Μαγειρικό λάδι από απόβλητα υπονόμων στην Κίνα – Εικόνες ΣΟΚ από ανθυγιεινές πρακτικές

Οι διατροφικές συνήθειες και οι πρακτικές μαγειρέματος που εφαρμόζονται στην Κίνα έχουν μπει στο μικροσκόπιο με αφορμή την παγκόσμια εξάπλωση του κορωνοϊού.

Ο κορωνοϊός διαπιστωμένα μεταπήδησε από άγρια ζώα (πιθανότατα από νυχτερίδες) στον άνθρωπο, ελέω της σχεδόν ανύπαρκτης τήρησης των πιο βασικών κανόνων υγιεινής σε υπαίθρια αγορά της κινεζικής επαρχίας Wuhan. Εν ολίγοις οι εμπορικές πρακτικές σε φτωχές επαρχίες της αχανούς Κίνας, σε συνδυασμό με τις διατροφικές και μαγειρικές συνήθειες των Κινέζων, έφεραν την εξάπλωση του κορωνοϊού σε όλο τον κόσμο.

Και όσο περισσότερα γίνονται γνωστά για τέτοιες συνήθειες και πρακτικές σε κάποιες περιοχές της Κίνας (και όχι μόνο), τόσο πιο κατανοητό γίνεται όχι μόνο το πώς εξαπλώθηκε ο κορωνοϊός, αλλά και ότι είναι πολύ πιθανό να έχουμε στο μέλλον περισσότερους αντίστοιχους κινδύνους για τη δημόσια υγεία σε παγκόσμιο επίπεδο.

Παράγουν μαγειρικό λάδι από επεξεργασμένα απόβλητα υπονόμων!
Η χρήση λαδιού από υπονόμους (σ.σ. από τον χαρακτηρισμό gutter oil που έχει αποδοθεί για τη διαδικασία παραγωγής του) είναι γνωστή εδώ και πολλά χρόνια. Η κυβέρνηση της Κίνας έχει προχωρήσει σε μεγάλη εκστρατεία καταστολής του φαινομένου καθώς και σε εφαρμογή αυστηρών ελέγχων και σε επιβολή ακόμα πιο αυστηρών ποινών για τους παραβάτες. Αλλά, όπως έγινε και στην υπαίθρια αγορά της Wuhan, έτσι και στην περίπτωση αυτή, οι έλεγχοι δεν μπορεί ποτέ να είναι απόλυτοι και αρκεί μία «κακιά στιγμή» για να μεταπηδήσει κάποιος επικίνδυνος ιός στον άνθρωπο.

Κάποιοι (φτωχότεροι κατά κανόνα) Κινέζοι ανεβάζουν από τους υπονόμους -σαν να ήταν… πηγάδια- χρησιμοποιημένα έλαια, λίπη και απόβλητα από σφαγεία, τα επεξεργάζονται και τα πωλούν σε εστιατόρια, ξενοδοχεία και άλλες επιχειρήσεις ως μαγειρικό λάδι. Υπολογίζεται ότι το μαγειρικό λάδι από υπονόμους συνιστά το 10% του συνόλου των μαγειρικών ελαίων στην Κίνα. Εκτός από το ότι όλο αυτό είναι απολύτως αηδιαστικό και μόνο ως σκέψη, το επεξεργασμένο μαγειρικό λάδι από υπονόμους πιστεύεται ότι περιέχει καρκινογόνες ουσίες και άλλες τοξίνες.

Δείτε πώς παράγουν μαγειρικό λάδι από υπονόμους…

Η επεξεργασία του ήδη χρησιμοποιημένου μαγειρικού ελαίου είναι στοιχειώδης: το φιλτράρουν, το βράζουν μαζί με άλλα ζωικά απόβλητα, περνάει διαδικασία «εξευγενισμού» (σ.σ oil refinement) και τέλος, αφαιρούν τα όποια υπολείμματα. Στη συνέχεια το βάζουν σε βαρέλια και το μεταπωλούν ως εναλλακτική λύση από το κανονικό μαγειρικό λάδι. Το λάδι υπονόμου είναι επί της ουσίας ανακυκλωμένο λάδι αποχέτευσης, το οποίο συχνά αναμιγνύεται με απόβλητα κρέατος και το βράζουν σε μεγάλες δεξαμενές για να παραχθεί το λάδι. Και φυσικά υπάρχει μεγάλο οικονομικό κίνητρο για την παραγωγή και πώληση τέτοιων λαδιών από υπονόμους.

Έρευνα του 2011 έδειξε ότι ένα στα δέκα εστιατόρια σε πιο φτωχές περιοχές της Κίνας χρησιμοποιούσαν λάδι υπονόμων για το μαγείρεμα. Όπως είπε ο Feng Ping του Κέντρου Έρευνας Κρέατος της Κίνας: «Αυτό το παράνομο λάδι δεν παρουσιάζει διαφορά στην όψη και τους δείκτες μετά την επεξεργασία που του κάνουν, επειδή εκείνοι που παρανομούν καταφέρνουν επιδέξια να αντιγράψουν τους δείκτες αυτούς στο τελικό τους προϊόν».

Το επεξεργασμένο λάδι από υπονόμους θεωρείται αποδεκτό ακατέργαστο συστατικό μόνο για προϊόντα που δεν προορίζονται για ανθρώπινη κατανάλωση, όπως σαπούνια, καουτσούκ, βιοκαύσιμα και καλλυντικά.

Από τη δεκαετία του ’80 γνωστή αυτή η πρακτική

Η πρώτη τεκμηριωμένη περίπτωση παραγωγής λαδιού από υπονόμους στην Ταϊβάν αναφέρθηκε το 1985. Μετά από έρευνα συνελήφθησαν 22 άτομα για συμμετοχή σε ένα κύκλωμα ανακύκλωσης ελαίων επί 10 χρόνια με έδρα την Ταϊπέι. Η πιο βαριά ποινή σε μέλος του κυκλώματος ήταν φυλάκιση 7 ετών…

Η πρώτη αντίστοιχη τεκμηριωμένη περίπτωση στην ηπειρωτική Κίνα αναφέρθηκε το 2000, όταν ένας πωλητής δρόμου βρέθηκε να εμπορεύεται λάδι που προερχόταν από απόβλητα εστιατορίων.

Τον Σεπτέμβριο του 2012, αποκαλύφθηκε μεγάλη έρευνα σχετικά με πιθανή χρήση ελαίων από υπονόμους ως πρώτη ύλη στην κινεζική φαρμακευτική βιομηχανία. Επίσης, το 2014 αποκαλύφθηκε σκάνδαλο για 240 τόνους επεξεργασμένων ελαίων από υπονόμους στην Ταϊβάν, που χρησιμοποιήθηκαν από εκατοντάδες εταιρείες και εστιατόρια. Υπάρχουν ενδείξεις ότι μέρος των 240 τόνων τέτοιων ελαίων ενδέχεται να έχει εξαχθεί στο εξωτερικό.

Μαγειρικό λάδι από απόβλητα υπονόμων: Τι ξέρουμε για την παραγωγή και διανομή του

Τα επεξεργασμένα απόβλητα πωλούνται σε τοπικά «εργαστήρια» ή μικρά εργοστάσια καθαρισμού και συσκευασίας. Όταν πωλείται σε εργαστήρια μεταφέρεται συχνά από μεμονωμένα άτομα που το μεταφέρουν με ποδήλατα. Στη συνέχεια, το λάδι συσκευάζεται σε βαρέλια των 200 λίτρων στα εργαστήρια μέχρι να υποβληθεί σε επεξεργασία. Σε άλλες περιπτώσεις το λάδι από υπονόμους φτάνει σε βιομηχανικά διυλιστήρια μαγειρικών ελαίων για περαιτέρω επεξεργασία προτού φθάσει τελικά στον τελικό του προορισμό: τα εστιατόρια. Τα βιομηχανικά διυλιστήρια είναι συνήθως νόμιμοι παραγωγοί, που πωλούν το μεταποιημένο έλαιο για χρήση στη χημική βιομηχανία ή στην ενεργειακή βιομηχανία. Το επεξεργασμένο έλαιο υπονόμων είναι αποδεκτό ως πρώτη ύλη για την παραγωγή σαπουνιού, καουτσούκ, βιοκαυσίμων και καλλυντικών. Ωστόσο, οι τιμές που επιτυγχάνονται με την πώλησή του ως μαγειρικό λάδι είναι πολύ υψηλότερες από ό,τι εάν πωληθεί στη βιομηχανία χημικών ή ενέργειας.

Μια γυναίκα μαζεύει «γλίτσα» αποβλήτων χρησιμοποιημένων λαδιών από τον υπόνομο

Ορισμένα εστιατόρια χαμηλών… προδιαγραφών έχουν μακροπρόθεσμες συμφωνίες αγοράς με διακινητές ελαίων από υπονόμους. Τέτοια εστιατόρια και οι πωλητές του δρόμου είναι οι μεγαλύτεροι τελικοί χρήστες του επικίνδυνου λαδιού, καθώς λειτουργούν με χαμηλότερα περιθώρια κέρδους από τα μεγαλύτερα εστιατόρια. Το μαγειρικό λάδι ενέχει μεγάλο κόστος προμήθειας για τα εστιατόρια, οπότε η αγορά φθηνότερης εναλλακτικής μπορεί να επιτρέψει σε ένα μικρό εστιατόριο να μειώσει τα συνολικά του έξοδα. Άλλωστε είναι γνωστό ότι η κινεζική κουζίνα βασίζεται σε μεγάλο βαθμό από το λάδι τηγανίσματος.

Η «γλίτσα» από τους υπονόμους επεξεργάζεται σε παράνομα εργαστήρια, όπου αναμιγνύεται με άλλα ζωικά απόβλητα για να παραχθεί το μαγειρικό λάδι υπονόμου

Η κατάσταση γίνεται ακόμα πιο σοβαρή, διότι είναι δύσκολο να γίνει διάκριση μεταξύ του (επαν)επεξεργασμένου μαγειρικού λαδιού από υπονόμους και του νόμιμου, ασφαλούς μαγειρικού λαδιού. Μέχρι και χλωρίνη χρησιμοποιείται για να διορθωθεί το βαθύ σκούρο χρώμα του λαδιού υπονόμου και να γίνει πιο φυσικό, ενώ αλκαλικά πρόσθετα χρησιμοποιούνται για να φέρουν το pH στα επιθυμητά επίπεδα, αφού αρχικά είναι πολύ ανθυγιεινό από τις υψηλές συγκεντρώσεις ζωικών λιπών.

Μαγειρικό λάδι από απόβλητα υπονόμων: Επιπτώσεις στην υγεία

Το λάδι υπονόμων είναι πολύ τοξικό και μπορεί να προκαλέσει διάρροια και κοιλιακό άλγος. Υπάρχουν επίσης αναφορές ότι η μακροχρόνια κατανάλωσή του μπορεί να οδηγήσει σε καρκίνο του στομάχου και του ήπατος καθώς και σε αναπτυξιακές αναπηρίες στα νεογέννητα και στα μικρά παιδιά.

Έλεγχοι σε ορισμένα δείγματα από λάδι υπονόμου αποκάλυψε ίχνη πολυκυκλικών αρωματικών υδρογονανθράκων (polycyclic aromatic hydrocarbons – PAH), επικίνδυνων οργανικών ουσιών ικανών να προκαλέσουν καρκίνο από μακροχρόνια κατανάλωση. Υπάρχει επίσης το ενδεχόμενο το λάδι από υπονόμους να περιέχει αφλατοξίνες (aflatoxins), ουσίες ιδιαίτερα καρκινογόνες.

Τέλος, το λίπος ζωικής και φυτικής προέλευσης στα εξευγενισμένα απόβλητα ελαίων από υπονόμους υπόκεινται σε οξείδωση και αποσύνθεση. Η κατανάλωσή του μπορεί να προκαλέσει δυσπεψία, αϋπνία, ηπατική δυσλειτουργία και άλλα συμπτώματα.