Κατασκοπευτικό θρίλερ στην Κύπρο: To ισραηλινό βαν με εξοπλισμό παρακολούθησης, το δημοσίευμα του Forbes και οι αντιδράσεις

Σε ιστό εταιρειών ισραηλινών συμφερόντων, που αναπτύσσουν τεχνολογίες κατασκοπείας ηλεκτρονικών συσκευών, έχει μπλεχτεί εδώ και μέρες η Κύπρος, με τα κόμματα να ζητούν εξηγήσεις από τη κυβέρνηση και τις αρχές ασφαλείας να διενεργούν έρευνες σε ένα περίεργο κλειστό φορτηγάκι (van) το οποίο διαθέτει εξοπλισμό παρακολούθησης κινητών έξυπνων συσκευών (τηλέφωνα, υπολογιστές, τάμπλετ κλπ). Σε αυτή τη περίεργη ιστορία ενεπλάκη το κυβερνών κόμμα και ο πρόεδρος του, η εβραϊκή κοινότητα στη Κύπρο, μη κυβερνητικές οργανώσεις και εταιρείες που ελέγχουν ισραηλινοί και πωλούν τεχνολογία σε κυβερνήσεις, ιδιώτες και όποιον επιθυμεί να πληρώσει αδρά για να έχει τη δυνατότητα πρόσβασης σε ευαίσθητες πληροφορίες.

Το μαύρο κατασκοπευτικό βαν

Το θέμα των παρακολουθήσεων στη Κύπρο έχει βαθιές ρίζες καθώς κατά καιρούς αποκαλύπτονταν πληροφορίες για την λειτουργία συστημάτων ελέγχου των επικοινωνιών, κατά παράβαση της νομοθεσίας η οποία δεν επιτρέπει παραβίαση του απορρήτου της επικοινωνίας. Την περασμένη εβδομάδα οι παρακολουθήσεις επανήλθαν χθες στη δημοσιότητα, με την συνέντευξη ενός Ισραηλινού πρώην πράκτορα των μυστικών υπηρεσιών στο περιοδικό Forbes ο οποίος «διαφήμιζε» τις δυνατότητες ενός van να χακάρει κάθε κινητή συσκευή επικοινωνίας. Στο δημοσίευμα του Forbes, το οποίο προβλήθηκε και μέσα από την ιστοσελίδα του περιοδικού με ανάρτηση βίντεο, παρουσιάζεται ο Ισραηλινός να διαφημίζει τις κατασκοπευτικές υποδομές που διαθέτει στη Λάρνακα, μεταξύ των οποίων το van με εξοπλισμό αξίας 9 εκατ. ευρώ, ο οποίος μπορεί να υποκλέψει δεδομένα από κινητά και άλλες συσκευές σε ακτίνα ενός χιλιομέτρου. Και αυτό ενώ η άρση του απορρήτου των επικοινωνιών επιτρέπεται στην Κύπρο μόνο από τις κρατικές αρχές ασφαλείας και μάλιστα για συγκεκριμένους λόγους, που αφορούν διερεύνηση σοβαρών εγκλημάτων, και υπό προϋποθέσεις. Ο Tal Dilian, ιδιοκτήτης της εταιρείας WiSpear, έκανε επίδειξη στο Forbes για το τι μπορούν να κάνουν η κατασκοπευτική τεχνολογία και το λογισμικό που διαθέτει, στέλνοντας δικούς του ανθρώπους σε απόσταση 200 μέτρων, και μέσα σε ελάχιστο χρόνο κατάφερε να «μολύνει» τα τηλέφωνά τους και να «ψαρέψει» τα δεδομένα από το WhatsApp τους. Δεν χρειάστηκε να γίνει καμία ενέργεια από τη συσκευή του «στόχου» για να γίνει αυτή η υποκλοπή. Με τον ίδιο τρόπο «ψαρεύονται» τα δεδομένα και οι επικοινωνίες. Στην ίδια συνέντευξη υποστηρίζε πως τέτοιου είδους κατασκοπευτικά εργαλεία κατασκευάστηκαν για να μπορούν οι κυβερνήσεις να πιάνουν τρομοκράτες, εμπόρους ναρκωτικών κ.λπ. Αλλά αυτό δεν σημαίνει, σημείωνε με νόημα, ο δημοσιογράφος του Forbes, Thomas Brewster, ότι δεν γίνονται παρακολουθήσεις πολιτικών, δημοσιογράφων κ.ά. Στο ίδιο δημοσίευμα αναφερόταν πως ακτιβιστές δημοσιογράφοι, όπως ο Σαουδάραβας Κασόγκι που δολοφονήθηκε στην Άγκυρα, παρακολουθούνταν από τέτοιου είδους κατασκοπευτικά εργαλεία. Μάλιστα σημειωνόταν πως το κακόβουλο λογισμικό που χρησιμοποιήθηκε σε αυτή την περίπτωση είχε κωδικοποιηθεί από την ισραηλινή εταιρεία NSO με την οποία η πρώην επιχείρηση του Dilian, με την επωνυμία Circles, είχε συγχωνευτεί. Στη συνέντευξή του ο Tal Dilian μιλούσε για πελάτες σε όλα τα μήκη και πλάτη της Γης. Από την Ινδονησία, όπου διαθέτει γραφείο, στην Αφρική, στην Άπω Ανατολή, στην Αμερική…

Πανικός και κατάσχεση

Παρά το ότι το δημοσίευμα του Forbes εμφανίστηκε τον περασμένο Αύγουστο, η αναδημοσίευση από κυπριακά ΜΜΕ προκάλεσε πανικό με την Αστυνομία να δηλώνει πως δεν είχε ιδέα και να ξεκινάει έρευνα την περασμένη Παρασκευή. Κλιμάκιο ανακριτών πήγε στο κτήριο που στεγάζεται η εταιρεία του Ισραηλινού στη Λάρνακα και κατάσχεσε το μαύρο βαν για να εξετάσει τον εξοπλισμό.

Την ίδια ώρα ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Πρόδρομος Προδρόμου επιχείρησε να υποβαθμίσει την υπόθεση λέγοντας ότι είναι γνωστό ότι η εταιρεία που ανήκει στον Ισραηλινό πρώην πράκτορα είναι γνωστό ότι δραστηριοποιείται στην Κύπρο έχει και Κύπριους μετόχους και είναι δηλωμένη στον Έφορο Εταιρειών. Ωστόσο δεν ξεκαθάρισε κατά πόσο ο εξοπλισμός και η δραστηριότητα της εταιρείας διενεργεί παρακολουθήσεις και αν οι δραστηριότητες της θεωρούνται νόμιμες. Ουσιαστικά ο κ. Προδρόμου απαντούσε στον ηγέτη της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ΓΓ του ΑΚΕΛ Άντρο Κυπριανού ο οποίος είχε ζητήσει εξηγήσεις.

Ο Άντρος Κυπριανού είχε δηλώσει πως «ο συγκεκριμένος εξοπλισμός έχει τεράστιες, ανεξέλεγκτες ουσιαστικά δυνατότητες, αφού μπορεί να εισβάλλει σε τηλέφωνα και ηλεκτρονικές συσκευές από απόσταση εκατοντάδων μέτρων, να υποκλέπτει υλικό και συνδιαλέξεις, να αναγνωρίζει ανθρώπινη φωνή, να λειτουργεί τις συσκευές στη θέση του ιδιοκτήτη τους». Ρωτούσε «πως και γιατί βρίσκεται στην Κύπρο ένα τέτοιο μηχάνημα; Πώς και κατόπιν ποιου ελέγχου εκτελωνίστηκε; Στη βάση ποιας νομοθεσίας λειτουργεί και παρέχει υπηρεσίες; Με ποιου την άδεια παρακολουθεί ποιους; Έναντι ποιων στράφηκε η λειτουργία του μέχρι σήμερα»;

«Μετεωρολογικά» μηχανήματα

Όπως αποκαλύφθηκε ο εξοπλισμός του van είχε εισαχθεί στη Κύπρο από το Ισραήλ ως μηχανήματα πρόγνωσης του καιρού. Με βάση τα τιμολόγια που προσκόμισε η εταιρεία, το van εμφανιζόταν ως ένας πλήρης μετακινούμενος μετεωρολογικός σταθμός. O πρώην πράκτορας Tal Dilian πήρε προσωρινή άδεια για τα μηχανήματα αυτά, από τις κυπριακές τελωνειακές αρχές για ένα χρόνο και προσφάτως ζητήθηκε ανανέωση για ακόμα 6 μήνες. Ο αρχηγός της κυπριακής αστυνομίας, Κύπρος Μιχαηλίδης στις πρώτες δηλώσεις του ανέφερε ότι από την πρώτη στιγμή που υπέπεσαν στην αντίληψή του τα δημοσιεύματα σε ξένα ΜΜΕ, έδωσε οδηγίες το περιστατικό να διερευνηθεί. Πρόσθεσε ότι κατά τη διερεύνηση «φάνηκε ότι υπάρχει κάποια πιθανή εύλογη υπόνοια για διάπραξη αδικημάτων σε σχέση με τον νόμο της προστασίας του απορρήτου και τις ιδιωτικής επικοινωνίας».

Άδειες οπλοφορίας και προστασία

Στο ίδιο κτήριο που στεγάζεται η εταιρεία WiSpear στεγάζονται και άλλες εταιρείες ισραηλινών συμφερόντων οι οποίες ανήκουν στον εκπρόσωπο των Ισραηλινών Συναγωγών στη Κύπρο Shakak Avni. Οι εταιρείες αυτές επίσης ασχολούνται με την ανάπτυξη τεχνολογίας παρακολούθησης συσκευών και προσφέρουν υπηρεσίες ασφαλείας. O Shakak Avni αποκαλύφθηκε ότι αιτήθηκε το 2016 άδεια οπλοφορίας και η αίτηση του απορρίφθηκε δυο φορές από την επιτροπή ασφαλείας της αστυνομίας. Ωστόσο έγινε πρόταση στο υπουργικό συμβούλιο και το υπουργικό συμβούλιο την ενέκρινε ενώ στη συνέχεια του παραχωρήθηκε και αστυνομική φρουρά στη βάση πληροφοριών ότι απειλείται από ισλαμική οργάνωση. Επίσης δημοσιεύθηκαν πληροφορίες για σχέση του Shakak Avni με το κυβερνών κόμμα του ΔΗΣΥ και τον Πρόεδρο του, Αβέρωφ Νεοφύτου. Ο κ. Νεοφύτου επιβεβαίωσε ότι είχε συναντήσεις με τον Shakak Avni, το οποίο είχε με την ιδιότητα του ως εκπροσώπου των εβραϊκών συναγωγών. Επίσης επιβεβαίωσε ότι εταιρεία του Shakak Avni εγκατέστησε το σύστημα ασφαλείας στα γραφεία του κυβερνώντος κόμματος.

Μπαινόβγαιναν και στο Γεν. Επιτελείο

Όταν το 2014 είχε προκύψει και πάλι θέμα με πιθανές παρακολουθήσεις, είχε κλείσει με συνοπτικές διαδικασίες και έτσι δεν δόθηκαν οι διαστάσεις που φαίνεται να είχε η υπόθεση. Εκείνη την περίοδο η κυπριακή Αστυνομία είχε συλλάβει δύο υπαστυνόμους των Βρετανικών Βάσεων, οι οποίοι έκαναν έλεγχο ασφαλείας στο γραφείο του τότε υπαρχηγού της Εθνικής Φρουράς αντιστράτηγου Ανδρέα Παπαπαύλου. Ο εξοπλισμός που είχαν μαζί τους είχε παραχθεί από την εταιρεία CIS, του Shakak Avni. Η Αστυνομία υπό το βάρος πιθανών αποκαλύψεων αναγκάστηκε να κλείσει την υπόθεση ως «μη αστυνομικής φύσεως». Την παρουσία των δύο υπαστυνόμων είχε αντιληφθεί η ΟΑΣ (Ομάδα Ασφαλείας Στρατού) και είχε ειδοποιήσει την Αστυνομία, η οποία μπλόκαρε τους δύο άνδρες όταν έφευγαν από το ΓΕΕΦ (Γενικό Επιτελείο Εθνικής Φρουράς). Στην κατοχή τους βρέθηκε και ο σχετικός εξοπλισμός. Ο αντιστράτηγος Ανδρέας Παπαπαύλου υποπτευόταν πως κάποιοι τον παρακολουθούσαν και γι’ αυτό είχε ζητήσει τον έλεγχο του γραφείου του. Είναι προφανές ότι δεν είχε εμπιστοσύνη στην Κυπριακή Αστυνομία και την ΚΥΠ (Κρατική Υπηρεσία Πληροφοριών) και γι’ αυτό δεν ανατέθηκε σε αυτές τις υπηρεσίες ο έλεγχος. Η ενέργειά του είχε προκαλέσει αντιδράσεις και ο Α. Παπαπαύλου είχε θέσει την παραίτησή του στη διάθεση του Προέδρου της Δημοκρατίας, ο οποίος ωστόσο δεν την έκανε αποδεκτή, γιατί ο γενικός εισαγγελέας αποφάνθηκε πως δεν είχαν διαπραχθεί ποινικά αδικήματα και διότι «παρά το γεγονός ότι η πράξη του κρίνεται αναμφίβολα ως εσφαλμένη και ως προς αυτό έχουν γίνει αυστηρότατες συστάσεις», ο Πρόεδρος θεωρούσε πως «αυτό που προέχει αυτήν τη στιγμή είναι η επικράτηση κλίματος ηρεμίας και ομοψυχίας στις τάξεις της Εθνικής Φρουράς».

Είναι προφανές ότι οι αρμόδιες αρχές γνώριζαν από το 2014 τη δραστηριότητα κάποιων εταιρειών και τη διάχυση της τεχνολογίας που είχαν αναπτύξει. Ωστόσο δεν λήφθηκε κανένα μέτρο.

Προειδοποιήσεις από NGO

Τον Μάιο του 2019 η μη κυβερνητική οργάνωση προστασίας ανθρωπίνων δικαιωμάτων Acess Now είχε στείλει επιστολή στο αρμόδιο τμήμα του κυπριακού Υπουργείου Εμπορίου και αναφερόταν σε πληροφορίες που αφορούσαν τον ισραηλινό όμιλο NSO, ο οποίος διαθέτει εξοπλισμό παρακολούθησης επικοινωνιών. H Acess Now ρωτούσε κάτω από ποιες συνθήκες δόθηκαν άδειες εξαγωγής στην εταιρεία να δραστηριοποιείται στην Κύπρο, παρά το ότι υπήρχαν στοιχεία για εμπλοκή της σε υποθέσεις παραβίασης δικαιωμάτων ακτιβιστών και δημοσιογράφων. Αναφερόταν στο κακόβουλο λογισμικό Pegasus, το οποίο είχε δημιουργηθεί και με τη συμβολή του Tal Dilian που διαφήμιζε το van στο Forbes. Η Acess Now ρωτούσε αν δόθηκαν άδειες στην NSO ή σε άλλες εταιρείες που παράγουν παρόμοια τεχνολογία παρακολούθησης. Μάλιστα ζητήθηκαν και στοιχεία για εξαγωγές τέτοιας τεχνολογίας προς την ΕΕ τα τελευταία χρόνια, επισημαίνοντας ότι κάτι τέτοιο απαγορεύεται από την ΕΕ. Το αρμόδιο τμήμα του Υπουργείου Εμπορίου της Κύπρου περιορίστηκε να απαντήσει ότι η NSO δεν δραστηριοποιείται στην Κύπρο, παρά το ότι τα ερωτήματα αφορούσαν και εταιρείες με παρόμοια δραστηριότητα. Είναι προφανές ότι οι κρατικές υπηρεσίες γνώριζαν ότι υπήρχε θέμα, αλλά δεν προέβησαν σε καμία ενέργεια.

Εβραϊκή Κοινότητα: Δεν έχουμε σχέση

Ο Πρόεδρος της Εβραϊκής Κοινότητας της Κύπρου Shakak Avni, δεν είναι ο ιδιοκτήτης του κατασκοπευτικού van, ούτε είναι μέτοχος ή κατέχει οποιαδήποτε σχέση στις εταιρείες για τις οποίες γίνεται λόγος στον Τύπο σε σχέση με αυτό, αναφέρει χθεσινή σε ανακοίνωσή της η Εβραϊκή Κοινότητα Κύπρου, σχολιάζοντας πρόσφατα δημοσιεύματα. Η πραγματικότητα είναι ότι το van ανήκει σε εταιρεία η οποία συστεγάζεται με τα γραφεία των εταιρειών του Shakak Avni.

Στην ανακοίνωση αναφέρεται πως «η εβραϊκή Κοινότητα της Κύπρου και η ηγεσία αυτής, εκφράζουν τις σοβαρές τους ανησυχίες σχετικά με τα όσα αναφέρθηκαν στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και απορρίπτουν τους οποιουσδήποτε ισχυρισμούς και κατηγορίες. Προστίθεται ότι

«μέρος του ρόλου του Προέδρου της Κοινότητας είναι οι διάφορες συναντήσεις με πολιτικούς αρχηγούς και παράγοντες, καθώς και με άτομα τα οποία δεν ανήκουν στον πολιτικό χώρο, με τους οποίους συζητούνται θέματα που αφορούν την Εβραϊκή Κοινότητα στην Κύπρο».

Λόγω του ρόλου του αυτού, προστίθεται, «υπήρξε στο παρελθόν στόχος απειλών από ξένες τρομοκρατικές οργανώσεις, για αυτό τον λόγο οι αρμόδιες αρχές του παρείχαν αστυνομική προστασία».

Σημειώνεται παράλληλα ότι η Εβραϊκή Κοινότητα της Κύπρου «σέβεται και τηρεί τους νόμους της Κυπριακής Δημοκρατίας και συνεργάζεται πλήρως με τις κυπριακές αρχές σε σχέση με οποιοδήποτε θέμα».

Ενήμεροι όλοι

Η εταιρεία του πρώην πράκτορα Tal Dilian με ανακοίνωση χθες υποστηρίζει πως το van «δεν υπήρξε ποτέ ενεργό στην Κύπρο παρά μόνο για δοκιμαστικούς σκοπούς και δοκιμές μόνο σε συσκευές οι οποίες ανήκαν στην εταιρεία, ακολουθώντας τις οδηγίες των τοπικών αρχών και εις γνώσιν τους». Οι δοκιμές αυτές έγιναν τον τελευταίο χρόνο. Η εταιρεία κάνει λόγο για φημολογία, ανακριβή γεγονότα και θεωρίες που προκαλούν σύγχυση. Διευκρινίζει επίσης ότι η λειτουργία και οι εργασίες που γίνονται στην Κύπρο δεν συνδέονται με την εβραϊκή κοινότητα, γεγονός που ισχύει και για τα μέλη της εταιρείας.

Δεν παρεμβαίνει ο εισαγγελέας

Παρά το ότι τα κόμματα θεωρούν ότι είναι επιβεβλημένη η παρέμβαση του γενικού εισαγγελέα Κώστα Κληρίδη, o ίδιος δήλωσε ότι δεν δικαιολογείται παρέμβασή του στην υπόθεση για το van. Ανέφερε πως θα παρέμβει «μόνο αν προκύψουν στοιχεία από τα οποία να φαίνεται ότι η ίδια η Αστυνομία, που έχει την ευθύνη διεξαγωγής των ανακρίσεων, δεν μπορεί να έχει τα εχέγγυα αμεροληψίας και αντικειμενικότητας, λόγω κάποιας δικής της εμπλοκής στα θέματα».

Παρέμβαση Ν. Αναστασιάδη

Το ΑΚΕΛ συνεχίζει να πιέζει τη κυβέρνηση να δώσει εξηγήσεις υποστηρίζοντας ότι γνωρίζει πολύ περισσότερα για τη δράση των εταιριών που ανήκουν στο Ισραήλ και τις σχέσεις τους με πολιτικά κόμματα. Ο Κύπριος Πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης έχει καλέσει τον ΓΓ του ΑΚΕΛ αύριο στο Προεδρικό Μέγαρο για να τον ενημερώσει στην παρουσία του υπουργού Δημόσιας Τάξης και του Αρχηγού Αστυνομίας. Η πρόσκληση μόνο προς τον ΓΓ του ΑΚΕΛ, προκάλεσε τις αντιδράσεις των υπολοίπων κομμάτων τα οποία ζητούν να ενημερωθούν και αυτά.

Και στα Wikileaks

Τα ονόματα του Tal Dilian και του Shakak Avni εντοπίζονται στα έγγραφα που δημοσιεύει το WikiLeaks. Οι εταιρείες των δύο Ισραηλινών που δραστηριοποιούνται στη Κύπρο φαίνεται να έχουν επαφές με την ιταλική εταιρεία Hacking Team από την οποία η ΚΥΠ της Κύπρου είχε προμηθευτεί σύστημα παρακολούθησης. Μάλιστα είχε αποκαλυφθεί ότι κατά τη διάρκεια δοκιμών του συστήματος από τη ΚΥΠ είχε καθοριστεί ως «στόχοι» οι δύο μεγάλες εφημερίδες Φιλελεύθερος και Πολίτης. Όταν πριν δύο χρόνια είχε αποκαλυφθεί η απόκτηση του συστήματος από τη ΚΥΠ, είχε οδηγηθεί σε παραίτηση ο επικεφαλής της ΚΥΠ.

protothema.gr