Είναι νωρίς το πρωί μετά τη διακοπή λειτουργίας του διαδικτύου και, όσο κι αν είναι δύσκολο να το πιστέψετε, αναρωτιέστε τι να κάνετε. Θα μπορούσατε να αγοράσετε ψώνια με ένα μπλοκ επιταγών, αν είχατε. Να τηλεφωνήσετε στη δουλειά σας από σταθερό τηλέφωνο – αν το δικό σας είναι ακόμα συνδεδεμένο. Μετά από αυτό, θα μπορούσατε να οδηγήσετε μέχρι το πλησιέστερο κατάστημα, αρκεί να γνωρίζετε πώς να πλοηγείστε χωρίς 5G και Google.

Ένα σφάλμα σε ένα κέντρο δεδομένων στην πολιτεία της Βιρτζίνια των ΗΠΑ την προηγούμενη εβδομάδα μας υπενθύμισε ότι το απίθανο δεν είναι αδύνατο. Το διαδίκτυο μπορεί να έχει γίνει ένας αναντικατάστατος ακρογωνιαίος λίθος της σύγχρονης ζωής, αλλά είναι επίσης ένα πλέγμα από παλιά προγράμματα και φυσικές υποδομές που τρίζουν, οδηγώντας ορισμένους να αναρωτιούνται τι θα χρειαζόταν για να καταρρεύσουν όλα αυτά.

Η απάντηση θα μπορούσε να είναι τόσο απλή όσο μια μεγάλη ατυχία, μερικές στοχευμένες επιθέσεις ή και τα δύο. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα καταστρέφουν μερικά βασικά κέντρα δεδομένων. Μια γραμμή κώδικα γραμμένη από AI βαθιά μέσα σε έναν μεγάλο πάροχο – όπως η Amazon, η Google ή η Microsoft – ενεργοποιείται απροσδόκητα και προκαλεί μια αλυσιδωτή κατάρρευση λογισμικού. Μια ένοπλη ομάδα ή μια υπηρεσία πληροφοριών κόβει μερικά υποθαλάσσια καλώδια.

Τα παραπάνω θα ήταν άσχημα νέα – όμως το πραγματικό γεγονός της Ημέρας της Κρίσης, το είδος για το οποίο οι λίγοι ειδικοί του διαδικτύου στον κόσμο εξακολουθούν να ανησυχούν, είναι ελαφρώς διαφορετικό – ένα ξαφνικό, χιονοστιβαδικό σφάλμα στα τρεμάμενα, πρωτόκολλα δεκαετιών που αποτελούν τη βάση ολόκληρου του διαδικτύου.

Σκεφτείτε τις υδραυλικές εγκαταστάσεις που κατευθύνουν τη ροή της σύνδεσης ή τα βιβλία διευθύνσεων που επιτρέπουν σε ένα μηχάνημα να εντοπίσει ένα άλλο. Ας το ονομάσουμε «the Big One» και αν συνέβαινε, τότε (τουλάχιστον), θα χρειαζόσασταν το μπλοκ επιταγών σας.

Αυτό θα μπορούσε να ξεκινήσει π.χ. όταν ένας καλοκαιρινός ανεμοστρόβιλος χτυπήσει την πόλη Council Bluffs στην Αϊόβα, καταστρέφοντας ένα σύμπλεγμα κέντρων δεδομένων που αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του δικτύου της Google.

Αυτή η περιοχή, που ονομάζεται us-central1, είναι ένα σύμπλεγμα κέντρων δεδομένων της Google, κρίσιμο για την πλατφόρμα Cloud, καθώς και για το YouTube και το Gmail – μια διαταραχή λειτουργίας το 2019 προκάλεσε διακοπή λειτουργίας αυτών των υπηρεσιών σε όλες τις ΗΠΑ και την Ευρώπη.

Τα φαγητά στο φούρνο καίγονται καθώς τα βίντεο μαγειρικής του YouTube σταματούν. Εργαζόμενοι σε όλο τον κόσμο αναζητούν με μανία τα ξαφνικά απρόσιτα email τους και στη συνέχεια καταφεύγουν στην προσωπική επικοινωνία. Ανώτεροι Αμερικανοί αξιωματούχοι παρατηρούν ότι ορισμένες κυβερνητικές υπηρεσίες έχουν επιβραδυνθεί, προτού επιστρέψουν στον σχεδιασμό μιας νέας στρατηγικής στο Signal.

Όλα αυτά είναι άβολα, αλλά όχι ακριβώς το τέλος του διαδικτύου. «Τεχνικά, αν έχουμε δύο δικτυωμένες συσκευές και έναν ρούτερ ανάμεσά τους, το διαδίκτυο λειτουργεί», λέει ο Michał Woźniak, ο οποίος εργάζεται στο DNS, το σύστημα που εμπλέκεται στη διακοπή αυτής της εβδομάδας. Όμως υπάρχει «απολύτως μεγάλη συγκέντρωση στο διαδίκτυο», λέει ο Steven Murdoch, καθηγητής πληροφορικής στο University College London. «Αυτό συμβαίνει με την εξοικονόμηση. Είναι απλώς φθηνότερο να λειτουργούν όλα τα πράγματα στον ίδιο χώρο».

Τι θα γινόταν όμως αν ένα κύμα καύσωνα στις ανατολικές ΗΠΑ πλήξει το US East-1, μέρος ενός συγκροτήματος της Βιρτζίνια που φιλοξενεί τον «δρόμο των κέντρων δεδομένων», έναν βασικό κόμβο για την Amazon Web Services (AWS), το επίκεντρο της διακοπής αυτής της εβδομάδας;

Εν τω μεταξύ, μια κυβερνοεπίθεση πλήττει ένα μεγάλο ευρωπαϊκό σύμπλεγμα, ας πούμε στη Φρανκφούρτη ή το Λονδίνο. Μετά από αυτό, τα δίκτυα ανακατευθύνουν την κυκλοφορία σε δευτερεύοντες κόμβους και λιγότερο χρησιμοποιούμενα κέντρα δεδομένων γίνονται γρήγορα άχρηστα. Ή, αν ξεφύγουμε από την ταινία καταστροφών και πάμε στους κινδύνους του αυτοματισμού, η αυξημένη κίνηση θα μπορούσε να προκαλέσει ένα σφάλμα στην εσωτερική υποδομή της AWS (που ξαναγράφτηκε από την τεχνητή νοημοσύνη πριν από μερικούς μήνες) – ίσως ένα σφάλμα που πέρασε απαρατήρητο μετά την απόλυση εκατοντάδων υπαλλήλων της AWS αυτό το καλοκαίρι στο πλαίσιο της ευρύτερης πορείας της εταιρείας προς τον αυτοματισμό. Καταβεβλημένη από άγνωστα αιτήματα, η AWS αρχίζει να καταρρέει. Το σήμα μειώνεται. Το ίδιο και οι Slack, Netflix και Lloyd’s bank. Οι ηλεκτρικές σκούπες Roomba σιωπούν. Τα έξυπνα στρώματα χαλάνε και οι έξυπνες κλειδαριές δυσλειτουργούν.

Με την απόσυρση της Amazon και της Google, το διαδίκτυο θα φαινόταν σε μεγάλο βαθμό αγνώριστο. Οι AWS, Microsoft και Google αντιπροσωπεύουν μαζί περισσότερο από το 60% της παγκόσμιας αγοράς υπηρεσιών cloud – και είναι σχεδόν αδύνατο να υπολογιστεί κατά προσέγγιση πόσες υπηρεσίες εξαρτώνται από αυτές. «Το διαδίκτυο στο πιο στοιχειώδες επίπεδο του εξακολουθεί να λειτουργεί», λέει ο Doug Madory, ειδικός σε υποδομές διαδικτύου που μελετά τις διαταραχές. «Απλώς δεν μπορείς να κάνεις τίποτα από αυτά που έχεις συνηθίσει, επειδή όλα αυτά διεκπεραιώνονται από αυτά τα κέντρα δεδομένων», συνεχίζει.

Μερικοί μπορεί να πιστεύουν ότι η μεγαλύτερη απειλή είναι μια επίθεση σε ένα υποθαλάσσιο καλώδιο. Αυτό ενθουσιάζει τα think tank της Ουάσιγκτον, αλλά κατά τα άλλα δεν επιτυγχάνει πολλά. Τα υποθαλάσσια καλώδια σπάνε τακτικά, λέει ο Madory – στην πραγματικότητα, ο ΟΗΕ εκτιμά ότι υπάρχουν 150 έως 200 συμβάντα ετησίως. «Θα έπρεπε πραγματικά να αφαιρέσει κανείς ένα σωρό για να επηρεάσει την επικοινωνία. Αν ρωτούσε κάποιος τη βιομηχανία υποβρυχίων καλωδίων θα έπαιρνε την απάντηση: «Το κάνουμε συνεχώς».

Ταυτόχρονα μια ανώνυμη ομάδα χάκερ εξαπολύει επίθεση σε έναν πάροχο υπηρεσιών DNS – έναν από τους τηλεφωνικούς καταλόγους του διαδικτύου. Η Verisign, για παράδειγμα, χειρίζεται κάθε διαδικτυακό ιστότοπο που τελειώνει σε ένα συγκεκριμένο «.com» ή «.net». Η Ultranet, μια άλλη, χειρίζεται τα «.biz» και «.us». Ο Madory λέει ότι είναι εξαιρετικά απίθανο να σιγήσει ποτέ κάποια από αυτές. «Αν συνέβαινε κάτι στη Verisign, το .com θα εξαφανιζόταν. Έχουν ένα τεράστιο οικονομικό κίνητρο να διασφαλίσουν ότι αυτό δεν θα συμβεί ποτέ».

Όμως θα χρειαζόταν ένα σφάλμα μεγάλης κλίμακας, ένα σφάλμα που να εμπλέκει πιο θεμελιώδεις υποδομές από την Amazon και την Google, για να καταστρέψει πραγματικά το ευρύτερο οικοσύστημα. Αν συνέβαινε, θα ήταν πρωτοφανές – η πλησιέστερη αναλογία θα μπορούσε να είναι η επίθεση του 2016 στην Dyn, έναν μικρότερο πάροχο υπηρεσιών DNS, η οποία κατέστρεψε τον Guardian, το X και άλλους.

Με την κατάργηση του .com, οι τράπεζες, τα νοσοκομεία, οι χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες και οι περισσότερες πλατφόρμες επικοινωνίας θα έμεναν εκτός λειτουργίας. Ορισμένες κυβερνητικές υποδομές διαδικτύου θα εξακολουθούσαν να υπάρχουν, όπως το ασφαλές σύστημα ανταλλαγής μηνυμάτων Siprnet των ΗΠΑ.

Και – τουλάχιστον για μια ιδιότροπη κοινότητα ειδικών – θα εξακολουθούσε να υπάρχει το διαδίκτυο. Υπάρχουν άλλωστε αυτο-φιλοξενούμενα ιστολόγια και αποκεντρωμένες πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης όπως το Mastodon, καθώς και εξειδικευμένα domains όπως το «.io» για τον Ινδικό Ωκεανό και το «.is» για την Ισλανδία.

Οι Murdoch και Madory πάντως μπορούν να σκεφτούν σενάρια που θα κατέστρεφαν τα υπόλοιπα. Ο Murdoch υπονοεί ένα σφάλμα στο BIND, τη γλώσσα λογισμικού που υποστηρίζει το DNS. Ο Madory επικαλείται μαρτυρίες από μια ομάδα χάκερ από τη Μασαχουσέτη, οι οποίοι το 1998 μίλησαν στο Κογκρέσο των ΗΠΑ για ένα κενό ασφαλείας που θα μπορούσε να «καταρρίψει το διαδίκτυο σε 30 λεπτά».

Αυτή η ευπάθεια αφορούσε ένα σύστημα ένα επίπεδο πάνω από το DNS: το πρωτόκολλο πύλης συνόρων, το οποίο κατευθύνει όλη την κίνηση στο διαδίκτυο. Αυτό είναι εξαιρετικά απίθανο, λέει ο Madory – ένα τέτοιο συμβάν θα ήταν ένα σενάριο «μέγιστης κινητοποίησης» και το πρωτόκολλο είναι «πάρα πολύ ανθεκτικό, διαφορετικά θα είχε καταρρεύσει μέχρι τώρα».

«Αν το διαδίκτυο έκλεινε ποτέ εντελώς, δεν είναι σαφές αν θα μπορούσε να επανεκκινηθεί», λέει ο Murdoch. «Κανείς δεν έχει απενεργοποιήσει το διαδίκτυο μετά την ενεργοποίηση του. Κανείς δεν είναι πραγματικά σίγουρος πώς θα μπορούσε να ενεργοποιηθεί ξανά».

«Στο Ηνωμένο Βασίλειο, υπάρχει ένα μη εικονικό σχέδιο έκτακτης ανάγκης, ή τουλάχιστον υπήρχε. Εάν το διαδίκτυο κλείσει, οι άνθρωποι που γνωρίζουν πώς λειτουργεί θα συναντηθούν σε μια παμπ έξω από το Λονδίνο και θα αποφασίσουν τι θα κάνουν», λέει ο Murdoch. «Δεν ξέρω αν αυτό ισχύει ακόμα. Ήταν πριν από αρκετά χρόνια και δεν μου είπαν ποτέ ποια παμπ ήταν», καταλήγει.

Σύνταξη – επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης

Πηγή: The Guardian,zougla.gr