Ο υπεργίγαντας Μπετελγκέζ ίσως είναι 25% πιο κοντά στη Γη και μικρότερος από ότι νομίζαμε

Ο Μπετελγκέζ είναι ένα αστέρι που όλοι, ακόμη και αν δεν το γνωρίζετε, έχετε δει στον νυχτερινό ουρανό. Μαζί με τον Ριγκελ είναι τα λαμπρότερα άστρα στον αστερισμό του Ωρίωνα.

Στο τέλος του 2019 και αρχές του 2020, o Μπετελγκέζ ήταν και πάλι στη δημοσιότητα όταν παρατηρήσαμε μία μεγάλη μείωση της φωτεινότητάς του.

Πριν και μετά φωτογραφίες του Μπετελγκέζ, όπου φαίνεται η μείωση της φωτεινότητας από τον Ιανουάριο 2019 μέχρι τον Δεκέμβριο του 2019. Credit: ESO/M. Montargès et al.

Τώρα είναι αρκετά ξεκάθαρο ότι η μείωση της φωτεινότητας προκλήθηκε από ένα τεράστιο σύννεφο σκόνης που εκτινάχθηκε από το άστρο και μπλόκαρε εν μέρη το φως του. Δεν είναι ξεκάθαρο γιατί συνέβη αυτό και σε τόσο μεγάλη κλίμακα.

Στα μεγάλης μάζας αστέρια συμβαίνουν διάφορες διεργασίες που τα κάνουν να πάλλονται, δηλαδή να μεγαλώνουν και να μικραίνουν περιοδικά. Ενδεχομένως ένα άλλο συμβάν, ίσως η άνοδος ενός λοβού καυτού αερίου από το εσωτερικό, σε συνδιασμό με μία περιοδική ταλάντωση να προκάλεσε τη δημιουργία και την εκτίναξη της σκόνης που μπλόκαρε το φως του αστεριού.

Καλλιτεχνική απόδοση της εκτίναξης σκόνης από τον Μπετελγκέζ. Credit NASA, ESA και E. Wheatley (STScI)

Το ανωτέρω συμβάν και η προσπάθεια εξήγησης του, θύμισε στους αστρονόμους ότι δεν κατανοούμε ακριβώς τι συμβαίνει στο εσωτερικό του Μπετελγκέζ, ενώ αγνοούμε ακόμη και βασικές παραμέτρους του άστρου. Για παράδειγμα, το μέγεθός του, η μάζα του, η ηλικία του και η απόσταση είναι πολύ δύσκολο να εκτιμηθούν.

Μια ομάδα αστρονόμων επεξεργάστηκε ξανά παλιότερα δεδομένα από τον Μπετελγκέζ και μέσω πολύπλοκων μοντέλων και προσομοιώσεων, εκτίμησαν ξανά τα χαρακτηριστικά του άστρου. Οι υπολογισμοί τους διαφέρουν αρκετά με τις μέχρι σήμερα εκτιμήσεις. Οι παλιές εκτιμήσεις έδιναν διάμετρο 1,5 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα, ενώ οι καινούργιες λίγο πάνω από 1 δισεκατομμύριο.

Πάλι παραμένει απίθανα τεράστιος, μα αρκετά μικρότερος από ότι πιστεύαμε.

Και αν είναι μικρότερος, αυτό σημαίνει ότι βρίσκεται πιο κοντά μας, στα 530 έτη φωτός αντί στα 640.

Ο Μπετελγκέζ είναι τόσο μεγάλος ώστε δεν είναι μόνο ένα φωτεινό σημείο στον ουρανό, με τα μεγαλύτερα τηλεσκόπιά μας μπορούμε να τον αναλύσουμε σε δίσκο. Το μέγεθος του δίσκου εξαρτάται από την απόσταση του άστρου και τις πραγματικές διαστάσεις του. Μόλις οι αστρονόμοι υπολόγισαν τη διάμετρο, στη συνέχεια υπολόγισαν και την απόσταση στα 530 έτη φωτός.

Ο Μπετελγκέζ, το κόκκινο άστρο αριστερά, στον αστερισμό του Ωρίωνα. Image Credit: Babak Tafreshi

Μια άλλη ενδιαφέρουσα παράμετρος είναι η εκτίμησή τους ότι ο Μπετελγκέζ θα εκραγεί σαν υπερκαινοφανής αστέρας σε 100.000 χρόνια. Τα αστέρια, όπως και ο Ήλιος, μετατρέπουν υδρογόνο σε ήλιο στον πυρήνα τους. Στον Ήλιο αυτή η φάση διαρκεί 10 δισεκατομμύρια χρόνια, μα τα μεγάλης μάζας αστέρια καταναλώνουν όλο το υδρογόνο του πυρήνα σε μόλις μερικά εκατομμύρια χρόνια.

Για παράδειγμα ένα 25 ηλιακών μαζών άστρο, θα μετατρέψει το υδρογόνο σε ήλιο σε 3.000.000 χρόνια, το ήλιο σε άνθρακα σε 400.000 χρόνια, τον άνθρακα σε οξυγόνο σε 600 χρόνια, το οξυγόνο σε πυρίτιο σε μισό χρόνο κλπ με τα βήματα να γίνονται όλο και μικρότερα, μέχρι να παραχθεί στον πυρήνα σίδηρος. Ο σίδηρος είναι ένα αδιέξοδο στην διαδικασία της πυρυνικής σύντηξης οπότε και προκαλούντα οι τεράστιες εκρήξεις τωνυπερκαινοφανών αστέρων (supernova).

Η απόσταση των 530 ετών φωτός είναι πολύ μακριά για να μας επηρεάσει μια πιθανή έκρηξη, μα θα ήταν ένα μοναδικό θέαμα στον ουρανό! Δυστυχώς μάλλον θα περιμένουμε 100.000 χρόνια για το φαινόμενο 🙂

Το νέας τεχνολογίας τηλεσκόπιο eVscope με φόντο τον Ωρίωνα

planetariumotg.gr

Σχετικά με ΣΤΕΛΙΟΣΚΟΜΟΤΗΝΗ-1970

Δείτε όλα τα άρθρα του/της ΣΤΕΛΙΟΣΚΟΜΟΤΗΝΗ-1970 →