Ο Ρώσος πρόεδρος δεν παρουσίασε κάποιο σχέδιο δράσης, κάποια «συνταγή», αλλά έκανε μια… διάγνωση και πρότεινε παραμέτρους για μια ενδεχόμενη θεραπεία

Σε μια ομιλία-ορόσημο που θα γράψει Ιστορία, ο Ρώσος πρόεδρος Vladimir Putin έθεσε επίσημα τους νέους κανόνες του παιχνιδιού στον παγκόσμιο χάρτη.
Με μια συνταρακτική διάγνωση της κατάρρευσης της μονοπολικής ηγεμονίας της Δύσης, αποκάλυψε τους έξι πυλώνες του αναδυόμενου πολυπολικού κόσμου, έναν κόσμο όπου η ταχύτητα, η πολυπλοκότητα και η ανάγκη για συμφωνίες ανάμεσα σε πολιτισμούς και δυνάμεις θα καθορίσουν το μέλλον της ανθρωπότητας.
Είναι πλέον αντιληπτό ότι η Παλιά Τάξη τελειώνει και ότι ο πλανήτης εισέρχεται σε μια νέα εποχή γεμάτη προκλήσεις αλλά και ευκαιρίες.

Οι αρχές του νέου κόσμου

Πριν την έναρξη της ομιλίας του στη φετινή συνεδρίαση της Λέσχης Valdai, ο Putin κλήθηκε να δώσει «οδηγίες για την εφαρμογή του πολυπολικού κόσμου».
Και παρότι ο Ρώσος πρόεδρος σχολίασε ότι οι οδηγίες ζητούνται για να μην τηρηθούν τελικά, η ομιλία του περιείχε ξεκάθαρα διατυπωμένες τις αρχές του νέου, αναδυόμενου κόσμου.
Αυτές διατυπώθηκαν για πρώτη φορά… και μόνο γι’ αυτό, η ομιλία του στο Valdai μπορεί να καταταγεί μεταξύ των σημαντικότερων τοποθετήσεων του Putin όλα αυτά τα χρόνια.
Όπως και με τη γνωστή ομιλία στο Μόναχο, το νόημα και η σημασία της θα αποκαλύπτονται σταδιακά.

Καμία συνταγή

Αυτό δεν σημαίνει ότι ο Putin πρότεινε κάποιο σχέδιο δράσης.
Αντιθέτως, τόνισε ότι όλα αλλάζουν γρήγορα και ριζικά, και ότι πρέπει να είμαστε έτοιμοι για τα πάντα.
Δεν έδωσε «συνταγή», αλλά έκανε μια διάγνωση και πρότεινε παραμέτρους για μια ενδεχόμενη θεραπεία.
Ο ίδιος δεν έχει ένα άκαμπτο σχέδιο, αλλά κατανοεί με τι έχουμε να κάνουμε όταν μιλάμε για τη μεταβαλλόμενη παγκόσμια τάξη.

Καταρρέει το Σχέδιο της Δύσης

Η γέννηση του πολυπολικού κόσμου, σύμφωνα με τον Putin, προκλήθηκε από την προσπάθεια εγκαθίδρυσης και διατήρησης παγκόσμιας ηγεμονίας.
Ήταν, όπως είπε, η απάντηση του διεθνούς συστήματος και της ίδιας της Ιστορίας στην εμμονή να επιβληθεί μια ιεραρχία με τις δυτικές χώρες στην κορυφή.
Η αποτυχία του σχεδίου αυτού (της αγγλοσαξονικής, ατλαντικής παγκοσμιοποίησης) ήταν ουσιαστικά προδιαγεγραμμένη, και ο ίδιος ο Putin το είχε πει ήδη από το 2007 στο Μόναχο.
Τώρα όμως που η κατάρρευση του ατλαντικού σχεδίου είναι ορατή σε όλους, είναι απαραίτητο να διατυπωθούν αρχές για τον σχηματισμό (αν όχι τη λειτουργία) του νέου κόσμου, και αυτό ακριβώς έκανε ο Putin, καθορίζοντας τα πλαίσια εντός των οποίων πλέον κινούνται τα κράτη.

Οι 6 Αρχές

Οι αρχές, όπως είπε, είναι έξι:
– Μεγαλύτερο άνοιγμα, που οδηγεί σε γενική αβεβαιότητα
– Δυναμική αλλαγών
– Δημοκρατικότητα με την έννοια της πολλαπλότητας παικτών
– Πολιτισμική και πολιτισμική ποικιλομορφία
– Ικανότητα για διαπραγμάτευση και αναζήτηση λύσεων
– Δυσκολία στην επίτευξη σταθερής ισορροπίας δυνάμεων

Τι σημαίνουν όλα αυτά

Όσον αφορά το μεγαλύτερο άνοιγμα, ο Putin έθεσε πρώτη τη δημιουργία ενός πολύ πιο ανοιχτού εξωτερικού πολιτικού χώρου.
Τον χαρακτήρισε μάλιστα και δημιουργικό, αλλά σημείωσε ότι «σχεδόν τίποτα δεν είναι προκαθορισμένο — όλα μπορούν να εξελιχθούν με διαφορετικό τρόπο».
Η ευθύνη των ηγετών μεγαλώνει: η δεξιότητα, εμπειρία, ωριμότητα γίνονται καθοριστικά.
Όπως είπε, «είναι εύκολο να χαθεί κάποιος σε αυτόν τον ευρύ χώρο και να χάσει τον προσανατολισμό του».
Αυτό συχνά συμβαίνει.
Η προσωπικότητα και η φιλοσοφία του πολιτικού ηγέτη, η ικανότητά του να βλέπει μακριά και να χτίζει σχέσεις με άλλους παίκτες, είναι πιο σημαντικές από ποτέ.

Απρόβλεπτες αλλαγές

Η δεύτερη αρχή είναι η δυναμικότητα του πολυπολικού κόσμου.
Οι αλλαγές είναι γρήγορες και συχνά απροσδόκητες, συμβαίνουν σχεδόν σε «πραγματικό χρόνο», είπε ο Ρώσος πρόεδρος.
Η ταχύτητα αντίδρασης καθορίζει τη θέση ενός κράτους.
Δεν υπάρχει πλέον η πολυτέλεια της αναμονής.
Η αποτυχία της ατλαντικής παγκοσμιοποίησης έχει αφήσει πίσω ανεπίλυτα ή καταπιεσμένα προβλήματα που τώρα έρχονται στην επιφάνεια.

Αυξάνονται οι «παίκτες»

Ο Putin επισήμανε ότι ο κόσμος είναι πιο «δημοκρατικός» — με την έννοια ότι πολλά περισσότερα κράτη και δρώντες συμμετέχουν ενεργά στις παγκόσμιες και περιφερειακές εξελίξεις.
Αυτό περιλαμβάνει όχι μόνο κράτη, αλλά και εθνικές και πολυεθνικές εταιρείες, που πολλές φορές λειτουργούν ανεξάρτητα από τις κυβερνήσεις των χωρών προέλευσής τους.
Ο αριθμός των χωρών που επηρεάζουν ή επιδιώκουν να επηρεάσουν δεν έχει προηγούμενο, σύμφωνα με τον Putin.
Αυτό περιπλέκει τις καταστάσεις — αλλά είναι θετική εξέλιξη.

Ποικιλομορφία… πολιτισμική και όχι εξαφάνιση διαφορών

Η τέταρτη αρχή είναι πολιτισμική-πολιτισμική: «Ο πολιτισμικός και ιστορικός χαρακτήρας κάθε χώρας παίζει μεγαλύτερο ρόλο από ποτέ.
Πρέπει να αναζητούμε σημεία επαφής και κοινών συμφερόντων» υπογράμμισε ο Ρώσος πρόεδρος.
Ο Putin τόνισε ότι κανείς δεν θέλει πια να παίζει με κανόνες επιβεβλημένους «από μακριά».
Το πολιτισμικό και πολιτισμικό πλουραλιστικό μοντέλο είναι η θεμελιώδης διαφορά του νέου κόσμου από την παλιά ατλαντική παγκοσμιοποίηση, η οποία επιδίωκε την τυποποίηση και την εξαφάνιση πολιτισμικών διαφορών.
Ο Putin υποστήριξε ότι είναι πιο εύκολο για διαφορετικούς πολιτισμούς να συνεννοηθούν μεταξύ τους, από ό,τι να υπακούσουν σε υπερεθνικές, απομακρυσμένες, και – στο μέλλον – ενδεχομένως μετα-ανθρώπινες ελίτ.

Αναζήτηση συμφωνιών

Ο πέμπτος πυλώνας είναι η αναγκαιότητα συμφωνιών:
«Οποιαδήποτε απόφαση μπορεί να ληφθεί μόνο αν συμφωνούν όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη ή η συντριπτική πλειοψηφία.
Αλλιώς δεν υπάρχει βιώσιμη λύση — μόνο κούφια λόγια και άγονες φιλοδοξίες».
Ο Putin επισημαίνει ότι κανείς πλέον δεν μπορεί να επιβάλει μονομερώς τη βούλησή του.
Χρειάζεται πειθώ, συμβιβασμός και αναγνώριση των συμφερόντων των άλλων.
Ακόμα κι αν η Δύση εξακολουθεί να είναι ισχυρότερη συνολικά, δεν αναγνωρίζεται πια ούτε ως ηγεμόνας ούτε ως «δάσκαλος».
Αν θέλει να επιβιώσει, πρέπει να μάθει να διαπραγματεύεται.

Δυσκολία επίτευξης σταθερής ισορροπίας

Ο τελευταίος άξονας είναι ότι στον πολυπολικό κόσμο, ο εντοπισμός και η διατήρηση ισορροπίας είναι εξαιρετικά δύσκολη: «Η αποδυνάμωση της επιβολής, η διεύρυνση του χώρου ελευθερίας για όλους, είναι αναμφίβολα κάτι θετικό.
Όμως, είναι πολύ πιο δύσκολο να βρεθεί και να διατηρηθεί μια σταθερή ισορροπία»
Οι δυνάμεις είναι ασύμμετρες, οι παίκτες πολλοί, και κάθε χώρα έχει διαφορετικά πλεονεκτήματα.
Αυτό κάνει τον κόσμο να φαίνεται εύθραυστος και ασταθής.
Αλλά ο μονοπολικός κόσμος δεν ήταν απλώς χειρότερος — ήταν επικίνδυνος, γιατί απειλούσε την πολυμορφία των πολιτισμών.
Η πολυπλοκότητα δεν είναι ελάττωμα, αλλά πλεονέκτημα:
«Ο σημερινός κόσμος είναι ένα εξαιρετικά σύνθετο, πολυεπίπεδο σύστημα.
Για να τον περιγράψεις και να τον κατανοήσεις, δεν αρκούν οι απλοί νόμοι της λογικής και της αιτιότητας.
Χρειάζεται μια «φιλοσοφία της πολυπλοκότητας», κάτι αντίστοιχο με την κβαντική μηχανική, που είναι σε ορισμένα σημεία σοφότερη από τη κλασική φυσική».
Ο Putin καταλήγει με έκκληση για μια νέα διπλωματία:
«Οι γραμμικές, μονομερείς λύσεις είναι αδύνατες. Οι μη-γραμμικές και πολυμερείς απαιτούν σοβαρή, επαγγελματική, αμερόληπτη, δημιουργική και μερικές φορές αντισυμβατική διπλωματία».

bankingnews.gr