Μια ξαφνική και ταχύτατη υποχώρηση του παγετώνα Χεκτόρια στην Ανταρκτική, πριν από τρία χρόνια, είχε προβληματίσει τους επιστήμονες. Ο παγετώνας έχασε πάνω από 8 χιλιόμετρα σε μόλις δύο μήνες στα τέλη του 2022 — και τώρα, μια νέα μελέτη ισχυρίζεται ότι βρήκε την απάντηση, η οποία θα μπορούσε να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην πρόβλεψη της ανόδου της στάθμης της θάλασσας.

Οι συγγραφείς της μελέτης πιστεύουν ότι ο Χεκτόρια είναι το πρώτο σύγχρονο παράδειγμα μιας διαδικασίας όπου το μέτωπο ενός παγετώνα που ακουμπά στον πυθμένα της θάλασσας (grounded) χάνει ξαφνικά τη σταθερότητά του. Εάν αυτό συνέβαινε και σε άλλους παγετώνες, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας θα μπορούσε να επιταχυνθεί δραματικά.

«Πατούσε» ή «επέπλεε»;
Η επιστημονική κοινότητα, ωστόσο, είναι διχασμένη. Άλλοι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι αυτό το τμήμα του παγετώνα στην πραγματικότητα επέπλεε στον ωκεανό – και ενώ οι αλλαγές είναι εντυπωσιακές, δεν είναι τόσο ασυνήθιστες. Τα άκρα των παγετώνων που επιπλέουν (ice shelves) είναι πολύ πιο ευάλωτα στη διάλυση από το ζεστό νερό.

Το γεγονός ότι ο Χεκτόρια έχει υποστεί τεράστια αλλαγή δεν αμφισβητείται – υποχώρησε συνολικά 25 χιλιόμετρα μεταξύ Ιανουαρίου 2022 και Μαρτίου 2023. Όμως, η αποκάλυψη των αιτιών είναι ένα «αστυνομικό μυστήριο», σύμφωνα με την επικεφαλής συγγραφέα της μελέτης, Naomi Ochwat.

Ο ρόλος του πυθμένα
Η υπόθεση ξεκίνησε το 2002 με την κατάρρευση του παγετώνα Larsen B, ο οποίος συγκρατούσε τον Χεκτόρια. Η περιοχή σταθεροποιήθηκε προσωρινά από «κολλημένο» θαλάσσιο πάγο. Όταν αυτός ο πάγος διαλύθηκε στις αρχές του 2022, ο Χεκτόρια συνέχισε να χάνει κομμάτια του (calving), κάτι που είναι φυσιολογικό.

Το πρωτοφανές συνέβη στα τέλη του 2022, υποστηρίζουν οι συγγραφείς. Εάν το μέτωπο του παγετώνα όντως ακουμπούσε στον πυθμένα, η υποχώρηση των 8,2 χλμ. σε δύο μήνες θα ήταν σχεδόν δέκα φορές ταχύτερη από οποιονδήποτε άλλο παγετώνα που ακουμπά στον πυθμένα.

Οι επιστήμονες εξηγούν ότι αυτή η εξαιρετικά γρήγορη αλλαγή μπορεί να οφείλεται σε ένα «παγοπέδιο» (ice plain), μια σχετικά επίπεδη περιοχή βράχου. Οι ανοδικές δυνάμεις του νερού του ωκεανού θα μπορούσαν να «σηκώσουν» τον «λεπτό» πάγο ταυτόχρονα, προκαλώντας μαζική απόσπαση παγόβουνων και ταχεία υποχώρηση.

Η διαδικασία αυτή, που έχει παρατηρηθεί μόνο σε σημάδια του γεωλογικού παρελθόντος, θα μπορούσε να παίξει πολύ μεγαλύτερο ρόλο στην άνοδο της στάθμης της θάλασσας, ιδιαίτερα σε κρίσιμους παγετώνες όπως ο Thwaites — ο αποκαλούμενος «παγετώνας της αποκάλυψης».

*Με πληροφορίες από BBC