Η ΕΝΟΙΚΙΑΣΗ ΑΟΖ της Λιβύης από την Τουρκία και οι συσσωρευμένες ελληνικές ανοησίες

Η πληροφορία που κυκλοφορούσε από χθες το απόγευμα μέσω διαρροών σε τουρκικούς λογαριασμούς στα κοινωνικά δίκτυα ήταν σαφής, παρότι παραμένει προς το παρόν μη επιβεβαιωμένη επίσημα: Τουρκία και Λιβύη ετοιμάζονται να υπογράψουν συμφωνία «ενοικίασης» (lease) μέρους της λιβυκής ΑΟΖ για εκμετάλλευσή της από την κρατική τουρκική εταιρία πετρελαίου TPAO. Στην Κωνσταντινούπολη βρέθηκε και ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ Τζέικ Σάλιβαν, ο οποίος είχε συνάντηση με τον Ιμπραήμ Καλίν, τον εξ απορρήτων του Ερντογάν.

Του Ζαχαρία Μίχα*
(Διευθυντής Μελετών στο Ινστιτούτο Αναλύσεων Ασφάλειας και Άμυνας – ΙΑΑΑ/ISDA)

Η πληροφορία πιθανότατα να συνδέεται με την επίσκεψη του Αμερικανού Συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας. Εάν, μάλιστα, επιβεβαιωθεί, θα συνιστά βήμα κλιμάκωσης των σχέσεων με την Ελλάδα, όπως θα εξηγηθεί. Θα αποδείξει ότι η Τουρκία, ακόμα κι όταν επικαλείται τον διάλογο, τον κατανοεί με την πρότερη επιβολή τετελεσμένων. Η Αθήνα φέρει ακεραία ευθύνη, δια των παραλείψεών της, για την τουρκολιβυκή συμφωνία, η οποία σε καμία περίπτωση δεν είναι «κεραυνός εν αιθρία». Πρόκειται για ένα σενάριο που έχει συζητηθεί μετά την υπογραφή του παράνομου τουρκολιβυκού Μνημονίου που αποστερεί το δικαίωμα ΑΟΖ από την Κρήτη.

Το κρίσιμο ζήτημα είναι εάν η –κατά τις πληροφορίες– προς υπογραφή τουρκολιβυκή συμφωνία θα αφορά ολόκληρη τη λιβυκή ΑΟΖ, ή κάποιες περιοχές της. Εάν αφορά περιοχές οι οποίες είναι νοτίως της μέσης γραμμής που χωρίζει την ελληνική από τη λιβυκή ΑΟΖ, ουδέν μεμπτόν, αφού είναι δικαίωμα της Τρίπολης να παραχωρεί δικαιώματα έρευνες και αξιοποίησης κοιτασμάτων σε όποια εταιρία επιλέξει. Εάν, όμως, συμπεριλάβει περιοχή που ορίζεται από το παράνομο τουρκολιβυκό Μνημόνιο και η οποία με βάση την αρχή της μέσης γραμμής ανήκει στην ΑΟΖ της Κρήτης, τότε θα προκύψει κρίση.

Εάν τουρκικά ερευνητικά πλοία και στη συνέχεια τουρκικό γεωτρύπανο κάνουν έρευνα σε ελληνική ΑΟΖ ανατολικά και νότια της Κρήτης, η Αθήνα θα βρεθεί με την πλάτη στον τοίχο. Ή θα πρέπει να αντιδράσει εμπράκτως με σκοπό να αποτρέψει τέτοιες έρευνες, ή να περιοριστεί σε διπλωματικές αντιδράσεις και να «καταπιεί» το τουρκικό τετελεσμένο σε βάρος ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων. Αυτά είναι τα αποτελέσματα του ελληνικού φοβικού συνδρόμου έναντι της Τουρκίας, αλλά και της παθητικότητας έναντι αυτών που συμβαίνουν στη Λιβύη.

Μπορεί κανείς να σκεφτεί κάποια άλλη αιτιολογία για τη μη κατάθεση συντεταγμένων της ελληνικής ΑΟΖ στον ΟΗΕ, όταν το έχει κάνει εδώ και πολύ καιρό η Τουρκία, καταθέτοντας συντεταγμένες που σφετερίζονται ελληνική ΑΟΖ; Η αλήθεια είναι ότι η Αθήνα έχει αποφύγει να καταθέσει συντεταγμένες της κατά την άποψή της ελληνικής ΑΟΖ, φοβούμενη πως εάν το έκανε θα υποχρεωνόταν σε περίπτωση παραβίασης να την υπερασπίσει με κάθε διαθέσιμο μέσο. Με άλλα λόγια, θα της ήταν πολύ δύσκολο να αδρανήσει.

Ενώ δηλαδή η Ελλάδα κόπτεται για το διεθνές δίκαιο, αρνείται να το εφαρμόσει όταν αυτό ευνοεί τα εθνικά της συμφέροντα, όπως στην περίπτωση της επέκτασης των χωρικών υδάτων και της ανακήρυξης ΑΟΖ. Η διεθνής ενεργειακή κρίση έχει μεγιστοποιήσει τη σημασία των ισχυρά πιθανολογούμενων κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην δυνάμει ελληνική ΑΟΖ και είναι σαφές πως εάν η Ελλάδα συνεχίζει ουσιαστικά την παθητική στάση της, είναι νομοτελειακά βέβαιο ότι το κενό θα το καλύψει η Τουρκία…

Αυτό δεν αφορά μόνο τις θαλάσσιες περιοχές ανατολικά και νοτιοανατολικά της Κρήτης που έχει σφετεριστεί το τουρκολιβυκό Μνημόνιο. Η παθητικότητα αφορά και τις περιοχές νοτιοδυτικά και δυτικά της Κρήτης, όπου εκτιμάται ότι βρίσκονται κοιτάσματα καθοριστικά για το μέλλον της ευρωπαϊκής ενεργειακής ασφάλειας. Η Τουρκία, έχοντας φροντίσει να ελέγξει γεωπολιτικά τη Λιβύη, ήδη ετοιμάζεται να κάνει το επόμενο βήμα της όχι μόνο με έρευνες της τουρκικής TPAO, αλλά και υποδαυλίζοντας παράλογες λιβυκές αξιώσεις στην περιοχή νότια των Χανίων και του Ρεθύμνου.

Αν επιβεβαιωθεί η πληροφορία, η Τουρκία θα διακινδυνεύσει να στείλει ερευνητικό πλοίο προφανώς με τη συνοδεία φρεγατών παρά το γεγονός ότι η απόσταση είναι μειονέκτημα γι’ αυτήν, εάν οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις λάβουν την εντολή εκδίωξης των τουρκικών ερευνητικών πλοίων από την περιοχή, ακόμα και διά της βίας. Είναι προφανές όμως ότι δεκαετίες δεδομένης ελληνικής συμπεριφοράς έχουν καταστήσει την ελληνική αποτρεπτική ρητορική αναξιόπιστη. Γι’ αυτό και η Άγκυρα το τολμάει.

Το δε γεγονός ότι η Ελλάδα δεν έχει καταθέσει συντεταγμένες στον ΟΗΕ αποτελεί αναμφισβήτητα διπλωματικό μειονέκτημα γι’ αυτήν. Η Άγκυρα θα ισχυριστεί ότι η Ελλάδα δεν έχει δικαίωμα να βρίσκεται στην περιοχή, αφού δεν την έχει καν διεκδικήσει! Η Τουρκία ποντάρει στο ότι η Ελλάδα έχει ταυτιστεί απόλυτα με την αμερικανική πολιτική στην περιοχή, η οποία έχει παίξει παρασκηνιακά τον ρόλο της για τη μη κατάθεση συντεταγμένων με το πρόσχημα ότι αυτή η κίνηση θα όξυνε το κλίμα στο ελληνοτουρκικό μέτωπο.

Ας σημειωθεί ότι τα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου είναι από εμπορικής απόψεως ανταγωνιστικά με το πανάκριβο αμερικανικό σχιστολιθικό φυσικό αέριο που έρχεται, όσο έρχεται, υγροποιημένο στην Ευρώπη. Η Ουάσιγκτον, λοιπόν, δεν βιαζόταν, αφού έτσι έδινε και ένα μάθημα για να συνετίσει τη Γερμανία που είχε δημιουργήσει στενή ενεργειακή σχέση με τη Ρωσία. Σήμερα που η προοπτική ενός εφιαλτικού χειμώνα πανικοβάλει τους Ευρωπαίους και οι ΗΠΑ δηλώνουν αδυναμία ενεργειακής τροφοδοσίας έστω και με το πανάκριβο δικό τους υγροποιημένο αέριο, οι υπολογισμοί αλλάζουν.

Μια σοβαρή χώρα δεν μπορεί να τα περιμένει όλα από την αμερικανική παρέμβαση για να συνετιστεί η Τουρκία. Η στάση αυτή είναι αυτοκαταστροφική για την Ελλάδα για πολλούς λόγους. Εκτός των άλλων, η Ουάσιγκτον επιδιώκει πρωτίστως να επαναφέρει την Τουρκία σε δυτική τροχιά. Μπορεί να απορρίπτει την εκ μέρους της Άγκυρας αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας των νησιών, αλλά κατά τα άλλα έχει δείξει επανειλημμένως ότι ευνοεί μια μοιρασιά του ελληνικού ενεργειακού πλούτου με την Τουρκία!

Το ερώτημα που πρέπει να τεθεί στους Αμερικανούς είναι εάν όσα σκοπεύουν να πράξουν θα είναι συμβατά με το διεθνές δίκαιο και εάν θα παρεμποδίσουν την Τουρκία ακόμα και στρατιωτικά, εάν επιχειρήσει έναν στρατιωτικό τυχοδιωκτισμό εναντίον της Ελλάδας στο πλαίσιο των επεκτατικών διεκδικήσεών της. Έχουμε επισημάνει ότι από τις αποφάσεις για την προμήθεια των Belharra και των υπόλοιπων Rafale μέχρι την επιχειρησιακή ένταξή τους, υπάρχει ένα επικίνδυνο «παράθυρο τρωτότητας» για την Ελλάδα. Ίσως συνιστά τελευταία ευκαιρία για την Τουρκία να επιχειρήσει στρατιωτικό τυχοδιωκτισμό.

defence-point.gr