Όταν θα σβήσει και το τελευταίο χαρτονόμισμα από τα χέρια των ανθρώπων, η Ελλάδα δεν θα είναι πια η χώρα που γνωρίζουμε.
Το παζάρι, το μικρό μαγαζάκι της γειτονιάς, το χαρτονόμισμα στο χέρι του ηλικιωμένου, η απλή πράξη να βοηθήσεις κάποιον χωρίς ίχνος καταγραφής, όλα αυτά θα ανήκουν στο παρελθόν.

Η νέα εποχή θα είναι ψηφιακή, άυλη και απόλυτα ελεγχόμενη.
Και σε μια χώρα όπως η Ελλάδα, με έντονη κοινωνική ανισότητα, ψηφιακό χάσμα και εξάρτηση από το εξωτερικό, οι συνέπειες θα είναι βαθιές και πολυδιάστατες.

1. Η Ψηφιακή Οικονομία των Ελεγχόμενων Πολιτών

Με το τέλος των μετρητών και την καθιέρωση του ψηφιακού ευρώ, κάθε συναλλαγή θα περνά μέσα από κεντρικά συστήματα καταγραφής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.
Ο Έλληνας πολίτης δεν θα έχει πλέον “πορτοφόλι”· θα έχει ψηφιακή ταυτότητα-πορτοφόλι, όπου θα αποθηκεύονται όχι μόνο τα χρήματά του, αλλά και τα προσωπικά του δεδομένα, τα ασφαλιστικά στοιχεία και οι φορολογικές του υποχρεώσεις.

Οι συναλλαγές θα είναι άμεσες, αλλά και απόλυτα διαφανείς, όχι για τον πολίτη, αλλά για το κράτος. Η εφορία, οι τράπεζες, οι δημόσιες υπηρεσίες θα γνωρίζουν τα πάντα. Ακόμα και ο τρόπος που ξοδεύεις τα χρήματά σου θα μπορεί να “αξιολογείται”, οδηγώντας σιγά σιγά σε ένα οικονομικό σύστημα κοινωνικής βαθμολογίας, όπως ήδη εφαρμόζεται πιλοτικά σε άλλες χώρες.

2. Το Τέλος του Μικρού Εμπόρου:

Η ελληνική αγορά είναι μια από τις πιο ζωντανές αλλά και ευάλωτες στην Ευρώπη.
Ο μικρός επιχειρηματίας, ο αρτοποιός, ο ταξιτζής, ο ψαράς, ο αγρότης, όλοι στηρίζονται σε μικρές καθημερινές συναλλαγές με μετρητά.

Με την πλήρη ψηφιοποίηση, αυτές οι δραστηριότητες θα βρεθούν αντιμέτωπες με. Προμήθειες τραπεζών σε κάθε συναλλαγή, Φορολογική ασφυξία μέσω αυτόματης καταγραφής, Εξάρτηση από δίκτυα πληρωμών που μπορεί να μπλοκάρουν ή να διακόψουν πρόσβαση,

Αναγκαστική συμμόρφωση με πλατφόρμες POS και λογισμικά που θα ελέγχονται από λίγες πολυεθνικές.

Το αποτέλεσμα; Ένας μαρασμός της μικρής επιχειρηματικότητας και συγκέντρωση της αγοράς στα χέρια λίγων μεγάλων παικτών.
Η “Ελλάδα της γειτονιάς” θα σβήσει αργά, όπως τα μετρητά.

3. Ο Ψηφιακός Αποκλεισμός των Ηλικιωμένων:

Η Ελλάδα είναι μια χώρα γηρασμένη, με πάνω από το 25% του πληθυσμού άνω των 65 ετών.
Πολλοί δεν έχουν πρόσβαση ή εμπιστοσύνη στη σύγχρονη τεχνολογία.
Για αυτούς, η κατάργηση των μετρητών δεν είναι απλώς αλλαγή τρόπου πληρωμής, είναι αποκλεισμός από την ίδια τη ζωή.

Όσοι δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν κινητές εφαρμογές, να θυμούνται κωδικούς ή να έχουν “έξυπνα” τηλέφωνα, θα χρειαστούν ψηφιακούς μεσάζοντες, συγγενείς, φίλους ή ιδιώτες που θα διαχειρίζονται για λογαριασμό τους τα οικονομικά τους.
Η εξάρτηση αυτή θα οδηγήσει σε νέα μορφή οικονομικής ευαλωτότητας και χειραγώγησης.

4. Το Κράτος ως Απόλυτος Ελεγκτής:

Με τη σταδιακή ενσωμάτωση της ψηφιακής ταυτότητας, κάθε πολίτης θα συνδέεται με μια κεντρική βάση δεδομένων.
Όλα τα στοιχεία του, υγεία, ασφάλιση, εισόδημα, περιουσία, χρέη, θα συνδέονται αυτόματα.

Αυτό δίνει στο κράτος και στις τράπεζες δύναμη χωρίς προηγούμενο.
Να δεσμεύουν χρήματα, να επιβάλλουν πρόστιμα ή να περιορίζουν τη χρήση των χρημάτων με το πάτημα ενός κουμπιού.
Σενάρια όπως “χρήματα με ημερομηνία λήξης” ή “περιορισμοί αγορών ανάλογα με το αποτύπωμα άνθρακα” δεν είναι πια επιστημονική φαντασία, βρίσκονται ήδη σε δοκιμαστικά στάδια σε άλλες χώρες.

5. Ο Κίνδυνος Κοινωνικής Αναταραχής: Όταν το χρήμα παύει να είναι φυσικό παύει να είναι πραγματικά δικό σου. Και όταν οι πολίτες συνειδητοποιήσουν ότι η πρόσβασή τους στα ίδια τους τα χρήματα εξαρτάται από κανόνες και αλγόριθμους, θα ξεσπάσουν αντιδράσεις.

Η Ελλάδα, με το ιστορικό των κρίσεων (2010, 2015), έχει ήδη βιώσει την απελπισία του “capital control”.
Αυτή τη φορά, όμως, ο έλεγχος δεν θα είναι προσωρινός· θα είναι μόνιμος, θεσμοθετημένος και αόρατος.

Η κοινωνική δυσαρέσκεια θα αυξηθεί, η εμπιστοσύνη στους θεσμούς θα μειωθεί, και η αίσθηση αδικίας θα φουντώσει, ειδικά αν η ψηφιακή επιτήρηση χρησιμοποιηθεί για πολιτικούς ή ιδεολογικούς σκοπούς.

6. Το Νέο Μοντέλο Επιβίωσης:

Μέσα σε αυτό το τοπίο, θα αναδυθούν νέες μορφές αντίδρασης και αυτο-οργάνωσης:

Κοινότητες ανταλλαγής προϊόντων χωρίς χρήμα,

Ανταλλακτικά δίκτυα τροφίμων και ενέργειας,

Ο Έλληνας έχει μάθει να επιβιώνει μέσα από κρίσεις. Όπως και το 1940 ή το 2015, έτσι και τώρα, θα αναζητήσει τρόπους να ανακτήσει ένα κομμάτι της αυτονομίας του, έστω και εκτός του επίσημου πλαισίου.

Το τέλος των μετρητών είναι βέβαιο. Το ερώτημα είναι τι θα αρχίσει μετά.

Αν παραδώσουμε αδιαμαρτύρητα την οικονομική μας αυτονομία, θα βρεθούμε σε μια νέα μορφή σκλαβιάς ψηφιακής, απρόσωπης, απόλυτης.
Αν, όμως, αντιληφθούμε έγκαιρα τον κίνδυνο και δράσουμε συλλογικά, μπορούμε να διαμορφώσουμε έναν νέο τρόπο ζωής όπου η τεχνολογία υπηρετεί τον άνθρωπο, και όχι το αντίθετο.

Γιατί στο τέλος, το πραγματικό νόμισμα της ελευθερίας δεν είναι το χρήμα, αλλά η συνείδηση.

GEWKWN 2025