαστικούς για αυτήν συσχετισμούς ισχύος (π.χ. Σύνταγμα, διεθνείς συνθήκες για τον άνθρωπο), την πλήρη ομογενοποίηση του ανθρώπινου είδους σε μία πολιτισμική κουλτούρα, αποεθνικοποιώντας λαούς, ισοπεδώνοντας δηλαδή, τις ιδιαίτερες ρίζες της ποικιλίας του, προκειμένου να χάσουν κάθε μνήμη της ρίζας τους, και άρα να επιτύχουν τον ολοκληρωτικό έλεγχο των «μαζών» διαμέσου της (βίο)τεχνολογίας σε ένα ανάλογο καθεστώς. Έτσι επιτίθεται σε οτιδήποτε θεωρεί εχθρικό της προκειμένου να το ελέγξει υποβιβάζοντας το, είτε την ίδια την κοινωνία, είτε άλλα έθνη – κράτη. Δεσμευμένη η Δύση πάντα στις ιδιοτελείς, εξαιρετικά επιθετικές, επιδιώξεις της επιχειρεί να κατισχύσει άλλων ανταγωνιστικών ολιγαρχιών, όπως τουλάχιστον τις αντιλαμβάνεται αυτή.

Επειδή κάθε φυλαρχία – εξουσία επιδιώκει πάντα την εξόντωση, αφομοίωση ή τουλάχιστον τη δορυφοροποίηση των γειτονικών της, και στο σημερινό παγκοσμιοποιημένο πλανήτη η Ρωσία και η Κίνα είναι γειτονικές, αλλά ανταγωνιστικά εχθρικές στη Δύση. Η τωρινή ξεκάθαρη ολομέτωπη επίθεση της στην Ρωσία στην πόρτα της την Ουκρανία, αλλά και η οργανική αντιπαράθεση της με την Κίνα τονίζει αυτό ακριβώς.

Εν ολίγοις, η δυτική ολιγαρχία παγκοσμιοποιημένη πια, μέχρι τούδε χρειάζονταν τις «μάζες» για την υλική θησαύριση της ως «αντίδοτο» στην έλλειψη αφθονίας που την διακατέχει και «μοχλό» στην επέκταση της στον χώρο, ενώ τώρα πια νιώθει, όχι μόνο πως δεν τις χρειάζεται, αλλά της είναι βάρος. Στηριζόμενη στην τέταρτη βιομηχανική επανάσταση, αλλιώς 4IR, (ο Yuval Noah Harari αποκαλύπτει απροκάλυπτα τους σκοπούς της όσον αφορά τις άχρηστες μάζες, όπως λέγει) στοχεύει σε ένα μετανθρωπισμό, στον trans-human, στον Human 2.0, ως εξελικτικό στάδιο του ατόμου (είπαμε ότι το αποκάλεσε πρόοδο).

Καθώς, η ιστορική εγκαθίδρυση του πολιτισμού διευκολύνθηκε από ένα ιερατείο, δήθεν κάτοχο μυστικής (συμβολικής) γνώσης, σκορπίζοντας τρόμο για τρομερούς θεούς και εξευμενισμού τους με εκατόμβες ανθρωποθυσιών από φύλαρχους που δήθεν μπορούσαν να ελέγξουν τους τρομερούς θεούς επικοινωνώντας με αυτούς, ομοίως, η μεταδόμηση πολιτισμού, η ιστορική καμπή αλλαγής πολιτισμού που διανύουμε στη παρούσα συγκυρία, όπως ακριβέστατα παρατήρησε ο ανθρωπολόγος Σωτήρης Δημητρίου (και όχι μόνο αυτός), στηρίζεται στη συμβολική αυθεντία, την αυθεντία των «ειδικών», απαιτώντας νέες ανθρωποθυσίες και κοινωνικό τρόμο. Έτσι, για το πέρασμα στο «νέο» πολιτισμό, τον μετανθρωπισμό, για την πολυμήχανη ελίτ η επιμελής κατασκευή ενός τεχνητού προβλήματος, όπως ο κορωνοϊός, ή, η κλιματική αλλαγή αποτελεί εκείνη, όπως εξηγεί ο Harari, τη φανταστική ιστορία, το δεύτερο επίπεδο φαντασιακής πραγματικότητας, που πιστεύοντας την οι άνθρωποι γίνονται πρόθυμοι να ακολουθήσουν εκείνες τις θεσμισμένες φαντασιακές «οντότητες», όπως η Google, το World Economic Forum, κ.ά. στο δρόμο που αποφασίζουν αυτές, στο δρόμο που υποδεικνύουν ως λύση (δες TED talks, «What explains the rise of humans?»).

Ο κορωνοϊός, και κάθε «νέος» ιός από εδώ και πέρα, γίνεται εκείνος ο «άγνωστος», τρομερός Άλλος, η «εχθρική» φύση στο αποξενωμένο από αυτήν, θρυμματισμένο άτομο, που σπέρνει τρόμο σε αυτό υπακούοντας ασύγγνωστα στο σύγχρονο ιερατείο των «ειδικών» στην υπηρεσία της ολιγαρχίας, με ανάλογες ανθρωποθυσίες (απότοκες ενός κατασκευασμένου επικίνδυνου ιατρικού πρωτόκολλου), και με ανάλογους «δούρειους ίππους», ως «δώρα της επιστήμης» της πολυμήχανης ολιγαρχίας στο ανθρώπινο γένος καθησυχάζοντας το για τον τεχνητό κίνδυνο, αλλά, που δολιεύονται να την αλώσουν. Αυτοί οι τεχνητοί κίνδυνοι και οι υποδειχθείσες λύσεις της ολιγαρχίας αποδεικνύουν τον ορθό λόγο της, δηλαδή, την αναγκαιότητα της προόδου και του νέου πολιτισμού, προκειμένου να υπερβούμε την ευαλωτότητα μας, να είμαστε θνητοί, και ο «νέος» πολιτισμός, ο μετανθρωπισμός, να επιφέρει την τεχνολογική αθανασία νικώντας δια παντός την άγνωστη εχθρική φύση. Το υπερβατικό για τη Δύση είναι πάντα υλικό, τεχνολογικό, στην προκειμένη περίπτωση όμως αφορά τους λίγους εκλεκτούς της ελίτ, και όχι τις άχρηστες «μάζες» των ανθρώπων.

Και έτσι, η ανθρώπινη εξιστόρηση προειδοποιεί: «Φόβου τους Δαναούς και δώρα φέροντες» μη εισακουόμενη όμως για να επέλθει η άλωση, η αμφότερη απανθρωποίηση του ανθρώπου (εξανδραποδισμός Τρώων, δηλαδή, απώλεια της ανθρώπινης ουσίας τους, της ελευθερίας, και ύβρις των Αχαιών, δηλαδή, η οίηση τους απέναντι στο Θείο/Κόσμο) που επιφέρει δεινά μέχρι την επιστροφή στις ρίζες τους, είτε περιπλανώμενοι και ταπεινωμένοι (Μενέλαος και Οδυσσέας) είτε δολοφονημένοι (Αγαμέμνων) κατά την επιστροφή στην εστία τους.

Ή, ο ίδιος ανθρώπινος λόγος μαρτυρά την Σταύρωση του Θεανθρώπου (ορατή όψη – ύλη, άνθρωπος [ανήρ + όψ= όψη όντος], και θεός, άυλη/αθέατη ουσία, και το ίδιο αποκαλύπτει η κβαντική, σύγχρονη φυσική για τον άνθρωπο) για να αναστηθεί, δηλαδή, να σταθεί όρθιος νικώντας το θάνατο, να ξαναγίνει άνθρωπος. Ελληνικός λόγος που μιλά για τη συντριβή του Εγώ, τη συμφιλίωση με το θάνατο, ενώ δυτικός λόγος που μιλά για υλική επέκταση, ζωή υλική αιώνια. Πνευματικός λόγος ο πρώτος, ο δεύτερος υλικός. Για την Ιστορία, την ανθρωπότητα, κεκτημένο, ή/και ζητούμενο, είναι η ελευθερία και η παιδεία της, για την ελίτ, κεκτημένο είναι η εξ απόστασης εκπαίδευση διά της τεχνολογίας (δες, ψηφιακή μέριμνα, ακριβέστερα, digital access).

Ειρήσθω εν παρόδω, υπενθυμίζω ότι, για τη Δύση η ελευθερία αφορά το άτομο αποκλειστικά, εφόσον δεν υπάρχουν για αυτήν καθολικές έννοιες, κατά την οποία, αυτό μπορεί να κάνει ότι θέλει ανάλογα την ισχύ που διαθέτει σε μια ασύμμετρη κοινωνία, υπό περιορισμούς πολιτισμικούς, που είναι πάντα υπό την αίρεση της θέλησης της ολιγαρχίας και ανάλογα των συσχετισμών δύναμης μεταξύ αυτής και της κοινωνίας. Για τον ελληνικό λόγο αντίθετα, η ελευθερία είναι η ανεμπόδιστη συμμετοχή του ανθρώπου στα κοινά της πόλης, στις αποφάσεις της. Ελευθερία που θεσμίζει Δημοκρατία, ειδάλλως ο ιδιώτης θεωρείται άπολις κατά τον Αριστοτέλη. Και αυτή η ελευθερία ορίζει τον Έλληνα, σε αντίθεση με τον Βάρβαρο, καθώς ο Έλληνας «οὔτινος δοῦλοι κέκληνται φωτὸς οὐδ᾽ ὑπήκοοι» («δεν είναι δούλοι κανενός, ούτε υπήκοοι σε αρχηγό», Αισχύλος, «Πέρσαι», στ. 238).

Ουσιαστικά, αυτή η μεταδόμηση, η κατασκευή νέου πολιτισμού, με όλες τις τραγωδίες της μικρές και μεγάλες, που θα βιώσει η τωρινή ιστορία, επιχειρεί να επιλύσει το κύριο πρόβλημα της κατασκευασμένης ιστορίας της ελίτ, αυτό που περιέγραψε με διαύγεια ο Κορνήλιος Καστοριάδης: «Σε αυτή τη θεμελιώδη κοινωνική δραστηριότητα, την εργασία, (η εργασία, ως πράξη που ουσιωδώς μεταβάλλει την πραγματικότητα και τη συνείδηση του ανθρώπινου όντος) και μέσα στις παραγωγικές σχέσεις, στις οποίες αυτή η εργασία πραγματοποιείται, βλέπουμε την καπιταλιστική οργάνωση… να κυριαρχείται από μια κεντρική σύγκρουση…

Οι εργαζόμενοι δεν μπορούν να συμμετέχουν πραγματικά στην παραγωγή και δεν μπορούν να μην συμμετέχουν. Η διεύθυνση δεν μπορεί να μην (σ.σ. είναι αναγκασμένη να) αποκλείει τους εργαζόμενους από την παραγωγή, και δεν μπορεί να τους αποκλείει» («Η φαντασιακή θέσμιση της κοινωνίας», σ. 121). Ο μετανθρωπισμός, η μετατροπή του ευφυούς, σοφού, ανθρώπου σε ευφυή μηχανή απόλυτα ελεγχόμενη από την ελίτ, προσπαθεί να επιλύσει οριστικά για αυτήν, την ουσιαστική σύγκρουση που δημιούργησε στην Ιστορία η ανάδυση της, μεταξύ, του εγγενούς ενδιαφέροντος του ανθρώπινου όντος/είδους για την φαινόμενη/υλική και υπερβατική/πνευματική πραγματικότητα του, και επομένως της συμμετοχής σε αυτήν (ονομάζεται πολιτική), συμμετοχή που ορίζει το ελεύθερο ανθρώπινο ον, και από την άλλη μεριά, της αποξένωσης του από αυτό το πηγαίο ενδιαφέρον, την ελευθερία του, δια του αποκλεισμού του από τις αποφάσεις στην πραγματικότητα του μέσω κάθε λογής «ειδικών», δηλαδή ατόμων που κατέχουν εξουσία, αυθεντία: είτε, συμβολική (κάθε είδους ειδική γνώση: πολιτική, επιστημονική, τεχνολογική, κ.ο.κ.), είτε, κοινωνική (κοινωνικό κύρος), είτε υλική (θησαύριση πλούτου).

Σε αυτό το μείζων πρόβλημα της Ιστορίας, η αποξενωμένη από τον Κόσμο ελίτ έχει επιλέξει αμετάκλητα, την απανθρωποποίηση της, τον αποκλεισμό από τον Κόσμο ως πιθανότητα του ανθρώπινου είδους, μέχρι καταστροφή του. Η αποξένωση της δε, από τη φύση προϋποθέτει και επιτάσσει πάντα την «ξαναανακάλυψη» της χαμένης, «άγνωστης», πληροφορίας, του χαμένου παράδεισου, (ακόμα και ο Θεός, τής είναι άγνωστος, μη «εικονιζόμενος» για τους προτεστάντες, σε αντίθεση με τους Έλληνες που τους είναι τόσο οικείος, έτσι ώστε να τον «απεικονίζουν», ακόμα και να του τα «ψέλνουν» όταν χρειάζεται), καθώς η πληροφορία αποκτά μέγιστη σημασία, ως πολύτιμο δεδομένο που είναι αναγκαίο να εξαχθεί με κάθε μέσον από τον υπάρχοντα άνθρωπο για την πρόοδο του, στη μετεξέλιξη του σε ανθρωπομηχανή.

Συνοπτικά λοιπόν, δύο κοσμοθεάσεις, δύο κοσμοείδωλα συγκρούονται στον πολιτισμό μας. Η Ιστορία, η Αλήθεια της, συγκροτεί συνεκτικές ανώνυμες συλλογικότητες για να χρησιμοποιήσω ένα Καστοριαδιακό όρο, μπορεί να θεσμίσει Δημοκρατία. Αντίθετα, η ιστορία της ολιγαρχίας κατασκευάζει societas, εταιρείες ατόμων, μπορώντας να θεσμίσει μόνο ασύμμετρες κοινωνίες. Η πρώτη Ιστορία λέγει, πράττει και παριστάνει το Oν ως Θεάνθρωπο, αδιαίρετο και ομοούσιο του Κόσμου, άρα και τον άνθρωπο που είναι όψη του, πιθανότητα του. Η δεύτερη ιστορία καθιστά τον άνθρωπο από «Κανέναν», ισότιμα όμοιο εντός του συλλογικού «Εμείς», σε υπεροπτικό, και άρα ξεκομμένο, άτομο «Εγώ, ο Οδυσσέας», ωστόσο εγώ μικρό σε ένα θρυμματισμένο κόσμο που ο προορισμός του φυλακίζεται στην κοινωνική κινητικότητα του (social mobility), στην ανύψωση του σε μια κατασκευασμένη κοινωνική κλίμακα. «Slave never dreams to be free. Slave only dreams to be king» ερμηνεύει εύστοχα ο Marylyn Manson. Δούλος ή βασιλιάς, όψεις του ίδιου απανθρωποιημένου φαντασιακού, που ποθεί την υλική αθανασία. Ο ανθρώπινος λόγος βλέπει την Ιστορία, ταξίδι (Οδύσσεια, Καβάφης), δρόμο αρετής (Ηρακλής, Λάο Τσε, «Εγώ ειμί η Οδός»), πνευματική αθανασία. Ο ορθός λόγος της Δύσης βλέπει την ιστορία, πρόοδο επέκτασης και υλικής εκμετάλλευσης.

Η ιστορικότητα της συγκυρίας έγκειται ακριβώς στη σύλληψη της στιγμής. Μια στιγμή που επαναφέρει στο προσκήνιο, με οξύτατο τρόπο για μια ακόμη φορά, την ανάδυση του κεντρικού φιλοσοφικού προβλήματος της κοινωνίας, εξαιτίας «της λυσσαλέας και μέχρι τώρα νικηφόρας αντίστασης που προβάλλουν οι κυρίαρχες ομάδες … (η οποία) δεν μπορεί να λυθεί χωρίς να σείσουν μέχρι τα θεμέλια το σημερινό κοινωνικό οικοδόμημα» (Καστοριάδης, σ. 126 -127). Η στιγμή, όθεν, συνιστά τη μεγαλειώδη, αλλά και αποφασιστική σύγκρουση μεταξύ Ιστορίας και ιστορίας, μεταξύ του ανθρώπινου γένους και των εχθρών του. Το ποιος δίνει το παρών σε αυτήν την κομβική ιστορική στιγμή συγκροτεί την ηθική λογοδοσία του στον Κόσμο, την ανυπέρβλητη κρίση της ψυχής για αυτά που έκανε και για αυτά που δεν έκανε.

Η ιστορικότητα της στιγμής συμπυκνώνει με ένα τραγικό ή, ένα καθαρτήριο τρόπο για την Ιστορία το μέγιστο πρόβλημα της, κατά την οποία ανοίγει το κουτί του Schrödinger για όλη την ενιαία ανώνυμη συλλογικότητα/πιθανότητα του ανθρώπινου είδους, αλλά και για τα ανθρώπινα όντα/πιθανότητες, αποκαλύπτοντας πλήρως όλες τις έωλες ή, αντίθετα, τις οικουμενικές σημασίες που στήριξαν και οικοδόμησαν το παρελθόν τους, αναδεικνύοντας τεράστια διλήμματα στον καθένα, που αναγκαστικά θα επιλυθούν, είτε καταστροφικά, είτε αναζωογονητικά για την ύπαρξη τους, άσχετα αν κάποιος κοιτάει κατάματα την Ιστορία ή, αποστρέφει το βλέμμα του από αυτήν, βλέποντας μόνο την ιστορία της ολιγαρχίας. Ή, θα μάθουμε το «Εμείς» με ένα πολύ δύσκολο τρόπο βαθιάς αυτογνωσίας που απαιτεί το ξανακοίταγμα του παρελθόντος, της αλήθειας του, ή, θα σβήσουμε κυριολεκτικά.

Κοντολογίς, ανάμεσα στις δύο φιλοσοφίες, οικουμένες, σύμπαντα δηλαδή, μεταξύ του αποξενωτικού δεσποτικού (δυτικού και ανατολικού) τρόπου ζωής και του ελληνικού συμμετοχικού τρόπου, που συγκρούονται ανηλεώς μέχρι εξάλειψης του ενός από τα δύο στον γήινο κόσμο, ο καθένας ανεξαίρετα στην παρούσα συγκυρία παίρνει θέση· θέση πράγματος, δούλου, απανθρωποιημένου είναι ή, θέση ελεύθερου ανθρώπινου όντος. Σε αυτό δεν μπορεί να κάνει αλλιώς, δεν χωρούν υπεκφυγές, καθώς συνιστά την αδήριτη κρίση του σε αυτόν τον κόσμο. Σε κάθε περίπτωση, ο πολιτισμός μας θα αλλάξει. Απομένει πάντα σε εμάς, επειδή εμείς είμαστε η Ιστορία, και όχι η ολιγαρχία, να αποφασίσουμε ποιο δρόμο θα πάρει.

Οδυσσέα Ελληνιάδη