Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ ΘΕΑΝΘΡΩΠΟΥ ΣΤΟΝ ΑΙΣΧΥΛΟ Κ ΤΟΝ ΕΥΡΙΠΙΔΗ

Τα γνωρίζουν όλοι, ηθοποιοί, σκηνοθέτες, θεατρολόγοι, όσοι έχουν ενσκύψει

στα κείμενα «Προμηθέας Δεσμώτης» του Αισχύλου κ «Βάκχες» του Ευριπίδη.

Μέσα εκεί λέγονται «παράξενα» πράγματα που δεν ερμηνεύονται

αν κανείς δεν δει τις προφητείες των Εθνών και εξαιρέτως των Ελλήνων

όπου εδώ τα πράγματα για την έλευση του Θεανθρώπου εμφανίζονται

σχεδόν εντελώς ξεκάθαρα.

Ο Πλάτων παραδείγματος χάριν στο έργο του «Πολιτεία»,

ονομάζει τον αναμενόμενο να γεννηθεί :

α) Μεσίτη (Μεσσία), β) Σωτήρα, γ) Υιό Θεού και Θεό.

Συνεχίζοντας δε αναφέρει τα εξής συγκλονιστικά σχετικά με την έλευση

και το έργο του:

«…θα απογυμνωθεί (από τους ανθρώπους) από όλα,

εκτός από την δικαιοσύνη του…

διότι χωρίς σε τίποτε να αδικεί, θα δυσφημισθεί πολύ σαν άδικος,

ώστε θα βασανισθεί για την δικαιοσύνη…

αλλά θα μείνει αμετακίνητος μέχρι θανάτου,

και ενώ θα είναι Δίκαιος θα θεωρείται άδικος σ’όλη του την ζωή…

Τέτοιες διαθέσεις έχοντας ο Δίκαιος θα μαστιγωθεί, θα στρεβλωθεί, θα δεθεί,

θα ανάψουν τα μάτια του [υπεραιμία από το μαρτύριο]

και στα τελευταία, αφού πάθει όλα τα κακά,

θα τον προσηλώσουν επάνω σε πάσσαλο (!) [Σταύρωση].

(Πολιτεία Β΄, V, 40, §4-5, 361-362)

Άλλοι μεταξύ των Ελλήνων που με ιδιαίτερο φωτισμό του νου,

μιλάνε και προφητεύουν την έλευση του Θεανθρώπου –ψάξτε να τα βρείτε-

είναι:

Ο Πλούταρχος, ανώτατος ιερέας στο μαντείο των Δελφών.

Ο Πυθαγόρας, φιλόσοφος και πατέρας των Μαθηματικών.

Ο Σόλων ο Αθηναίος, ένας εκ των ονομασθέντων κορυφαίων Επτά Σοφών.

Ο Χείλων ο Λακεδαιμόνιος, ένας επίσης των Επτά Σοφών.

Ο Απολλώνιος ο Τυανεύς ο φιλόσοφος.

Ο Ηράκλειτος, ο φιλόσοφος του αιωνίου γίγνεσθαι.

Ο μέγας ιστορικός και φιλόσοφος Θουκυδίδης.

Ακόμη και ο φιλόσοφος Επίκουρος όταν αναφέρεται στην ανάγκη

να έλθει ένα Πρόσωπο – Πρότυπο για την Ανθρωπότητα.

Και βεβαίως συγκλονιστικά ο Σωκράτης·

καθώς και ο διάσημος έμμεσος μαθητής του ο Αριστοτέλης·

όπως και ο άλλος διάσημος μαθητής του ο Αριστοκλής…

…που δεν είναι άλλος από τον Πλάτωνα(!) που προαναφέραμε,

και είναι παγκοσμίως γνωστός μ’αυτό ακριβώς το παρατσούκλι

που απόκτησε στα γυμναστήρια*, καθώς οι άλλοι Έλληνες τον έβλεπαν

να είναι ευρύστερνος και να έχει «πλάτες».

(*Θαμώνες των γυμναστηρίων και υπέρμαχοι της υγείας οι Έλληνες διανοητές·

με το αίμα τους να κυκλοφορεί και να καθαρίζει το μυαλό απ’τα σκοτάδια

ανυπόστατων θεωριών, στρεβλώσεων και αργολογίας.)

Και δεν είναι δε μόνον αυτοί που ενδεικτικά αναφέραμε.

Στην πραγματικότητα όλη η Ελληνική Κοινωνία με ένα ένστικτο ψυχής

αντιλαμβανόταν την θεότητα ως ενανθρωπισμένη (!) (αντί της μορφής δράκου

ή σκύλου που άλλοι λαοί είχαν.)

Αλλά και όλη η Ελληνική Μυθολογία,

παραπέμπει προφητικά στον Ερχόμενο Βασιλέα-Θεό, σε βαθμό τέτοιο,

που ο μέγας Ελληνιστής και λάτρης κάθε τι Ελληνικού, Γάλλος Ζάκ Λακαρριέρ

ερευνώντας θα αναφωνήσει, χρησιμοποιώντας το εξής σχήμα λόγου:

«Οι Έλληνες δεν θα πρέπει να κατάλαβαν ότι άλλαξαν θρησκεία»

Εξηγώντας πιό κάτω:

«Τόσο πολύ προεικονίζεται η νέα στην αρχαία…

…ο Χριστός, στον απόλλωνα και τον διόνυσο…»

Και για του λόγου το αληθές να περάσουμε στο κείμενο του Ευριπίδη πρώτα,

τις «Βάκχες», ένα από τα πιό ιερά κείμενα της αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας.

Στον Προλογικό θεατρικό μονόλογο, εμφανίζεται ο Διόνυσος,

που το όνομα του σημαίνει θεού υιός, για να μας βεβαιώσει πράγματι :

α) Πως είναι υιός θεού και θεός ο ίδιος. (Ποιόν προεικονίζει αυτό!;)

β) Πως γεννήθηκε από θεό πατέρα και από θνητή μητέρα.

γ) Πως έλαβε μορφή ανθρώπου προκειμένου να εμφανισθεί στους ανθρώπους.

δ) Πως στους δικούς του ήλθε, και οι δικοί του δεν τον δέχθηκαν.

Κι αρχίζει έτσι το μαρτυρικό θεικό του έργο, μέσ’απ’το οποίο θα συγκρουσθεί

με το πένθος της γης, που προσωποποιεί ο βασιλιάς Πενθέας·

και που θα τον φέρει στο τέλος να στήσει νικηφόρα το θριαμβικό του

τρόπαιο επάνω του· νίκη της ζωής έναντι του θανάτου.

Ποιόν προεικονίζουν όλα αυτά!;

Ας έλθουμε τώρα στον Αισχύλο και τον «Προμηθέα Δεσμώτη» του,

ένα από τα πιό μυστηριακά κείμενα της αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας.

Στο πρόσωπο του Προμηθέα η Ανθρωπότητα βρίσκεται αιχμάλωτη,

αλυσσοδεμένη. (~στ.167)

Στην κατάσταση αυτή ο Προμηθέας εκφράζει την ελπίδα του

για το έλεος του θεού. (~στ.187)

Όταν παρουσιάζεται ο Ερμής,

του λέει να μην ελπίζει στο τέλος της σκλαβιάς του,

αν πράγματι δεν φανεί ένας θεός,

που θα σηκώσει το βάρος του πόνου του,

παίρνοντας την θέση του στο μαρτύριο,

κατεβαίνοντας εκούσια στον άδη και στα βάθη του τάρταρου

για να τον λυτρώσει. (~στ.1026)

Προηγουμένως ο Προμηθέας απευθυνόμενος στην παρθένο Ιώ,

(αυτήν που σαν ανάμνηση του περάσματός της από το πέλαγος

τού δόθηκε το όνομα Ιόνιο)

τής έχει αποκαλύψει πως αυτή είναι που θα γονιμοποιηθεί από τον θεό, (στ.772)

και απ’αυτήν θα γεννηθεί ο λυτρωτής του, «ο λύσων» (στ.771)

που θα είναι βέβαια υιός θεού και παρθένου· δηλαδή θεάνθρωπος.

Αυτός θα λύσει τα δεσμά της Ανθρωπότητας,

αφού πρώτα καταλύσει την εξουσία των παλαιών θεών (στ.908)

και αφανίσει αυτούς και τα σκήπτρα τους (στ.761)

Αυτό που δίνει το χρίσμα της πιστότητας,

στον θεάνθρωπο για τον οποίο μιλάει ο Αισχύλος,

σε σχέση με άλλους φερομένους «θεανθρώπους», «ημιθέους»,

είναι ότι αυτός έρχεται για να σηκώσει καθολικά το βάρος του ανθρωπίνου έλκους,

και να κατεβεί μέχρι τον άδη προκειμένου να απελευθερώσει τον άνθρωπο.

Η θυσία του, δείχνει τον αυθεντικό Δημιουργό-Θεό-Πατέρα,

που θυσιάζεται για το πλάσμα του·

Κατ’αναλογίαν και στον Ευριπίδη, ο θεάνθρωπος δέχεται να ταπεινωθεί και

να λάβει το σχήμα του ηττημένου, προκειμένου να ευεργετήσει την πόλη του.

Η συγκλονιστικότερη όμως στιγμή είναι στον Αισχύλο,

όταν ο Προμηθέας αποκαλύπτει το πότε θα έλθει ο Λυτρωτής :

«…τρίτος γε γένναν πρός δέκ’ άλλαισιν γοναίς…» (στ.774)

Σε σύγχρονα δηλαδή Ελληνικά :

«…θα γεννηθεί μετά από άλλες δεκατρείς γενιές…»

Ας δούμε τι σημαίνει και ποιόν υποδεικνύει αυτός ο χρονικός προσδιορισμός.

Η διάρκεια μιάς γενεάς –την εποχή μάλιστα που γράφει ο Αισχύλος

τον «Προμηθέα Δεσμώτη»- ορίζεται στα 35 χρόνια.

13 γενεές, που προφητεύει ο Αισχύλος πως υπολείπονται για τον ερχομό

του Λυτρωτή, επί 35 έτη η κάθε γενεά, μας δίνει τον αριθμό 455 .

Αυτό είναι συγκλονιστικό καθώς η Τραγωδία αυτή παρασταίνεται στο Θέατρο

του Διονύσου στην Αθήνα, ανάμεσα σε παραστάσεις δύο Αισχυλικών έργων,

που χρονικά αντιστοιχούν, το 463π.Χ. οι «Ικέτιδες» κ το 458π.Χ. η «Ορέστεια».

Σε ένα λοιπόν εκ των ετών –σύμφωνα με τα στοιχεία- 462π.Χ., 461π.Χ., 460π.Χ,

ή 459 π.Χ. (η προσπάθεια για την ακριβή χρονολόγηση συνεχίζεται)

παρασταίνεται ο «Προμηθέας Δεσμώτης»·

και άρα από την στιγμή που παρασταίνεται υπολείπονται σχεδόν ακριβώς

455 χρόνια (ποιητική εκφράσει: 13 γενεές) μέχρι το έτος 0,

το έτος μεταίχμιο της Ιστορίας και του Κόσμου·

το έτος γεννήσεως του Θεανθρώπου.

Το πως, ο Αισχύλος το γνώριζε, αφορά μιά ευρεία αναφορά και ανάλυση

σε όλο τον προφητικό –κάτω από τον φωτισμό του Πνεύματος του Θεού-

λόγο των Ελλήνων της αρχαιότητας·

από τους επιφανείς σοφούς που προαναφέραμε μέχρι τις προφητικές ρήσεις

που έδιναν οι Σίβυλλες και η Πυθία· της οποίας το ανάγλυφο της κεφαλής

βρίσκεται στο Άγιον Όρος, ακριβώς επειδή αξιώθηκε, να δώσει χρησμό

για την έλευση του Θεανθρώπου.

Είναι ακριβώς για τον ίδιο λόγο που βρίσκουμε απεικονισμένους

σε Ελληνικές Εκκλησίες, αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους·

όπως στον Ναό του Αγίου Σπυρίδωνα στην Κεφαλονιά στο Αργοστόλι,

που βλέπουμε στον πρόναο τις μεγάλες απεικονίσεις

του Σωκράτη, του Πλάτωνα, του Αριστοτέλη και του Ηρακλείτου.

Μπορεί ο νους τους των Ελλήνων, συντονιζόμενος με τους ρυθμούς και τις δομές

του σύμπαντος, να παρήγαγε Σπερματικό Λόγο, μιλώντας για την έλευση

του Δημιουργού ως Θεανθρώπου (πολλές φορές φωτογραφικά!),

όμως ανάλογες προσδοκίες και παρακαταθήκες, διατυπωμένες προφητικά

στις μυθολογίες τους, σχετικά με την έλευση του θεανθρώπου και τις συνθήκες

που αυτός θα έλθει, έχουμε και στα Έθνη ανά την υφήλιο, όπως :

Στους Ρωμαίους (Κικέρων, Βιργίλιος, Οράτιος, Οβίδιος, Τάκιτος, Σουετώνιος),

τους Κέλτες, τους Γερμανούς, τους Γάλλους, τους Σκανδιναυούς, τους Λάπωνες,

στους Αρχαίους Λαούς της Αμερικής και του Μεξικού, στους Ιάπωνες,

τους Κινέζους (Κομφούκιος, Μένγκ Τσέ), τους Σιαμέζους, τους Κεϋλανέζους,

τους Ινδούς, τους Αφγανούς, τους Πακιστανούς, τους Πέρσες,

τους Βαβυλωνίους, τους Άραβες, τους Αιγυπτίους, τους Εβραίους.

Είναι δε καταπληκτικό το ότι όσα Έθνη βρίσκονταν δυτικά της Παλαιστίνης,

ανέμεναν τον Θεάνθρωπο από τα Ανατολικά· και όσα βρίσκονταν ανατολικά,

τον ανέμεναν από τα Δυτικά· όπως οι τρείς Πέρσες σοφοί που πηγαίνουν

για να τον προσκυνήσουν και να του προσφέρουν δώρα.

Όσο λοιπόν και να κρύβεται, αυτός είναι από πάντα· ήταν και θα είναι.

Από την αρχή των αιώνων και πριν απ’αυτούς. Και οι τελετουργίες που υιοθετούν

άλλοι εκπεσόντες «θεοί», αυτόν παρακολουθούν προαιωνίως

να αντιγράψουν ή και να διαστρέψουν· σε ότι κάνει ή πριν το κάνει.

Κατατοπιστικό πάνω σ’αυτά κι ένα καλό έναυσμα για ν’αρχίσει κανείς

να ψάχνει είναι το συνοπτικό κι ωστόσο περιεκτικό βιβλίο,

«Ιησούς Χριστός, η Προσδοκία των Εθνών»

Την προσδοκία αυτή για την έλευση τού «Πρίγκηπα των Κρίνων»

(:έτσι αποκαλεί τον Χριστό ο Ελύτης),

εκφράζει ο Αισχύλος και στο έργο του «Ευμενίδες»

με λόγια κατάλληλα που βάζει στο στόμα του Απόλλωνα,

που μας φανερώνουν την θεολογική αναζήτηση και υπαρξιακή αγωνία

της εποχής του, για την αδυναμία των «θεών» της.

Ενσαρκώνοντας λοιπόν αυτόν τον ρόλο το 2004 στο Ηρώδειο,

στα πλαίσια της Πολιτιστικής Ολυμπιάδας με τον Θίασο της Άννας Συνοδινού,

έλεγα ως Απόλλων, βγάζοντας όλο το μεράκι και το παράπονο

και την προσδοκία της ψυχής του Αισχύλου και των Συγχρόνων του:

Απόλλων.

«Όλα μπορεί να τα κάνει ο Πατέρας μου ο Δίας·

ένα μόνο πράγμα δεν μπορεί να κάνει· Ανάσταση νεκρών.» (!!!)

Αισχύλου «Ευμενίδες» (στ.647-στ.651)

Γεώργιος Κακής Κωνσταντινάτος

Ηθοποιός Σκηνοθέτης Εικαστικός