Ιστορικές Πηγές και Επίσημα Έγγραφα

Η Ταρταρία (ή Tartary στα αγγλικά) υπήρξε ιστορικά ένας γεωγραφικός όρος που χρησιμοποιούσαν οι Ευρωπαίοι από τον Μεσαίωνα μέχρι και τον 19ο αιώνα για τις απέραντες, άγνωστες τότε εκτάσεις της βόρειας και κεντρικής Ασίας​

. Σε ευρωπαϊκούς χάρτες και κείμενα της περιόδου, η “Ταρταρία” περιλάμβανε τις στέππες της Σιβηρίας, της Μογγολίας, της Μαντζουρίας και γενικά τις περιοχές πέρα από τα Ουράλια, μέχρι τον Ειρηνικό Ωκεανό και τα σύνορα της Κίνας και της Περσίας​

. Ο όρος δεν αντιστοιχούσε σε ενιαίο κράτος ή αυτοκρατορία, αλλά σε μια “ομπρέλα” τοπωνύμιων που υποδήλωνε εδάφη μη χαρτογραφημένα και λαούς (τους Τατάρους ή Ταρτάρους) πέρα από τον γνωστό κόσμο των Ευρωπαίων​

.

Επίσημες αναφορές της εποχής διακρίνουν διάφορες “Ταρταρίες”. Καθώς οι γεωγραφικές γνώσεις βελτιώνονταν, οι Ευρωπαίοι χαρτογράφοι του 17ου-18ου αιώνα διαίρεσαν την Ταρταρία σε επιμέρους περιοχές: π.χ. η Σιβηρία αποκαλούνταν Μεγάλη Ταρταρία, το χανάτο της Κριμαίας Μικρή Ταρταρία, η Μογγολία και η Μαντζουρία Κινεζική Ταρταρία, ενώ οι περιοχές της Κεντρικής Ασίας που δεν ανήκαν σε άλλη αυτοκρατορία αναφέρονταν ως Ανεξάρτητη Ταρταρία​

. Για παράδειγμα, στην Εγκυκλοπαίδεια Britannica του 1771 η “Tartary” περιγράφεται ως «μια απέραντη χώρα στο βόρειο τμήμα της Ασίας, που συνορεύει με τη Σιβηρία στα βόρεια και δυτικά, αποκαλούμενη Μεγάλη Ταρταρία», και απαριθμούνται οι διάφοροι λαοί Ταρτάρων (Αστραχάν, Τσαρκασιανοί, Καζάκοι κ.ά.) ανά περιοχή​

. Αυτή η ιστορική χρήση του όρου συνεχίστηκε (αν και σταδιακά μειούμενη) έως τον 19ο αιώνα​

– χαρακτηριστικά, ακόμα και το 1936 ο Βρετανός συγγραφέας Πήτερ Φλέμινγκ εξέδωσε βιβλίο ταξιδιωτικών εντυπώσεων με τίτλο “News from Tartary”. Με τη συστηματική χαρτογράφηση της Ασίας από Ευρωπαίους και Ρώσους, ο όρος έπεσε τελικά σε αχρησία στον 20ό αιώνα.

 Χάρτης της Ασίας του 1700 από τον Γάλλο χαρτογράφο Guillaume Delisle, όπου η κεντρική και βόρεια Ασία σημειώνεται ως “Grande Tartarie” (Μεγάλη Ταρταρία)​

. Τέτοιου είδους ιστορικοί χάρτες καταδεικνύουν ότι η “Ταρταρία” δεν ήταν μια συγκεκριμένη αυτοκρατορία, αλλά μια γενική γεωγραφική ένδειξη για άγνωστες τότε περιοχές πέρα από τα σύνορα γνωστών κρατών.

Μια αξιοσημείωτη επίσημη αναφορά στον όρο εμφανίζεται σε μεταγενέστερο έγγραφο των ΗΠΑ: σε έκθεση της CIA του 1957 αναφέρεται ότι το 1944, το σοβιετικό καθεστώς διέταξε μια “επιστημονική αναθεώρηση” της ιστορίας της Ταρταρίας. Το απόσπασμα σημειώνει: «…η επαρχιακή επιτροπή του κόμματος των Τατάρων να προχωρήσει σε επιστημονική αναθεώρηση της ιστορίας της Ταρταρίας, ώστε να διορθωθούν σοβαρές ελλείψεις εθνικιστικού χαρακτήρα…»​

. Το ίδιο έγγραφο σχολιάζει ακολούθως: «Με άλλα λόγια, η ιστορία της Ταρταρίας επρόκειτο να ξαναγραφτεί – για να το πούμε ωμά, να πλαστογραφηθεί – προκειμένου να εξαλειφθούν αναφορές της μεγάλης ρωσικής επιθετικότητας εναντίον της Ταρταρίας…»​

. Οι σύγχρονοι συνωμοσιολόγοι επικαλούνται αυτή τη φράση ως απόδειξη ότι υπήρξε κάποτε μια ξεχασμένη “Αυτοκρατορία της Ταρταρίας” την οποία οι Σοβιετικοί προσπάθησαν να σβήσουν από την ιστορία. Ωστόσο, οι ιστορικοί ερμηνεύουν την αναφορά αυτή απλώς ως μέρος της σοβιετικής πολιτικής προς τους Τατάρους (τουρκόφωνους πληθυσμούς της ΕΣΣΔ) – δηλαδή αναθεώρηση της τοπικής ιστορίας των Τατάρων, όχι αναγνώριση κάποιας μυστηριώδους αυτοκρατορίας. Σημαντικό είναι ότι όλα τα πραγματικά ιστορικά αρχεία της Ασίας (χρονικά, κινεζικές, περσικές και ευρωπαϊκές πηγές) δεν αφήνουν κανένα κενό για μια άγνωστη υπερ-πολιτισμένη αυτοκρατορία – αντιθέτως, τεκμηριώνουν πλήρως την διαδοχή γνωστών αυτοκρατοριών (Μογγολικής, Κινέζικων δυναστειών, Οθωμανικής κ.λπ.)​

.

Αρχαιολογικά Ευρήματα και Επιστημονικές Μελέτες

Από αρχαιολογικής σκοπιάς, δεν έχει βρεθεί κανένα τεκμήριο που να υποδηλώνει την ύπαρξη μιας χαμένης “Αυτοκρατορίας της Ταρταρίας”. Οι αρχαιολογικές έρευνες στις περιοχές που οι παλιοί χάρτες ονόμαζαν Ταρταρία έχουν αποκαλύψει πολλούς σημαντικούς αρχαίους πολιτισμούς (Σκύθες, Ούννους, Τούρκους, Μογγόλους, πολιτισμούς της Κεντρικής Ασίας κ.ά.), όμως όλοι αυτοί είναι γνωστοί στην ιστορία και δεν συνιστούν κάποια άγνωστη υπερ-ανεπτυγμένη αυτοκρατορία. Στην πραγματικότητα, τα υλικά κατάλοιπα (πόλεις, οχυρά, τέχνεργα) στις περιοχές αυτές εντάσσονται στα πλαίσια των γνωστών ιστορικών πολιτισμών. Για παράδειγμα, οι μνημειακές αρχιτεκτονικές της Κεντρικής Ασίας (όπως τα εντυπωσιακά μαυσωλεία του Σαμαρκάνδη ή τα φρούρια των Περσών) είναι καλά μελετημένες από τους αρχαιολόγους και αποδίδονται στις αντίστοιχες ιστορικές περιόδους. Οι σύγχρονες επιστημονικές μελέτες δίνουν έμφαση στη συνεργασία πολλών λαών και αυτοκρατοριών στην περιοχή (Μογγολική Αυτοκρατορία, Τσαρική Ρωσία κ.ά.), χωρίς κανένα κενό που να χρειάζεται την υπόθεση μιας χαμένης παγκόσμιας δύναμης​

.

Αξίζει να σημειωθεί ένα συχνά αναφερόμενο στις συζητήσεις εύρημα: τα πινακίδια της Ταρταρίας (Tărtăria). Πρόκειται για τρεις μικρές πήλινες πινακίδες που ανακαλύφθηκαν το 1961 σε νεολιθικό οικισμό στο χωριό Tărtăria της Ρουμανίας (στην Τρανσυλβανία)​

. Τα πινακίδια αυτά, ηλικίας πιθανώς γύρω στο 5300 π.Χ., φέρουν εγχαράξεις συμβόλων της προϊστορικής κουλτούρας Vinča και έχουν προκαλέσει συζητήσεις μεταξύ των αρχαιολόγων σχετικά με το αν αποτελούν την αρχαιότερη μορφή γραφής στον κόσμο​

. Παρότι το όνομα “Tartaria” συμπίπτει (κατά τύχη) με την ιστορική Ταρταρία, τα νεολιθικά αυτά ευρήματα δεν έχουν καμία σχέση με κάποια μεσαιωνική αυτοκρατορία – ανήκουν σε προϊστορικό ευρωπαϊκό πολιτισμό και η σημασία τους εξετάζεται στο πλαίσιο της προέλευσης της γραφής. Οι αρχαιολόγοι μάλιστα διαφωνούν για την αυθεντικότητα και χρονολόγηση των πινακίδων (κάποιοι εικάζουν ακόμα και πλαστογραφία ή μεταγενέστερη εισαγωγή τους στο στρώμα)​

​

. Συνολικά, δεν υπάρχει καμία αναγνωρισμένη αρχαιολογική ένδειξη για έναν “χαμένο πολιτισμό της Ταρταρίας”. Οι επιστήμονες τονίζουν ότι τέτοιες θεωρίες αγνοούν την καλά τεκμηριωμένη ιστορία και αρχαιολογία της Ευρασίας, η οποία δεν αφήνει χώρο για άγνωστες αυτοκρατορίες​

.

Ένα από τα νεολιθικά πινακίδια της Tărtăria, το στρογγυλό πήλινο “μενταγιόν” με εγχάρακτα σύμβολα (διάμ. ~6 εκ)​

. Βρέθηκε το 1961 στην Τρανσυλβανία (Ρουμανία) σε στρώμα 5ης χιλιετίας π.Χ. και φέρει προϊστορικά Vinča σύμβολα. Παρά τη φημολογία στο διαδίκτυο, αυτά τα αντικείμενα δεν τεκμηριώνουν καμία “αυτοκρατορία Ταρταρίας” – εντάσσονται στην προϊστορική αρχαιολογία της Ευρώπης και ουδέποτε συνδέθηκαν με μεσαιωνικούς Τατάρους.

Επιστημονικές μελέτες που αφορούν τη θεωρία της “Μεγάλης Ταρταρίας” εστιάζουν κυρίως στο φαινόμενο της διάδοσης ψευδοϊστορικών ιδεών. Ερευνητές της επικοινωνίας και κοινωνιολόγοι έχουν αρχίσει να μελετούν πώς αυτές οι θεωρίες εξαπλώνονται στο διαδίκτυο και πώς δημιουργούν κοινότητες πιστών. Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, οι συνωμοσιολόγοι μέσω της συνεχούς ανταλλαγής παραπληροφόρησης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δημιουργούν δεσμούς μεταξύ τους και μια αίσθηση κοινότητας​

. Οι ειδικοί αντιμετωπίζουν τη διάδοση της “Ταρταρίας” ως μέρος της ευρύτερης τάσης ψευδοϊστορικών θεωριών που μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά την κατανόηση της ιστορίας από το κοινό​

. Μάλιστα, η Ρωσική Γεωγραφική Εταιρεία ένιωσε την ανάγκη να τοποθετηθεί επίσημα, χαρακτηρίζοντας την εν λόγω θεωρία “ακραία φαντασίωση” και δημοσιοποιώντας τους ιστορικούς χάρτες “Ταρταρίας” από τα αρχεία της, για να δείξει ότι ο όρος ήταν γνωστός και δεν αποκρύφτηκε ποτέ​

.

Θεωρίες Συνωμοσίας και Ανεξάρτητες Αναφορές

Παρά τα ιστορικά δεδομένα, τα τελευταία χρόνια έχει εξαπλωθεί στο διαδίκτυο μια θεωρία συνωμοσίας που υποστηρίζει ότι η Ταρταρία δεν ήταν απλώς γεωγραφικός όρος, αλλά μια μεγάλη αυτοκρατορία που έχει σκόπιμα διαγραφεί από την επίσημη ιστορία​

. Αυτή η θεωρία –συχνά αποκαλούμενη “Τartarian Empire”– ισχυρίζεται ότι υπήρξε έως τον 19ο αιώνα μια προηγμένη παγκόσμια υπερδύναμη, η “Αυτοκρατορία των Ταρτάρων”, με ανεπτυγμένη τεχνολογία, αρχιτεκτονική και ακόμη και γίγαντες ως κατοίκους​

​

. Οι οπαδοί της πιστεύουν ότι μετά την πτώση της (σε ένα καταστροφικό γεγονός όπως ένας κατακλυσμός λάσπης – βλ. παρακάτω), οι κυβερνήσεις και η ελίτ παγκοσμίως συγκάλυψαν την ύπαρξή της, ξαναγράφοντας την ιστορία από την αρχή​

.

Σύμφωνα με αυτή τη νέα μυθολογία, τα ίχνη της χαμένης Ταρταρικής αυτοκρατορίας υπάρχουν “κρυμμένα σε κοινή θέα” στα μεγάλα αρχιτεκτονικά μνημεία του κόσμου. Για παράδειγμα, υποστηρίζουν ότι οι Μεγάλες Πυραμίδες της Αιγύπτου, η μεσαιωνική Παναγία των Παρισίων, ακόμα και ο Λευκός Οίκος στις ΗΠΑ, καθώς και σχεδόν κάθε περίτεχνο κτήριο του 19ου αιώνα με ελληνορωμαϊκό ή γοτθικό ρυθμό, είναι στην πραγματικότητα έργα της Αυτοκρατορίας των Ταρτάρων​

. Θεωρούν ότι η ομορφιά και η πολυπλοκότητα αυτών των δομών δεν θα μπορούσε να έχει επιτευχθεί από τους γνωστούς πολιτισμούς χωρίς κάποια ανώτερη τεχνολογία – άρα αποδίδονται σε έναν χαμένο προηγμένο πολιτισμό. Ακόμη και προσωρινές κατασκευές, όπως τα φαντασμαγορικά περίπτερα των παγκόσμιων εκθέσεων (π.χ. ο Πύργος των Κοσμημάτων στην Έκθεση της Πανάμα-Ειρηνικού του 1915), χαρακτηρίζονται ως “Ταρταρικά” και θεωρείται ότι κατεδαφίστηκαν ακριβώς για να συγκαλυφθεί η αληθινή τους αρχή​

. Όπως σχολιάζει χαρακτηριστικά αρθρογράφος, οι θιασώτες “συνδέουν φαινομενικές ασυνέπειες και κάνουν μεμονωμένες εικασίες αντί να παραθέτουν ολοκληρωμένες, συνεκτικές χρονικές αφηγήσεις”​

.

Η καταγωγή αυτής της θεωρίας φαίνεται να ξεκίνησε στη Ρωσία, σε κύκλους εναλλακτικής ιστοριογραφίας. Ήδη από τη δεκαετία του 1970, ο Ρώσος μαθηματικός Ανατόλι Φоменκο ανέπτυξε μια “Νέα Χρονολογία” –μια ακραία αναθεώρηση της ιστορίας– όπου αμφισβητούσε τη συμβατική χρονολόγηση και πρόβαλε την ιδέα ότι πολλά ιστορικά γεγονότα συνέβησαν πολύ πιο πρόσφατα. Στο έργο του αυτό εμφανίστηκαν ψήγματα της ιδέας μιας μεγάλης “Ταρταρίας”​

. Την επόμενη δεκαετία, ο ρώσος αποκρυφιστής Nikolai Levashov και άλλοι εθνικιστές συγγραφείς διεύρυναν τον μύθο, παρουσιάζοντας τη Ρωσία ως τη “Μεγάλη Ταρταρία” που δήθεν αγνοήθηκε εσκεμμένα από τη Δύση​

. Από το 2016 και έπειτα, αυτές οι ιδέες διεθνοποιήθηκαν μέσω του διαδικτύου, ανεξάρτητα από το αρχικό ρωσικό πλαίσιο: σε φόρουμ, reddit και βίντεο στο YouTube, χρήστες από όλο τον κόσμο άρχισαν να αναπαράγουν τη θεωρία της χαμένης αυτοκρατορίας​

. Σήμερα, σχετικές διαδικτυακές κοινότητες αριθμούν δεκάδες χιλιάδες μέλη (π.χ. το subreddit r/Tartaria έχει πάνω από 45.000 μέλη, ενώ μια ομάδα στο Facebook για “Mudflood – Tartarian Empire” ξεπερνά τις 100.000)​

.

 Η Ομοσπονδιακή Αίθουσα του Σικάγου (Chicago Federal Building) σε φωτογραφία ~1910. Το εντυπωσιακό αυτό κτήριο Beaux-Arts με τεράστιο θόλο ολοκληρώθηκε το 1905 και κατεδαφίστηκε το 1965​

. Οι συνωμοσιολόγοι συχνά προβάλλουν την κατεδάφιση τέτοιων περίλαμπρων “παλαιών” κτηρίων ως απόδειξη συγκάλυψης – υποστηρίζουν ότι οικοδομήματα σαν κι αυτό, με εξεζητημένη αρχιτεκτονική, δήθεν ανήκαν στην Ταρταρική αυτοκρατορία και καταστράφηκαν για να σβηστούν τα ίχνη της προηγμένης τεχνολογίας τους.

Κεντρικό στοιχείο της συνωμοσίας αποτελεί η ιδέα ενός καθολικού κατακλυσμού λάσπης (mud flood). Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, τον 19ο αιώνα σημειώθηκε μια παγκόσμια πλημμύρα από λάσπη που έθαψε ολόκληρες πόλεις και τις κατασκευές της Ταρταρίας. Υποτίθεται ότι όσα κτήρια διασώθηκαν μερικώς –για παράδειγμα, παλιά κτήρια των οποίων ορισμένα επίπεδα βρίσκονται σήμερα κάτω από τη στάθμη του εδάφους– είναι ενδείξεις αυτής της καταστροφής​

. Οι συνωμοσιολόγοι επισημαίνουν υπόγεια παράθυρα ή πόρτες σε κέντρα πόλεων και τα ερμηνεύουν ως απομεινάρια θαμμένων Ταρταρικών κτιρίων. Φυσικά, οι αρχιτέκτονες και ιστορικοί αποδίδουν αυτά τα φαινόμενα σε γνωστές αιτίες (ανύψωση οδοστρωμάτων με τον χρόνο, πλημμύρες ποταμών, αλλαγές επιπέδων δρόμων κ.λπ.), όμως οι πιστοί της θεωρίας τα εντάσσουν σε μια συνολική αφήγηση καταστροφής και συγκάλυψης. Συνολικά, η συνωμοσία της Ταρταρίας έχει χαρακτηριστεί ως μια από τις πιο παράξενες και πολύπλοκες ψευδοϊστορικές θεωρίες – ένα “μπέρδεμα” από αντικρουόμενους ισχυρισμούς χωρίς σαφή αρχή, μέση και τέλος​

. Δεν υπάρχει συμφωνία ούτε μεταξύ των υποστηρικτών της για το πότε ακριβώς ιδρύθηκε η αυτοκρατορία, πώς επεκτάθηκε, γιατί έπεσε ή ποιοι και πώς εξαφάνισαν κάθε μνήμη της. Παρά την έλλειψη αυτή συνοχής, η γοητεία της θεωρίας φαίνεται να έγκειται στον συνδυασμό νοσταλγίας για το ένδοξο παρελθόν και δυσπιστίας προς τις επίσημες αρχές – πολλοί πιστοί της “δεν μπορούν να συμβιβαστούν” με το ότι οι πρόγονοί μας έχτισαν τέτοια μεγαλεία και θεωρούν πιο εύλογο το σενάριο ενός χαμένου υπερ-πολιτισμού​

.

Εικόνες, Φωτογραφίες και Χάρτες

Οι παραπάνω ισχυρισμοί συνοδεύονται από πληθώρα εικόνων και γραφικών που χρησιμοποιούνται ως “αποδεικτικά” στοιχεία. Σε διαδικτυακά φόρουμ ανταλλάσσονται παλιοί χάρτες, φωτογραφίες κτιρίων και άλλα οπτικά τεκμήρια, τα οποία όμως οι ειδικοί ερμηνεύουν πολύ διαφορετικά από ό,τι οι συνωμοσιολόγοι.

• Ιστορικοί χάρτες: Πολλοί αυθεντικοί χάρτες του 16ου–18ου αιώνα παρουσιάζουν την “Tartaria”. Αυτοί οι χάρτες (έργα Ευρωπαίων χαρτογράφων όπως ο Guillaume Delisle ή ο John Cary) όντως απεικονίζουν μια περιοχή με την ένδειξη “Ταρταρία”, συχνά χωρισμένη σε Μεγάλη, Μικρή, Κινεζική κλπ​

  en.wikipedia.org

  . Ωστόσο, οι χαρτογράφοι της εποχής χρησιμοποιούσαν τον όρο συμβατικά για άγνωστες περιοχές – δεν υπονοούσαν ενιαίο κράτος. Για παράδειγμα, σε χάρτη του 1706, η “Grande Tartarie” καταλαμβάνει τη Σιβηρία και τη Μογγολία, επειδή τότε λίγα ήταν γνωστά για αυτές τις περιοχές​

  en.wikipedia.org

  . Οι συνωμοσιολόγοι προβάλλουν αυτές τις εικόνες για να ισχυριστούν ότι υπήρχε “χώρα Ταρταρία” σε επίσημα έγγραφα, όμως οι ιστορικοί σημειώνουν πως πρόκειται απλώς για τον παλιό γεωγραφικό όρο. Δεν υπάρχει σε κανέναν χάρτη σύμβολο ή ένδειξη κάποιας αυτοκρατορικής πρωτεύουσας “Ταρταρίας” ή ονόματα αυτοκρατόρων – αντίθετα, στις ίδιες περιοχές εμφανίζονται τα ονόματα των γνωστών χαν και σουλτάνων (π.χ. της αυτοκρατορίας των Τσίνγκ στην “Κινεζική Ταρταρία”, των χανούτων στην Κεντρ. Ασία κ.λπ.). Οι βιβλιοθήκες (π.χ. Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου) έχουν ψηφιοποιήσει τέτοιους χάρτες, διαθέσιμους ελεύθερα, δείχνοντας ότι δεν υπήρξε “εξαφάνισή” τους από την ιστορία​loc.gov, loc.gov

  .

• Αρχιτεκτονικές φωτογραφίες: Ένα μεγάλο μέρος της εικονογραφίας της θεωρίας προέρχεται από φωτογραφίες κτιρίων του 19ου αιώνα. Οι οπαδοί της Ταρταρίας συγκεντρώνουν παλιές φωτογραφίες εντυπωσιακών δημοσίων κτιρίων (μεγαλοπρεπείς σταθμοί, δικαστήρια, εκθέσεις) και επισημαίνουν στοιχεία όπως θόλους, μιναρέδες, κεραίες – ισχυριζόμενοι ότι επρόκειτο για προηγμένα τεχνολογικά “αιθερικά” ενεργειακά συστήματα της χαμένης αυτοκρατορίας. Για παράδειγμα, προβάλλουν την φωτογραφία του Παλιού Δικαστικού Μεγάρου του Σικάγου (βλ. Εικόνα 2) με τον τεράστιο θόλο του, λέγοντας ότι οι σύγχρονες αρχές “δεν μπορούν να κατασκευάσουν κάτι τέτοιο σήμερα” και άρα πρέπει να ήταν Ταρταρικό. Στην πραγματικότητα, το συγκεκριμένο κτίριο κατασκευάστηκε από γνωστό αρχιτέκτονα της εποχής (Henry Ives Cobb) και η τεχνική του ήταν τυπική της περιόδου (χαλύβδινος σκελετός, επένδυση γρανίτη)​

  en.wikipedia.org

  ​

  en.wikipedia.org

  . Η δε κατεδάφισή του το 1965 εξηγήθηκε από την πόλη του Σικάγου ως ανάγκη ανέγερσης πιο λειτουργικού συγκροτήματος γραφείων – ωστόσο στους θιασώτες της συνωμοσίας αυτή η πράξη θεωρείται ύποπτη, ως “απόπειρα διαγραφής της Ταρταρίας”. Παρόμοια, παρουσιάζονται φωτογραφίες από τα προσωρινά μεγαλοπρεπή περίπτερα των Διεθνών Εκθέσεων (Expo) του τέλους 19ου–αρχών 20ου αι., τα οποία όντως κατεδαφίστηκαν μετά τη λήξη των εκθέσεων. Οι συνωμοσιολόγοι θεωρούν αδιανόητο να χτίστηκαν για προσωρινή χρήση και υποστηρίζουν ότι ήταν αρχαίες ταρταρικές πόλεις που “σκηνοθετήθηκαν” ως εκθέσεις και μετά ισοπεδώθηκαν​

  discovermagazine.com

  . Οι ιστορικοί της αρχιτεκτονικής έχουν απαντήσει τεκμηριωμένα ότι όλα αυτά τα κτίρια σχεδιάστηκαν από συγκεκριμένους αρχιτέκτονες (υπάρχουν σχέδια και μελέτες τους) και ότι η κατεδάφιση προσωρινών δομών ήταν συνήθης πρακτική λόγω κόστους συντήρησης.

• Φωτογραφίες με “θαμμένα” επίπεδα: Μια άλλη κατηγορία εικόνων είναι παλιές φωτογραφίες πόλεων όπου φαίνεται η διαδικασία διαμόρφωσης δρόμων, με χώματα να καλύπτουν τα ισόγεια ορισμένων κτιρίων. Αυτές ερμηνεύονται από τους συνωμοσιολόγους ως απόδειξη του mud flood – ότι δηλαδή ένα κύμα λάσπης έθαψε τις πόλεις και οι αρχές έστρωσαν απλώς νέο δρόμο από πάνω. Στην πραγματικότητα, πολλές πόλεις τον 19ο αιώνα ανύψωσαν το επίπεδο των δρόμων τους για πρακτικούς λόγους (π.χ. το Σικάγο τη δεκαετία 1850-60 κυριολεκτικά ύψωσε ολόκληρο το downtown έως και 3 μέτρα για να εγκαταστήσει αποχέτευση – οι πρόσοψεις των κτιρίων “μετακόμισαν” ψηλότερα, αφήνοντας τα ισόγεια ως υπόγεια)​

  instagram.com

  . Παρόμοια έργα έγιναν και στην Αθήνα, το Παρίσι κ.α. με επιχώσεις οδών. Οι συνωμοσιολόγοι όμως μοιράζονται φωτογραφίες από αυτά τα έργα χωρίς συμφραζόμενα, προκαλώντας σύγχυση στο κοινό.

Συμπερασματικά, οι εικόνες που χρησιμοποιούνται ως “στοιχεία” υπέρ της θεωρίας της Ταρταρίας μπορούν να εξηγηθούν πλήρως με την καθιερωμένη ιστορική γνώση. Δεν υπάρχει καμία φωτογραφία ή χάρτης που πραγματικά να τεκμηριώνει μια χαμένη αυτοκρατορία – όλες οι οπτικές μαρτυρίες είτε誤ερμηνεύονται εκτός πλαισίου είτε αποτελούν κανονικά τεκμήρια ήδη γνωστών ιστορικών φαινομένων.

Βίντεο από Ακαδημαϊκές και Ανεξάρτητες Πηγές

Η διάδοση της θεματολογίας της “Ταρταρίας” έχει γίνει κυρίως μέσω βίντεο στο διαδίκτυο. Εδώ παραθέτουμε μερικά παραδείγματα από διαφορετικές προσεγγίσεις, μαζί με συνδέσμους:

• “Τι είναι η Ταρταρία στους παλιούς χάρτες;” – Ένα σύντομο εκπαιδευτικό βίντεο (YouTube, 2023) που παρουσιάζει πώς από τον 16ο έως τον 18ο αιώνα εκατοντάδες χάρτες ανέγραφαν μια τεράστια περιοχή της Ασίας με το όνομα Tartaria. Εξηγεί το ιστορικό πλαίσιο του όρου (ως γεωγραφική ένδειξη για Σιβηρία/Κεντρ. Ασία) και διαχωρίζει σαφώς τη γεωγραφική πραγματικότητα από τους σύγχρονους μύθους​

  ru.pinterest.com

  . Το βίντεο αυτό δημιουργήθηκε από ιστορικούς αναλυτές χαρτών, προσφέροντας μια τεκμηριωμένη ματιά στους λόγους που ο όρος εμφανίζεται στους παλιούς άτλαντες (άγνοια των λεπτομερειών, γενικευμένες ονομασίες κ.λπ.).

• “Tartaria: Lost Civilization or Myth? The Mud Flood Theory” – Ένα ανεξάρτητο βίντεο (YouTube, 2021) από ερευνητή εναλλακτικής ιστορίας, που εξετάζει τη δημοφιλή θεωρία συνωμοσίας του λεγόμενου Mud Flood. Παρουσιάζει τα επιχειρήματα των συνωμοσιολόγων σχετικά με έναν κατακλυσμό λάσπης που διέγραψε τον υποτιθέμενο πολιτισμό της Ταρταρίας, δείχνοντας φωτογραφίες κτιρίων με μισοθαμμένα παράθυρα και υπογεια επίπεδα. Στη συνέχεια, επιχειρεί μια κριτική ανάλυση, αντιπαραβάλλοντας τις ισχυριζόμενες “αποδείξεις” με λογικές εξηγήσεις (αστικές αναπλάσεις, αρχιτεκτονικές τεχνικές του 19ου αιώνα). Το βίντεο συνοψίζει ότι η θεωρία του Mud Flood στερείται επιστημονικής βάσης και ότι δεν υπάρχει καταγεγραμμένο φυσικό γεγονός παγκόσμιας λάσπης τον 18ο-19ο αιώνα​

  discovermagazine.com

  ​

  discovermagazine.com

  . Παρά την κριτική στάση, το βίντεο αντικατοπτρίζει πόσο ελκυστική έχει γίνει αυτή η μυθολογία στο διαδίκτυο, αφιερώνοντας χρόνο να την παρουσιάσει πριν την αποδόμηση.

Άλλα σχετικά βίντεο ποικίλλουν από σοβαρά ντοκιμαντέρ έως σατιρικές προσεγγίσεις. Για παράδειγμα, στο ελληνικό YouTube υπάρχουν παρουσιάσεις (π.χ. από το κανάλι “Weirdo”) που εισάγουν το κοινό στην ιδέα της “μεγαλύτερης συγκάλυψης στην ιστορία” με εντυπωσιακούς ισχυρισμούς, αλλά και ζωντανές συζητήσεις όπου επαγγελματίες ιστορικοί απαντούν σε ερωτήσεις και “διορθώνουν” τους μύθους. Η αντιπαράθεση μέσω βίντεο έχει γίνει βασικό μέτωπο: κανάλια γνωστά για την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης (όπως το Bright Insight, το Ancient Architects ή έλληνες debunkers) έχουν επίσης δημοσιεύσει εκτενή βίντεο που ανασκευάζουν βήμα προς βήμα τη συνωμοσία της Ταρταρίας, εξηγώντας γιατί πρόκειται για ψευδοϊστορία. Οι σύνδεσμοι και οι πηγές που συνοδεύουν αυτά τα βίντεο (όπως οι παραπάνω) βοηθούν το κοινό να ελέγξει τα γεγονότα και να κατανοήσει την πραγματική ιστορία πίσω από τον θρύλο της “χαμένης Ταρταρίας”.