ΣΗΜΕΙΑ ΤΩΝ ΚΑΙΡΩΝ ΣΕ ΑΝΟΧΥΡΩΤΗ ΧΩΡΑ

ΚΩΔΙΞ ΠΕΡΣΕΥΣ ……………….ΟΚ………….ΤΙ ΝΑ ΠΩ…………….

Το μέσο με το οποίο εξασφαλιζόταν η δυνατότητα παρέμβασης ήταν η γραφή κακώσεως, μία μήνυση δηλαδή που μπορούσε να καταθέσει οποιοσδήποτε τρίτος εναντίον του οικογενειάρχη για παραβίαση των δικαιωμάτων των οικείων του.

Ή γραφή ασεβείας επέτρεπε να μηνυθεί όποιος δε μεριμνούσε για την τιμωρία φόνου που είχε συμβεί στην οικογένειά του. Καθοριστικής σημασίας για την κατανόηση των ρυθμίσεων του οικογενειακού δικαίου ήταν ο όρος αγχιστεία. Η αγχιστεία περιελάμβανε όλες τις σχέσεις που δημιουργούνταν στα όρια της νόμιμης οικογένειας και προσδιόριζε τη συγγένεια και τους βαθμούς της, πράγμα εξαιρετικά σημαντικό σε πολλές περιπτώσεις όπως είναι η κληρονομιά, η διεκδίκηση επικλήρου και η δίκη φόνου. Περιελάμβανε μέχρι και τα παιδιά των πρώτων εξαδέλφων, δηλαδή και τους συγγενείς πέμπτου βαθμού.

Είναι ιστορικό γεγονός ότι ο Λυκούργος είναι όντως ο μεγάλος δημιουργός της σπαρτιατικής πολιτείας. Είναι, όμως, αβέβαιο πότε ακριβώς έζησε και έδρασε ο νομοθέτης αυτός της αρχαίας Σπάρτης και ιδρυτής του ιδιαίτερου, αλλά και ιδιότυπου πολιτικού και κοινωνικού καθεστώτος. Οι χρονολογίες που αναφέρονται είναι από το 1000 έως το 600 π.Χ. Η πιο πλήρης βιογραφία που έχουμε για το Λυκούργο είναι αυτή που συνέγραψε ο Πλούταρχος στις αρχές του 2ου μ.Χ. αιώνα και σώζεται αυτούσια μέχρι σήμερα. Εδώ έχουμε συγκεντρωμένες όλες τις πληροφορίες που είχε ο συγγραφέας από όλες τις αρχαίες του πηγές.Είναι πολύ χαρακτηριστική η πρώτη του πρόταση: «Για το Λυκούργο το νομοθέτη γενικά δεν μπορούμε να πούμε τίποτε το αναμφισβήτητο». Λέγεται ότι μετά το θάνατο του βασιλιά πατέρα του και του πρεσβύτερου αδελφού του, ο θρόνος πέρασε στο Λυκούργο. Ακολούθησαν πολλές δολοπλοκίες και διαβολές στο περιβάλλον του και ο Λυκούργος έφυγε από τη Σπάρτη για μεγάλη περιοδεία και τα ταξίδια του τον έφεραν στην Κρήτη, την Ιωνία, την Ινδία, την Αίγυπτο, τη Λιβύη και ίσως την Ισπανία. Μελέτησε τους νόμους και τον τρόπο ζωής των ανθρώπων σε αυτούς τους τόπους και έτσι διαμόρφωσε το δικό του σύστημα. Μετά από πολλά χρόνια επέστρεψε στη Σπάρτη αφού επισκέφθηκε πρώτα το Μαντείο των Δελφών.
Μετά, όμως, από τη μάχη στους Αιγός ποταμούς και όταν επιτράπηκε το χρυσό νόμισμα υπήρχαν ολοφάνερα κρούσματα απληστίας και διαφθοράς. Απαγορεύτηκαν, επίσης, διάφορα άχρηστα επαγγέλματα όπως δάσκαλοι ρητορικής, κοσμηματοπώλες, μάντεις και οι γυναίκες του πληρωμένου έρωτα. Στην εκπαίδευση τα παιδιά μάθαιναν μόνο τα στοιχειώδη, την υπακοή στις διαταγές των γεροντότερων, την αντοχή στις κακουχίες, να γυμνάζονται και να νικούν στις μάχες. Οι πολίτες στον ιδιωτικό βίο υποχρεώνονταν στα κοινά συσσίτια, να χρησιμοποιούν μόνο το τσεκούρι και το πριόνι, να χτίζουν μόνο χαμόσπιτα και έτσι αποθαρρυνόταν η πολυτέλεια.

Οι γάμοι γίνονταν με την αρπαγή των γυναικών και τα παιδιά αφήνονταν να ζήσουν μόνο αν φαίνονταν υγιή και στιβαρά. Τα κορίτσια γυμνάζονταν σε αγωνίσματα δρόμου, πάλης, δισκοβολίας και ακόντιο.Η ουσία τους όμως διατηρήθηκε και μετά το τέλος της τυραννίας και αποτέλεσε το θεμέλιο πάνω στο οποίο εδραιώθηκε η κλασική αθηναϊκή δημοκρατία. Kατά τη διάρκεια των δέκα χρόνων της αυτοεξορίας του επισκέφτηκε, μεταξύ άλλων, και το βασιλιά των Σάρδεων Κροίσο, ο οποίος τον ρώτησε αν γνώριζε κανέναν άνθρωπο πιο ευτυχισμένο από αυτόν. Ο Σόλων του ανέφερε τρεις περιπτώσεις ευτυχισμένων ανθρώπων και τον συμβούλεψε με το γνωστό: “Μηδένα προ του τέλους μακάριζε” – “Kανένα μη θεωρείς ευτυχισμένο αν πρώτα δε δεις το τέλος του”. Όταν ξαναγύρισε στην Αθήνα, τη βρήκε σε πολύ καλή κατάσταση χάρη στα δικά του νομοθετικά μέτρα και πέθανε το 560 π.Χ ευτυχισμένος σε βαθιά γεράματα.Λίγα χρόνια αργότερα οι Πεισιστρατίδες σκλήρυναν τη στάση τους και ο Κλεισθένης εξορίστηκε πάλι και ξεκίνησε αγώνα για να απαλλάξει την Αθήνα από τους τυράννους, αλλά η προσπάθειά του απέβη άκαρπη. Μετά τη δολοφονία του Ιππάρχου το 514 π.X. από τον Αρμόδιο και τον Αριστογείτονα, ο Ιππίας σκλήρυνε ακόμη περισσότερο τη στάση του. Τότε ο Κλεισθένης ζήτησε από το Μαντείο των Δελφών να πείσει τους Σπαρτιάτες να τον βοηθήσουν να ελευθερώσει την Αθήνα από την τυραννίδα.

Πράγματι το ιερατείο του Μαντείου των Δελφών, το οποίο χρωστούσε υποχρέωση στους Αλκμεωνίδες επειδή το 548 π.X. είχαν βοηθήσει αποτελεσματικά στην ανοικοδόμηση του κατεστραμμένου από πυρκαϊά ιερού, ήλθε σε συνεννόηση με τους Σπαρτιάτες. Ο βασιλιάς τους Κλεομένης A’ έφερε στρατό στην Αττική και μαζί με τις δυνάμεις των αντιπάλων τού Ιππία, με επικεφαλής τον Κλεισθένη, πολιόρκησαν την Ακρόπολη όπου είχε ταμπουρωθεί ο Ιππίας και τον ανάγκασαν να παραδώσει την εξουσία. Ο Ιππίας έφυγε και αρκετοί οπαδοί του θανατώθηκαν.

Ετσι έληξε η τυραννίδα των Πεισιστρατιδών το 510 π.X. και επανεμφανίστηκαν στην Αθήνα τα δύο πολιτικά ρεύματα που υπήρχαν πριν από το καθεστώς του Πεισιστράτου: η παράταξη των Παραλίων, με αρχηγό τον Κλεισθένη, και η παράταξη των Πεδινών, δηλαδή της αριστοκρατικής τάξης, με αρχηγό τον Ισαγόρα, ο οποίος, με την υποστήριξη των αριστοκρατών, που δεν είχαν θιγεί από τους τυράννους, καθώς και μεγάλης μερίδας των αγροτών, που δεν εμπιστεύονταν τους Αλκμεωνίδες, εξελέγη επώνυμος άρχων. Ο Κλεισθένης, αντιδρώντας στην εκλογή του Ισαγόρα, πρότεινε σειρά πολιτειακών μεταρρυθμίσεων που είχαν μεγάλη απήχηση στον λαό. Ο Ισαγόρας τότε, μη έχοντας νόμιμα μέσα για να εμποδίσει την υπερψήφιση των μέτρων του Κλεισθένους, ζήτησε και αυτός τη βοήθεια των Σπαρτιατών.

Οι Σπαρτιάτες, με την απειλή των όπλων, υποχρέωσαν τους Αθηναίους να εξορίσουν τον Κλεισθένη υπενθυμίζοντάς τους το μίασμα της οικογένειάς του από το Κυλώνειον άγος (632 π.X.), όταν οι Αλκμεωνίδες είχαν σφαγιάσει στο ιερό της Αθηνάς στην Ακρόπολη τους οπαδούς τού παρ’ ολίγον τυράννου Κύλωνος. Το 508 π.X. ο Κλεισθένης εξορίστηκε. Τον δρόμο της εξορίας πήραν μαζί του και 700 αθηναϊκές οικογένειες. Οταν όμως ο Ισαγόρας επιχείρησε να επιβάλει ολιγαρχικό καθεστώς αντικαθιστώντας τη Βουλή με 300 δικούς του ανθρώπους, οι Αθηναίοι εξεγέρθηκαν, έδιωξαν τους Σπαρτιάτες και τους οπαδούς τού Ισαγόρα – ο ίδιος μόλις που γλίτωσε τη ζωή του – και κάλεσαν τον Κλεισθένη.

Ο Κλεισθένης, ως «προστάτης του Δήμου», μπήκε το 507 π.X. στην Αθήνα θριαμβευτής μαζί με τους υπόλοιπους εξορίστους. Αλλά προτού μπορέσει να βάλει σε εφαρμογή το μεταρρυθμιστικό του πρόγραμμα είχε να ξεκαθαρίσει την κατάσταση με τους Σπαρτιάτες, οι οποίοι εξακολουθούσαν να θέλουν να επιβάλουν τον Ισαγόρα και ετοιμάζονταν να εκστρατεύσουν κατά της Αττικής. Ο βασιλιάς τους Κλεομένης με μεγάλο στρατό έφθασε στην Ελευσίνα, ενώ ταυτόχρονα επιτέθηκαν κατά της Αττικής οι Βοιωτοί και οι Χαλκιδείς.

Στο μεταξύ όμως οι βασιλείς της Σπάρτης, που ήταν δύο, όπως προέβλεπε το πολίτευμά της, ο Κλεομένης και ο Δημάρατος, διαφώνησαν ως προς την επίθεση κατά της Αθήνας και έτσι η εκστρατεία εγκαταλείφθηκε. Οι Αθηναίοι, από την άλλη, αποφασισμένοι να εκδικηθούν τους Χαλκιδείς, πέρασαν στην Εύβοια και τους κατατρόπωσαν. Οι κτηματικές περιουσίες των αριστοκρατών Χαλκιδέων κατασχέθηκαν και ο Κλεισθένης τις μοίρασε με κλήρο σε 4.000 Αθηναίους. Αυτοί αποτέλεσαν τους πρώτους «κληρούχους», οι οποίοι, παρά τη μετεγκατάστασή τους, διατήρησαν τα πολιτικά τους δικαιώματα.

Τα μέτρα του Κλεισθένους, με βάση την «ισηγορία» και την «ισονομία», έθεσαν τα θεμέλια της Αθηναϊκής Δημοκρατίας. Με το νέο πολιτειακό σύστημα καταργήθηκαν οι θεσμοί των γενών και των φυλών που αποτελούσαν τη βάση της κοινωνικής διαίρεσης. H νέα πολιτειακή δομή βασιζόταν στην τοπογραφία. Οι τέσσερις παλαιές ιωνικές φυλές (Αιγικορείς, Οπλητες, Γελέοντες, Αργαδείς) αντικαταστάθηκαν με δέκα τεχνητές φυλές που πήραν τα ονόματά τους από «επωνύμους», δηλαδή συγκεκριμένους, ήρωες της Αττικής, όπως ο Ερεχθεύς, ο Αιγεύς, ο Αίας κτλ. Ο βωμός με τους ανδριάντες των Επωνύμων Ηρώων βρισκόταν στην Αγορά.

H κάθε φυλή χωρίστηκε σε τρία μέρη, τις «τριττύες». Το σχέδιο απέβλεπε στη διάσπαση της τοπικής δύναμης των φυλών, γι’ αυτό ο Κλεισθένης χώρισε τις τριττύες ανά δέκα: δέκα «περί το άστυ», δέκα «παράλιες» και δέκα «μεσόγειες», και ύστερα, με κλήρο, δόθηκαν σε κάθε φυλή πάλι τρεις τριττύες, αλλά μία από κάθε τομέα (άστυ, παραλία, μεσογαία). Παράλληλα κατανεμήθηκαν και οι δήμοι. Οι δήμοι γύρω από το άστυ ήταν οι μεγαλύτεροι. Μπορούσε, λόγου χάρη, ένας δήμος να αποτελείται μόνο από μία τριττύα ενώ αλλού μία τριττύα μπορούσε να περιλαμβάνει οκτώ ή και εννέα δήμους.

Οι κάτοικοι κάθε δήμου έπαιρναν πλέον το όνομά τους από τον δήμο τους. Ετσι καταργήθηκε η παλαιά διάκριση των πολιτών σε παλιούς Αθηναίους και νεοπολίτες. Κάθε χρόνο από κάθε φυλή εκλέγονταν 50 βουλευτές και έτσι τα μέλη της Βουλής από 400 αυξήθηκαν σε 500. Οι 50 βουλευτές της κάθε φυλής «πρυτάνευαν» για το ένα δέκατο του έτους (το αττικό έτος το αποτελούσαν 12 σεληνιακοί μήνες και 354 ημέρες), δηλαδή για 35 ή 36 ημέρες. Από τις σημαντικότερες αρμοδιότητες της Βουλής ήταν η κατάρτιση των προβουλευμάτων – των νομοσχεδίων – που επρόκειτο να συζητηθούν και να ψηφισθούν από την Εκκλησία του Δήμου.

Επιπλέον ο Κλεισθένης αύξησε τις αρμοδιότητες της Εκκλησίας του Δήμου, η οποία μπορούσε πλέον να επικυρώνει ή να ακυρώνει αποφάσεις καταδίκης σε θανατική ποινή τις οποίες είχε λάβει ο Αρειος Πάγος. Το σημαντικότερο μέτρο από κοινωνική άποψη ήταν η πολιτογράφηση όλων των μετοίκων και των απελεύθερων, με αποτέλεσμα μεγάλος αριθμός κατοίκων της Αττικής να αποκτήσει δικαιώματα αθηναίου πολίτη. Επίσης οι βουλευτές έπαψαν να εκλέγονται μόνο από την τάξη των πεντακοσιομεδίμνων και εκλέγονταν πλέον και από τους τριακοσιομέδιμνους και τους ζευγίτες. Μόνο η τέταρτη τάξη, οι θήτες, του τιμοκρατικού συστήματος που είχε καθιερώσει ο Σόλων, δεν είχαν το δικαίωμα του εκλέγεσθαι, απέκτησαν όμως το δικαίωμα του εκλέγειν……….ΤΙ ΝΑ ΛΕΩ…………

Δάσκαλε αυτό που μπορεί να προκαλέσει αναταραχή είναι η αλήθεια, καθώς αν αυτή υπερισχύσει του ψέματος θα διαρραγούν οι σχέσεις ανάμεσα στις δυο πολικότητες με κίνδυνο να καταρρεύσει ο δυαδικός κόσμος και να γίνουμε όλοι αγγελάκια. Για αυτό όσο εγώ σπρώχνω την αλήθεια βιάζοντας το ψέμα, εσύ πρέπει να καταβάλεις αντίστοιχη ποσότητα ψέματος ώστε να εξισορροπηθούν οι δυνάμεις ανάμεσα στους δυο πόλους. Η Σωτηρία του κόσμου βρίσκεται στα χέρια σου. Είσαι το αρνητικό στοιχείο (-) της κοσμικής μπαταρίας, και εγώ το θετικό (+).
666 vs 1254.