Σχεδόν οκτώ ώρες μπροστά στην τηλεόραση πέρασε ο μέσος Ελληνας στις 25 Μαρτίου, στο απόγειο του σοκ της πανδημίας. Είναι η υψηλότερη τιμή που έχει καταγραφεί από το 1989 που μετριέται η τηλεθέαση.Οι πρώτες 20 θέσεις της σχετικής λίστας καταλαμβάνονται όλες από ημέρες του Μαρτίου και του Απριλίου του 2020.
Είναι αυτονόητο ότι ο χρόνος τηλεθέασης αυξάνεται όταν για οποιονδήποτε λόγο είμαστε στο σπίτι και έχουμε διαθέσιμο χρόνο. Πιστεύω όμως ότι σε αυτή την πρωτοφανή συνθήκη δεν είναι μόνο αυτός ο λόγος που οδήγησε σε αυτό το αποτέλεσμα.Η Elisabeth Kubler-Ross εισήγαγε το 1969 το μοντέλο «5 στάδια του πένθους» (5 stages of grief) για να περιγράψει τις φάσεις που περνάει ο άνθρωπος όταν βρίσκεται αντιμέτωπος με τον θάνατο.
Η προσέγγιση αυτή επεκτάθηκε αργότερα και χρησιμοποιήθηκε ευρέως και εκλαϊκευμένα για περιπτώσεις που αλλάζουν δραματικά τη ζωή και δημιουργούν μεγάλο άγχος.Η κατάσταση της πανδημίας και του εγκλεισμού που ζούμε σήμερα εμπίπτει σίγουρα σε αυτή την κατηγορία. Δεν είναι μόνο η τελική απειλή (θάνατος) που όλοι περισσότερο ή λιγότερο αντιμετωπίζουμε, αλλά και η αγωνία για το άγνωστο που φέρνουν οι αλλαγές οι οποίες έχουν ήδη συντελεστεί σε πολλαπλά επίπεδα που αφορούν τη ζωή μας (οικονομικά / επαγγελματικά, κοινωνικά, προσωπικών σχέσεων κ.λπ.).Θα μπορούσε το μοντέλο των πέντε σταδίων να χρησιμοποιηθεί σαν εναλλακτική οπτική γωνία για να προσεγγίσουμε την τηλεοπτική συμπεριφορά τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο; Υπάρχει συσχέτιση των ψυχολογικών φάσεων που βιώνουμε συλλογικά και του χρόνου που βλέπουμε τηλεόραση;
Ας το δούμε με χρονική σειρά:1. Αρνηση (Denial) από τα μέσα Φεβρουαρίου έως 11-12 Μαρτίου.
Η πανδημία, που έχει εμφανιστεί από τις αρχές του χρόνου στην Κίνα, έχει ήδη φτάσει στην Ιταλία που θρηνεί εκατοντάδες νεκρούς την ημέρα. Οι ειδικοί λένε ότι δεν υπάρχει ερώτημα για το «αν», αλλά για το «πότε» θα εμφανιστεί και στην Ελλάδα. Παρ’ όλα αυτά αγνοούμε και χλευάζουμε τις οδηγίες και χρησιμοποιούμε αποκριάτικες μάσκες αντί για ιατρικές. Την Καθαρά Δευτέρα όλη η χώρα πετάει αετό – κυριολεκτικά και μεταφορικά.
Ο χρόνος τηλεθέασης είναι στα επίπεδα της περυσινής χρονιάς, με τις συνηθισμένες αυξομειώσεις λόγω των αργιών.2. Θυμός (Anger) από 13 Μαρτίου έως 30 Μαρτίου.
Το κλείσιμο των σχολείων και ο πρώτος θάνατος, που έρχονται σχεδόν ταυτόχρονα, μας προσγειώνουν στην πραγματικότητα. Υπάρχουν εκνευρισμός και σύγχυση για τη νέα κατάσταση «όλοι στο σπίτι συνεχώς», που ακόμη ελπίζουμε ότι θα διαρκέσει λίγο, αλλά και έντονος φόβος για τη ζωή τη δική μας και των αγαπημένων μας.
Υπάρχει πολύ μεγάλη ανάγκη για ενημέρωση και επικοινωνία και καθώς δραματικές εξελίξεις διαδέχονται η μία την άλλη (18/3 κλείσιμο καταστημάτων, 23/3 απαγόρευση κυκλοφορίας), όλοι κρεμόμαστε από τα χείλη των ειδικών περιμένοντας να ακούσει ο καθένας αυτό που ελπίζει ή φοβάται. Και όλοι στρεφόμαστε στο ίδιο μέσο. Η τηλεόραση είναι ο φορέας της «επίσημης ενημέρωσης», με τον όρο να παίρνει μια δραματική σημασία καθώς για τις οδηγίες επιβίωσης (σου), θέλεις απόλυτη εγκυρότητα και εμπιστοσύνη. Γυρίζουμε όλοι εκεί που ξέρουμε ποιος μιλάει.
Ο χρόνος τηλεθέασης φτάνει την 25η Μαρτίου στο πρωτοφανές μέγεθος 7 ώρες και 50 λεπτά κατά μέσον όρο για κάθε Ελληνα. Πρακτικά, η τηλεόραση δεν κλείνει ποτέ όσο είμαστε ξύπνιοι.3. Διαπραγμάτευση (Bargaining) από 31 Μαρτίου έως 11 Απριλίου.
Η καθολική έναρξη του «σχολείου από το σπίτι» δίνει το μήνυμα ότι ο εγκλεισμός θα διαρκέσει και ταυτόχρονα δημιουργεί την ανάγκη για διαχείριση και «τακτοποίηση» της νέας καθημερινότητας. Η οικογένεια αναζητεί την ισορροπία, πρακτική και ψυχολογική, μεταξύ των «δουλειά από το σπίτι», «σχολείο από το σπίτι», «ψυχαγωγία (μόνο) στο σπίτι», «ψώνια από το σπίτι» κ.λπ.
Η τηλεόραση μοιράζεται αυτούς τους ρόλους με το Ιnternet, αλλά παραμένει κεντρικό σημείο αναφοράς για όλη την οικογένεια. Ο χρόνος τηλεθέασης μειώνεται λίγο, αλλά παραμένει πολύ ψηλά σε σχέση με την ίδια περυσινή περίοδο.4. Κατάθλιψη (Depression) από 12 Απριλίου έως (;)
Αρχίζει η Μεγάλη Εβδομάδα και συνειδητοποιούμε όλοι ότι θα κάνουμε για πρώτη φορά συλλογικά και αναγκαστικά «Πάσχα στο σπίτι»!
Για πρώτη φορά όλοι, ακόμη και οι άθεοι, θέλουμε να πάμε στον Επιτάφιο και θέλουμε όλοι να ψήσουμε αρνί, ίσως ακόμη και κάποιοι χορτοφάγοι. Το «Πάσχα στο χωριό» αποκτάει συμβολική διάσταση, σε βαθμό που η πολιτεία αναγκάζεται να πάρει έκτακτα μέτρα από τον φόβο της ανυπακοής. Τελικά, το μόνο που συμβαίνει είναι μια Μεγάλη Παρασκευή σιωπηλή και θλιβερή που διαρκεί μέχρι τη Δευτέρα. Παρηγοριά για τους περισσότερους, οι λειτουργίες από τις άδειες εκκλησίες, που αναμεταδίδονται από τους περισσότερους τηλεοπτικούς σταθμούς. Μοναδικές φωτεινές στιγμές χαράς, οι μουσικές εκπομπές και τα πυροτεχνήματα της Ανάστασης που και αυτά οι περισσότεροι τα είδαν από την τηλεόραση. Η επιστροφή στις «εργάσιμες» ημέρες είναι ευπρόσδεκτη και προκαλεί αντίστροφα συναισθήματα απ’ ό,τι συνήθως.
Ο χρόνος τηλεθέασης παραμένει πολύ υψηλός καθώς η τηλεόραση είναι στο κέντρο του σπιτιού για ψυχαγωγία και ενημέρωση, επιτελώντας στον ύψιστο βαθμό τον οργανικό της ρόλο: παράθυρο στον κόσμο.5. Αποδοχή (Acceptance) από (;) έως το εμβόλιο.
Εχει γίνει συνείδηση ότι επιστροφή στο πριν, τουλάχιστον μέχρι την κυκλοφορία του εμβολίου, δεν υπάρχει. Προσπαθούμε να σχηματίσουμε μια εικόνα τού τι θα σημαίνει για τον καθένα, αλλά και για τις δουλειές, την κοινωνία, τον κόσμο, η νέα «κανονική» κατάσταση.Οπως κι αν είναι, θα συμβεί και θα έχει ρυθμό και ροή καθημερινότητας. Πώς θα ξέρουμε ότι έχει συμβεί; Ο χρόνος τηλεθέασης θα έχει επιστρέψει στα συνηθισμένα επίπεδα: κοντά στα 300 λεπτά την ημέρα.
Προσωπικό σχόλιο: Δυστυχώς είμαστε τόσο προβλέψιμοι… Αν προσπαθούσαμε να το αλλάξουμε; Να κάνουμε την έκπληξη ρε αδερφέ…
Επιλεξτε να γινετε οι πρωτοι που θα εχετε προσβαση στην Πληροφορια του Stranger Voice
Greek