Το δημοφιλές σύνθημα S.O.S.

Το δημοφιλές σύνθημα S.O.S. που παγκοσμίως χρησιμοποιείται ως κάλεσμα για βοήθεια, πρωτοεμφανίστηκε στον κώδικα των σημάτων μορς, και δεν είναι παρά τα αρχικά της φράσης Save Our Souls, που στα ελληνικά σημαίνει «Σώστε τις Ψυχές μας».

Το σύνθημα αυτό περιέχει κάποιες χαρακτηριστικές βεβαιότητες: 1) ότι έχουμε ψυχή, 2) ότι αυτή βρίσκεται σε κίνδυνο, 3) ότι μπορεί να σωθεί από κάποιον ή κάποιους, 4) ότι κάποιος εκεί έξω μας ακούει και μπορεί να ανταποκριθεί, 5) ότι μέσα στη μεγαλύτερη απελπισία μας και στον απόλυτο κίνδυνο, μπορούμε τουλάχιστον να εκπέμψουμε αυτό το σύνθημα ως κάλεσμα για βοήθεια, και άρα έχουμε έστω μια μικρή πιθανότητα να εισακουστούμε και να σωθούμε…

Ταξιδεύοντας, διαβάζοντας, συναντώντας πολλούς ανθρώπους, συζητώντας με φίλους και γνωστούς, αλληλογραφώντας, παρακολουθώντας τα μέσα επικοινωνίας, εδώ και πολύ καιρό έχω αρχίσει να συνειδητοποιώ ότι οι περισσότεροι άνθρωποι, συνειδητά ή ασυνείδητα, μέσα στην απελπισία τους για την πραγματικότητα του κόσμου και για την καθημερινότητά τους, έχουν αρχίσει να εκπέμπουν ένα S.O.S., στην αρχή ο ένας στον άλλον, και μετά, όταν ανακαλύπτουν ότι όλοι βρίσκονται στην ίδια υπαρξιακή κατάσταση, τελικά προς άγνωστο παραλήπτη. «Υπάρχει κανείς εκεί έξω για να έρθει να με σώσει;» είναι η κρυφή σκέψη πολλών ανθρώπων.

(Κι αυτά μου θυμίζουν την αλληγορική ιστορία εκείνου του απελπισμένου ναυαγού που έστελνε μπουκάλια στη θάλασσα, στο Άγνωστο, με μηνύματα S.O.S. και με το γεωγραφικό μήκος και πλάτος της θέσης του, και τελικά άρχισε να λαμβάνει χιλιάδες μπουκάλια από άλλους ναυαγούς που καλούσαν επίσης S.O.S.).

Ίσως τελικά, για την περίπτωσή μας, να ισχύει εκείνο το περιβόητο «Ο Σώζων Εαυτόν Σωθήτω». Το μεγαλύτερο πρόβλημα προκύπτει όταν συνειδητοποιούμε ότι κι εμείς οι ίδιοι δεν μπορούμε να βοηθήσουμε τον εαυτό μας, δεν μπορούμε να βρούμε την μεγάλη λύση στο πρόβλημά μας, όσο κι αν αγωνιζόμαστε. Αν ο εαυτός μας δεν βρίσκει λύση, τότε πρέπει να υπερβούμε τον εαυτό μας. Αυτή είναι η καλύτερη συμβουλή-πυξίδα που έχω μπορέσει να εντοπίσω… Και μαζί με τον εαυτό μας πρέπει να υπερβούμε την απαράδεκτη πραγματικότητα στην οποία βρισκόμαστε (που συνοδεύει τον εαυτό μας και τον διαμορφώνει, μαζί με τις αγωνίες του).

Ζούμε σε μια περίοδο του χρόνου και σε έναν τόπο της πραγματικότητας (για την οποία δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ισχύει μόνο τοπικά στον χώρο και στον χρόνο), όπου οι αξιόλογοι άνθρωποι φοβούνται να βγουν εκεί έξω και να μιλήσουν, να καταγγείλουν και να πολεμήσουν αυτό που μας συμβαίνει…

Ό,τι κι αν πιστεύετε και ό,τι και αν θεωρείτε ότι συμβαίνει, σε όποιο επίπεδο πολυπλοκότητας και ανάλυσης κι αν το ανάγετε, δεν παύει να είναι απλό:

Αυτήν τη στιγμή ζούμε σε μια κατάσταση της πραγματικότητας (παγιωμένη, ενώ είναι μία μόνο από τις πολλές πιθανές) στην οποία: είμαστε υποχρεωμένοι να προσπαθούμε να επιβιώσουμε αφιερώνοντας τον χρόνο μας, τις αξίες μας και τις προσδοκίες μας: 1) στο ξεδιάντροπο κυνήγι του χρήματος, που συμβολίζει τις μονάδες συμμετοχής μας στο απάνθρωπο σύστημα που επιτηδευμένα συντηρεί τις αυταπάτες μας, 2) στο να καταναλώνουμε ό,τι μας προσφέρεται από το απολύτως ελεγχόμενο σύστημα της αγοράς, και να στεναχωριόμαστε αν δεν μπορούμε να το καταναλώσουμε,

…3) στο να παρακολουθούμε έναν οχετό άχρηστης πληροφορίας και διαφήμισης, αλλά και ανόητων αξιών και αρχών, από τα γελοία προγράμματα μιας σχεδόν μαγικής τηλεοπτικής συσκευής, 4) στο να αποδεχόμαστε αναντίρρητα ό,τι μας λένε οι «ειδικοί» κάθε είδους για ένα σωρό σημαντικά ζητήματα, και στο να τασσόμαστε υπέρ τους για να αποκτήσουν και οι δικές μας απόψεις την «εγκυρότητα» που όμως απολαμβάνουν μόνον αυτοί, σαν ανόητοι παρακολουθώντας χωρίς αντίδραση το μονοπώλιο της εξήγησης του κόσμου,

…5) στο να είμαστε έτοιμοι να γίνουμε κρέας για τα κανόνια και τους πυραύλους αν οι γεωπολιτικές συνθήκες το απαιτήσουν, 6) στο να αφήνουμε άλλους ανθρώπους να καθορίζουν τα όνειρά μας, την πορεία μας στη ζωή, ακόμη και την ίδια την καθημερινότητά μας, 7) στο να υποκρινόμαστε τους φιλόσοφους και τους σοβαρούς, ενώ οι περισσότεροι από εμάς είναι τελείως ανόητοι και γελοίοι, 8) στο να μη γνωρίζουμε, αλλά και ούτε να αφήνουμε στον εαυτό μας το περιθώριο να γνωρίσει, οτιδήποτε δεν μας είπε το κατεστημένο της γνώσης και της συντήρησης της εξουσίας: όλα εκείνα τα θαύματα και τα μυστήρια που βρίσκονται έξω από το στενά περιθώρια της μικρής εποπτείας μας και της γειτονιάς μας,

…9) στο να αγωνιούμε να μην αρρωστήσουμε από τη μία ή την άλλη αιτία, και στο να περιμένουμε να πεθάνουμε όπως οι προηγούμενοι από εμάς, χωρίς να έχουμε καταλάβει γιατί ζήσαμε, 10) στο να είμαστε καταδικασμένοι ισόβια στην κόλαση της ημιμάθειάς μας και της υποκρισίας μας, σε έναν κόσμο όπου τα πάντα κατασπαράζουν το ένα το άλλο, και όπου κανένας αληθινός νόμος δεν υπάρχει πέρα από αυτούς που επιβάλλουν οι άνθρωποι μέσα στο μυαλό τους, σε έναν κόσμο όπου τα πάντα είναι τελείως ψεύτικα, ο οποίος είναι η πνευματική φυλακή μας και από τον οποίο δεν διακρίνεται εύκολα κάποια διέξοδος απόδρασης.

Αυτή είναι η Αλήθεια.

Όποιος γύρω σας μιλάει για την Αλήθεια, αναζητά την Αλήθεια, επικαλείται την Αλήθεια, και δεν αναφέρεται ή δεν συνειδητοποιεί καθόλου καμία από τις παραπάνω δέκα πτυχές της που βιώνουμε καθημερινά, είναι απλά ακόμη ένας ηλίθιος, από εκείνους που είναι τόσοι πολλοί που γι’ αυτό δεν χρειάστηκε ποτέ να ενταχθούν σε κάποιο τσίρκο για να γελάνε οι θεατές μαζί τους, διότι αποτελούν τόσο κοινό θέαμα που κανείς δεν θα πλήρωνε για να τους δει όταν είναι διαθέσιμοι δωρεάν ολόγυρά του (άλλωστε, γι’ αυτό και τα προγράμματα της τηλεόρασης είναι δωρεάν). Ή μάλλον, ο κόσμος μας είναι ήδη αυτό το τσίρκο, που ίσως κάποιοι «από έξω» να το παρακολουθούν και να γελάνε ή να μελετάνε το επίπεδο της ηλιθιότητάς μας και να πειραματίζονται με αυτό.

Πέρα από το να τα καταγγέλλουμε παντού και πάντα, όλα αυτά, και πέρα από το να προσπαθούμε με τις μικρές μας δυνάμεις να υπερβούμε τον απαράδεκτο εαυτό μας και την απαράδεκτη δεδομένη πραγματικότητά του, ίσως να πρέπει να συνεχίσουμε να εκπέμπουμε S.O.S. προς κάθε άγνωστο παραλήπτη, κάθε βράδυ πριν πάμε να κοιμηθούμε, κάθε πρωί που ξυπνάμε, κάθε φορά που κάνουμε μια οποιαδήποτε δημιουργία, και κάθε φορά που νιώθουμε ότι είμαστε αρκετά ενεργοί για να ακουστεί αυτό το μήνυμά μας όσο πιο μακριά γίνεται…

Υπάρχει άραγε κανείς εκεί έξω; Μας ακούει κανείς; Σώστε μας. Γιατί δεν μας σώζετε; Οι πατέρες μας και οι μητέρες μας και οι παππούδες μας και οι γιαγιάδες μας και όλοι μας οι πρόγονοι μέχρι τα απύθμενα βάθη του χρόνου, έστελναν εκεί έξω το S.O.S. μας, κι όμως δεν ήλθε κανείς να μας σώσει, παρ’ όλες τις υποσχέσεις που λάβαμε μέσα στους καιρούς από μηνύματα που όντως ήλθαν από κάπου εκεί έξω.

Συζητώντας το αυτό με έναν φίλο μου, εκείνος έβγαλε ένα πολύ σοβαρό συμπέρασμα, στο οποίο σίγουρα θα έχουν καταλήξει πολλοί ναυαγοί σαν κι εμάς, κι ίσως να είναι το μόνο βέβαιο συμπέρασμα κατά τη γνώμη πολλών: Τόσο καιρό δεν μας σώζει κανείς, πολύ απλά διότι δεν υπάρχει κανείς να μας σώσει. Είμαστε καταδικασμένοι, και αναγκαστικά εξαρτώμενοι μόνο από τις δικές μας δυνάμεις (και γι’ αυτό είμαστε καταδικασμένοι).

Διαφώνησα με τον φίλο μου, όχι μόνο διότι έχω την έμφυτη τάση να κοιτώ ισάξια σε όλες τις εναλλακτικές οπτικές για τα πράγματα, αλλά και διότι διέκρινα και μία άλλη βεβαιότητα, εξίσου ισχυρή όσο και η απλή που ένιωσε αυτός: Ίσως να μην έχουμε σωθεί μέχρι σήμερα, όχι επειδή δεν υπάρχει κάποιος να μας σώσει, αλλά επειδή δεν μας αξίζει να σωθούμε…

Οπότε, να μια ακόμη πυξίδα για την κατάστασή μας: να σταματήσουμε τις καθημερινές εκπομπές S.O.S., θεωρώντας ότι έχουμε εντοπιστεί, και να κάνουμε όλα τα πράγματα στη ζωή μας με άξιο τρόπο, έτσι ώστε να είμαστε άξιοι μιας πιθανής δυναμικής εξωτερικής επέμβασης στη ζωή μας και στον κόσμο μας, ή να είμαστε άξιοι της ελευθερίας μας όταν την απαιτούμε από οπουδήποτε…

Γι’ αυτό και είμαι βέβαιος ότι τουλάχιστον κάποιοι από εμάς, κάπου, κάπως, κάποτε, θα τα καταφέρουν, και ίσως θα σώσουν και τους υπόλοιπους από εμάς, που δεν νοιαστήκαμε ποτέ μας να σώσουμε κανέναν, ούτε μάθαμε ποτέ κανένα άλλο σύνθημα στον κώδικα Μορς πέρα από το S.O.S.: «… — … / … — …»

Ο ΦΥΛΑΚΑΣ ΣΤΟ ΚΑΤΩΦΛΙ

Στέκομαι στο κατώφλι, έτοιμος να μπω μέσα στο σπίτι μου. Αυτό είναι ένα ιδιαίτερα πολύπλοκο εγχείρημα, μια «εξωφρενικά πολύπλοκη αποστολή, άγνωστη σ’ εσάς, αγαπητοί μου φίλοι» (κατά το παράδειγμα του Σερ Άρθουρ Έντιγκτον).

Κατ’ αρχήν, πρέπει να σπρώξω τον εαυτό μου ενάντια σε μια ατμόσφαιρα που με πιέζει με μία δύναμη επτά κιλών σε κάθε τετραγωνική ίντσα του σώματός μου. Πρέπει να κάνω το βήμα, και πρέπει να σιγουρευτώ ότι το βήμα αυτό θα προσγειωθεί πάνω στο σανίδι, το οποίο ταξιδεύει με ταχύτητα είκοσι μιλίων το δευτερόλεπτο γύρω από τον ήλιο.

Αν βηματίσω ένα κλάσμα του δευτερολέπτου νωρίτερα ή αργότερα, το σανίδι θα βρίσκεται μίλια μακριά. Πρέπει να το κάνω αυτό, καθώς κρέμομαι από ένα σφαιρικό πλανήτη που ταξιδεύει στο διάστημα. Πρέπει να το κάνω αυτό, με έναν άνεμο από αιθέρα που φυσά –ποιος ξέρει με πόσα μίλια το δευτερόλεπτο– μέσα από κάθε μικροσκοπική ρωγμή του σώματός μου. Επιπλέον, το αναθεματισμένο σανίδι δεν έχει καμία στερεότητα και υπόσταση.

Αν κάνω το βήμα πάνω του, θα είναι σαν να βηματίζω πάνω σε ένα σμήνος από αμέτρητες μύγες. Δεν θα γλιστρήσω εκεί μέσα; Όχι, παίρνοντας αυτό το ρίσκο, μία από τις «μύγες» του σανιδιού με χτυπά και με ρίχνει προς τα πάνω, πέφτω και μια άλλη με στέλνει πάλι προς τα πάνω, κι όλα αυτά γίνονται μέσα σε χιλιοστά των χιλιοστών του δευτερολέπτου, τόσο γρήγορα που τελικά το σανίδι μου φαίνεται στερεό κι εγώ μου φαίνομαι σταθερός.

Κι επιπλέον, το σπίτι μου είναι φρικτά μικροσκοπικό, στέκει πάνω σε μια απειροελάχιστη νησίδα ξηράς που ταλαντεύεται πάνω σε μια μικροσκοπική σφαίρα από βράχο, μέταλλο, χώμα και νερό, έναν πλανήτη μικρότερο από κάποια ασήμαντα χαρακτηριστικά των σύννεφων του Δία, ασήμαντο αν συγκριθεί με μια μετρίου μεγέθους ηλιακή κηλίδα. Και το σπιτάκι μου δεν είναι το κέντρο του κόσμου, όπως νομίζω εγώ. Βρίσκεται τόσο μακριά από το κέντρο του Γαλαξία μας, σε κάποια απόμερη γωνιά του, ώστε το φως (ταξιδεύοντας με 186.000 μίλια το δευτερόλεπτο) χρειάζεται κάπου 30.000 χρόνια για να φτάσει από το κέντρο στο σπίτι μου!

Τώρα που στέκομαι στο κατώφλι του σπιτιού μου, σκέφτομαι ότι δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι θα τα καταφέρω να το περάσω. Πρέπει να διαπεράσω εκατομμύρια κοσμικές ακτίνες, οι οποίες ίσως μεταλλάξουν το γενετικό υλικό μου!

Οι κοσμικές ακτίνες πέφτουν πάνω στην ατμόσφαιρα του μικροσκοπικού πλανήτη πάνω στον οποίο βρίσκεται το μικροσκοπικότατο σπίτι μου κι εγώ το μικρόβιο. Τα λιγότερο ενεργητικά σωματίδια, απορροφούνται από την ατμόσφαιρα ή παρεκκλίνουν της τροχιάς τους εξαιτίας του μαγνητικού πεδίου της Γης. Αλλά τα πιο ενεργητικά σωματίδια, εκείνα που παράγονται από υπερνόβες ή άστρα νετρονίων, και άλλα τέτοια, εισχωρούν ως την επιφάνεια της Γης. Κι εδώ συγκρούονται με τη ζωή, δηλαδή μ’ εμένα.

Αναρίθμητες κοσμικές ακτίνες διαπερνούν το γενετικό υλικό των ζωικών μορφών στον πλανήτη μας, δηλαδή εμένα.

Αυτές οι απρόβλεπτες, χαοτικές κοσμικές ακτίνες, προκαλούν αλλαγές, μεταλλάξεις στο γενετικό υλικό. Η λειτουργία της ζωής είναι απίθανο να βελτιωθεί κάτω από τέτοια χτυπήματα. Αλλά, όπως τυχαίνει με τα ρολόγια ή με τις χαλασμένες τηλεοράσεις, ένα τυχαίο χτύπημα, ας πούμε μια γροθιά ή μια κλωτσιά, πράγματι βελτιώνει κάποτε τη λειτουργία τους. Το μεγάλο πλήθος των μεταλλάξεων είναι βλαβερό, αλλά κάποιες μεταλλάξεις προκαλούν μια βελτίωση, προμηθεύοντας την πρώτη ύλη για την εξελικτική πρόοδο. Η ζωή θα βρισκόταν σε αδιέξοδο χωρίς τις μεταλλάξεις.

Έτσι, η ζωή στη Γη, συνδέεται στενά με όλα τα αστρικά συμβάντα. Τα ανθρώπινα πλάσματα ίσως βρίσκονται εδώ χάρις σε σπασμούς κάποιων ετοιμοθάνατων άστρων, χιλιάδες χρόνια φωτός μακριά από εδώ. Εξωγήινες μεταλλάξεις έχουν συμβεί, συμβαίνουν και θα συμβούν μέσα μας, θα συμβούν και όταν προσπαθήσω να περάσω το κατώφλι του σπιτιού μου.

Επιπλέον, ακόμη κι αν τα καταφέρω να περάσω σώος ανάμεσα από τις κοσμικές ακτινοβολίες, θα μου επιτεθούν τα βακτηρίδια που συχνάζουν στο σπίτι μου, αμέσως μόλις ανοίξω την πόρτα, αμέσως μόλις με δουν, αμέσως μόλις πάρω την πρώτη ανάσα για να κάνω το βήμα της ποθητής εισόδου.

Θα μου πείτε, γιατί να φοβηθώ μερικά χαζά βακτηρίδια… Δεν έχετε δίκιο. Τα βακτηρίδια είναι οι καλύτεροι αστροναύτες και οι ικανότεροι κομάντος. Τα βακτηρίδια είναι μορφές ζωής, και είναι ανθεκτικά ακόμη και στις διαστημικές συνθήκες. Μια βιώσιμη παραλλαγή του streptococcus mitis περισυλλέχθηκε ανέπαφη έπειτα από δύο χρόνια έκθεσης σε συνθήκες που επικρατούν στην επιφάνεια της Σελήνης. Τα βακτηρίδια μπορούν να μεταφερθούν σε πίεση και θερμοκρασία σχεδόν μηδέν, χωρίς απώλεια βιωσιμότητας. Ακόμη, μπορούν να επιζήσουν σε πίεση τόσο μεγάλη, όσο δέκα τόνοι ανά τετραγωνικό εκατοστό, επίσης και μετά από θερμοκρασίες έως εξακόσιους βαθμούς Κελσίου! Διασώθηκαν ακόμη και βακτηρίδια από το εσωτερικό ενός πυρηνικού αντιδραστήρα σε λειτουργία.

Επιβιώνουν ακόμη και σε περιβάλλον υψηλής ακτινοβολικής έντασης, πάνω από ένα μεγαράντ, ενώ μπορούν να «επισκευάζουν» τον εαυτό τους συνεχώς σε περιβάλλον υψηλών ακτινοβολιών, επισκευάζοντας δεκάδες χιλιάδες ρήγματα στις δομές τους που αποτελούνται από νουκλεϊνικό οξύ.

Δεν παθαίνουν τίποτε από τη διαστρική υπεριώδη ακτινοβολία, αναπτύσσοντας ταχύτατα ένα στρώμα γραφιτοποιημένης ύλης γύρω τους, προστατεύοντας το εσωτερικό τους από την καταστροφή του υπεριώδους φωτός.

Κανείς δεν θα μπορούσε να είναι καλύτερα εξοπλισμένος για την κατάκτηση των γαλαξιών, από τα βακτηρίδια. Είναι τέλειοι αστροναύτες, και τέλειοι κομάντος και αξεπέραστοι πολεμιστές, που έχουν καταλάβει το σπίτι μου…

Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, για να κάνω το ποθητό βήμα που θα διασχίσει το κατώφλι, πρέπει να ενεργοποιηθούν οι πρόσθιοι λοβοί του εγκεφάλου μου, αυτοί που βρίσκονται πίσω από τα μάτια και λίγο πιο πάνω, όπου στεγάζεται το κέντρο ελέγχου των κινήσεων του σώματός μου. Πρέπει να γίνει τιτάνια επεξεργασία των πληροφοριών που μού παρέχει το περιβάλλον ως προς το πού και πώς θα κάνω το βήμα μου, να πυροδοτηθούν νευροδιαβιβαστές, νευρικές συνάψεις, σχεδόν όλο το νευρικό μου σύστημα, το σύστημα ισορροπίας μου, και ένα σωρό άλλα συστήματα και δίκτυα επί δικτύων, για να δοθεί η εντολή και η δύναμη στο πόδι μου να κάνει το βήμα.

Και για να τα καταφέρω, πρέπει να μην ζαλιστώ, να μην γίνει σεισμός, να μην είναι το σπίτι μου μία παραίσθηση (χμ…), να μην πέσει το ταβάνι (αφού κάποια στιγμή μέσα στον χρόνο θα πέσει σίγουρα, ποιος ξέρει ποια θα είναι αυτή), να μην αναιρεθεί ο νόμος της βαρύτητας (ακόμη και οι νόμοι αναιρούνται κάποτε), κλπ, κλπ, κλπ, και πάνω απ’ όλα να είμαι ζωντανός στο επόμενο βήμα, διότι τίποτε στο σύμπαν δεν μπορεί να μου εγγυηθεί ότι θα είμαι ζωντανός στην επόμενη στιγμούλα.

Και, τώρα που το σκέφτομαι, υπάρχει και κάτι άλλο πολύ σημαντικό: να παραμείνω ο εαυτός μου διασχίζοντας το κατώφλι. Εκείνος ο εαυτός που αποφάσισε να κάνει το βήμα και να μπει στο σπίτι του. Στο σπίτι του εαυτού μου. Του εαυτού μου που συνεχώς αλλάζει και μεταλλάσσεται, του εαυτού μου που μπορεί να αλλάξει τόσο πολύ ώστε να μην θυμάται ότι ήθελε κάποτε να κάνει εκείνο το βήμα, ή γιατί ήθελε να το κάνει…

Τελικά, είναι πιο εύκολο να περάσει μία καμήλα από το μάτι μιας βελόνας, παρά ένας συγγραφέας ή ένας εμπνευσμένος άνθρωπος να περάσει από μία πόρτα. Βέβαια, αν τα καταφέρω, υπάρχει και η θετική πλευρά: δεν χρειάζεται να βάλω ποτέ σύστημα συναγερμού στο σπίτι, αφού με όλα αυτά έχω έναν τόσο τρομερό φύλακα στο κατώφλι μου…

ΚΑΙ ΠΑΛΙ Ο ΧΡΟΝΟΣ

Ο Χρόνος είναι ψέματα.

Ένα έτος, δεν είναι τίποτε άλλο από μια πλήρη περιφορά της Γης γύρω από τον Ήλιο. Ένα αρειανό έτος, είναι δύο φορές μεγαλύτερο, γιατί η περιφορά του Άρη γύρω από τον Ήλιο είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτήν της Γης.

Ακούω παλιές ηχογραφήσεις από τις συνομιλίες των αστροναυτών. Τους ακούω σαν να μιλάνε τώρα, αυτήν τη στιγμή. Ένας αστροναύτης κάνει μια πτήση γύρω από τη Γη. Το ακρωτήριο Κανάβεραλ περιστρέφεται γύρω από τον πλανητικό μας άξονα, μία φορά κάθε 24 ώρες, αλλά ο αστροναύτης ολοκληρώνει την περιστροφή του γύρω από τον πλανήτη μας σε 90 λεπτά περίπου. Επομένως, ο αστροναύτης βλέπει 16 μέρες, ενώ εμείς μονάχα μία.

Στο βιβλίο του ‘Η Κατάκτηση του Χρόνου’ το 1897, ο Χ. Τζ. Γουέλς, φαντάζεται τον εαυτό του στον Βόρειο Πόλο να κοιτάζει τον ήλιο. Είναι Κυριακή, δώδεκα η ώρα. Καθώς στέκει στην «κορυφή» του πλανήτη και περιστρέφεται μαζί με την Γη, η ώρα παραμένει δώδεκα της Κυριακής μέχρι την ολοκλήρωση της περιστροφής, οπότε ξαφνικά η ώρα γίνεται δώδεκα της Δευτέρας. Αναρωτιέται: άραγε τι θα συμβεί αν κάποιος αρχίσει να περιστρέφεται γρηγορότερα από την Γη; Θα φτάσει στην «αφετηρία» πολύ νωρίτερα από αυτήν.

Στις 7 Σεπτεμβρίου 1552, όσοι επέζησαν από την εξερευνητική αποστολή του Μαγγελάνου, έφτασαν στην Ισπανία με το πλοίο Βικτόρια. Τότε, ανακάλυψαν έκπληκτοι ότι –παρ’ όλο που είχαν κρατήσει σωστό ημερολόγιο πλοίου– είχε χαθεί μία μέρα του ταξιδιού τους, δυτικά, γύρω από τη Γη. Επειδή δεν γιόρτασαν τις θρησκευτικές εορτές σωστά στην ημέρα τους, η Εκκλησία τους ζήτησε ‘να προσευχηθούν για να τους συγχωρέσει ο Θεός’.

Σήμερα ξέρουμε ότι το ημερολόγιο του Μαγγελάνου ήταν σωστό, και ότι το συγχωροχάρτι που τελικά πήραν, ήταν άχρηστο. Τότε δεν υπήρχε ακόμη η Διεθνής Διαχωριστική Γραμμή Ημερομηνίας. Το περιστατικό ενέπνευσε πολύ αργότερα τον Ιούλιο Βερν, που έβαλε τον Φιλέα Φόγκ στον Γύρο του Κόσμου σε 80 Ημέρες, να κερδίζει τελικά το στοίχημα, παρ’ όλο που σύμφωνα με το ρολόι του είχε φτάσει πίσω καθυστερημένα, επειδή είχε κερδίσει μια ημέρα σε σχέση με τους αντιπάλους του που τον περίμεναν. Για να μην αντιμετωπίζουν παρόμοια φαινόμενα, τα υπερωκεάνια που ταξιδεύουν από το Σαν Φρανσίσκο στο Τόκιο, υπολογίζουν δύο Κυριακές, ή δύο Τετάρτες, σε μια εβδομάδα.

Το 1732, διαγράφηκαν έντεκα ημέρες από τα ημερολόγια. Εκείνον τον χρόνο, η Αγγλία ενέκρινε το Γρηγοριανό Ημερολόγιο -κι έτσι αφαίρεσε έντεκα ημέρες. Οι Βρετανοί εργάτες έκαναν αμέσως διαδήλωση με αίτημα την πληρωμή των χαμένων ημερών. Το κράτος αναγκάστηκε να τους πληρώσει, για να μην παραδεχθεί ότι η εξουσία του Χρόνου είναι πλασματική και αυθαίρετη! Ένα βράδυ του 1972, ένας αστρονόμος του αστεροσκοπείου Γκρίνουϊτς, παρατηρούσε τον Πολικό Αστέρα. Η ώρα ήταν περίπου 4.00΄ το πρωί. Τηλεφώνησε στον συνάδελφο του στο αστεροσκοπείο του Παλομάρ, στην Καλιφόρνια, για να επαληθεύσει τις παρατηρήσεις του. Στην Καλιφόρνια ήταν 8.00΄ το βράδυ.

Σε λίγο, παρατηρούσαν το άστρο «ταυτόχρονα», παρ’ όλο που ο ένας βρισκόταν στο τέλος της νύχτας, ενώ ο άλλος βρισκόταν στην αρχή της.

Πέρα από αυτό, οι δύο αστρονόμοι, στην πραγματικότητα παρατηρούσαν τον Πολικό Αστέρα με την μορφή που είχε το 1922. Κι αυτό γιατί το φως αυτού του άστρου χρειάζεται πενήντα χρόνια ταξίδι για να φτάσει στη Γη! Σήμερα παρατηρούμε το άστρο του Ρίγκελ -την Ρηγίλη- που βρίσκεται σε απόσταση 540 ετών φωτός, όχι στην πραγματική του μορφή, αλλά όπως ήταν τον καιρό που η Ζαν ντ’ Αρκ πέθαινε στην πυρά.

Ο Γαλαξίας 36-295, στον αστερισμό του Βοώτη, απέχει 5.000.000.000 έτη φωτός από το ηλιακό μας σύστημα. Οι αστρονόμοι μελετούν μια μορφή αυτού του γαλαξία που δεν υπάρχει πια, γιατί βλέπουν μια εικόνα του της εποχής που η Γη δεν υπήρχε ακόμη ως πλανήτης.

Αυτή την στιγμή δεν βλέπουμε τον αληθινό ήλιο αλλά, αυτό που βλέπουμε και νιώθουμε, είναι οι ακτίνες του που έφυγαν από αυτόν πριν από 8 λεπτά. (Όμως, ποιες ακτίνες;)

Συνεχίζουμε να βλέπουμε στον ουρανό, εκατομμύρια άστρα που δεν υπάρχουν πια, που έχουν καταστραφεί πριν από αμέτρητα χρόνια, αλλά το φως τους μόλις τώρα φτάνει στη Γη. Άστρα φαντάσματα, μέσα στην άβυσσο του ακατανόητου Χρόνου.

Αν το παρόν σας είναι το ότι διαβάζετε αυτή την στιγμή αυτήν την σελίδα, εμένα είναι το παρελθόν μου. Αυτήν την στιγμή την γράφω…

***
@Παντελής Γιαννουλάκης / ‘Τα ψάρια δεν ξέρουν ότι βρέχει’.

terrapapers.com