Ο ρόλος του Αμερικανικού «κοριού» στις διαπραγματεύσεις Τσίπρα – Μέρκελ: Πώς και γιατί η Ουάσιγκτον έδινε οδηγίες στην Ελλάδα

Ο ρόλος του Αμερικανικού «κοριού» στις διαπραγματεύσεις Τσίπρα – Μέρκελ: Πώς και γιατί η Ουάσιγκτον έδινε οδηγίες στην Ελλάδα

Το απόρρητο τηλεγράφημα που εστάλη από τον πρεσβευτή της Ελλάδας στην Ουάσινγκτον και με το οποίο οι ΗΠΑ παρείχαν καθοδήγηση στον Τσίπρα για τις κινήσεις που έπρεπε να ακολουθήσει απέναντι στο Βερολίνο, κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, δημοσιεύει η «Καθημερινή της Κυριακής».

Στόχος του τηλεγραφήματος ήταν η δημιουργία ευρύτερων συμμαχιών με τις λοιπές ευρωπαϊκές δυνάμεις, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία, η Ιταλία, η Αυστρία, οι οποίες θα παρείχαν τη στηριξή τους στην Ελλάδα έναντι της Γερμανίας, με αντάλλαγμα την υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων από την πλευρά της Ελλάδας.

Ο έλληνας πρεσβευτής αναφέρει ότι είχε επικοινωνία «με τακτικό συνομιλητή του, ανώτατο αξιωματούχο του υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ», ο οποίος του μετέφερε εντυπώσεις από τη σημαντική συνάντηση Λιου – Σόιμπλε, η οποία φαίνεται ότι διεξήχθη σε τεταμένο κλίμα, κυρίως στο σκέλος που αφορούσε την Ελλάδα.

Οπως αναφέρει η εφημερίδα, τέσσερις ημέρες μετά τη συμφωνία Ελλάδας και πιστωτών, στις 16 Ιουλίου 2015, ο Ελληνας πρέσβης στην Ουάσιγκτον, Χρήστος Παναγόπουλος, συντάσσει απόρρητο τηλεγράφημα στο οποίο συνοψίζει την πολύμηνη συνεργασία Ουάσιγκτον – Αθήνας, με στόχο να αντιμετωπιστεί η επιθετικότητα του Βερολίνου, να μείνει η Ελλάδα στην Ευρωζώνη και να υπάρξει συμφωνία με διάρκεια στον χρόνο. Οπως αναφέρει είχε επικοινωνία «με τακτικό συνομιλητή του, ανώτατο αξιωματούχο του υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ», ο οποίος «μου μετέφερε εντυπώσεις από τη σημερινή συνάντηση Lew – Schauble, η οποία φαίνεται ότι διεξήχθη σε τεταμένο κλίμα, τουλάχιστον σε σκέλος που αφορούσε το ζήτημα της χώρας μας».

Από μια προσεκτική ανάγνωση του κειμένου προκύπτει ότι επί της ουσίας οι ΗΠΑ συμβούλευαν την κυβέρνηση Τσίπρα κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, μέχρι και την τελευταία στιγμή. Η βασική προτροπή ήταν ότι «η αμερικανική πλευρά αναμένει βήματα της ελληνικής πλευράς, επί τη βάσει των ήδη συμπεφωνημένων» και ότι η Αθήνα έπρεπε «να αποφύγει να αντιπαραταχθεί μετωπικά με το Βερολίνο (βλ. λεκτικές επιθέσεις, καμπάνια σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης)», καθώς στόχος ήταν «η δημιουργία ευρύτερων συμμαχιών με λοιπές ευρωπαϊκές χώρες, ήτοι Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία, Ιταλία, Αυστρία, οι οποίες έπρεπε να πειστούν για την αποφασιστικότητα της Αθήνας να προχωρήσει στην υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων, προκειμένου με τη σειρά τους να προσφέρουν τη στήριξή τους έναντι της Γερμανίας».

Σύμμαχοι
Η στρατηγική αυτή εκ του αποτελέσματος προκύπτει ότι εφαρμόστηκε κατά το δυνατόν από τον Ελληνα πρωθυπουργό. Με βάση την περίφημη Σύνοδο Κορυφής της 12ης Ιουλίου, είναι προφανές ότι οι χώρες που αναφέρονται στο έγγραφο ως οι σύμμαχοι της Αθήνας τήρησαν θετική στάση και συνέβαλαν στην επίτευξη συμφωνίας. Η αμερικανική άποψη είχε στον πυρήνα της τη θέση πως «δεν θα πρέπει να δοθούν ευκαιρίες στο Βερολίνο να επιβάλει τις απόψεις του», δηλαδή δεν έπρεπε η Ελλάδα να αντιπαρατεθεί κατά μέτωπο, κάτι που θα είχε τα αντίθετα αποτελέσματα. Προκύπτει επίσης με σαφήνεια ότι οι ΗΠΑ πράγματι είχαν άλλο οικονομικό και γεωπολιτικό δόγμα από τη Γερμανία και ανησυχούσαν μήπως η πλήρης κυριαρχία του Βερολίνου οδηγούσε ηθελημένα ή αθέλητα σε κατάρρευση της Ευρωζώνης, κάτι που είναι αντίθετο με τα αμερικανικά συμφέροντα.
Μάλιστα, με επίκεντρο την ελληνική υπόθεση, «η στρατηγική της Ουάσιγκτον είχε δύο πτυχές: την ανάδειξη της σημασίας του γεωπολιτικού ρόλου της Ελλάδας και τις συνεχείς αναφορές περί αναπροσαρμογής του χρέους». Οπως αναφέρεται στο έγγραφο, «όσον αφορά τη συζήτηση περί χρέους, επιβοηθητικά κρίνεται ότι κινήθηκε το ΔΝΤ, προφανώς κατόπιν σχετικής αμερικανικής παραίνεσης». Ως προς τη γεωπολιτική πτυχή, είναι προφανές ότι οι ΗΠΑ ήταν αυτές που ζήτησαν από την Αθήνα να αναδείξει τη γεωπολιτική παράμετρο και τους κινδύνους που ελλόχευαν για το δυτικό σύστημα ασφάλειας από μια πιθανή κατάρρευση της Ελλάδας. Η ανάδειξη της γεωπολιτικής παραμέτρου ήταν αμερικανική έμπνευση, ενώ ως γνωστόν και η πτυχή αυτή χρησιμοποιήθηκε από την Αθήνα μέχρι τέλους.

Συνεχείς επαφές
Με ικανοποίηση ο Ελληνας πρέσβης στην Ουάσιγκτον επισημαίνει ότι μεταξύ των κυβερνήσεων Ομπάμα και Τσίπρα υπήρξε κάτι παραπάνω από μια απλή συνεργασία, καθώς ενεπλάκησαν, πέραν του Λευκού Οίκου, υψηλόβαθμα στελέχη του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, κορυφαία στελέχη του υπουργείου Οικονομικών και παράγοντες του Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Ολοι αυτοί βρίσκονταν σε συνεχή επικοινωνία όχι μόνο με την Αθήνα, αλλά και με ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, προκειμένου να μην καταρρεύσει η Ελλάδα, να μείνει ζωντανή η Ευρωζώνη και παράλληλα να μην υπάρξει κρίση στις σχέσεις Ουάσιγκτον – Βερολίνου.

Είναι επίσης ενδεικτικό το σημείο εκείνο του τηλεγραφήματος, όπου ο Ελληνας πρέσβης αναφέρει ότι «από οικονομία συζήτησης προκύπτει πως η αμερικανική πλευρά έχει μάλλον πειστεί ότι θα ήταν λανθασμένη κίνηση να επιδιώξει, κατά την παρούσα συγκυρία, (να) μεταβάλει (τη) γερμανική στάση και συγκεκριμένα (τη) “φιλοσοφική-θεολογική” προσέγγιση (του) κ. Σόιμπλε, (η) οποία εδράζεται στη συλλογιστική ότι προκειμένου (να) παραμείνει (η) Ευρωζώνη ανταγωνιστική σε παγκόσμιο επίπεδο και (το) ευρώ ως νόμισμα ισχυρό, κρίνεται απαραίτητη η υλοποίηση σκληρών μέτρων και όχι συμβιβασμοί». Οι ΗΠΑ, συνεχίζει ο Ελληνας πρέσβης, «προσεγγίζουν (τη) θέση αυτή υπό διαφορετικό πρίσμα, θεωρώντας ότι για να είναι πειστική (η) Ευρωζώνη (θα) πρέπει να παραμείνει αρραγής».

Σύμφωνα με πληροφορίες από αξιόπιστες πηγές, τέλος, οι ΗΠΑ ήταν εκείνες που παρενέβησαν και στο ΝΑΤΟ προκειμένου να αναδειχθεί η γεωπολιτική σημασία της Ελλάδας. Ετσι, την περίοδο που είχε οξυνθεί το κλίμα μεταξύ Τσίπρα – δανειστών, στις 20 Ιουνίου ο αναπλ. Γ.Γ. του ΝΑΤΟ, Αλεξάντερ Βέρσμποου, κάνει δήλωση με αποδέκτη το Βερολίνο με την οποία εκφράζει την έντονη ανησυχία του για μια πιθανή έξοδο της Ελλάδας από την Ευρωζώνη. Ο Βέρσμποου τονίζει ότι αυτό το ενδεχόμενο «θα μπορούσε να αποτελέσει κίνδυνο στον τομέα της ασφάλειας για τη Συμμαχία».