Ὁ γραμμικὸς Θεάνθρωπος δὲν σώζει οὔτε καὶ μπορεῖ νὰ σώσει

Λίγες διδαχὲς τῆς Χριστιανικῆς πίστης ἔχουν τόσο εὔκολα παρερμηνευτεῖ καὶ ἐφαρμοστεῖ τόσο ἐσφαλμένα ὅσο αὐτὲς ποὺ ἀναφέρονται στὸ «Τέλος τοῦ Κόσμου». Ἡ Χριστιανικὴ ἱστορία, τόσο τῆς Ἀνατολῆς ὅσο καὶ τῆς Δύσης, μπορεῖ νὰ παρουσιάσει πολλὰ παραδείγματα τέτοιων παρερμηνειῶν- κάποιες ἀπὸ τὶς ὁποῖες ὁδήγησαν μάλιστα καὶ σὲ λουτρὰ αἵματος κατὰ τὶς χειρότερες περιόδους τῆς ἱστορίας τῆς Ἐκκλησίας. Γιὰ τὸν ἴδιο λόγο ὁ «ἀποκαλυπτισμός», δηλαδὴ ἡ πίστη στὸ τέλος τῆς ἱστορίας, ἐπέδρασε πολὺ δυναμικὰ στοὺς πολιτισμοὺς ὅπου ξαπλώθηκε ἡ Χριστιανοσύνη. Ἀρκετὲς οὐτοπίες (Μαρξισμός, Ναζισμός, Σεκταριστικὸς Χιλιασμὸς κλπ.) εἶναι ὅλες παράγωγά τῆς παρερμηνευμένης Χριστιανικῆς ἰδέας.

Ἡ εἰκόνα γιὰ τὸ τέλος τοῦ κόσμου μπορεῖ νὰ κατανοηθεῖ μὲ δύο τρόπους. Καὶ στὶς δύο περιπτώσεις τὰ χειρότερα ἀποτελέσματα τὰ βρίσκουμε στὶς ὁμάδες ποὺ ὄχι μόνο πιστεύουν σὲ κάποιο εἶδος «ἀποκαλυπτισμοῦ» ἀλλὰ καὶ στὸ ὅτι οἱ δικές τους ἐνέργειες μποροῦν νὰ ἐπιφέρουν ἕνα ἄμεσο ἀποτέλεσμα στὸν ἐρχομὸ τοῦ τέλους.
Ἀναρίθμητες σέκτες ἀποκαλυπτισμοῦ ἔχουν ἀναφυεῖ μέσα σὲ διάφορες Χριστιανικὲς αἱρέσεις ἀνὰ τοὺς αἰῶνες, πολλὲς ἀπὸ αὐτὲς σὲ Ἀμερικανικὸ ἔδαφος, μιᾶς χώρας ὅπου οἱ πρῶτοι Εὐρωπαῖοι ἄποικοι εἶχαν μιὰ ἀναμφισβήτητα ἀποκαλυπτικὴ ἰδέα γιὰ τὸν κόσμο. Ἀκόμα καὶ ὁ Ἰσλαμισμός, ποὺ κάποτε περιγράφεται ἀπὸ τοὺς Ὀρθόδοξους Πατέρες ὡς «αἵρεση» ἀντὶ ὡς «νέα θρησκεία», διαθέτει τὸ ἀποκαλυπτικό του στοιχεῖο, ἰδιαίτερα ἀνάμεσα σὲ ἐξτρεμιστικὲς ὁμάδες.

Ποιὰ εἶναι λοιπὸν ἡ φύση τοῦ λανθασμένου ἀποκαλυπτισμοῦ σὲ ἀντίθεση μὲ τὴν Ὀρθόδοξη ἄποψη γιὰ τὸ Τέλος; Τὸ πρωταρχικὸ στοιχεῖο τοῦ λανθασμένου ἀποκαλυπτισμοῦ βρίσκεται κυρίως στὴν γραμμικὴ θεώρηση τῆς ἱστορίας, ὅπου τὸ καθετί ἑρμηνεύεται κυριολεκτικά. Ὁ γραμμικὸς χρόνος ἐπιτρέπει μόνο μιὰ ἀλληλουχία στιγμῶν ποὺ ἑρμηνεύονται μὲ τὴν προηγούμενη στιγμή. Ὁ Θεὸς μπορεῖ νὰ παρέμβει κατὰ τὴ διάρκεια τῆς γραμμικῆς πορείας ἀλλὰ ἡ γραμμικὴ φύση τῶν γεγονότων δὲν ἀλλάζει. Μποροῦμε νὰ ὑποθέσουμε ὅτι μὲ βάση αὐτὸ τὸ μοντέλο ἡ ἱστορία μπορεῖ νὰ ἀλλάζει ἀλλὰ ὄχι ἡ φύση καὶ ἡ ἐμπειρία τοῦ χρόνου.

Αὐτοῦ τοῦ εἴδους ἡ γραμμικότητα καὶ κυριολεξία συχνὰ μετατρέπουν τοὺς ὀπαδούς τους σὲ καρικατοῦρες τύπου Τζέρυ Φλέτσερ, τοῦ σχεδὸν ψυχωτικοῦ πρωταγωνιστῆ τῆς ταινίας Conspiracy Theory (1997). Αὐτὸς διάβαζε προσεκτικὰ πολλὲς καθημερινὲς ἐφημερίδες, ἀναζητώντας μοτίβα καὶ ψάχνοντας γιὰ συσχετισμοὺς ἐκεῖ ποὺ δὲν ὑπῆρχαν ( ἀλλὰ παραδόξως βρίσκοντας καὶ μερικὰ χάριν τῆς ταινίας).

Τὸ Τέλος, σύμφωνα μὲ τὴν Ὀρθόδοξη θεολογία, δὲν εἶναι μιὰ θεωρία κοσμικῆς συνομωσίας κατηργασμένης μέσῳ τῆς γραμμικῆς χρονικῆς γραμμῆς τῆς ἀνθρώπινης ἱστορίας. Οἱ ἐφημερίδες μας δὲν περιέχουν ὑποδείξεις καὶ κρυμμένες ἐνδείξεις γιὰ τὸν ἐρχομὸ τοῦ Τέλους. Ἀντίθετα ὁλόκληρη ἡ γραμμικὴ θεώρηση τῆς ζωῆς καὶ τοῦ χρόνου ἀποτελοῦν ἀποτυχία τῆς κατανόησης τῆς ἔννοιας τοῦ Πάσχα τοῦ Κυρίου καὶ ὅλων ὅσων ἔχουν συμβεῖ μὲ τὴν Ἀνάσταση τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ.

Ἡ γλώσσα τῆς Γραφῆς, τόσο κατὰ τὴ διάρκεια τῆς διακονίας τοῦ Χριστοῦ ὅσο καὶ ἀπὸ μὲ τὶς περιγραφὲς ποὺ ἔκαναν οἱ ἀπόστολοι γιὰ τὶς συναντήσεις ποὺ εἶχαν μαζί Του μετὰ τὴν Ἀνάστασή Του, εἶναι λίγο περίεργη εἰδικὰ μὲ τὸ πῶς χειρίζεται τὸ χρόνο. Οἱ περισσότεροι Χριστιανοὶ γνωρίζουν τὴ δήλωση τοῦ Ἰησοῦ: «Ἀβραὰμ ὁ πατὴρ ὑμῶν ἠγαλλιάσατο ἵνα ἴδῃ τὴν ἡμέραν τὴν ἐμήν, καὶ εἶδεν καὶ ἐχάρη. 57εἶπον οὖν οἱ Ἰουδαῖοι πρὸς αὐτόν· πεντήκοντα ἔτη οὔπω ἔχεις καὶ Ἀβραὰμ ἑώρακας; 58 εἶπεν αὐτοῖς Ἰησοῦς· ἀμὴν ἀμὴν λέγω ὑμῖν, πρὶν Ἀβραὰμ γενέσθαι ἐγὼ εἰμὶ» (Ἰω.8, 56-58).

Εἶναι φανερὸ ὅτι τὸ κείμενο ἀναφέρεται στὸν πρὸ-αἰώνιο Υἱὸ τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ καταστρέφουν ὁλοσχερῶς τὴν ἔννοια τοῦ χρόνου. Τὰ λόγια Του εἶναι κάτι πολὺ περισσότερο ἀπὸ ἕνα γρίφο- εἶναι μιὰ ἀποκάλυψη γιὰ τὴν ἀλλοίωση (ἴσως ἀναδιαμόρφωση) καὶ ὁλοκλήρωση τοῦ χρόνου. Ὁ Ἰησοῦς στὴν Ἀποκάλυψη τοῦ Ἰωάννη λέει: «13 ἐγώ εἰμὶ τὸ Ἄλφα καὶ τὸ Ὠμέγα, ὁ πρῶτος καὶ ὁ ἔσχατος, ἡ ἀρχὴ καὶ τὸ τέλος» ( Ἀποκ. 22, 13). Αὐτὴ ἡ δήλωση, ποὺ ἀποτελεῖ μιὰ ξεκάθαρη διακήρυξη τῆς θεότητός Του, χρησιμοποιεῖ καθαροὺς χρονικοὺς ὅρους, οἱ ὁποῖοι ὡστόσο καὶ στὶς τρεῖς περιπτώσεις εἶναι ἀντιφατικοὶ μεταξύ τους. Ἡ χρονικότητα τοῦ Χριστοῦ δὲν μπορεῖ νὰ διατυπωθεῖ μὲ καθαροὺς γραμμικοὺς χρονικοὺς προσδιορισμούς.

Καὶ ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ἀφήνει πίσω τὴν χρονικότητα μὲ τὴ διακήρυξή του: «καὶ προσκυνήσουσιν αὐτὸν πάντες οἱ κατοικοῦντες ἐπὶ τῆς γῆς, οὗ οὐ γέγραπται τὸ ὄνομα αὐτοῦ ἐν τῷ βιβλίῳ τῆς ζωῆς τοῦ ἀρνίου τοῦ ἐσφαγμένου ἀπὸ καταβολῆς κόσμου» ( Ἀποκ.13, 8).

Ὁ Χριστὸς ἔχει χωρὶς ἀμφιβολία σφαγιαστεῖ στὸ Σταυρὸ σὲ ἱστορικὴ χρονικὴ στιγμὴ

Καὶ παρ’ ὅλα αὐτὰ ὁ Ἅγ. Ἰωάννης Τὸν περιγράφει ὡς τὸ Ἀρνίον «τὸ ἐσφαγμένον ἀπὸ καταβολῆς κόσμου». Τὸ Πάσχα τοῦ Ἰησοῦ εἶναι ταυτόχρονα «ἱστορικὸ» καὶ κοσμικό, μὲ τὴν ἔννοια τοῦ ὅτι ὑπερβαίνει τὸ χρόνο. Αὐτὴ ἡ ὑπερβατικότητα τῆς ἱστορίας καὶ τοῦ χρόνου εἶναι ἀναπόσπαστο μέρος τῆς Ὀρθόδοξης λατρείας (καὶ ἑπομένως καὶ τῆς ζωῆς μας).

Ἀρχίζουμε τὴ Θεία Λειτουργία μὲ τὸ «Εὐλογημένη ἡ Βασιλεία…». Ὁ ἱερέας δὲν λέει: «Εὐλογημένη ἡ Βασιλεία ποὺ πρόκειται νὰ ἔρθει..» Ἀντίθετα, εὐλογεῖ τὴ Βασιλεία ποὺ ὑπάρχει τώρα γιατί ὅταν εὐχαριστοῦμε τὸ Θεό, στεκόμαστε μέσα στὴ Βασιλεία Του. Κατὰ τὴ διάρκεια τῆς θείας λειτουργίας τοῦ Ἁγ. Ἰωάννη τοῦ Χρυσοστόμου ὁ ἱερουργὸς προσφέρει εὐχαριστία στὸν ἀόριστο βαθμὸ γιὰ τὴ δοξασμένη Δευτέρα Παρουσία τοῦ Χριστοῦ. Τί μπορεῖ νὰ σημαίνει αὐτό; Σημαίνει ὅτι ἔχοντας βαπτιστεῖ στὸ θάνατο τοῦ Ἰησοῦ καὶ ἀναστηθεῖ μὲ τὸ καθ’ ὁμοίωση τῆς Ἀναστάσεώς Του, ὁ χρόνος ἔχει μεταβληθεῖ ἀπὸ τωρινὸς σὲ χρόνο ποὺ συμμετέχει στὸν μέλλοντα αἰώνα.

Ἐμεῖς ὡστόσο,παραμένουμε στὸ Ἄλφα καὶ τὸ Ὠμέγα: Ἡ Ἀρχὴ καὶ τὸ Τέλος ἐνοικεῖ στὶς καρδίες μας. Πολλοὶ ἔχουν ἀπορρίψει τὴν Ἀρχὴ καὶ τὸ Τέλος ἐνστερνιζόμενοι ἕνα «γραμμικὸ Χριστό». Αὐτοὶ εἴτε χάνονται στὶς ἔρευνές τους ψάχνοντας τὸν «ἱστορικὸ Ἰησοῦ» εἴτε ψάχνουν τὶς Γραφὲς καὶ τὶς ἐφημερίδες γιὰ στοιχεῖα ποὺ νὰ δείχνουν τὴ γραμμικὴ προσέγγιση ἑνὸς Ἰησοῦ ποὺ εἶναι προσδεδεμένος μὲ τὸ χρόνο. Τέτοιος Χριστὸς ὑποβιβάζει τὸ Χριστιανισμὸ σὲ θεωρίες καὶ ἠθικισμούς. Ὁ γραμμικὸς Ἰησοῦς δὲν σώζει οὔτε καὶ μπορεῖ νὰ σώσει. Αὐτὸ ποὺ εἶναι προσδεδεμένο στὸ χρόνο εἶναι προσδεδεμένο καὶ στὸ θάνατο. Αὐτὸς ποὺ καταπάτησε τὸ θάνατο μὲ τὸ θάνατό Του ἔχει καταπατήσει ἐπίσης καὶ τὸ χρόνο μὲ τὸν ἴδιο τὸ χρόνο καὶ μᾶς εἰσήγαγε στὴ Βασιλεία Του τὴ μέλλουσα.

Μὲ τέτοια μεταμόρφωση ποὺ ἔχει συμβεῖ στὴ ζωή μας, μποροῦμε νὰ σταματήσουμε νὰ ζοῦμε σὰν δέσμιοι τῆς ἐποχῆς μας περιμένοντας τὴν ἐπιστροφὴ ἑνὸς ἐξόριστου Θεοῦ. Ὁ Θεὸς εἶναι μαζί μας καὶ μᾶς καθιστᾶ ἱκανοὺς νὰ εἴμαστε μαζί Του.

Μετάφραση: Φιλοθέη

π.Freeman Stephen