Η πολλαπλότητα του εαυτού μας

Απόσπασμα από το βιβλίο «Εκεί που πετούν οι αετοί» Εκδόσεις Πύρινος Κόσμος

ΣΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΔΕΚΑΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΑΙΩΝΑ, οι Χριστιανοί ιεραπόστολοι στη Χαβάη απέρριπταν την αντίληψη των σαμάνων Καχούνα που έλεγε ότι οι άνθρωποι είναι σύνθετα όντα τα οποία συνίστανται από διάφορες διάνοιες -«εαυτούς» ή «πνεύματα»- η καθεμιά από τις οποίες λειτουργεί σε διαφορετικό στρώμα της ύπαρξης.

Οι ίδιοι οι ιεραπόστολοι φαίνονταν να λησμονούν την ομοιότητα αυτής της αντίληψης με το χριστιανικό δόγμα το οποίο δίδασκαν και αφορούσε σε μία τριάδα θεών που περιελάμβανε τον Ένα Θεό -ένα δόγμα το οποίο δεν μπορούσαν να εξηγήσουν, αλλά απαιτούσαν από τους ανθρώπους να το πιστεύουν!

Η αντίληψη των σαμάνων, από την άλλη πλευρά, όχι μόνο μπορούσε να εξηγηθεί, αλλά και να βιωθεί! Αυτό όμως δεν εμπόδισε τον αναθεματισμό αυτής της αντίληψης ως αιρετικής και δαιμονικής. Οι Καχούνα -όπως και οι σαμάνοι άλλων πολιτισμών- διώχτηκαν και κυριολεκτικά εξαφανίστηκαν, επειδή υποστήριζαν μία διδασκαλία που διέφερε από αυτήν που επέβαλε ο θρησκευτικός δογματισμός.

Μόνο μετά τη διαμάχη που ξέσπασε με τη δημοσίευση της θεωρίας του Δαρβίνου -ότι τα έμβια όντα έχουν εξελιχθεί μέσω μιας μακράς διαδικασίας φυσικής επιλογής- άρχισε να επικρατεί, προς το τέλος του αιώνα, μια πιο ανεκτική στάση απέναντι στις διάφορες αντιλήψεις της πραγματικότητας. Ο Δαρβίνος, Βρετανός φυσιολόγος, έφτασε στο συμπέρασμα ότι τα έμβια όντα, συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπου, εξελίχθηκαν στη διάρκεια ενός μεγάλου χρονικού διαστήματος.

Αυτός όμως ο ισχυρισμός ερχόταν σε αντίθεση με τη χριστιανική φονταμενταλιστική ερμηνεία της Βίβλου για τη Δημιουργία η οποία έγινε σε επτά μόνο μέρες και την εμφάνιση του πρώτου ανθρώπου, του Αδάμ, κάπου 4000 χρόνια πριν αρχίσει η εποχή του Χριστιανισμού. Ο νους το ανθρώπου απαλλάχτηκε σταδιακά από αυτήν τη δογματική εξαρτοποίηση με τα έργα του Σίγκμουντ Φρόυντ (1856-1939), του Αυστριακού πρωτοπόρου της ψυχανάλυσης, και του Ελβετού ψυχίατρου Καρλ Γιουνγκ (1875-1961).

Η αντίληψη τους για τα διαφορετικά επίπεδα του νου -συνειδητό, υποσυνείδητο και ασυνείδητο- όχι μόνον απέδειξε ότι υπάρχουν διαφορετικές πλευρές του ανθρώπινου νου, αλλά έφερε τη σύγχρονη επιστήμη και τη φιλοσοφική σκέψη ένα βήμα πιο κοντά στην αρμονία της αρχαίας σοφίας, η οποία προηγήθηκε χρονολογικά της εποχής της θρησκευτικής αδιαλλαξίας και μισαλλοδοξίας.

Χρειάστηκαν δύο Παγκόσμιοι Πόλεμοι και η αναταραχή που ακολούθησε στη δομή της Δυτικής κοινωνίας, για να επικρατήσει η ελευθερία της σκέψης και της δράσης την οποία πολύ συχνά την παίρνουμε σαν δεδομένη, λες και υπήρχε ανέκαθεν.

Όπως και οι σαμάνοι των άλλων πολιτισμών κατά την εποχή της θρησκευτικής δίωξης, οι Καχούνα διατήρησαν ζωντανή την αρχαία τους σοφία μέσα από τις προφορικές τους παραδόσεις, ένα μέρος της οποίας ήταν «κρυμμένο» μέσα στις αλληγορίες και τους μύθους τους, στους θρύλους και τα τραγούδια. Ένα μέρος αυτής της σοφίας διαφυλάχτηκε επίσης με τη μορφή εικόνων-γραπτών σε ρούχα που έφτιαχναν από τάπα -ένα υλικό που έμοιαζε με περγαμηνή, φτιαγμένο από το φλοιό των δέντρων- στις οποίες κάθε γραμμή, κάθε χάραξη, καμπύλη ή σύμβολο είχε μία εσωτερική σημασία.

Η χαβανέζικη λέξη τάπα σήμαινε αρχικά «ένα δακτύλιο από ξύλο». Αργότερα σήμαινε ρουχισμός, επειδή το παραδοσιακό υλικό για τα ρούχα φτιαχνόταν από το φλοιό δέντρων που είχε αποτυπωμένα πάνω του σχέδια. Έτσι η σχέση συνέχισε να υπάρχει μια και ο φλοιός του δέντρου φέρει σχέδια τα οποία αποτυπώνονται πάνω του από μέσα. Οι Χαβανέζοι καταλάβαιναν ότι «ντύνουμε» το Πνεύμα μας με τα σχέδια που αποτυπώνουμε πάνω του με τον τρόπο που ζούμε τη ζωή μας στη Γη και ότι εμείς οι άνθρωποι «μεγαλώνουμε» οργανικά, όπως και τα δέντρα.

Η ενδυμασία με το φόρεμα από τάπα και τα μοναδικά του σχέδια δεν ήταν τίποτ’ άλλο από μία ομοιότητα με το Πνεύμα το οποίο «φοράει» τα σχέδια που η εμπειρία της ζωής στη Γη έχει αποτυπώσει πάνω του.

Όπως και με τις άλλες φυλές των ιθαγενών, το δέντρο ήταν το βασικό σύμβολο της σαμανιστικής αντίληψης. Ο κορμός και τα κάτω κλαδιά συνδέονταν με τον υποσυνείδητο «εαυτό», ο οποίος λειτουργούσε κάτω από την επιφάνεια της φυσιολογικής επίγνωσης, και οι πιο βαθιές ρίζες συνδέονταν με μία διάνοια που λειτουργούσε στη σφαίρα του ασυνειδήτου.

Τα πάνω κλαδιά και τα φύλλα υποδήλωναν τον υπερσυνείδητο «εαυτό», με τις θεϊκές δημιουργικές ιδιότητες, ο οποίος υπήρχε σ’ ένα επίπεδο «πάνω» από τη συνηθισμένη πραγματικότητα. Ένα δέντρο, ένα ανθρώπινο πλάσμα αλλά πολλά στρώματα ή επίπεδα, το καθένα με τη δική του λειτουργία για την ευημερία του όλου, το καθένα με τη δική του επίγνωση της πραγματικότητας σε αυτό το επίπεδο, το καθένα να εξυπηρετεί και να στηρίζει το άλλο στο σύνολο της ατομικής ύπαρξης.

Άσκηση

Σκεφτείτε: Ίσως δεν έχετε ποτέ συνειδητοποιήσει ότι δεν είσαστε το ίδιο πρόσωπο για τον καθένα που συναντάτε. Ο καθένας μπορεί να αντιλαμβάνεται ένα διαφορετικό «εαυτό σας» από αυτόν που νομίζετε ότι είσαστε κι ένα διαφορετικό «εαυτό» από αυτόν που βλέπουν οι άλλοι.

Μολονότι είσαστε μία οντότητα, παίζετε πολλούς ρόλους και είσαστε ένας διαφορετικός άνθρωπος για διαφορετικούς ανθρώπους, ενώ παραμένετε ο ίδιος «εαυτός σας».

Για παράδειγμα, για τους γονείς σας είσαστε ένας γιος ή μια κόρη. Μπορεί επίσης να είσαστε ένας ή μία σύζυγος ή σύντροφος, μία αδελφή ή ένας αδελφός, ένας ανηψιός ή μια ανηψιά, ένας ξάδελφος, μία θεία ή ένας θείος… Υπάρχει επίσης ο «εαυτός σας» που είναι εραστής, φίλος, σύντροφος ή συνάδελφος. Ένας άλλος που είναι υπάλληλος, αφεντικό ή άνεργος. Ή ο «εαυτός σας» που είναι δάσκαλος, μαθητής, μαθητευόμενος, νοσοκόμος, νοικοκυρά, πωλητής ή ό,τι άλλο είναι η δουλειά σας. Και ο κατάλογος συνεχίζεται…

Εξετάστε τις πλευρές της ζωής σας και τους πολλούς και διάφορους ρόλους που παίζετε: αυτό που είσαστε για τους πολλούς με τους οποίους η ζωή σας φέρνει σε επαφή.

Όταν σιγουρευτείτε αρκετά ότι εξαντλήσατε τους ρόλους, προσθέστε το «σκορ». Μήπως σας ξέφυγαν μερικοί; Ο κατάλογος που έχετε φτιάξει λοιπόν αναφέρει τον ελάχιστο αριθμό των προσώπων που είσαστε για τους ανθρώπους με τους οποίους έρχεστε συνήθως σε επαφή, στην καθημερινή σας ζωή.

Σκεφτείτε όλους αυτούς τους διαφορετικούς ανθρώπους που είσαστε. Αναγνωρίστε την τρομακτική σας πολλαπλότητα.

ΠΗΓΗ

ΠΗΓΗ