Δορυφόροι της NASA «είδαν» κάτι που δεν είχαν δει οι γεωλόγοι: Η Αφρική αλλάζει σχήμα

Τα τελευταία χρόνια, οι επιστήμονες παρατηρούν ένα παράδοξο: το νότιο τμήμα της Αφρικανικής ηπείρου ανεβαίνει αργά.
Αυτό που για δεκαετίες εξηγούσαν με βαθιά ρήγματα του μανδύα, τώρα το συνδέουν με ανθρωπογενείς παράγοντες — την εξάντληση των υπόγειων αποθεμάτων λόγω ξηρασιών και κλιματικών αλλαγών.

Για μεγάλο διάστημα, οι ειδικοί απέδιδαν αυτή την άνοδο σε ανωδικές ροές μάγματος από τα έγκατα, οι οποίες για εκατομμύρια χρόνια προοδευτικά εξέτρεπαν την επιφάνεια.
Ωστόσο…

… οι πρόσφατες δορυφορικές εικόνες και ακριβείς μετρήσεις GPS ανατρέπουν την παλιά εκδοχή.

Μελέτη στο Journal of Geophysical Research: Solid Earth καταγράφει μέση αύξηση του επιπέδου του εδάφους κατά έξι χιλιοστά από το 2000 μέχρι το 2021 — λίγο, αλλά αισθητό.

Οι συγγραφείς σημειώνουν μια συσχέτιση με τις κορυφές της έλλειψης υγρασίας και την υπερκατανάλωση πόρων.
Το συμπέρασμα: όχι η ηφαιστειακή δραστηριότητα, αλλά η εξάντληση των υδροφορέων προκαλεί την ανύψωση.

Η περιοχή πλήττεται από την εντεινόμενη υδάτινη κατάρρευση: η κορύφωση συνέβη το 2018 με την κρίση στο Κέιπ Τάουν, όταν η πόλη βρέθηκε στα όρια της «ημέρας μηδέν» — δηλαδή της πλήρους εξάντλησης των αποθεμάτων.

Ο συνδυασμός της παγκόσμιας υπερθέρμανσης, της υπερβολικής άντλησης και της αδύναμης ρύθμισης οδήγησε σε δραματική πτώση της στάθμης των υπόγειων οριζόντων.

Η ομάδα εκτιμά ότι ένα τέτοιο κενό μειώνει την πίεση στις στρώματα, επιτρέποντάς τους να επεκταθούν προς τα πάνω, σαν μαξιλάρι που απελευθερώνεται από βάρος. Αυτό είναι το αντίθετο της τυπικής καθίζησης που καταγράφεται σε περιοχές εντατικής εξόρυξης υγρών ή υδρογονανθράκων.

Μία από τις συναρπαστικές ανακαλύψεις είναι η «ανάσα» της επιφάνειας… του εδάφους δηλαδή.

Στην περίοδο των βροχοπτώσεων, το βάρος των ποταμών και των δεξαμενών πιέζει ελαφρά το έδαφος προς τα κάτω.
Στην ξηρή περίοδο, η εξάτμιση και οι αντλήσεις διευκολύνουν την πίεση, και το έδαφος ανταποκρίνεται με ανύψωση.
Με την πάροδο του χρόνου, η χρόνια διαρροή των υπόγειων αποθεμάτων μεταβάλλει την ισορροπία: οι προσωρινές διακυμάνσεις μετατρέπονται σε σταθερή τάση.

Οι συγγραφείς τονίζουν: αυτή η παλμική κίνηση δεν συμφωνεί με το μοντέλο του μανδύα, το οποίο θα προέβλεπε ομοιόμορφο μετατόπιση χωρίς εποχιακές διαφοροποιήσεις.

Το φαινόμενο δεν είναι μοναδικό για το νότο της ηπείρου.

Σε όλο τον κόσμο καταγράφονται και καθιζήσεις και εξάρσεις του εδάφους.

Στην κοιλάδα San Joaquin της Καλιφόρνια, το έδαφος έχει καταβυθιστεί σε μέτρα λόγω της άντλησης υδροφόρων, ενώ στον κόλπο του Chesapeake η καθίζηση επιδεινώνεται από τις απειλές των παλιρροιών και την τήξη των πάγων.

Αυτά τα περιστατικά δείχνουν ότι η υδρολογία ή πιο απλά, το νερό, είναι ο βασικός παράγοντας των παραμορφώσεων.
Οι συνέπειες είναι σοβαρές: οι μικροσκοπικές μετατοπίσεις επηρεάζουν τη βιοσφαίρα, ενισχύουν την διάβρωση των ακτών και επιβαρύνουν τις κατασκευές.

Για την παρακολούθηση αυτών των μεταμορφώσεων χρησιμοποιούνται δορυφορικά συστήματα όπως το GRACE, το οποίο ανιχνεύει τις διακυμάνσεις της βαρύτητας λόγω της ανακατανομής των υδάτινων μαζών.

Οι ειδικοί προτείνουν μια συνολική προσέγγιση: όχι μόνο τη μείωση των αντλήσεων, αλλά και την εφαρμογή τεχνητής ανανέωσης — για παράδειγμα, στην Καλιφόρνια τα υπερβολικά αποθέματα του χειμερινού νερού κατευθύνονται στο υπέδαφος για ανασυγκρότηση.

Η κατανόηση των υδρογεωλογικών σχέσεων είναι κρίσιμη για τη βιωσιμότητα του πλανήτη: η άνοδος της Αφρικής είναι ένα σήμα για το πώς η ανθρώπινη παρέμβαση διαμορφώνει το ανάγλυφο του κόσμου.

www.bankingnews.gr