Οι αρχηγοί σεκτών και αιρέσεων παρουσιάζουν κοινά χαρακτηριστικά: Νάρκισσοι και «χαρισματικοί» αποβλέπουν αποκλειστικά στη δόξα, το χρήμα και τις σαρκικές απολαύσεις

Μετάφραση-Επιμέλεια: Ελένη Ζήνωνος

Ο Τσαρλς Μάνσον ζούσε στην αθλιότητα σ’ ένα εγκαταλειμμένο σκηνικό πόλης από παλιά ταινία Γουέστερν, εξαγγέλλοντας ένα φυλετικό πόλεμο. Ο Μπαγκουάν Σρι Ραζνίς ήταν παθιασμένος με τις Ρολς Ρόυς (είχε περίπου 90), ενώ κήρυσσε «πνευματικό φωτισμό». Παρά τις μεγάλες διαφορές στους στόχους, τις ιδεολογίες και τον τρόπο ζωής, οι αρχηγοί των διαφόρων σεκτών (sects) και καταστροφικών λατρειών (cults) παρουσιάζουν κοινά βασικά χαρακτηριστικά. [1]

Είναι ναρκισσιστές

Ο ναρκισσισμός, όπως περιγράφει η Κλινική του Mayo, είναι μια διαταραχή της προσωπικότητας που χαρακτηρίζεται από έντονο αίσθημα υπεροψίας, βαθιά ανάγκη για υπερβολική προσοχή και θαυμασμό, προβληματικές σχέσεις και έλλειψη συμπάθειας για τους άλλους. [2]

Έχοντας μελετήσει εκτενώς τη ζωή, τις διδασκαλίες και τις συμπεριφορές του Jim Jones (Jonestown Guyana), του David Koresh (Branch Davidians), του Stewart Traill (η Εκκλησία της Αγίας Γραφής), του Charles Manson, του Shoko Asahara (Aum Shinrikyo), του Joseph Di Mambro (το Τάγμα του ηλιακού ναού), του Markaall Heff Applewhit, του Bhagwan Rajneesh και του Warren Jeffs (ηγέτης πολύγαμης σέκτας), αυτό που διακρίνει όλους αυτούς τους αρχηγούς σεκτών είναι ότι, ήταν ή είναι παθολογικά νάρκισσοι, λέει ο Joe Navarro, – βετεράνος του FBI, όπου υπηρέτησε στο Πρόγραμμα Ανάλυσης Συμπεριφοράς του τμήματος Εθνικής Ασφάλειας. Όλοι έχουν ή είχαν υπερβολικά έντονη πεποίθηση ότι ήταν ξεχωριστοί, ότι αυτοί και μόνοι είχαν τις απαντήσεις σε όλα τα προβλήματα και ότι έπρεπε να είναι σεβαστοί. Απαιτούσαν απόλυτη αφοσίωση και υποταγή από τους οπαδούς τους, υπερεκτιμούσαν τους εαυτούς τους και υποτιμούσαν τους γύρω τους, αντιδρούσαν εκρηκτικά στην ελάχιστη κριτική εναντίον τους και πάνω από όλα δεν τους άρεσε να αμφισβητούνται ή να αποκαλύπτεται η ανεπάρκειά τους.

Περιφρονώντας και μειώνοντας τους άλλους, το ναρκισσιστικό άτομο αυξάνει και επιβεβαιώνει τη δική του (απατηλή) «μεγαλοπρέπεια και παντοδυναμία». Αυτό ακριβώς είναι η ουσία αυτού που ο Ντάνιελ Σιώ του Εθνικού Ινστιτούτου Ψυχοθεραπείας στη Νέα Υόρκη αποκαλεί Τραυματικό ή Κακοήθη Ναρκισσισμό.[3]

«Θα μπορούσα να πω με βεβαιότητα ότι κάθε αρχηγός σέκτας ή καταστροφικής λατρείας (cult) είναι, πάνω απ’ όλα, ναρκισσιστής και ο βαθμός στον οποίο ο ναρκισσισμός του είναι «τραυματικός» (κακοήθης, όπως πιο πάνω) – αυτό θα επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο διαμορφώνεται η ομάδα (σέκτα)», ανέφερε η Janja Lalich, ερευνήτρια και ομότιμος καθηγήτρια κοινωνιολογίας στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Τσίκο. Ο «τραυματικός» ή κακοήθης ναρκισσισμός έχει «επιβλαβή και καταστροφική επίδραση» στους άλλους, δήλωσε η Lalich.

Είναι «χαρισματικοί»

Το «χάρισμα», σύμφωνα με το Γερμανό κοινωνιολόγο Μαξ Βέμπερ, ορίζεται ως «η ‘εξαιρετική’ ικανότητα ενός ατόμου να προσελκύει γύρω του πλήθος οπαδών, πείθοντάς τους ότι διαθέτει ξεχωριστές ή υπερφυσικές – θεϊκές δυνάμεις».

Δεν νοείται καταστροφική λατρεία χωρίς ισχυρό και αινιγματικά «χαρισματικό» ηγέτη. Οι οπαδοί μιας σέκτας αφοσιώνονται και λατρεύουν έναν τέτοιο ηγέτη, τον οποίο ακολουθούν τυφλά.

Είναι απρόβλεπτοι

Πέραν της ακαταμάχητης, γοητευτικής και ‘υπνωτικής’ προσωπικότητας, καθώς και της άκρατης αλαζονείας, η απρόβλεπτη συμπεριφορά του ηγέτη μιας καταστροφικής λατρείας του επιτρέπει να έχει όλη την εξουσία με το μέρος του.

Πρώτα απ’ όλα, εξηγεί η Δρ. Lalich, ο ηγέτης θα περιορίσει τις εμφανίσεις του ενώπιον του ποιμνίου του. Όταν τελικά παρουσιαστεί, παρουσιάζει μια ‘διττή’ συμπεριφορά. «Ποτέ δεν ξέρεις αν πρόκειται να έρθει σαν μαινόμενος ταύρος ή σαν γλυκός αποπλανητής», λέει η Lalich, προσθέτοντας ότι η τακτική αυτή είναι ένας σίγουρος τρόπος να κρατούνται οι οπαδοί «σε ετοιμότητα» με την επιθυμία να ευχαριστήσουν τον ηγέτη.

Το «χάρισμα» και η απρόβλεπτη προσωπικότητα εξασφαλίζουν στον ηγέτη της αίρεσης τον απόλυτο έλεγχο που είναι και ο στόχος του, προκειμένου να ικανοποιήσει την ακόρεστη δίψα για εξουσία και αυταρχικότητα.

Μεμπτά κίνητρα και επιλήψιμοι σκοποί

«Σαφώς υπάρχει κινητήρια δύναμη πίσω από τις ενέργειες των πλείστων αρχηγών σεκτών και αιρέσεων, είτε αυτό είναι η ‘θέση’, τα χρήματα, το σεξ, ή και τα τρία μαζί», λέει η Lalich. Ακόμα και αν ισχυρίζονται ότι μιλούν ή εργάζονται ως εκπρόσωποι (βλ. ‘προφήτες’) μιας ‘ανώτερης δύναμης’, το πιο σίγουρο είναι ότι εξυπηρετούν το εγώ τους. Και προκειμένου να ικανοποιήσουν τις επιθυμίες τους δεν διστάζουν να καταπατήσουν κάθε όριο. «Δεν έχουν καμία αναστολή», λέει η Δρ. Lalich. «Απαιτούν πράγματα που ένας αξιοπρεπής άνθρωπος δεν θα έκανε ποτέ».

[1] 4 Personality Traits Cult Leaders Have In Common https://culteducation.com/group/1289-general-information/34418-4-personality-traits-cult-leaders-have-in-common.html

[2] Ναρκισσισμός – “το απαστράπτον περιτύλιγμα του κενού” ή όταν το “φαίνεσθαι” είναι σημαντικότερο του “είναι” http://aktines.blogspot.com/2012/10/blog-post_394.html

[3] The Relational System of the Traumatizing Narcissist, https://www.icsahome.com/articles/the-relational-system-of-the-traumatizing-narcissist

https://www.livescience.com/65164-what-cult-leaders-have-in-common.html

ppu.org.cy