H επανάσταση του άχυρου: Masanobu Fukuoka

Ο Καθένας Μπορεί να Γίνει Αγρότης του Ενός Στρέμματος

H επανάσταση του άχυρου: Masanobu Fukuoka (ντοκυμαντέρ)

Σ’ αυτόν τον οπωρώνα στην κορυφή του λόφου που βλέπει στην Inland Sea βρίσκονται μερικές καλύβες με τοίχους από λάσπη. Εδώ, νέοι από τις πόλεις -ορισμένοι από άλλες χώρες- ζούνε μια σκληρή, απλή ζωή καλλιεργώντας τη γη. Ζούνε αυτάρκεις, χωρίς ηλεκτρισμό ή τρεχούμενο νερό, με μια διατροφή βασισμένη στο ακατέργαστο ρύζι και τα λαχανικά. Αυτοί οι νεαροί φυγάδες, δυσαρεστημένοι από τις μεγαλουπόλεις ή τη θρησκεία, βαδίζουν ανάμεσα στα χωράφια ντυμένοι μ’ ένα κομμάτι ύφασμα.

Η αναζήτηση του πουλιού της ευτυχίας τους φέρνει στο κτήμα μου σε μια γωνιά του lyo-shi στην Επαρχία Ehime, όπου μαθαίνουν πώς να γίνουν αγρότες του ενός στρέμματος.

Κοτόπουλα τρέχουν ελεύθερα μέσα στον οπωρώνα και ημιάγρια λαχανικά μεγαλώνουν μέσα στο τριφύλλι ανάμεσα στα δέντρα. Στα ρυζοχώραφα που απλώνονται από κάτω στον κάμπο του Dogo, δε βλέπει πια κανείς το ποιμενικό πράσινο του κριθαριού και τα άνθη της Κράμβης της ελαιοφόρου και του τριφυλλιού μιας άλλης εποχής. Αντίθετα, εγκαταλειμμένα χωράφια παραμένουν σε αγρανάπαυση ενώ τα τσακισμένα δεμάτια άχυρου απεικονίζουν το χάος των μεθόδων της σύγχρονης γεωργίας και τη σύγχυση στις καρδιές των αγροτών.

Μόνο το χωράφι μου είναι καλυμμένο με το φρέσκο πράσινο του χειμερινού σιτηρού.
(Κριθάρι ή στάρι. Η καλλιέργεια του κριθαριού κυριαρχεί στην Ιαπωνία, αλλά τα περισσότερα από όσα αναφέρω για το κριθάρι, ισχύουν εξίσου καλά και για το στάρι.)

Αυτό το χωράφι δεν έχει οργωθεί ούτε έχει αναστραφεί πάνω από τριάντα χρόνια. Δεν έχω χρησιμοποιήσει χημικά λιπάσματα ή προετοιμασμένη κομπόστα και δε ράντισα ποτέ με φυτοφάρμακα ή άλλες χημικές ουσίες. Εξασκώ αυτό που ονομάζω η γεωργία του “να μην κάνεις τίποτα” εδώ και παρόλα αυτά θερίζω περίπου 590 κιλά χειμερινού σιτηρού και 590 κιλά ρυζιού το στρέμμα. 0 στόχος μου είναι να φθάσω τελικά τα 885 κιλά το στρέμμα.

Η καλλιέργεια σιτηρών με αυτόν τον τρόπο είναι πολύ ξεκούραστη και ευκολοεφάρμοστη. Σπέρνω απλώς στα πεταχτά το τριφύλλι και το χειμερινό σιτηρά πάνω από τις φάβες του ρυζιού που ωριμάζουν πριν από το φθινοπωρινό θερισμό.

Αργότερα, θερίζω το ρύζι πατώντας πάνω στα νεαρά φυτά του χειμερινού σιτηρού. Αφού αφήσω το ρύζι να στεγνώσει για τρεις μέρες, το αλωνίζω και έπειτα διασκορπίζω το άχυρο χωρίς να το τεμαχίσω σ’ ολόκληρο το χωράφι. Στη συνέχεια φτιάχνω σβώλους αργίλου που περιέχουν σπόρο ρυζιού και διασκορπίζω τους σβώλους πάνω από το άχυρο πριν από το Νέο έτος.

Με το χειμερινό σιτηρά να μεγαλώνει και το σπόρο του ρυζιού σπαρμένο δεν μένει τίποτα για να κάνω μέχρι το θερισμό του χειμερινού σιτηρού. Η εργασία ενός ή δυο ατόμων είναι παραπάνω από αρκετή για την καλλιέργεια των σιτηρών σ’ ένα στρέμμα.

Αργά το Μάη, ενώ θερίζουμε το χειμερινό σιτηρά, παρατηρώ το τριφύλλι να μεγαλώνει πλούσια στα πόδια μου και τα νεαρά φυτά που έχουν προβάλει από το σπόρο του ρυζιού μέσα στους σβώλους. Αφού θερίσω, στεγνώσω και αλωνίσω το χειμερινό σιτηρό διασκορπίζω όλο το άχυρο άκοφτο στο χωράφι. Στη συνέχεια πλημμυρίζω το χωράφι για τέσσερις έως πέντε μέρες για να εξασθενήσει το τριφύλλι και να δώσω στα φυτάρια του ρυζιού την ευκαιρία να ξεπεταχτούν ανάμεσα από αυτό. Τον Ιούνιο και τον Ιούλιο, το χωράφι μένει απότιστο, ενώ τον Αύγουστο αφήνω το νερό να τρέξει μέσα στα στραγγιστικά κανάλια μια φορά τη βδομάδα ή στις δέκα μέρες.

Αυτό είναι ουσιαστικά ό,τι υπάρχει στη μέθοδο της φυσικής καλλιέργειας που θα ονομάσω “εναλλαγή χειμερινού σιτηρού/ρυζιού, με απευθείας σπορά, μη κατεργασία και εδαφοκάλυψη τριφυλλιού”.

Η “Do-Nothing” Γεωργία

Αν ήταν να πω ότι ολόκληρη η δική μου μέθοδος καλλιέργειας συνοψίζεται στη συμβίωση του ρυζιού και του κριθαριού ή του σταριού με το τριφύλλι, πιθανόν να με επιτιμούσαν: “Αν αυτά μόνο χρειάζονται για να καλλιεργήσουμε το ρύζι, τότε δε θα ήταν ανάγκη να δουλεύουν οι αγρότες τόσο σκληρά στα χωράφια τους”. Κι όμως, αυτό είναι όλο κι όλο. Πράγματι, με αυτήν τη μέθοδο έχω πάρει σταθερά σοδειές μεγαλύτερες από το μέσο όρο. Έχοντας έτσι τα πράγματα, το μόνο πιθανό συμπέρασμα είναι ότι πρέπει να υπάρχει κάτι το πολύ λαθεμένο στις γεωργικές πρακτικές που απαιτούν τόσο πολύ αχρείαστο μόχθο.

Οι επιστήμονες πάντοτε λένε, “Ας δοκιμάσουμε αυτό, ας δοκιμάσουμε εκείνο”.

Η γεωργία παρασύρεται σ’ όλες αυτές τις σπασμωδικές κινήσεις- νέες μέθοδοι που απαιτούν πρόσθετες δαπάνες και προσπάθεια από τους αγρότες εισάγονται συνεχώς, μαζί με νέα φυτοφάρμακα και λιπάσματα.

Όσο για μένα, έχω πάρει τον αντίθετο δρόμο. Εξαλείφω μη αναγκαίες πρακτικές, δαπάνες και εργασία λέγοντας στον εαυτό μου “Δε χρειάζεται να κάνω αυτό, δε χρειάζεται να κάνω εκείνο”. Έπειτα από τριάντα χρόνια κατάφερα να μειώσω την εργασία μου στη στοιχειώδη σπορά του σπόρου και το σκόρπισμα του άχυρου. Η ανθρώπινη προσπάθεια δεν είναι αναγκαία γιατί η φύση και όχι ο άνθρωπος, μεγαλώνει το ρύζι και το στάρι.

Αν σταματήσεις και το σκεφτείς, κάθε φορά που λέει κάποιος “αυτό είναι χρήσιμο”, “εκείνο έχει αξία” ή “οφείλει κανείς να κάνει εκείνο και εκείνο”, είναι γιατί ο άνθρωπος έχει δημιουργήσει τις προϋποθέσεις που δίνουν σ’ αυτό το οτιδήποτε την αξία του. Δημιουργούμε καταστάσεις στις οποίες, χωρίς κάτι που ποτέ δε χρειαζόμασταν αρχικά, είμαστε χαμένοι. Και για να γλιτώσουμε από μια τέτοια δυσχερή θέση, κάνουμε αυτά που φαίνονται ότι αποτελούν καινούργιες ανακαλύψεις, τις οποίες στη συνέχεια χαρακτηρίζουμε ως πρόοδο.

Κατακλύστε το χωράφι και αναμοχλεύστε το μ’ ένα άροτρά και το έδαφος θα συμπιεστεί και θα γίνει σκληρό σαν γύψος. Αν το έδαφος νεκρωθεί και σκληρύνει τότε πρέπει να οργώνεται κάθε χρόνο για να μαλακώσει. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι δημιουργούμε τις συνθήκες που κάνουν το όργωμα χρήσιμο και έπειτα χαιρόμαστε με τη χρησιμότητα του εργαλείου μας. Κανένα φυτό πάνω στη γη δεν είναι τόσο αδύναμο ώστε να φυτρώνει μόνο σε οργωμένο έδαφος. Ο άνθρωπος δεν είναι ανάγκη να οργώνει και να αναστρέφει τη γη, γιατί οι μικροοργανισμοί και τα μικρά ζώα ενεργούν σαν καλλιεργητές της φύσης.

Σκοτώνοντας το έδαφος με το άροτρο και τα χημικά λιπάσματα και προκαλώντας σηψιρριζίες με το παρατεταμένο καλοκαιρινό πλημμύρισμα, οι αγρότες δημιουργούν αδύνατα, άρρωστα φυτά ρυζιού που απαιτούν τη θρεπτική ώθηση των χημικών λιπασμάτων και την προστασία των φυτοφαρμάκων. Τα υγιή φυτά ρυζιού δεν χρειάζονται το όργωμα ή τις χημικές ουσίες. Και δεν είναι ανάγκη να προετοιμάσουμε κομπόστα, αν χρησιμοποιούμε το άχυρο του ρυζιού στα χωράφια έξι μήνες πριν να σπείρουμε το ρύζι.

Το έδαφος εμπλουτίζεται χρόνο με το χρόνο χωρίς να χρειαστεί ο άνθρωπος να “κουνήσει” το δάκτυλό του. Από την άλλη πλευρά, τα φυτοφάρμακα καταστρέφουν το έδαφος και δημιουργούν πρόβλημα μόλυνσης. Ιεροί χώροι σε Γιαπωνέζικα χωριά συχνά περιβάλλονται από δασύλλιο με ψηλά δέντρα. Αυτά τα δέντρα δεν μεγάλωσαν με τη βοήθεια της επιστήμης της θρέψης, ούτε προστατεύονται από την οικολογία φυτών.Έχοντας γλυτώσει από το τσεκούρι και το πριόνι χάρη στις θεότητες των ιερών χώρων, γίνονται τεράστια δέντρα από μόνα τους.

Ακριβέστερα μιλώντας, η φύση δεν είναι ούτε ζωντανή ούτε νεκρή. Ούτε είναι μικρή ή μεγάλη, αδύνατη ή δυνατή, ευημερούσα ή αδύναμη. Είναι εκείνοι που πιστεύουν μόνο στην επιστήμη που αποκαλούν ένα έντομο επιβλαβές ή φυσικό εχθρό και φωνάζουν ότι η φύση είναι ένας βίαιος κόσμος της σχετικότητας και αντίφασης στον οποίο ο ισχυρός τρέφεται με τον αδύνατο. Οι έννοιες του ορθού και του λαθεμένου, του καλού και του κακού, είναι ξένες προς τη φύση. Αυτές είναι απλώς διακρίσεις επινοημένες από τον άνθρωπο. Η φύση διατήρησε μια θαυμάσια αρμονία χωρίς τέτοιες έννοιες και γέννησε τα χόρτα και τα δέντρα χωρίς το “αρωγό” χέρι του ανθρώπου.

Το ζωντανό και ενιαιίο βιοσύστημα όπως είναι η φύση δε μπορεί να διχοτομηθεί ή να αναλυθεί σε τεμάχια. Όταν αναλυθεί, πεθαίνει. Ή μάλλον, εκείνοι που σπάζουν ένα κομμάτι της φύσης κρατάνε κάτι που είναι νεκρό και, μη έχοντας επίγνωση ότι αυτό που εξετάζουν δεν είναι πια αυτό που νομίζουν πως είναι, ισχυρίζονται ότι κατανοούν τη φύση. Ο άνθρωπος διαπράττει μεγάλο λάθος όταν συγκεντρώνει στοιχεία και ευρήματα τμηματικά σε μια νεκρή και κατατμημένη φύση και Ισχυρίζεται ότι “ξέρει”, “χρησιμοποιεί” ή “κατακτάει” τη φύση. Επειδή ξεκινάει με λαθεμένες αντιλήψεις σχετικά με τη φύση και κάνει λαθεμένη προσέγγιση για να την κατανοήσει, ανεξάρτητα από το πόσο λογική είναι η σκέψη του, όλα καταλήγουν τελείως στραβά.

Πρέπει να αποκτήσουμε επίγνωση της ασημαντότητας της ανθρώπινης γνώσης και δραστηριότητας και να αρχίσουμε κατανοώντας το ανώφελο και τη ματαιότητά τους.

Πηγή: Η φυσική καλλιέργεια-Masanobu Fukuoka

ftiaxno.gr