Πρώτη φορά 5 ευρωπαϊκοί οργανισμοί υγείας και περιβάλλοντος συντονίζονται για την αντιμετώπιση του ανθεκτικού μύκητα

Ανθεκτικές λοιμώξεις – συνήθως πνευμονία – με θνησιμότητα από 36-100% μπορεί να προκαλέσει ο ασπέργιλλος, ένας μύκητας που βρίσκεται στο περιβάλλον και για τον οποίο χρησιμοποιούνται μυκητοκτόνα με βάση τις αζόλες (οικογένεια φαρμακευτικών ουσιών) στις καλλιέργειες, αλλά και στην κτηνοτροφία.

Κατά την περίοδο 2010-2021 καταναλώθηκαν περίπου 120.000 τόνοι αζολών στις χώρες της Ε.Ε. και του ΕΟΧ για μη ιατρικούς σκοπούς, με τους 119.000 τόνους να χρησιμοποιούνται για φυτοπροστασία, 10.000 τόνους ετησίως κατά μέσο όρο.

Για πρώτη φορά, οι πέντε οργανισμοί της Ε.Ε. για την υγεία και το περιβάλλον – η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA), το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC), η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Χημικών Προϊόντων (ECHA), η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Περιβάλλοντος (EEA) και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (EMA) – υποστηριζόμενοι από το Ενιαίο Ερευνητικό Κέντρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (JRC), εξέτασαν πώς η χρήση αζολικών ουσιών εκτός της ανθρώπινης ιατρικής επηρεάζει τη δημόσια υγεία και εξέδωσαν οδηγίες, στο πλαίσιο της προσέγγισης One Health (Ενιαία Υγεία), για την αντιμετώπιση αυτής της αυξανόμενης απειλής.

Οι αζόλες εκτός από ανθρώπινα και κτηνιατρικά φάρμακα, χρησιμοποιούνται και σε παρασιτοκτόνα, συντηρητικά ξύλου, βαφές και σαμπουάν για πιτυρίδα

Ανθεκτικές λοιμώξεις
Στην σχετική έκθεσή τους επισημαίνουν ότι η εκτεταμένη χρήση αζολικών μυκητοκτόνων (αζολών), ιδιαίτερα στη γεωργία, αυξάνει τον κίνδυνο οι μύκητες Aspergillus να αναπτύξουν αντοχή σε βασικές αντιμυκητιασικές θεραπείες τόσο στα φυτά και τα ζώα, όσο και στον άνθρωπο.

Τα φάρμακα αζόλης είναι απαραίτητα για τη θεραπεία της ασπεργίλλωσης, μιας σοβαρής λοίμωξης που προκαλείται από μύκητες Aspergillus. Ωστόσο, αυτοί οι μύκητες γίνονται όλο και πιο ανθεκτικοί στις θεραπείες με αζόλη, καθιστώντας τη θεραπεία λιγότερο αποτελεσματική.

Η συχνότητα των ανθρώπινων λοιμώξεων από A. fumigatus ανθεκτικού στην αζόλη στο σύνολο των λοιμώξεων από A. fumigatus ποικίλλει ανάλογα με τον τύπο της νόσου της ασπεργίλλωσης και τη γεωγραφική περιοχή από 0,7–63,6%. Οι λοιμώξεις από ανθεκτικό στην αζόλη A. fumigatus έχουν σημαντικές κλινικές επιπτώσεις, με ποσοστά θνησιμότητας που κυμαίνονται μεταξύ 36–100 %.

Πού βρίσκεται ο ανθεκτικός ασπέργιλλος
Σύμφωνα με την έκθεση, με βάση τη δυναμική της οικολογικής επιλογής, ανθεκτικός ασπέργιλλος βρίσκεται:

στη γεωργία: σε συσσωρευμένα γεωργικά απόβλητα για κομποστοποίηση, που χρησιμοποιούνται για τη βελτίωση και τη λίπανση του εδάφους σε διάφορες καλλιέργειες (καρποφόρα λαχανικά εσωτερικού χώρου, οινοποιήσιμα σταφύλια, καλαμπόκι, ζαχαρότευτλα, ελιές, εσπεριδοειδή και σωρούς κλαδιών στους αγρούς) και
σε βιοκτόνα, σε φρεσκοκομμένο ξύλο.
Πού χρησιμοποιούνται οι αζόλες
Σκευάσματα αζόλης χρησιμοποιούνται ευρέως:

σε φυτοπροστατευτικά προϊόντα («παρασιτοκτόνα») για τον έλεγχο μυκητιακών ασθενειών στη γεωργία και την κηπουρική,
ως κτηνιατρικά φάρμακα για τη θεραπεία μυκητιασικών λοιμώξεων σε ζώα,
ως βιοκτόνα σε συντηρητικά ξύλου,
ως βιομηχανικά χημικά (π.χ. ενδιάμεσα και βαφές) και
σε καλλυντικά (π.χ. ως παράγοντες κατά της πιτυρίδας).
Οι βασικές συστάσεις
Η αντιμετώπιση της αντοχής του ασπέργιλλου στην αζόλη απαιτεί διατομεακή συνεργασία.

Για την καταπολέμηση της αντίστασης στην αζόλη του ασπέργιλλου, κυρίως του Aspergillus fumigatus, συνιστάται μια ολοκληρωμένη στρατηγική:

Στη γεωργία: με στοχαστική χρήση μυκητοκτόνων αζόλης, προώθηση βέλτιστων πρακτικών για τη διαχείριση των απορριμμάτων και τη λίπανση του εδάφους, καθώς και περαιτέρω έρευνα.

Στην ιατρική: με ενίσχυση των διαγνώσεων της ασπεργίλλωσης, επιτήρηση και αυξημένη ευαισθητοποίηση.
Στην έρευνα: με εστίαση στην ανάπτυξη νέων αντιμυκητιασικών με νέους μηχανισμούς δράσης, που να μην οδηγούν σε αντοχή στα αντιμυκητιασικά φάρμακα για ανθρώπινες θεραπείες.

Στη χρήση βιοκτόνων: με βελτιστοποίηση των συγκεντρώσεων μυκητοκτόνων αζόλης κατά την επεξεργασία του ξύλου και διασφάλιση της σωστής διαχείρισης απορριμμάτων ξύλου.

Στην έγκριση μυκητοκτόνων από την ΕΕ: με αξιολόγηση της πιθανότητας διασταυρούμενης αντοχής με αντιμυκητιασικά για ανθρώπινη χρήση πριν την έγκριση νέων μυκητοκτόνων. Γι΄ αυτό προτείνεται η προσθήκη νέων ειδικών απαιτήσεων για έγκριση και αδειοδότηση μυκητοκτόνων αζόλης, καθώς και η ανάπτυξη μεθόδων αξιολόγησης κινδύνου για την έγκριση ουσιών αζόλης και τη μείωση του κινδύνου ανάπτυξης ανθεκτικού ασπεργίλλου.

Η έκθεση ενισχύει την αξία της προσέγγισης One Health για την αντιμετώπιση πολύπλοκων απειλών για την υγεία, όπως η αντιμυκητιακή αντίσταση. Στο πλαίσιο της διεπιστημονικής συνεργασίας, προτάθηκε η ενίσχυση της επιτήρησης, η προώθηση της έρευνας και η εφαρμογή αποτελεσματικών μέτρων για τη διαφύλαξη της δημόσιας υγείας, της υγείας των ζώων και του περιβάλλοντος.

in.gr