Ξεκίνησαν οι εργασίες σε ένα αμφιλεγόμενο σχέδιο για τη δημιουργία των δομικών στοιχείων της ανθρώπινης ζωής από το μηδέν, σε μια παγκόσμια πρωτοτυπία

Ξεκίνησαν οι εργασίες σε ένα αμφιλεγόμενο σχέδιο για τη δημιουργία των δομικών στοιχείων της ανθρώπινης ζωής από το μηδέν, κάτι που θεωρείται παγκόσμια πρωτοτυπία, σύμφωνα με το BBC. Η έρευνα αποτελούσε ταμπού μέχρι τώρα, λόγω των ανησυχιών ότι θα μπορούσε να οδηγήσει σε απρόβλεπτες αλλαγές για τις μελλοντικές γενιές.

Αλλά τώρα, σημειώνει το BBC, το μεγαλύτερο ιατρικό φιλανθρωπικό ίδρυμα στον κόσμο, το Wellcome Trust, έχει δώσει αρχικά 10 εκατ. λίρες για την έναρξη του έργου και λέει ότι έχει τη δυνατότητα να κάνει περισσότερο καλό παρά κακό, επιταχύνοντας τις θεραπείες για πολλές ανίατες ασθένειες. Ο Δρ Julian Sale, του Εργαστηρίου Μοριακής Βιολογίας MRC στο Κέιμπριτζ, ο οποίος συμμετέχει στο πρόγραμμα, δήλωσε στο BBC ότι η έρευνα αποτελεί το επόμενο γιγαντιαίο άλμα στη βιολογία.

«Οι δυνατότητες είναι άπειρες. Εξετάζουμε θεραπείες που θα βελτιώσουν τη ζωή των ανθρώπων καθώς γερνούν, που θα οδηγήσουν σε υγιέστερη γήρανση με λιγότερες ασθένειες καθώς μεγαλώνουν. Επιδιώκουμε να χρησιμοποιήσουμε αυτή την προσέγγιση για να δημιουργήσουμε κύτταρα ανθεκτικά στις ασθένειες, τα οποία θα μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για τη θεραπεία κατεστραμμένων οργάνων, για παράδειγμα του ήπατος και της καρδιάς, ακόμη και του ανοσοποιητικού συστήματος».

Όμως οι επικριτές φοβούνται ότι η έρευνα ανοίγει το δρόμο για ασυνείδητους ερευνητές που επιδιώκουν να δημιουργήσουν ενισχυμένους ή τροποποιημένους ανθρώπους. Η Δρ Pat Thomas, διευθυντής της Beyond GM, δήλωσε: «Θέλουμε να πιστεύουμε ότι όλοι οι επιστήμονες είναι εκεί για να κάνουν καλό, αλλά η επιστήμη μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να κάνει κακό και για πόλεμο».

Λεπτομέρειες για το έργο δόθηκαν στο BBC με αφορμή την 25η επέτειο από την ολοκλήρωση του Προγράμματος Ανθρώπινου Γονιδιώματος, το οποίο χαρτογράφησε τα μόρια του ανθρώπινου DNA και χρηματοδοτήθηκε επίσης σε μεγάλο βαθμό από το Wellcome.

Κάθε κύτταρο στο σώμα μας περιέχει ένα μόριο που ονομάζεται DNA και μεταφέρει τις γενετικές πληροφορίες που χρειάζεται. Το DNA είναι δομημένο από τέσσερα πολύ μικρότερα μπλοκ που αναφέρονται ως A, G, C και T, τα οποία επαναλαμβάνονται ξανά και ξανά σε διάφορους συνδυασμούς. Είναι εκπληκτικό ότι περιέχει όλες τις γενετικές πληροφορίες που φυσικά μας κάνουν αυτό που είμαστε.

Το Πρόγραμμα ανθρώπινου γονιδιώματος (Human Genome Project) επέτρεψε στους επιστήμονες να διαβάσουν όλα τα ανθρώπινα γονίδια σαν γραμμωτό κώδικα. Το νέο έργο που βρίσκεται σε εξέλιξη και ονομάζεται Synthetic Human Genome Project (Συνθετικό Ανθρώπινο Γονιδίωμα), ενδεχομένως να κάνει ένα τεράστιο άλμα προς τα εμπρός, επιτρέποντας στους ερευνητές όχι μόνο να διαβάζουν ένα μόριο DNA, αλλά και να δημιουργούν μέρη του – ίσως μια μέρα ολόκληρο – μόριο προς μόριο από το μηδέν.

Ο πρώτος στόχος των επιστημόνων είναι να αναπτύξουν τρόπους κατασκευής όλο και μεγαλύτερων τμημάτων ανθρώπινου DNA, μέχρι να φτάσουν στο σημείο να έχουν κατασκευάσει συνθετικά ένα ανθρώπινο χρωμόσωμα. Αυτά περιέχουν τα γονίδια που διέπουν την ανάπτυξη και προστασία μας. Αυτά τα γονίδια μπορούν στη συνέχεια να μελετηθούν και να γίνουν πειράματα για να μάθουμε περισσότερα για το πώς τα γονίδια και το DNA ρυθμίζουν το σώμα μας.

Πολλές ασθένειες εκδηλώνονται όταν αυτά τα γονίδια δεν λειτουργούν σωστά, οπότε οι μελέτες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε καλύτερες θεραπείες, σύμφωνα με τον καθηγητή Matthew Hurles, διευθυντή του Ινστιτούτου Wellcome Sanger, το οποίο προχώρησε στην αλληλούχιση του μεγαλύτερου τμήματος του ανθρώπινου γονιδιώματος. «Η κατασκευή DNA από το μηδέν μάς επιτρέπει να δοκιμάσουμε πώς λειτουργεί πραγματικά το DNA και να δοκιμάσουμε νέες θεωρίες, επειδή επί του παρόντος μπορούμε να το κάνουμε αυτό μόνο τροποποιώντας το DNA σε DNA που υπάρχει ήδη σε ζωντανά συστήματα».

Και παρόλο που το έργο επιδιώκει τα ιατρικά οφέλη, τίποτα δεν εμποδίζει τους αδίστακτους επιστήμονες να κάνουν κατάχρηση της τεχνολογίας. Θα μπορούσαν, για παράδειγμα, να προσπαθήσουν να δημιουργήσουν βιολογικά όπλα, βελτιωμένους ανθρώπους ή ακόμη και πλάσματα που έχουν ανθρώπινο DNA, σύμφωνα με τον καθηγητή Bill Earnshaw, έναν γενετικό επιστήμονα στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, ο οποίος σχεδίασε μια μέθοδο για τη δημιουργία τεχνητών ανθρώπινων χρωμοσωμάτων.

«Το τζίνι έχει βγει από το μπουκάλι», δήλωσε στο BBC. «Θα μπορούσαμε να έχουμε μια σειρά από περιορισμούς τώρα, αλλά αν ένας οργανισμός που έχει πρόσβαση στα κατάλληλα μηχανήματα αποφάσιζε να αρχίσει να συνθέτει οτιδήποτε, δεν νομίζω ότι θα μπορούσαμε να τον σταματήσουμε».

Η κ. Thomas ανησυχεί για τον τρόπο με τον οποίο η τεχνολογία θα εμπορευματοποιηθεί από τις εταιρείες υγειονομικής περίθαλψης που αναπτύσσουν θεραπείες που θα προκύπτουν από την έρευνα. «Αν καταφέρουμε να δημιουργήσουμε συνθετικά μέρη του σώματος ή ακόμη και συνθετικούς ανθρώπους, τότε σε ποιον ανήκουν. Και σε ποιον ανήκουν τα δεδομένα από αυτές τις δημιουργίες;», διερωτήθηκε.

Δεδομένης της πιθανής κατάχρησης της τεχνολογίας, το ερώτημα για την Wellcome είναι γιατί επέλεξε να τη χρηματοδοτήσει. Η απόφαση δεν ελήφθη ελαφρά τη καρδία, σύμφωνα με τον Δρ Tom Collins, ο οποίος έδωσε το πράσινο φως για τη χρηματοδότηση. «Αναρωτηθήκαμε ποιο ήταν το κόστος της αδράνειας», δήλωσε στο BBC. «Αυτή η τεχνολογία θα αναπτυχθεί μια μέρα, οπότε, κάνοντάς το τώρα, προσπαθούμε τουλάχιστον να το κάνουμε με όσο το δυνατόν πιο υπεύθυνο τρόπο και να αντιμετωπίσουμε τα ηθικά και δεοντολογικά ζητήματα με όσο το δυνατόν πιο άμεσο τρόπο», πρόσθεσε.

Ένα ειδικό πρόγραμμα κοινωνικών επιστημών θα τρέχει παράλληλα με την επιστημονική ανάπτυξη του έργου και θα καθοδηγείται από την καθηγήτρια Joy Zhang, κοινωνιολόγο, στο Πανεπιστήμιο του Κεντ. «Θέλουμε να πάρουμε τις απόψεις των εμπειρογνωμόνων, των κοινωνικών επιστημόνων και κυρίως του κοινού σχετικά με το πώς αισθάνονται για το πρόγραμμα και πώς μπορεί να τους ωφελήσει, καθώς και ποιες ερωτήσεις και ανησυχίες έχουν», σημείωσε.