Ο φασισμός εξαπλώνεται στον πλανήτη! Γιατί;

Μήπως παρατηρείς και εσύ μια εξάπλωση του φασισμού; Πολλοί άνθρωποι έχουν αρχίσει να σκέφτονται γι΄ αυτό το φαινόμενο,το οποίο αναβιώνει στις μέρες μας. Ο Ντόναλντ Τράμπ έχει χαρακτηριστεί από κάποιους ως φασίστας, όπως και ο Πούτιν αλλά και πολλοί ακόμα δημαγωγοί και πολιτικοί της δεξιάς παράταξης της Ευρώπης. Η “επίθεση των αυταρχικών” έφτασε μέχρι τις Φιλιπίννες, στις οποίες ο εκλεγμένος πρόεδρος, Rodrigo Duterte, είχε ορκιστεί να πετάξει ύποπτους εγκληματίες στον κόλπο της Μανίλα.

Το πρόβλημα με όρους όπως “φασισμός” και “ναζισμός” είναι ότι οι περισσότεροι, παρόλο που τους χρησιμοποιούν σχεδόν καθημερινά και για άσχετα θέματα, αγνοούν την σημασία τους με αποτέλεσμα οι λέξεις αυτές να έχουν χάσει την αληθινή τους σημασία. Πολλοί λίγοι γνωρίζουν πραγματικά τι είναι ο φασισμός. Κατά τα άλλα. αποτελεί μια καθημερινή πλεόν έκφραση για ιδέες ή άτομα που δεν μας αρέσουν.

Η ρητορική ωρίμασε όχι μόνο την πολιτική συζήτηση, αλλά και την ιστορική μνήμη. Όταν ένας δημοκρατικός πολιτικός συγκρίνει τους φόρους ακίνητης περιουσίας των ΗΠΑ με το Ολοκαύτωμα, όπως έκανε το 2014 ένας υποψήφιος της Γερουσίας, η μαζική δολοφονία των Εβραίων θεωρείται τετριμμένή ως ζήτημα, σε βαθμό που να γίνει κάτι ασήμαντο. Το ίδιο περίπου ισχύει και όταν ο Tράμπ συγκρίνεται με τον Χίτλερ ή τον Μουσολίνι.

Ως αποτέλεσμα, είμαστε πραγματικά απομακρυσμένοι απο τους πραγματικούς κινδύνους της σύγχρονης δημαγωγίας. Μέτα απο αυτά, δεν είναι δύσκολο για τον Τράμπ- ή για τον Πούτιν ή για τον Duterte- να αποποιηθούν τις κατηγορίες απ΄ αυτούς που τους χαρακτηρίζουν φασιστές ή ναζιστές. Μπορεί να είναι αποκρουστικοί, αλλά δεν διοργανώνουν επιθέσεις με ένστολους στρατιώτες, ούτε χτίζουν στρατόπεδα συγκέντρωσης. Ο Πούτιν έρχεται πιο κοντά στον όρο αυτό, αλλά ακόμη και αυτός δεν μπορεί να συγκριθεί με τον Χίτλερ.

Φυσικά, η λήθη και η άγνοια για το παρελθόν γίνεται με δύο τρόπους. Όταν ένας νεαρός Ολλανδός συγγραφέας, συμπαθητικός στο νέο λαϊκίστικο κύμα, εξέφρασε την αντιπάθεια προς την “πολιτιστική ελίτ” της χώρας του, για την προώθηση “ατονικής μουσικής” και άλλων αλαζονικών μορφών πολιτισμού, αντί για την αυθεντική ομορφιά και “αγκαλιάστηκε” από το κοινό κόσμο, αναρωτήθηκα αν γνώριζε για την επίθεση των Ναζί στην “εκφυλισμένη τέχνη”.Η Ατονική μουσική, ήταν ακριβώς το είδος που απεχθανόνταν τα τσιράκια του Χίτλερ – και τελικά το είδος αυτό απαγορεύτηκε.

Είναι σαφές ότι οι σημερινοί δημαγωγοί δεν ενδιαφέρονται πολύ για αυτό που χλευαστικά αποκαλούν «πολιτική ορθότητα». Είναι ασαφές αν έχουν ιστορική γνώση ότι σπρώχνουν ένα τέρας που όλοι ήλπιζαν γενεές μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο να ήταν νεκρό.

Αυτό δεν σημαίνει ότι όλα αυτά που λένε οι λαΪκιστές είναι αναληθή. Ο Χίτλερ, επίσης, ήξερε ότι η μαζική ανεργία ήταν ένα πρόβλημα στη Γερμανία χωρίς ωστόσο να δρα για την επίλυση του ζητήματος. Σήμερα, συμβαίνει κάτι αντίστοιχο: η αδιαφάνεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η απληστία των τραπεζιτών της Wall Street, η απροθυμία για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που προκαλούνται από τη μαζική μετανάστευση, η έλλειψη ενδιαφέροντος για εκείνους που πλήττονται από την οικονομική παγκοσμιοποίηση. Αυτά είναι όλα τα προβλήματα που τα πολιτικά κόμματα είναι απρόθυμα ή ανίκανα να λύσουν.

Το αληθινό σημείο του ανελεύθερου δημαγωγού είναι να μιλήσει: “η κοσμοπολίτικη ελίτ μας”έχει μαχαίρωσε στην πλάτη. Είμαστε αντιμέτωποι με μια άβυσσο. Ο πολιτισμός μας υπονομεύεται από εξωγενείς. Το έθνος μας μπορεί να γίνει μεγάλο και πάλι όταν θα εξαλειφθούν οι προδότες, θα κλείσουν οι φωνές των ΜΜΕ”. Οι πολιτικοί και όσοι εκφράζονται με αυτόν τον τρόπο μπορεί να μην είναι φασίστες, αλλά σίγουρα μιλάνε σαν αυτούς.

Οι φασίστες και ναζιστές της δεκαετίας του 1930 δεν εμφανίστηκαν από το πουθενά. Οι ιδέες τους δεν ήταν καθόλου πρωτότυπες. Για πολλά χρόνια, διανοούμενοι, ακτιβιστές, δημοσιογράφοι, και κληρικοί είχαν μισητές ιδέες που έθεσαν τα θεμέλια για το Μουσολίνι, Χίτλερ, και τους μιμητές τους σε άλλες χώρες. Μερικοί ήταν Καθολικοί αντιδραστικοί που απεχθανόταν το κοσμικό κράτος και τα ατομικά δικαιώματα. Κάποιοι είχαν εμμονή με την υποτιθέμενη παγκόσμια κυριαρχία των Εβραίων.

Οι περισσότεροι σύγχρονοι δημαγωγοί μπορεί να είναι πραγματικά ανίδεοι για αυτά. Σε χώρες της Κεντρικής Ευρώπης όπως η Ουγγαρία, ή ακόμη και στη Γαλλία, που μπορούν πραγματικά να κατανοήσουν τις συνδέσεις αρκετά καλά, μερικοί από τους σημερινούς ακροδεξιούς πολιτικούς δεν ντρέπονται να δηλώσουν δημοσίως ότι είναι αντισημιστές. Στις περισσότερες χώρες της Δυτικής Ευρώπης, ωστόσο, χρησιμοποιούν φανερά το θαυμασμό τους για το Ισραήλ ως ένα είδος άλλοθι, για να κατευθύνουν τον ρατσισμό στους μουσουλμάνους.

Οι λέξεις και οι ιδέες έχουν συνέπειες. Οι λαϊκιστές ηγέτες του σήμερα δεν θα πρέπει ακόμη να συγκριθούν με δολοφονικούς δικτάτορες του σχετικά πρόσφατου παρελθόντος. Αλλά, με την αξιοποίηση των ίδιων δημοφιλών συναισθήματων, που συμβάλλουν σε ένα δηλητηριώδες κλίμα, το οποίο θα μπορούσε να φέρει την πολιτική βία στην επικρατούσα τάση για άλλη μια φορά.

Πηγη: project-syndicate.org

Ένα άρθρο του Ian Buruma, καθηγητή ειδικευμένος σε θεματα δημοκρατίας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων και δημοσιογράφο.

militaire.gr