Οβελίσκοι: Το μυστήριο των λίθινων μνημείων στην Αίγυπτο

Οι οβελίσκοι, φτιαγμένοι συνήθως από ερυθρό γρανίτη, λατομούνταν από τους αρχαίους Αιγυπτίους ως ενιαίοι ογκόλιθοι και στήνονταν μπροστά σε τάφους και ναούς

Κάθε τετράεδρη πέτρινη στήλη που λεπταίνει προς τα πάνω, γνωστή ως οβελίσκος, έχει στην κορυφή της μια πυραμοειδή αιχμή. Η παλιότερη έχει ιστορία 4.000 ετών περίπου. Ακόμη και η πιο πρόσφατη έχει ηλικία σχεδόν 2.000 ετών.

Σκοπός αυτών των μνημείων ήταν η απόδοση τιμής στον Ρα, το θεό του ήλιου.

Εγείρονταν προκειμένου να του αποδοθούν ευχαριστίες για την προστασία του και για τις νίκες που χάριζε στους Αιγύπτιους ηγεμόνες, καθώς και για να του ζητηθούν διάφορες χάρες. Το σχήμα τους πιστεύεται ότι προήλθε από την πυραμίδα. Αντιπροσωπεύουν τις ακτίνες του ήλιου που κατεβαίνουν για να ζεστάνουν και να φωτίσουν τη γη.

Επιπλέον, οι οβελίσκοι χρησιμοποιούνταν για την ενδόξαση των Φαραώ. Στις επιγραφές τους, διάφοροι Αιγύπτιοι ηγεμόνες αποκαλούνται «αγαπητοί του Ρα» ή «όμορφοι . . . σαν τον Ατούμ», το θεό του δύοντος ήλιου. Ένας οβελίσκος αναφέρεται στη στρατιωτική ικανότητα κάποιου Φαραώ: «Έχει δύναμη σαν του Μοντού [του θεού του πολέμου], του ταύρου που καταπατάει ξένα εδάφη και θανατώνει τους στασιαστές».

Οι πρώτοι οβελίσκοι στήθηκαν στην αιγυπτιακή πόλη Ιουνού (τη Βιβλική Ων), ονομασία που πιστεύεται πως σημαίνει «Πόλη της Στήλης», αναφερόμενη ίσως σε αυτούς καθαυτούς τους οβελίσκους. Οι Έλληνες αποκαλούσαν την Ιουνού Ηλιούπολη, εφόσον αποτελούσε το βασικό κέντρο της αιγυπτιακής λατρείας του Ήλιου. Η ονομασία Ηλιούπολη αντιστοιχεί στην εβραϊκή ονομασία Βαιθ‐σεμές, που σημαίνει «Οίκος του Ήλιου».

Εκσκαφή και Μεταφορά

Ο τρόπος κατασκευής των οβελίσκων φαίνεται από το μεγαλύτερο από αυτά τα μνημεία. Εξακολουθεί να κείτεται εγκαταλειμμένο κοντά στο Ασουάν της Αιγύπτου, όπου και λατομούνταν. Οι εργάτες, αφού επέλεξαν ένα κατάλληλο πέτρωμα και το επιπέδωσαν, έσκαψαν τάφρους γύρω από το μελλοντικό οβελίσκο.

Άνοιξαν διόδους κάτω από αυτό και τις γέμισαν με δοκούς, μέχρις ότου ελευθερώθηκε η κάτω πλευρά. Ο μονόλιθος, που ζύγιζε περίπου 1.170 τόνους—βαρύτερος από κάθε άλλον ογκόλιθο που λατόμησαν οι αρχαίοι Αιγύπτιοι—επρόκειτο κατόπιν να συρθεί μέχρι το Νείλο και έπειτα να μεταφερθεί στον προορισμό του με φορτηγίδα.

Ο οβελίσκος του Ασουάν

Ακόμα και σήμερα, πολύ λίγοι γερανοί μπορούν να μετακινήσουν τόσο πελώριο αντικείμενο, πώς σκόπευαν λοιπόν οι αρχαίοι Αιγύπτιοι να μεταφέρουν τον θεόρατο οβελίσκο;

Όπως εξελίχθηκαν τα πράγματα, ο οβελίσκος του Ασουάν εγκαταλείφθηκε όταν οι εργάτες αντιλήφθηκαν ότι υπέστη ανεπανόρθωτες ρωγμές. Αν είχε ολοκληρωθεί, το ύψος του θα ήταν 42 μέτρα, και η βάση του 4 επί 4 μέτρα.

Το πώς εγείρονταν οι οβελίσκοι σε όρθια θέση παραμένει άγνωστο.