Οδοί μετανοίας

Ἄκουσε τί λέγει ὁ Παῦλος, ‘‘ Ὅταν λέγουν εἰρήνην καὶ ἀσφάλειαν , τότε ἐπέρχεται εἰς αὐτοὺς ὁ ὂλεθρος’’ (Ἅ΄Θέσ. 5,3). Διότι ὅλα τὰ πράγματα ὑφίστανται μεταβολᾶς, δὲν ἐξουσιάζομεν τὸν θάνατον, ἂς γίνωμεν κύριοί της ἀρετῆς , διότι ὁ Κύριός μας ὁ Χριστὸς εἶναι φιλάνθρωπος.

Θέλετε νὰ σᾶς ἀναφέρω καὶ ὁδοὺς τῆς μετανοίας; εἶναι πολλοὶ καὶ ποικίλαι καὶ διάφοροι μεταξὺ τῶν ,ὄλαι ὅμως ὁδηγοῦν πρὸς τὸν οὐρανόν.

Πρώτη ὁδὸς μετανοίας εἶναι ἡ καταδίκη τῶν ἁμαρτημάτων μας, ‘‘ Λέγε ἐσὺ πρῶτος τᾶς ἁμαρτίας σου διὰ νὰ δικαιωθής’’( Ἤσ. 43,26).δι’ αὐτὸν εἶπε καὶ ὁ Προφήτης, ‘‘εἶπα, θὰ καταδικάσω τὸν ἑαυτόν μου διὰ τῆς ἀνομίαν μου πρὸς τὸν Κύριον , καὶ σὺ ἐσυγχώρησες τὴν ἀσέβειαν τῆς καρδίας μου’’ (Ψάλμ.31,5). Ἀναγνώρισε λοιπὸν καὶ σὺ τὰ ἁμαρτήματά σου, αὐτὸν εἶναι ἀρκετὸ εἰς τὸν Κύριον ὡς ἀπολογία, διότι αὐτὸς ποὺ κατεδίκασε τὰ ἁμαρτήματα τοῦ εἶναι δυσκολότερον νὰ περιπέση πάλιν εἰς τὰ ἴδια ἁμαρτήματα. Ὕψωσε τὴν συνείδησιν ποὺ ἔχει μέσα σου εἰς κατήγορον , διὰ νὰ μὴ ἔχεις ἐκεῖ ἄλλον κατήγορον ἐπὶ τοῦ βήματος τοῦ Κυρίου. Αὐτὴ εἶναι μία ὁδὸς μετανοίας ἀρίστη.

Ὑπάρχει καὶ ἄλλη ποὺ δὲν εἶναι κατωτέρα αὐτῆς, τὸ νὰ μὴ μνησικακεῖς ἐναντίων τῶν ἐχθρῶν, τὸ νὰ συγκρατῆς τὴν ὀργή σου, νὰ συγχωρεῖς τὰ ἁμαρτήματα τῶν συνανθρώπων σου, διότι ἔτσι θὰ συγχωρηθοῦν καὶ τὰ ἰδικά μας ἁμαρτήματα ποὺ διεπράξαμεν πρὸς τὸν Κύριον. Ἰδοὺ λοιπὸν καὶ δεύτερος τρόπος καθαρισμοῦ τῶν ἁμαρτημάτων μας.Διότι λέγει ‘‘ἂν συγχωρήσετε τοὺς ὀφειλέτες σας, καὶ ὁ οὐράνιος Πατήρ σας θὰ σᾶς συγχωρηση’’. (Μάτθ. 6,14).

Θέλεις νὰ μάθης καὶ μία τρίτην ὁδὸν μετανοίας; Νὰ κάμης προσευχὴν θερμὴν καὶ εἰλικρινῆ ποὺ νὰ πηγάζη ἀπὸ τὰ βάθη τῆς καρδιᾶς σου. Δὲν εἶδες ἐκείνην τὴν χείραν πῶς ἐξευμένισε τὸν ἀναίσχυντον ἐκεῖνον δικαστήν; (Λούκ. 18. 1-8). Ἐνῶ σὲ ἔχεις Κύριον ἥμερον καὶ προσηνῆ καὶ φιλάνθρωπον, ἐκείνη ἐζήτει ἐναντίον τῶν ἐχθρῶν , σὺ ὅμως δὲν ζητεῖς ἐναντίον ἐχθρῶν , ἀλλὰ ὑπὲρ τῆς ἰδικῆς σου σωτηρίας.

Ἂν θέλης νὰ μάθης καὶ τέταρτη ὁδὸν μετανοίας, θὰ σοῦ εἰπῶ τὴν ἐλεημοσύνην, διότι αὐτὴ ἔχει πολλὴν καὶ ἀνέκφραστον δύναμιν. Καὶ πράγματι ὅταν ὁ Ναβουχοδονόσορ ἔφθασεν εἰς λογὴς κακίαν καὶ διέπραξεν κάθε ἀσέβειαν, ὁ Δανιὴλ τοῦ εἶπε, ‘‘Βασιλεῦ, νὰ εἰσακούσης τὴν συμβουλήν μου, λυτρώσου ἀπὸ τὰ ἁμαρτήματά σου μὲ τᾶς ἐλεημοσύνας, καὶ ἀπὸ τᾶς ἀνομίας σου λυτρώσου μὲ τὴν εὐσπλαχνίαν σου διὰ τοὺς πτωχούς’’ (Δᾶν.4,24 ). Ποὶον πράγμα ἠμπορεῖ νὰ γίνη ἴσον μὲ τὴν φιλανθρωπίαν; Ὕστερα ἀπὸ ἀναρίθμητα ἁμαρτήματα, ὕστερα ἀπὸ τόσας παρανομίας ὑπόσχεται νὰ ἀπαλλάξη ὅλων αὐτῶν τὸν δράστη, ἐὰν δειχθῆ φιλάνθρωπος εἰς τοὺς συνδούλους του.

Καὶ πέμτη ἡ μετριοφροσύνη καὶ ἡ ταπεινοφροσύνη ποὺ ἐκμηδενίζουν τὴν φύσιν τῶν ἁμαρτημάτων ὄχι ὀλιγότερον ἀπὸ ὅλους τους ἄλλους τρόπους ποὺ ἀνεφέραμεν, καὶ μάρτυς ὁ τελώνης , ὁ ὁποῖος δὲν εἶχε νὰ ἀναφέρη λαμπρὰ ἔργα, ἀλλὰ ἀντὶ ὅλων αὐτῶν προσέφερε τὴν ταπεινοφροσύνη καὶ ἀπηλλάγη ἀπὸ τὸ βαρὺ φορτίον τῶν ἁμαρτημάτων (Λοὺκ 18, 13 ).

Ἰδοὺ λοιπὸν ἐδειξαμεν πέντε ὁδοὺς μετανοίας.
πρώτη τὴν κατανόηση τῶν ἁμαρτημάτων μας,
δευτέραν τὴν συγχώρησιν τῶν ἁμαρτιῶν τοῦ πλησίον,
τρίτην ἐκείνην ποὺ προέρχεται ἀπὸ τὴν προσευχήν,
τετάρτην ἐκείνην ποὺ προέρχεται ἀπὸ τὴν ἐλεημοσύνην καὶ
πέμπτην τὴν προερχόμενην ἀπὸ τὴν ταπεινοφροσύνην.

Μὴ βραδύνης , λοιπὸν , ἀλλὰ νὰ βαδίζης κάθε ἡμέραν ὄλας αὐτᾶς τᾶς ὁδούς, καθ’ ὅσον εἶναι εὔκολοι ὁδοὶ καὶ δὲν ἠμπορεῖς νὰ προβάλεις ὡς πρόσχημα τὴν πενίαν, ἀλλὰ καὶ ἂν ἀκόμη ζῆς πτωχότερα ἀπὸ ὅλους καὶ τὴν ὀργὴν θὰ ἠμπορέσης καὶ νὰ ἀφήσης κατὰ μέρος καὶ νὰ ταπεινοφρονεῖς θὰ ἠμπορέσεις καὶ νὰ προσευχηθῆς ἐπαρκῶς καὶ νὰ καταδικάσης τὰ ἁμαρτήματά σου, καὶ εἰς τίποτε δὲν γίνεται ἡ πενίαν ἐμπόδιον. Καὶ τί λέγω ἐδῶ , ἀφοῦ οὔτε δι’ ἐκείνην τὴν μέθοδον τῆς μετανοίας ποὺ ἀπαιτεῖ τὴν καταβολὴν τῶν χρημάτων (δηλαδὴ τὴν ἐλεημοσύνη) οὔτε ἐκεῖ ἀποτελεῖ ἐμπόδιον εἰς ἠμᾶς ἡ πενία. Καὶ αὐτὸ τὸ ἐφανέρωσε εἰς ἠμᾶς ἡ χείρα ποὺ κατέβαλε τὸ δυὸ λεπτὰ (Μάρκ. 12,41-44).

Ἀφοῦ λοιπὸν ἐδιδάχθημεν τὴν θεραπείαν τῶν τραυμάτων μας, ἂς θέτωμεν ἐπάνω εἰς αὐτὰ τὰ φάρμακα, ὥστε, ἀφοῦ ἀνακτήσωμεν τὴν πραγματικὴν ὑγείαν νὰ ἀπολαύσωμεν καὶ τὴν ἱερὰν τράπεζαν μὲ παρρησίαν καὶ μὲ μεγάλην δόξαν νὰ συναντήσωμεν τὸν βασιλέα τῆς δόξης Χριστὸν καὶ νὰ ἐπιτύχωμεν τὰ αἰώνια ἀγαθὰ μὲ τὴν χάριν καὶ τοὺς οἰκτηρμοὺς καὶ τὴν φιλανθρωπίαν τοῦ Κυρίου ἠμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ , διὰ τοῦ ὁποίου καὶ μετὰ τοῦ ὁποίου δόξα καὶ δύναμις καὶ τιμὴ τώρα καὶ πάντοτε καὶ εἰς τοὺς αἰώνας τῶν αἰώνων . Ἀμήν.”

Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου